Ποιοι είναι οι λόγοι που μετέβαλαν τον σιτοβολώνα της Ευρώπης σε φλέγον ζήτημα της εποχής;

«Υπάρχουν τρεις αλήθειες, η αλήθεια μου, η αλήθεια σου κι η αλήθεια» δίδασκε κάποτε στους μαθητές του ο Αφρικανός φιλόσοφος Τιέρνο Μποκάρ. Αν γνώμονας είναι το πώς αντιλαμβάνεται ο καθένας μας την αλήθεια (ή πόση αλήθεια μπορούμε να αντέξουμε, όπως έγραφε ο Νίτσε), ο Μποκάρ έχει δίκιο. Ας ξεκινήσουμε, να δούμε πού θα καταλήξουμε.

1917-1945

• Μεγάλο κομμάτι της δυτικής Ουκρανίας παραχωρήθηκε στην Πολωνία το 1921, με τη συνθήκη της Ρίγας, δίνοντας το έναυσμα για τη γέννηση του ουκρανικού εθνικισμού.

• Οι Ουκρανοί καταλογίζουν στην σοβιετική ηγεσία την προσπάθεια εξόντωσής τους, μέσω της πείνας (holodomor), η οποία κόστισε 3,5 -5 εκατ. ζωές (οι αρχικές εκτιμήσεις μιλούσαν για 10 εκατ.). Οι διαφωνούντες αντιτείνουν πως και άλλοι λαοί εντός της ΕΣΣΔ είχαν την ίδια εποχή πολλά θύματα από την πείνα, αποδίδοντας τις ευθύνες στο τότε καθεστώς.

• Η Ουκρανία χρεώνει στην σοβιετική ηγεσία την εξόντωση 223 από τους σημαντικότερους λογοτέχνες της, την περίοδο 1937-1938, θεωρώντας πως αυτή ήταν η δεύτερη προσπάθεια βίαιου εκρωσισμού της. Ωστόσο, όσοι δεν υποστηρίζουν αυτή την άποψη, εντάσσουν αυτές τις δολοφονίες στη Μεγάλη Τρομοκρατία που εξαπέλυσε ο Ιωσήφ Στάλιν, ενάντια σε εκατομμύρια πολίτες σε όλη την ΕΣΣΔ.

• Ο πρώτος πρόεδρος της Ουκρανίας Symon Petliura κατηγορήθηκε πως δεν απέτρεψε (ή και ενθάρρυνε) τη σφαγή 30.000 Εβραίων. Λίγα χρόνια αργότερα δολοφονήθηκε, όπως λέγεται κατά εντολή του Μakhno. Όμως, ο αναρχοκομμουνιστής ηγέτης διαψεύδει την ανάμιξή του.

• Σε όλες τις χώρες της ανατολικής Ευρώπης, που εντάχθηκαν στο σοβιετικό στρατόπεδο μετά το τέλος του πολέμου, υπήρξε ένοπλη αντίσταση από εθνικιστικές -κυρίως- ομάδες. Ο Κόκκινος Στρατός έκαμψε την αντίσταση όλων μέχρι το 1947, εκτός της Πολωνίας, όπου οι εχθροπραξίες έληξαν δέκα χρόνια αργότερα.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΤΟ ΑΡΘΡΟ – ΟΥΚΡΑΝΙΑ 1917-1945: ΑΠΟ ΤΗ ΣΚΥΛΛΑ ΣΤΗ ΧΑΡΥΒΔΗ

Ο Stepan Bandera και η εποχή του

• Τη δεκαετία του ’20 η χρήση βίας και οι δολοφονίες για πολιτικούς λόγους ήταν συχνές στην Ευρώπη.

• Eκτός του Stepan Bandera, καθοριστικό ρόλο στην εξελικτική πορεία του ουκρανικού εθνικισμού έπαιξαν και οι Yevhen Konovalets, Andrii Melnyk, Roman Shukhevych, Yaroslav Stetsko, Mykola Stsyborsky.

• Στις τάξεις των εθνικιστών υπήρχαν δύο τάσεις, με την πρώτη (Melnyk) να στοχεύει σε ένα κράτος ουκρανογερμανικής συνεργασίας και την δεύτερη (Bandera) να επιδιώκει πλήρη ανεξαρτησία, με εγγύηση μια «σφικτή» συμμαχία με τις δυνάμεις του Άξονα. Οι οπαδοί των δύο τάσεων χωρίστηκαν σε «Melnykivtsi» και «Banderivtsi».

• Ο Ουκρανικός Αντάρτικος Στρατός ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 1942, με κύρια αποστολή του τις επιθέσεις και τις δολιοφθορές στα σοβιετικά μετόπισθεν. Με την ανοχή των Γερμανών προέβη σε εκτεταμένη εθνοκάθαρση στη σημερινή δυτική Ουκρανία, εις βάρος των Πολωνών κατοίκων της.

