Οι μύθοι είναι συνηθισμένο φαινόμενο στο χώρο της ιατρικής. Τους γεννά η ανεπαρκής γνώση και η ανάγκη να αποκτήσουμε «οδηγίες γενικής χρήσης» και για να καταρριφθούν απαιτείται χρόνος και προσπάθεια, γιατί συνήθως  οικοδομούνται πάνω σε «μισές αλήθειες».

Ας επιχειρήσουμε να αποκωδικοποιήσουμε τέτοιους «μύθους».

Μύθος: Οκτώ ποτήρια νερό την ημέρα αρκούν για την επαρκή ενυδάτωση του οργανισμού.

Αλήθεια:  Η σωματική δραστηριότητα και η εποχή του χρόνου επηρεάζουν καθοριστικά την ποσότητα υγρών που έχουμε ανάγκη. Ας ακούσουμε τον οργανισμό μας. Αν διψά θα μας το πει. Χαρακτηριστικός δείκτης είναι και το χρώμα των ούρων. Αν είναι σκούρου χρώματος δεν είμαστε επαρκώς ενυδατωμένοι.

Μύθος: Τα φυσικά προϊόντα είναι  ωφέλιμα σε αντίθεση με τα τεχνητά.

Αλήθεια: Σαφώς η κατανάλωση προϊόντων της φύσης που έχουν υποστεί  την ελάχιστη δυνατή επεξεργασία είναι προτιμότερη από την κατανάλωση επεξεργασμένων τροφών. Ωστόσο η φύση παράγει μερικές από τις πιο επικίνδυνες ουσίες όπως το αρσενικό και η αλλαντοτοξίνη. Από την άλλη πολλά σημαντικά φάρμακα είναι τεχνητά αντίγραφα φυτικών ουσιών που δημιουργήθηκαν στο εργαστήριο για να θεραπεύουν επικίνδυνες ασθένειες. Η ασφάλεια ενός προϊόντος φυσικό ή συνθετικό, μπορεί να αξιολογηθεί μόνο με προσεκτικά σχεδιασμένες κλινικές μελέτες.

Μύθος: Τα παυσίπονα βλάπτουν ή τα παυσίπονα είναι πανάκεια.

Αλήθεια: Η κατάχρηση φαρμάκων είναι ένα σύνηθες πρόβλημα. Και η  αποφυγή τους όμως είναι μια εμμονή χωρίς επιστημονική βάση. Στην πραγματικότητα, τα παυσίπονα είναι πιο αποδοτικά όταν λαμβάνονται κατά την έναρξη ενός επεισοδίου πόνου και όχι όταν ο πόνος έχει εξελιχθεί πλήρως.

Μύθος: Αν έχεις επαρκές ασβέστιο δεν κινδυνεύεις από οστεοπόρωση.

Αλήθεια:  Η οστεοπόρωση στη συνείδηση μας είναι στενά συνδεδεμένα με τη λήψη ασβεστίου και ξεχνάμε το σημαντικό ρόλο της βιταμίνης D την οποία παράγει το δέρμα μας όταν εκτίθεται στο φως του ήλιου και συμβάλει στη μεταφορά του ασβεστίου στα οστά. Η περιεκτικότητα του οργανισμού σε βιταμίνη D έχει συσχετισθεί επίσης με τη καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού και τη γενικότερη προστασία μας από λοιμώξεις: έχει αποδειχθεί ότι κρυολογούμε συχνότερα το χειμώνα όχι γιατί η θερμοκρασία είναι πιο χαμηλή αλλά γιατί είναι η  περίοδος με τη λιγότερη ηλιοφάνεια.

Μύθος: Ο εμβολιασμός είναι περιττός: τα νοσήματα που προλαμβάνονται με εμβολιασμό έχουν σχεδόν εξαλειφθεί.

Αλήθεια: Οι μολυσματικοί παράγοντες που προκαλούν τα νοσήματα υφίστανται σε κάποια μέρη του κόσμου και μπορούν εύκολα να διαπεράσουν τα γεωγραφικά σύνορα και να μολύνουν όποιον δεν είναι προστατευμένος.

