Με αφορμή την συνεχιζόμενη ελληνοτουρκική κρίση, στην διαδικτυακή εφημερίδα iefimerida, δημοσιεύθηκε μία συνέντευξη του Στέλιου Ράμφου από την Κατερίνα Ι. Ανέστη με τίτλο «Πώς τα ελληνοτουρκικά και η ψυχολογία του Ερντογάν αλλάζουν τις σχέσεις Γερμανίας-Γαλλίας και την ίδια την Ευρώπη». Μπορείτε να τη διαβάσετε εδώ.
Ο Στέλιος Ράμφος είναι γνωστός για το πλούσιο συγγραφικό έργο του με κύριο θεματικό άξονα την αποφασιστικής σημασίας διαμόρφωση του νεοελληνικού ψυχισμού μέσω των θεολογικών και ανθρωπολογικών του καταβολών, το νήμα των οποίων ξεκινά από τον Ηράκλειτο και τον Πλάτωνα και φθάνει έως τον Νικόδημο τον Αγιορείτη, τον Σολωμό, τον Παπαρρηγόπουλο και τον Παπαδιαμάντη. Οι παρεμβάσεις του στην δημόσια ζωή της χώρας είναι χαρακτηριστικές για την πρωτοτυπία των επιχειρημάτων και της οπτικής, με την οποία φωτίζει τα γεγονότα. Στην εν λόγω συνέντευξη επισημαίνει τον ψυχολογικό παράγοντα που επηρεάζει τις αποφάσεις του Ερντογάν στις επιδιώξεις του στο Αιγαίο. Αναφέρεται και σε μία βαθύτερη σχέση που φαίνεται να σχηματίζεται ανάμεσα στην Γερμανία και την Γαλλία πάνω σε αυτό το ζήτημα -ειδικότερα μετά το BREXIT, που απομακρύνει την Βρετανία από διεκδικήσεις που μέχρι πρότινος ήταν προφανείς -και η οποία πιθανώς οδηγείται σε έναν ευρωπαϊκό πατριωτισμό. Κλείνοντας ο ομιλητής επισημαίνει θετικά την αυτοπεποίθηση με την οποία η ελληνική κυβέρνηση έχει αντιμετωπίσει μέχρι τώρα το δύσκολο αυτό θέμα.
Ζητήσαμε από δύο Έλληνες διανοητές, τον Σωτήρη Δημόπουλο και τον Χρήστο Μαρσέλλο, να σχολιάσουν την συνέντευξη στο σύνολο της και στα επιμέρους στοιχεία της ή με αφορμή το πνεύμα της να αναπτύξουν ένα από τα θέματα, ερωτήματα ή εκτιμήσεις που θέτει.
Ακολουθούν τα αποσπάσματα της συνέντευξης που αποτέλεσαν την αφορμή για το σχολιασμό.
1.«Διάβασα ένα ενδιαφέρον άρθρο στον αμερικανικό τύπο ότι η αλλαγή στη στάση Γαλλίας Γερμανίας έχει να κάνει κυρίως με το κενό εξουσίας που δημιούργησε η πολιτική του Τραμπ, άρα με την υποχώρηση δύναμης της Αμερικής.
“Συμφωνώ και προσθέτω το Brexit. Είναι από τα απρόβλεπτα, αυτό που λέμε ότι κάνεις κάτι και προστίθεται βγαίνει κάτι απροσδόκητο, η λεγόμενη ετερογονία των σκοπών. Χωρίς να το καταλάβει η Βρετανία βγήκε από ένα χώρο ζωτικής σημασίας επί αιώνες. Και μπήκε η Ευρώπη. Ξέρετε, το σημαντικό είναι ότι υπάρχει μια δομική εκ παραδόσεως διαφορά μεταξύ της έννοιας της γερμανικής ελευθερίας και κράτους και της γαλλοβρετανικής που είναι πιο φιλελεύθερη. Αυτά τα δύο πάνε να πλησιάσουν. Μην ξεχνάμε ότι στη συνάντηση Μακρόν-Μέρκελ έγινε ένα δεύτερο βήμα μετά το ταμείο Ανάκαμψης».