• Στην «Επιχείρηση Βιστούλα» (1947) η κυβέρνηση της Πολωνίας μετακίνησε 141.000 Ουκρανούς από τις νοτιοανατολικές περιοχές της χώρας στις δυτικές, για να αποδυναμώσει τη βάση υποστήριξης των ανταρτών, που αριθμούσαν δεκάδες χιλιάδες μαχητές.

• Η Σοβιετική Ένωση μετακίνησε 114.000 Ουκρανούς στο Καζακστάν και στη Σιβηρία. Επιπλέον, έστειλε 20.000 άνδρες για δουλειά σε ανθρακωρυχεία και λατομεία στον Βορρά.

• Ο ίδιος ο Γενικός Γραμματέας του ΚΚΣΕ Nikita Khrushchev έδωσε εντολή στον αρχηγό της KGB να τελειώσει τον Bandera.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΤΟ ΑΡΘΡΟ – STEPAN BANDERA: Ο ΗΡΩΑΣ ΤΟΥ ΣΚΟΤΟΥΣ

1946-2000

• Mετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο η Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Ουκρανίας αναδιοργανώθηκε διοικητικά, με την χερσόνησο της Κριμαίας να της αποδίδεται από την ΕΣΣΔ το 1954.

• Η Ουκρανία κατείχε τη δεύτερη θέση σε εκτοπισμένους πολίτες, από όλα τα έθνη που ζούσαν στην ΕΣΣΔ. Πρώτοι ήταν οι Ρώσοι, ενώ οι Ουκρανοί αποτελούσαν το 20% του συνόλου των εκτοπισμένων ατόμων.

• Το 1989 το 45% του πληθυσμού στο Donbas δήλωσε ότι η εθνικότητά του είναι ρωσική.

• Το 1991 το 41% των κατοίκων της Ουκρανίας ζούσε κάτω από το όριο της φτώχειας.

• Η «Επανάσταση του Γρανίτη» (Revolution on Granite) είχε στόχο την αποτροπή μιας νέας συνθήκης ένωσης με την ΕΣΣΔ.
• Τα περισσότερα από τα κράτη «δορυφόροι» της μη υφιστάμενης πλέον ΕΣΣΔ, αλλά και πρώην μέλη της, ζήτησαν να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ. Δικαιολογημένα η Ρωσία αντέδρασε, καθώς θεωρούσε πως δεν αποτελούσε απειλή.

• To 1996 o Bill Clinton έβαλε στην «ατζέντα» του την διεύρυνση του Βορειοατλαντικού Συμφώνου, καθιστώντας την έναν από τους άξονες της εξωτερικής πολιτικής του.

• Στις πρώτες βουλευτικές εκλογές μετά την ανεξαρτησία, στο Donbas έλαβε χώρα και ένα δημοψήφισμα (αν τα ρωσικά έπρεπε να ανακηρυχθούν επίσημη γλώσσα της Ουκρανίας μαζί με τα ουκρανικά, αν τα ρωσικά έπρεπε να είναι η διοικητική γλώσσα στις περιοχές Donetsk και Luhansk, αν η χώρα έπρεπε να αποτελείται από ομοσπονδιακά κρατίδια). Απάντησε «ναι» το 90% των ψηφοφόρων, όμως πέραν τούτου ουδέν, παρά το γεγονός ότι τα πρώτα χρόνια της ουκρανικής ανεξαρτησίας οι πρόεδροι ήταν ρωσόφωνοι.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΤΟ ΑΡΘΡΟ – ΟΥΚΡΑΝΙΑ 1946-2000: ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΜΕΝΟΥΝ ΣΤΟΝ ΑΦΡΟ

2001-2013

• Στη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας ο Yushchenko έπεσε θύμα δηλητηρίασης σε κάποιο εστιατόριο, λαμβάνοντας με το φαγητό του μια ουσία που ήταν αδύνατο να μην είχε κατασκευαστεί σε κάποιο εργαστήριο (τετραχλωροδιβενζοδιοξίνη, TCDD).

• O Viktor Yanukovych ήταν ο υποκινητής μιας σειράς αυτονομιστικών εκδηλώσεων, στη διάρκεια της «Πορτοκαλί Επανάστασης», η εξέλιξη της οποίας καθόλου δεν άρεσε στους ρωσόφωνους του Donbas.

• To 2009 οι διαφωνίες με τη Ρωσία προκάλεσαν για δεύτερη φορά ελλείψεις φυσικού αερίου στην Ουκρανία και σε άλλες χώρες. Η πρώτη φορά ήταν το 2006, δέκα χρόνια μετά την παράδοση των πυρηνικών της χώρας στη διάδοχο κατάσταση της EΣΣΔ (Ρωσία), με αντάλλαγμα εγγυήσεις για την εδαφική της ακεραιότητα και την ανεξαρτησία της.