Μύθος: Έχω κανονικό βάρος οπότε δεν θα εμφανίσω χοληστερίνη.

Αλήθεια: Η χοληστερίνη δεν κάνει διακρίσεις…

Μύθος: Το τσιγάρο βλάπτει περισσότερο από τα άλλα είδη καπνού.

Αλήθεια: Όλες οι μορφές καπνού βλάπτουν εξίσου: στριφτό, πίπα, πούρο και τσιγάρο Η έκθεση στον καπνό µε οποιοδήποτε τρόπο ευθύνεται για το 1/3 μορφών καρκίνου, του στόματος, του φάρυγγα, του παγκρέατος και της ουροδόχου κύστης.

Μύθος: Τί κακό μπορεί να προκαλέσει ένα τσιγάρο την ημέρα;

Αλήθεια: Το κεντρικό νευρικό σύστημα προσαρμόζεται γρήγορα στη χρήση νικοτίνης και με την πάροδο του χρόνου αυξάνεται η δόση την οποία αναζητά. Έτσι έχουμε καθημερινά την ανάγκη όλο και περισσότερων τσιγάρων.

Μύθος: Τα εμβόλια μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές παρενέργειες,  μακροπρόθεσμες επιπλοκές ακόμη και θάνατο.

Αλήθεια: Στο θάνατο μπορεί να οδηγήσουν πολλά νοσήματα από τα οποία προστατευόμαστε με τα εμβόλια τα οποία είναι πολύ ασφαλή. Οι περισσότερες αντιδράσεις στον εμβολιασμό είναι παροδικές και ήπιες (πόνος, κοκκινίλα στην περιοχή της ένεσης ή χαμηλός πυρετός). Σκεφθείτε ότι η πολιομυελίτιδα μπορεί να προκαλέσει παράλυση ενώ η ιλαρά εγκεφαλίτιδα και τύφλωση.

Μύθος: Πρέπει να αποφεύγουμε εντελώς τα λιπαρά.

Αλήθεια: Δεν βλάπτουν όλα τα λιπαρά. Ο οργανισμός έχει ανάγκη από λιπαρά, διότι αποτελούν κύρια πηγή ενέργειας και τον βοηθούν να απορροφήσει τα λιποδιαλυτά θρεπτικά στοιχεία. Το θέμα είναι η πρόσληψη σωστής ποσότητας αλλά και ποιότητας λιπαρών. Ναι στα φυτικά έλαια, στους ξηρούς καρπούς και στα λιπαρά ψάρια.

Μύθος: Υπάρχουν συγκεκριμένα τρόφιμα που προστατεύουν από τον καρκίνο.

Αλήθεια: Ισχυρά επιδημιολογικά δεδομένα στοιχειοθετούν οφέλη για τη συστηματική κατανάλωση φυτικών προϊόντων αλλά και για τη μεσογειακή διατροφή. Εκτιμάται ότι το 8% των κρουσμάτων καρκίνου οφείλονται στην κακή διατροφή (ελλιπή κατανάλωση φρούτων/λαχανικών, υπερκατανάλωση κόκκινου κρέατος και προϊόντων του).

Μύθος: Οι γυναίκες με μεγάλο στήθος κινδυνεύουν περισσότερο από καρκίνο του μαστού.

Αλήθεια: Όχι βέβαια! Απλά, στις γυναίκες με μεγάλο στήθος είναι πιο δύσκολη η ψηλάφηση των μαστών είτε από την ίδια τη γυναίκα είτε από τον ειδικό.

Μύθος: Η ακτινοβολία ωφελεί ή  η ακτινοβολία βλάπτει.