2. «Είχαμε στη Γερμανία την κρατική αυθεντία να είναι το όριο των ατομικών ελευθερίων. Όμως στις δικές μας, τις νότιες δημοκρατίες, όπως και στη Βρετανία και τη Γαλλία η ελευθερία αυτοεπιβεβαιωνόταν μέσα στη συλλογική ύπαρξη. Αυτά τα δύο σχήματα καλούνται τώρα να συνυπάρξουν συνειδητά. Αυτό είναι το πρόβλημα Γαλλίας-Γερμανίας: πρέπει μια μορφή κρατικής υποστάσεως και ελευθερίας να συντονιστεί με μια ελαφρά διαφορετική φιλελεύθερη υπόσταση. Δεν είναι το ζήτημα πλέον οι τσιγκούνηδες Βόρειοι και οι χαλαροί Νότιοι. Είναι μια άλλη αντίληψη λειτουργίας του κράτους που αν δεν αποτελέσει θεμέλιο για κάθε προβληματισμό, τότε δεν προχωράμε»
3.«Το ενδιαφέρον είναι ότι μέσα σε αυτή τη συγκεντρωτική Δημοκρατία και τη γερμανική ανάγκη για πειθαρχία και προφανώς για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της σε Μεσόγειο, ζεστές θάλασσες και Μέση Ανατολή, υπήρχε από την άποψη του συγκεντρωτισμού του κράτους μια μακρινή αναλογία, μια εγγύτητα ιδιοσυγκρασίας με τον τουρκο-οθωμανικό αυταρχισμό. Ετσι θα μπορούσε να εξηγηθεί, μαζί με συμφέροντα, και η παραδοσιακή φιλία αυτών των δυο χωρών»
4. «Το σχήμα Μέρκελ-Μακρόν αρχίζει να οδηγεί τα εθνικά προβλήματα και τις εθνικές αντιθέσεις σε ένα βάθος που θα τα λειάνει -να τα εξαφανίσει δεν μπορεί. Θα υπάρξει δηλαδή το ζητούμενο ενός ευρωπαϊκού πατριωτισμού»
5. «Ο Ερντογάν ενσαρκώνει ακριβώς με απολύτως προσωποπαγή και πατρικό τρόπο μια σουλτανικού τύπου αρχή. Είναι ενδιαφέρον για τον αναλυτή να δει πώς η ψυχολογία του Ερντογάν καθορίζει την πολιτική του. Διότι κλείνεται μέσα της του με έναν τρόπο δραματικό για τον ίδιο. Είναι κρίμα που οι αναλυτές δεν μελετούν τον Ερντογάν με βάση την ψυχολογία του και επικεντρώνουν στην πτώση της λίρας, που προφανώς ισχύει και είναι σημαντικό ζήτημα, αλλά που η διαχείριση του έχει να κάνει με το γεγονός ότι ο Τούρκος πρόεδρος εν πολλοίς με εσωτερικά κριτήρια καθορίζει την πολιτική του» […] Έχουμε ένα άτομο που μετά το 2016 με το πραξικόπημα στρέφεται κυριότατα γύρω από τον εαυτό του και που βλέπει τους άλλους ως απειλή αν δεν δηλώσουν οπωσδήποτε υποταγμένοι. Αυτό κάνει ο Ερντογάν, είναι διαρκώς σε ρήξη με τον κόσμο.[..] Εχουμε έναν άνθρωπο που μέσα στην ανασφάλειά του είναι παρορμητικός, έχει εξάρσεις εμπαθείας έντονες, προτιμά το μαύρο-άσπρο από τον δρόμο της προσοχής, παραληρεί με διεκδικήσεις τύπου γαλάζια πατρίδα, Λωζάνη κλπ.. Δηλαδή οδηγείται σε έναν χαρακτηριστικό πολιτικό αυτισμό ο οποίος φαίνεται τον αναπαύει, του δίνει ασφάλεια, τον κάνει να μην πολυφοβάται.[..] Μοιραία όταν κλείνεσαι στον εαυτό σου για να νιώσεις ασφάλεια ως απειλούμενος, συσχετίζεις τα πάντα με εσένα και αιτιολογείς τα πάντα συνωμοσιολογικά. Μιλάμε για μια συμπεριφορά με το φωτοστέφανο της δυνάμεως.
6. Πιστεύετε πραγματικά ότι αν ήταν άλλη η κυβέρνηση θα ήταν διαφορετικοί οι χειρισμοί σε αυτή τη φάση της ελληνοτουρκικής έντασης;
“Ναι, διότι βλέπω μια αυτοπεποίθηση στις πράξεις της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Βλέπω μια παράξενη για τα ελληνικά δεδομένα κυβέρνηση που ό,τι λέει προσπαθεί να κάνει. Αυτή η αυτοπεποίθηση που δημιουργεί έναν ψυχολογικό τύπο τον οποίο δεν μπορεί να υποφέρει και να διαχειριστεί ο Ερντογάν, δεν τον αντέχει, του διαλύει όλα τα σχέδια».
Τα σχόλια του Σωτήρη Δημόπουλου μπορείτε να διαβάσετε εδώ υπό τον τίτλο: Κανένα ενιαίο “ευρωπαϊκό κράτος” δεν μπορεί να μας διασώσει.
Τα σχόλια του Χρήστου Μαρσέλλου μπορείτε να διαβάσετε εδώ: Μπορεί η Ευρώπη να στηρίξει μια “ευρωπαϊκή ταυτότητα” (1), εδώ: Η ανεύρετη ισορροπία (2)και εδώ: Η διπλή καταγωγή της Ευρώπης (3)
Αριστερά ο Σωτήρης Δημόπουλος και δεξιά ο Χρήστος Μαρσέλλος