• O Yushchenkο, που έβλεπε με καλό μάτι την σύσφιξη των σχέσεων με την Ευρώπη και ήθελε την ένταξη στην ΕΕ, κάποια στιγμή άνοιξε τη συζήτηση και για ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ.

• Το Donbas είναι ένα παράξενο μέρος, που διατηρεί αναλλοίωτες τις ονομασίες του πρώην υπαρκτού σοσιαλισμού σε μεγαλύτερο αριθμό πόλεων και χωριών, σε σχέση με την υπόλοιπη Ουκρανία.

• Τον Απρίλιο του 2010 ο Yanukovych και ο Medvedev υπέγραψαν σύμβαση, σύμφωνα με την οποία η μίσθωση στη Ρωσία των ναυτικών εγκαταστάσεων στην Κριμαία θα παραταθεί πέραν του 2017 κατά 25 έτη, με πρόσθετη δυνατότητα ανανέωσης ως το 2047. Το αντάλλαγμα ήταν η έκπτωση στην παροχή ρωσικού φυσικού αερίου στην Ουκρανία.

• Ως τις αρχές του 2013, τα περισσότερα μέλη του υπουργικού συμβουλίου που διόρισε ο Yanukovych ήταν γέννημα-θρέμμα του Donbas. Παράλληλα οι φορολογικές υπηρεσίες, οι αστυνομικές αρχές και ο κλάδος της δικαιοσύνης είχαν στελεχωθεί σε νευραλγικούς τομείς από ρωσόφωνους της ανατολικής Ουκρανίας.

• Στις 21 Νοεμβρίου 2013 ο Yanukovych ανακοίνωσε το «πάγωμα» της συμφωνίας σύνδεσης με την ΕΕ, αποφασίζοντας αντί γι αυτό να ενισχυθούν οι οικονομικοί δεσμοί με τη Ρωσία. Τότε ξεκίνησε η «Επανάσταση της Αξιοπρέπειας».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΤΟ ΑΡΘΡΟ – ΟΥΚΡΑΝΙΑ 2001-2013: Η ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ

2014

• Στις 16 Ιανουαρίου 2014 ο Yanukovych υπέγραψε τους νόμους «Bondarenko-Oliynyk», με τους οποίους νομιμοποιούσε την καταστολή των διαμαρτυριών και αύξανε υπέρμετρα τις ποινές. Oι νόμοι αυτοί πέρασαν από την Βουλή χάρις στις ψήφους του Κόμματος των Περιφερειών (δηλαδή του Donbas) και του Κομμουνιστικού Κόμματος Ουκρανίας.

• Στις 27 Ιανουαρίου 2014 το υπουργείο Άμυνας ανακοίνωσε αιφνιδιαστικές αυξήσεις στους μισθούς όλων των στρατιωτικών, ενώ το υπουργικό συμβούλιο αποφάσισε την αύξηση των ανδρών της Berkut σε 30.000.

• Λίγο πριν το τέλος της «Επανάστασης της Αξιοπρέπειας» ο δικτυακός τόπος της Berkut ανέβασε μια φωτογραφία, στην οποία απεικονίζονταν μαζί το αστέρι του Δαβίδ και η σβάστικα, υπονοώντας πως οι ναζί και οι Εβραίοι συμμάχησαν εναντίον των ρωσόφωνων της ανατολικής Ουκρανίας.

• Δεν είναι απόλυτα εξακριβωμένος ο αριθμός όσων έχασαν τη ζωή τους στο Euromaidan, με άλλες πηγές να αναφέρουν 180 νεκρούς και άλλες 217. Σύμφωνα με τον πρώτο αριθμό, στα θύματα περιλαμβάνονται 161 πολίτες (με σχεδόν τους μισούς να δολοφονούνται από ελεύθερους σκοπευτές της Berkut) και 17 αστυνομικοί.

• Το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας για την αποπομπή του Yanukovych αμφισβητήθηκε για τη συνταγματικότητά του, αφού απαιτούσε τις ψήφους των 3/4 της Βουλής (δηλαδή του 75%). Έλειπαν 10 ψήφοι, χρειάζονταν 338.

• Στις βουλευτικές εκλογές του 2012 ο Svoboda μπήκε στο ουκρανικό Κοινοβούλιο, με ποσοστό 10,44% και 38 έδρες από τις συνολικά 450.

• Στις 27 Φεβρουαρίου 2014 Ρώσοι στρατιώτες με καλυμμένα τα πρόσωπά τους και χωρίς διακριτικά τοποθετήθηκαν σε στρατηγικές τοποθεσίες σε ολόκληρη τη χερσόνησο, ενώ κατέλαβαν και το Κοινοβούλιο της Κριμαίας.

• Με την προσάρτηση της Κριμαίας σταμάτησε να λειτουργεί και ο «δίαυλος συνεννόησης» μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ, που είχε συγκροτηθεί το 1997.