Αλήθεια: Η ηλιακή ακτινοβολία είναι πηγή ζωής αλλά και πηγή σοβαρών κινδύνων. Εξυπηρετεί πολλές βασικές διεργασίες του ανθρώπινου οργανισμού, με σπουδαιότερη τη σύνθεση της βιταμίνης D ενώ επιδρά θετικά στις λειτουργίες του εγκεφάλου: είναι το καλύτερο αντικαταθλιπτικό και ο σύμμαχος μας ενάντια στην άνοια. Από την άλλη, η παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο έχει βλαβερές επιδράσεις που αρχίζουν από το απλό ηλιακό έγκαυμα, τις φωτοδερματοπάθειες, τη φωτοευαισθητοποίηση και τη φωτογήρανση και εκτείνονται μέχρι  τις οφθαλμικές βλάβες (καταρράκτης, εκφύλιση  ωχρής κηλίδας κ.α) αλλά και τις δερματικές  αλλοιώσεις που μπορεί να δημιουργήσουν καρκινικούς  όγκους.

Μύθος: Στο βουνό δεν κινδυνεύεις από την ηλιακή ακτινοβολία, ιδίως το χειμώνα.

Αλήθεια: Τα δένδρα, το γρασίδι, το χώμα και το νερό ανακλούν λιγότερο από το 10% της υπεριώδους ακτινοβολίας, σε αντίθεση με το φρέσκο χιόνι το οποίο ανακλά μέχρι και το 80%. Η υπεριώδης ακτινοβολία γίνεται ισχυρότερη όσο απομακρυνόμαστε κατακόρυφα από την επιφάνεια της θάλασσας και αυξάνεται κατά περίπου 10% για κάθε 1000 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Γι’ αυτό, κάθε εποχή φοράμε πάντα ειδικά απορροφητικά γυαλιά ηλίου, καπέλο, αντηλιακή κρέμα και είμαστε καλά ντυμένοι για να προστατεύσουμε το δέρμα μας.

Μύθος: Οι ακτινογραφίες βλάπτουν.

Αλήθεια: Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών, περίπου 80% της έκθεσης του ανθρώπου στην ακτινοβολία προέρχεται από φυσικές πηγές και το υπόλοιπο 20%  προέρχεται από τεχνητές πηγές ακτινοβολίας, κυρίως ακτινογραφίες χωρίς όμως να θεωρείται, ανησυχητικό για την υγεία. Η κανονική μέση ετήσια δόση απ’ όλες τις πηγές είναι 350 έως 600 mrem/έτος. Ωστόσο η  ακτινοβολία λειτουργεί αθροιστικά γι’ αυτό  οφείλουμε μεν να είμαστε προσεκτικοί αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε τους ειδικούς όταν πρόκειται για εξετάσεις.

Μύθος: Η σωστή διατροφή, η σωματική άσκηση και η αποφυγή του καπνίσματος μας προφυλάσσουν απολύτως από τον καρκίνο.

Αλήθεια: Τίποτε δεν μπορεί να μας προφυλάξει απολύτως από τον καρκίνο. Ωστόσο ο συνδυασμός σωστής διατροφής, σωματικής άσκησης και αποφυγής του καπνίσματος μπορεί να μειώσει σε μεγάλο βαθμό τον κίνδυνο εμφάνισης του.

 

Δρ. Δέσποινα Κατσώχη, Ογκολόγος- Ακτινοθεραπευτής & Πρόεδρος της ΑΚΟΣ Η ΑΚΟΣ είναι μία αστική μη κερδοσκοπική εταιρία, η οποία στον πυρήνα της αποτελείται από επιστήμονες του χώρου της υγείας και πλαισιώνεται από εθελοντές, αποθεραπευμένους αλλά και απλούς πολίτες. Αφενός αναδεικνύει τη σημασία της πρόληψης στη μάχη ενάντια στον καρκίνο και αφετέρου παρέχει στήριξη σε ογκολογκούς ασθενείς αλλά και σε αποθεραπευμένους της νόσου. Το έργο της ΑΚΟΣ είναι ταυτόχρονα κοινωνικό και επιστημονικό με τη διοργάνωση συντεταγμένων δράσεων που προωθούν έναν υγιεινό και ισορροπημένο τρόπο ζωής και την παράλληλη διενέργεια επιστημονικών ερευνών που στόχο έχουν τη βελτίωση της παροχής υπηρεσιών στους ογκολογκούς ασθενείς και στις οικογένειες τους.