• Από τις πρώτες ημέρες του Μαρτίου 2014 ξεκίνησαν διαδηλώσεις από τους ρωσόφωνους πληθυσμούς του Donbas, ενάντια στο αποτέλεσμα που προέκυψε από το κίνημα του Euromaidan, στο οποίο ήταν φανερά αντίθετοι από την πρώτη στιγμή.

• Το «Πρωτόκολλο του Μinsk» υπεγράφη στις 5 Σεπτεμβρίου 2014. Καθόριζε ένα σχέδιο συνολικά 12 σημείων, για να εμποδίσει οποιαδήποτε νέα σύγκρουση μεταξύ των δύο χωρών.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΤΟ ΑΡΘΡΟ – ΟΥΚΡΑΝΙΑ: ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ 2014

Η ΟΥΚΡΑΝΙΚΗ ΑΚΡΟΔΕΞΙΑ ΚΑΙ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΣΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ

• Ο Putin ερμήνευσε τη νίκη της «Επανάστασης της Αξιοπρέπειας» με τον ακόλουθο τρόπο: «Οι εθνικιστές, οι νεοναζί, οι ρωσόφοβοι και οι αντισημίτες ήταν οι κύριοι εκτελεστές του αυτού του πραξικοπήματος» (έτσι χαρακτήριζε την αποπομπή του Yanukovych).

• Οι ακροδεξιές ομάδες έπαψαν να είναι το απαραίτητο «αντίβαρο» στην ρωσικών συμφερόντων κυβέρνηση Yanukovych, όπως ήταν την περίοδο 2010-2013.

• Η προσέγγιση στην πολιτική βία είναι το κύριο κριτήριο για τον χαρακτηρισμό των εθνικιστικών οργανώσεων ως ριζοσπαστικές.

• Με τις εκκλήσεις της για ενίσχυση του ρόλου της ουκρανικής γλώσσας και του διαχωρισμού της ουκρανικής ορθόδοξης εκκλησίας από το πατριαρχείο της Μόσχας, η ιδεολογική βάση των Ουκρανών υπερεθνικιστών έδωσε την εντύπωση ότι είναι ξεπερασμένη.

• Οι ακροδεξιοί δανείστηκαν αντιμεταναστευτικά συνθήματα από τη Δυτική Ευρώπη και τα εφάρμοσαν στην Ουκρανία, όμως αυτό δεν ήταν αρκετό. Η επιθετική ξενοφοβία αυτών των υπερεθνικιστών ήταν επίσης απωθητική για τον πολύ κόσμο, όπως και η προτίμηση στη βία.

• Η ακροδεξιά απέσπασε τελικά ένα θετικό αποτέλεσμα μόλις το 2005, με το διευρυμένο εκλογικό σχήμα «η Ουκρανία μας» του Viktor Yushchenko, καταλαμβάνοντας μία έδρα με τον Andriy Biletsky.

• Οι δύο πρώτες συνεδριάσεις του Κοινοβουλίου στο οποίο μετείχε το Svoboda υπήρξαν επεισοδιακές, με τους βουλευτές του να παίζουν ξύλο με τους συναδέλφους τους του κυβερνώντος Κόμματος των Περιφερειών.

• Ο «Δεξιός Τομέας» είχε εμφανιστεί ως ένας ετερόκλητος συνασπισμός ριζοσπαστικών εθνικιστικών ομάδων που βασιζόταν ουσιαστικά στο κίνημα «Stepan Bandera All-Ukrainian Organization Tryzub 8», στο οποίο ηγείτο ο Dmytro Yarosh.

• Υπήρχαν τρεις τρόποι με τους οποίους οι παραστρατιωτικές μονάδες μπορούσαν να ενταχθούν στον επίσημο στρατιωτικό κορμό της Ουκρανίας: Ως τάγματα εδαφικής άμυνας (BTD) που υπάγονταν στο Υπουργείο Άμυνας, ως μέρος της Εθνικής Φρουράς που συστάθηκε ως αποτέλεσμα των μεταρρυθμίσεων της Ουκρανίας υπαγόμενες στο Υπουργείο Εσωτερικών και ως μονάδες ειδικού σκοπού του Υπουργείου Εσωτερικών.

• Το τάγμα Azov ιδρύθηκε από τον Andriy Biletsky τον Μάιο του 2014 με μέλη από την Σοσιαλ-Εθνική Συνέλευση.

• Οι μοναδικοί υπερεθνικιστές που διασώθηκαν εκλογικά ήταν οι Andriy Biletsky και Dmytro Yarosh, οι οποίοι ήταν μέλη της ουκρανικής Βουλής μέχρι το 2019. Στις εκλογές της χρονιάς εκείνης, ολόκληρη η ακροδεξιά έλαβε ποσοστό 2,15% επί του συνόλου των ψηφοφόρων (χρειαζόταν 5% για να εκπροσωπηθεί ξανά στη Βουλή).

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΤΟ ΑΡΘΡΟ – Ο ΟΥΚΡΑΝΙΚΟΣ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΣΤΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΜΕ ΤΗ ΡΩΣΙΑ

4 ΣΤΑ 564

• H Ρωσία υποστηρίζει ότι όλες οι ουκρανικές κυβερνήσεις από το 1990 μέχρι και σήμερα έχουν ως «ραχοκοκκαλιά» τους εθνικιστές, υπερεθνικιστές, με αποτέλεσμα η χώρα να είναι ναζιστικοποιημένη από το ξεκίνημα κιόλας της απεμπλοκής της από την ΕΣΣΔ.

• Οι εθνικιστές, υπερεθνικιστές, ναζιστές «καπέλωσαν» το ουκρανικό Κοινοβούλιο και ποδηγέτησαν επί 32 χρόνια τα υπουργικά συμβούλια αυτής της όμορφης χώρας με 4 μόλις υπουργούς, επί του συνόλου των 564 της περιόδου 1990-2021, εκ των οποίων οι μισοί σχεδόν ήταν ρωσόφωνοι του Donbas και της Ανατολικής Ουκρανίας.

• Ο ένας από αυτούς τους υπουργούς (Ihor Tenyukh) εγκαταστάθηκε στο υπουργείο Άμυνας για 28 ημέρες, ενώ οι άλλοι τρεις (Ihor Shvaika, Andriy Mokhnyk, Oleksandr Sych) διατήρησαν τα υπουργεία ανθρωπιστικής πολιτικής, οικολογίας και φυσικών πόρων, αγροτικής πολιτικής και τροφίμων για εννέα μήνες.
• Μπορεί να μη βρήκαμε τόσους ναζιστές υπουργούς, όσους αναφέρει η Μόσχα, ωστόσο πήραμε μια ιδέα για το πόσο εκτεταμένη ήταν η διαφθορά στην Ουκρανία. Για παράδειγμα, ένας πρωθυπουργός εξαφανίστηκε με 200 εκατ. δολάρια. Πιστεύεται ότι κρύβεται στο Ισραήλ.
• Στα 32 χρόνια της ανεξάρτητης πορείας της Ουκρανίας καθήκοντα προέδρου άσκησαν επτά πολιτικοί, από τους οποίους οι τρεις ήταν ρωσόφωνοι. Όσο για τις πρωθυπουργούς, οι οκτώ από τους συνολικά 15 ήταν ρωσόφωνοι.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΤΟ ΑΡΘΡΟ – 1990-2021: Η ΣΥΝΘΕΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΟΥΚΡΑΝΙΚΩΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΝ

ΟΙ ΡΩΣΟΙ ΕΘΝΙΚΙΣΤΕΣ ΣΤΟ DONBAS

• «Ως ανεξάρτητο κράτος, η Ουκρανία αποτελεί σοβαρό κίνδυνο για ολόκληρη την Ευρασία. Χωρίς να επιλυθεί αυτό το πρόβλημα το να μιλάμε για ηπειρωτική γεωπολιτική είναι άσκοπο». Aleksandr Dugin

• «Να αναγνωριστεί το δικαίωμα να ενωθούν οι διαιρεμένοι Ρώσοι σε ένα κράτος». Αlexander Sevastyanov

• Μεταξύ των ετών 2006 και 2009, μέλη του κινήματος της Δημοκρατίας του Ντονέτσκ έλαβαν στρατιωτική εκπαίδευση στο χειρισμό των όπλων σε στρατόπεδα που οργανώθηκαν από την Ευρασιατική Ένωση Νεολαίας (EYU).

• Το Εθνικό Μπολσεβίκικο Κόμμα (NBP), η Ρωσική Εθνική Ενότητα (RNΕ), η Ευρασιατική Ένωση Νεολαίας, αλλά και άλλες ακροδεξιές ομάδες, δραστηριοποιήθηκαν ανοίγοντας παραρτήματα στις ρωσόφωνες περιοχές των γειτονικών της χώρας τους δημοκρατιών.

• Τον Μάιο του 2014 ο Barkashov έδωσε οδηγίες στους αυτονομιστές, όπως και σε έναν από τους ιδρυτές του Ρωσικού Ορθόδοξου Στρατού (D. Boitsov) σχετικά με το πότε και πώς θα φέρουν εις πέρας ένα «δημοψήφισμα» για την ανεξαρτησία.

• Πολλοί Ρώσοι ακροδεξιοί που διώκονταν για αξιόποινες πράξεις κατέληξαν να δουλεύουν υπέρ των ρωσόφωνων στην Ουκρανία, παρά το γεγονός ότι είχε εκδοθεί ένταλμα σύλληψής τους στη Ρωσία.

• Ο πρώην ηγέτης της οργάνωσης «Ασπίδα της Μόσχας» Aleksei Khudyakov εντοπίστηκε στο Ντονέτσκ, μόλις αμνηστευθείς από την ποινή του για ένοπλη επιδρομή σε ξενώνα μεταναστών εργατών.

• Ο Aleksei Michalkov, δηλωμένος ναζιστής, εισήλθε στο ουκρανικό έδαφος ως επικεφαλής της προσχηματισμένης και οπλισμένης ομάδας σαμποτάζ Rusich, η ραχοκοκαλιά της οποίας αποτελούνταν από επαγγελματίες στρατιώτες με ακροδεξιές ιδέες.

• Μέχρι το φθινόπωρο του 2015, οι εθνικιστικοί ρωσικοί σχηματισμοί είχαν σταματήσει να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο, ως ανεξάρτητη δύναμη, στα ελεγχόμενα από τους αυτονομιστές εδάφη.

• Μετά την έναρξη της διαδικασίας εφαρμογής των συμφωνιών του Μινσκ, οι εθνικιστές λόγω της προσκόλλησής τους στην αυτοκρατορική ιδεολογία (ήθελαν να κατακτηθεί ολόκληρη η Ουκρανία) έγιναν εμπόδιο για τις νέες διοικητικές ομάδες της DNR και του LNR, καθώς και για τους υποστηρικτές τους στο Κρεμλίνο.

• Από τα τέλη του 2014, οι αρχές της DNR και της LNR άρχισαν να επιβάλλουν τον έλεγχο σε ανεξάρτητα αποσπάσματα ή σε εκείνα που ισχυρίζονταν ότι ήταν ανεξάρτητα.

• Την άνοιξη του 2015, οι ηγέτες του Λουχάνσκ και του Ντονέτσκ έκαναν μια προσπάθεια να συγκεντρωθούν και να καταγραφούν όλες οι ένοπλες μονάδες. Αυτή η κίνηση καθοδηγούνταν από Ρώσους αξιωματικούς και πράκτορες των μυστικών υπηρεσιών.

• Εξαιτίας της έλλειψης δεσμών με τον τοπικό πληθυσμό, οι ακροδεξιές μονάδες επιδίδονταν με εξαιρετική βία σε σαδιστικές πράξεις, ληστείες και λεηλασίες στις αυτονομημένες περιοχές του Ντονέτσκ και του Λουχάνσκ. Με τη συνδρομή τους οι προτεσταντικές εκκλησίες και οι κοινότητες είχαν σχεδόν εξαλειφθεί στο έδαφος του Ντονέτσκ μέχρι το 2015.

• Η επιβολή ελέγχου των Ρώσων εθνικιστών σήμαινε τη δολοφονία των διοικητών των αποσπασμάτων ή τη σύλληψη των αρχηγών τους και ορισμένων από τους άνδρες. Στις πράξεις αυτές ξεχωρίζει η δολοφονία την 1η Ιανουαρίου 2015 του Αlexander Bednov και η δολοφονία του διοικητή του τάγματος Prizrak Aleksey Mozgovoy, στις 23 Μαΐου της ίδιας χρονιάς.

• Συνολικά, τα μέλη των ακροδεξιών ομάδων έπαιξαν πολύ μεγαλύτερο ρόλο στη ρωσική πλευρά της σύγκρουσης από ό,τι στην ουκρανική πλευρά, ιδίως στην αρχή. Η επιχείρηση ανάκτησης εδαφών από τις ουκρανικές δυνάμεις θα είχε προχωρήσει με την ίδια περίπου ταχύτητα, αν το τάγμα Azov δεν συμμετείχε. Η επίσημη ιδεολογία των Λαϊκών Δημοκρατιών του Ντονέτσκ (DNR) και του Λουχάνσκ (LNR), αναπτύχθηκε υπό την επιρροή Ρώσων ακροδεξιών ακτιβιστών. Το σκεπτικό της αναμιγνύει τη ρωσική αυτοκρατορική ιδέα και τον ορθόδοξο φονταμενταλισμό.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΤΟ ΑΡΘΡΟ – Η ΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΡΩΣΩΝ ΕΘΝΙΚΙΣΤΩΝ ΣΤΟ ΝΤΟΝΜΠΑΣ

One size fits all

H σοβιετική ηγεσία παλαιότερα και η Ρωσική Ομοσπονδία που την διαδέχθηκε χαρακτηρίζουν ως «Ναζί» όσους (κατά κύριο λόγο εθνικιστές και υπερεθνικιστές) πρόβαλαν σοβαρή αντίσταση στην εξουσία τους στην Ανατολική Ευρώπη και τελικά σήκωσαν τα όπλα εναντίον τους. Ξεκίνησαν αυτό το αφήγημα από την εποχή που είχαν αντιπάλους τους «καταραμένους στρατιώτες» της Πολωνίας και το συνεχίζουν μέχρι σήμερα, χρησιμοποιώντας «ένα μέγεθος για όλους», σύμφωνα με τη γνωστή έκφραση. Ασφαλώς, σχεδόν όλοι τους ήταν αντικομμουνιστές και καθόλου δημοκρατικοί τύποι, αυτό είναι σίγουρο. Ωστόσο, ο εθνικισμός και ο υπερεθνικισμός έχουν ένα σωρό «διακλαδώσεις» και μία από αυτές, η πιο ακραία, είναι ο ναζισμός. Άρα, εδώ βρισκόμαστε μπροστά σε μια γενίκευση, εύκολη στη διατύπωση, η οποία όμως δεν αποδίδει «τα του Καίσαρος τω Καίσαρι». Αν υπάρχει αλήθεια στη διατύπωση, τότε και όλοι οι αναρχοκομμουνιστές, αριστεριστές, τροσκιστές, αρχειομαρξιστές, σταλινικοί, καταστασιακοί, μαοϊκοί, μητροπολιτικοί κομμουνιστές και ευρωκομμουνιστές θα έπρεπε να λογίζονται καθολικά με μια λέξη ως «κομμουνιστές». Θα συμφωνούσε όμως με αυτόν τον γενικό χαρακτηρισμό ένας οπαδός του σοβιετικού μοντέλου; Δεν έχουμε παρά να βρούμε έναν και να τον ρωτήσουμε…

ΓΙΑ ΤΗ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ

• «14.000 θανάτους αμάχων στο Donbas, που εξοντώθηκαν από Ουκρανούς εθνικιστές, από το 2014 και μετά», καταγγέλει ο Ρώσος πρόεδρος Vladimir Putin.

• 14.300 θύματα αναφέρουν στα στοιχεία τους τα Ηνωμένα Έθνη, κατανεμημένα όμως διαφορετικά: 3.404 άμαχοι στους οποίους περιλαμβάνονται και οι νεκροί της πτήσης ΜΗ17, 4.400 Ουκρανοί στρατιώτες, 6.500 Ρώσοι μαχητές.

• Tο 90% των αμάχων του Donbas έχασαν τη ζωή τους την διετία 2014-2015.

• Τα στοιχεία του ΟΗΕ δείχνουν ότι από το 2014 οι θανάτων αμάχων στο Donbas μειώνονται σταθερά και στις δύο πλευρές.

• Η έκθεση της 1ης Δεκεμβρίου 2020 της «Επιτροπής για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στη Λαϊκή Δημοκρατία του Ντονέτσκ» διαψεύδει την επίσημη Ρωσία, αφού αναφέρει πως οι συνολικές απώλειες της ΛΔΝ από την έναρξη του πολέμου στο Donbas υπολογίζονται σε 4.959.

• Σύμφωνα με την έκθεση της ΛΔΝ, την περίοδο 2014-2015 έχασαν τη ζωή τους 2.546 και 1.395 άτομα αντίστοιχα. Το 2016 σκοτώθηκαν 348 άτομα, το 2017 278 (32 άμαχοι), το 2018 154 (19 άμαχοι), το 2019 160 (9 άμαχοι) και το 2020 44 (5 άμαχοι).

• Για να στηρίξει τις αιτιάσεις της για γενοκτονία, η ρωσική πλευρά παραθέτει μια σειρά φωτογραφιών από τις φερόμενες θηριωδίες των Ουκρανών, οι οποίες δεν έπεισαν για την αληθοφάνειά τους. Σύντομα αποκαλύφθηκε ότι ήταν «δανεισμένες» από άλλα γεγονότα, πολεμικά ή μη, όπως οι παρακάτω:

Το ορφανό κοριτσάκι που έχασε τους δικούς του προέρχεται από κινηματογραφική ταινία του 2011

Τα θύματα των Ουκρανών ήταν νεκροί πολέμου μεταξύ συμμοριών στο Μεξικό

• Η ρωσική πλευρά επιμένει στη θεωρία περί γενοκτονίας στο Donbas, παρουσιάζοντας εκ νέου αμφιλεγόμενα στοιχεία, χωρίς να πτοείται από τις διαψεύσεις. Στο αίτημα να μεταβούν δημοσιογράφοι από δυτικά ανεξάρτητα μέσα να ελέγξουν την ορθότητα όσων υποστηρίζει έχει απαντήσει θετικά, λέγοντας πως θα τους καλέσει. Έχουν περάσει οκτώ χρόνια από τότε, στο «περίμενε».

• Μια πολύ γνωστή ιστορία είναι η τραγωδία στο «Σπίτι των Συνδικάτων» στην Οδησσό τον Μάιο του 2014, που κόστισε τη ζωή σε 42 άτομα, τα οποία αποκλείστηκαν στο κτίριο και κάηκαν από τη φωτιά. Η ρωσική πλευρά υποστήριζε ότι οι Ουκρανοί ναζί απέκλεισαν τον κόσμο και τους έκαψαν όλους ζωντανούς. Ωστόσο, η έρευνα που έκαναν από κοινού Ουκρανοί αξιωματούχοι και ρωσόφωνοι αυτονομιστές (πέντε από κάθε πλευρά) κατέληξε στο συμπέρασμα πως επρόκειτο για ανθρωποκτονία εξ αμελείας, με ευθύνη που μοιράζεται εξίσου και στις δύο πλευρές.Οι πρόσφυγες του Donbas ήταν τελικά από το ΚόσοβοΗ φωτογραφία των Ουκρανών με τους νεκρούς ρωσόφωνους προέρχεται από τον πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία το 1992

• Η Δύση υποστηρίζει ότι η Ρωσία, τουλάχιστον από το 2014 και έπειτα, έχει επιδοθεί σε πόλεμο παραπληροφόρησης σχετικά με το ουκρανικό ζήτημα. Την κατηγορεί επίσης για τη στήριξη που παρείχε, μέσω της διαδικτυακής παραπληροφόρησης, στον πρώην πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, προκειμένου εκείνος να εκλεγεί.
• Η Ρωσία αρνείται πως επιδίδεται σε πόλεμο παραπληροφόρησης. Με τη στάση της, φαίνεται για κάποιο λόγο να δείχνει πως ενδιαφέρεται περισσότερο να γίνεται πιστευτή σε όσους κατοικούν στην επικράτειά της. Επίσης, υπάρχει site στο οποίο οι διαχειριστές του προσποιούνται ότι είναι Ουκρανοί και διαδίδουν παραπληροφόρηση. Σε κάθε περίπτωση, υπάρχουν πλέον πολλές εφαρμογές στο διαδίκτυο, οι οποίες μπορούν να αναγνωρίσουν μια ψεύτικη φωτογραφία ή ένα ψεύτικο video. Δείτε παρακάτω ορισμένες από αυτές.

ΤΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ WHOPOSTEDWHAT

Πώς αναζητάμε πρόσωπα και αναρτήσεις στο Facebook; Ποιος ανέβασε τι; Ενα βίντεο που εξηγεί βήμα-βήμα πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το εργαλείο whopostedwhat

ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ TRULI MEDIA

Το κύριο εργαλείο αντιμετώπισης της παραπληροφόρησης για το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Ψηφιακών Μέσων. Αποτελεί ένα συνεργατικό περιβάλλον για την επιβεβαίωση του περιεχομένου που διαμοιράζεται στα social media (UGC).

ΤΙΝΕΥΕ: ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΕΙΚΟΝΩΝ ΚΑΙ ΠΩΣ ΘΑ ΤΟ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΕΤΕ

Ένα χρήσιμο εργαλείο που εντοπίζει τις ψεύτικες φωτογραφίες στο Internet

ΠΩΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕ ΤΟ REVERSE IMAGE SEARCH

Μια ακόμη χρήσιμη εφαρμογή που εντοπίζει τις ψεύτικες φωτογραφίες στο Internet

ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΓΙΑ ΝΑ ΕΛΕΓΞΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ ΕΝΟΣ VIDEO;

Mπορούμε μέσω του εργαλείου InVid να βρούμε τις ανακρίβειες σε ένα βίντεο

ΠΩΣ ΕΠΑΛΗΘΕΥΟΥΜΕ ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ TWITTER

Μέσω της εφαρμογής TruthNet έχουμε τη δυνατότητα να προβούμε σε επαληθεύσεις αναρτήσεων στο Twitter

ΧΡΗΣΙΜΑ SITES ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ

Ιστότοποι κατά της παραπληροφόρησης, που βοηθούν στην επαλήθευση των ειδήσεων και στη συγκρότηση δεξιοτήτων ειδησεογραφικής παιδείας (Media & News Literacy)

TA SOCIAL MEDIA ΠΡΟΣΦΟΡΟ ΕΔΑΦΟΣ ΓΙΑ ΠΑΡΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ

Αυτό που ανησυχεί ειδικούς και δημοσιογράφους είναι ότι η παραπληροφόρηση και οι ψευδείς ειδήσεις «ταξιδεύουν» πιο γρήγορα και κερδίζουν πιο εύκολα «έδαφος» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από ό,τι φυσικά στα αξιόπιστα μέσα ενημέρωσης.

Στο σημείο αυτό ολοκληρώσαμε την έρευνά μας για τα αίτια που οδήγησαν στην εισβολή στην Ουκρανία, φθάνοντας σε βάθος μέχρι και εκατό χρόνων πίσω, για να βρούμε τις απαρχές τους. Παρουσιάσαμε αναλυτικά τα αποτελέσματά της, ώστε με ψυχραιμία και ηρεμία να εξάγετε τα δικά σας συμπεράσματα. 

Σπύρος Χατήρας