Ο όρος ανήκει στον Irvine Welsh, το Σκώτο συγγραφέα του Trainspotting. Αποδίδει με ακρίβεια αυτό που βιώνουμε το τελευταίο διάστημα. Η περίοδος 2016-2017 ίσως περάσει στην ιστορία ως εκείνη που θα έχει εισαγάγει αυτό το υβρίδιο. Πρόκειται για τεράστια και ασφαλώς δραματική αλλαγή στη ζωή των εθνών. Κανείς όπου και αν ζει δεν μπορεί να εφησυχάζει. Γιατί αν συμβαίνει με τέτοια ταχύτητα, αργά ή γρήγορα, το φαινόμενο θα γενικευθεί. Ας ελπίσουμε ότι την επόμενη Κυριακή η ρεπουμπλικανική Γαλλία θα διαψεύσει τους οπαδούς του νόμου του Μέρφυ. Γιατί διαφορετικά, να προετοιμαζόμαστε για μια άλλη Ευρώπη, και πάντως όχι ενωμένη.

Ναι, αφορμή για τις σκέψεις αυτές είναι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στην Τουρκία. Αλλά και πάλι κάτω από τις τόσο αντίξοες συνθήκες η μισή Τουρκία είπε όχι. Οπως έγινε με το Brexit, όπως έγινε με τον Τραμπ. Μια δημοκρατική εκλογική διαδικασία αποσταθεροποιεί τη δημοκρατία. Τείνει να γίνει ο κανόνας στις εκλογικές αναμετρήσεις. Οι κάλπες ενισχύουν τους δημαγωγούς και τον αυταρχισμό που πρεσβεύουν. Και ασφαλώς όσοι υπερασπίζονται τη δημοκρατία δεν μπορούν να πάνε ενάντια στη βούληση της πλειοψηφίας. Το ερώτημα που οι δημοκράτες πρέπει να απαντήσουν είναι πως και γιατί φτάσαμε ως εδώ. Και για να το απαντήσουν/απαντήσουμε πρέπει να κάνουμε ορισμένες δυσάρεστες διαπιστώσεις.

Ας ξεχωρίσουμε καταρχάς την Τουρκία από τη Δύση.

Η Τουρκία ήταν πάντα μια ιδιαίτερη περίπτωση και αυτό που σήμερα συμβαίνει είναι και αποτέλεσμα του βίαιου εκδυτικισμού της από τους κεμαλιστές. Το στοίχημά τους δεν κερδήθηκε, δυστυχώς. Αλλά αυτό δεν πρέπει να μας εμποδίσει να πούμε κάτι που η πολιτική ορθότητα δεν επέτρεπε μέχρι τώρα: το πολιτικό Ισλάμ δεν έχει ως προτεραιότητα τη δημοκρατία.

Και μολονότι υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις για καλπονοθεία, ο εκλογικός χάρτης είναι τόσο εύγλωττος: μόνο τα παράλια και τα τρία μεγάλα αστικά κέντρα – Αγκυρα, Κωνσταντινούπολή και Σμύρνη- είπαν όχι. Η βαθειά Τουρκία είπε ναι. Και το λέει συνεχώς σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις από το 2003. Δεν στερείται λαϊκής νομιμοποίησης ο Ερντογάν. Απλώς αυτή η νομιμοποίηση έχει αντιδημοκρατικά χαρακτηριστικά.

Παραδόξως αυτό ενώνει τις μάζες της Ανατολίας με τις μάζες των μεσοδυτικών πολιτειών στις ΗΠΑ: απεχθάνονται βαθειά τις ελίτ των χωρών τους, τις μισούν στην κυριολεξία, γιατί αισθάνονται τελείως ξένες προς αυτές τις ηγέτιδες τάξεις που στα μάτια του αμαλγάματος των μη προνομιούχων των μεσαίων στρωμάτων εξυπηρετούν μόνο τα δικά τους ταξικά συμφέροντα και περιφρονούν το λαό.

Και έτσι καταλήγουν, αυτά τα μεσαία στρώματα, να επιλέγουν τους μεσιανικούς ηγέτες που θα φροντίσουν καλύτερα, πιστεύουν, τα συμφέροντά τους. Ενώ είναι αποδεδειγμένο ότι οι δημοκρατικά αναδεικνυόμενες ελίτ είναι κατά κανόνα αδιάφθορες, πιστεύουν και υπηρετούν τη διάκριση των εξουσιών, σέβονται την αρχή της πλειοψηφίας, φροντίζουν για το κοινό καλό σε αντίθεση με τους λαοπρόβλητους δημαγωγούς που αποδεδειγμένα επιδίδονται σε προσωπικό πλουτισμό, νεποτισμό και παρέμβαση στις άλλες εξουσίες.

Μπορεί όσα συμβαίνουν στην Τουρκία να αφορούν την Ελλάδα άμεσα, αφού μια μονοπρόσωπη εξουσία είναι πολύ πιο εύκολο να εκτραπεί, αλλά όσα συμβαίνουν στη Δύση είναι κατά πολύ πιο επικίνδυνα για την παγκόσμια ισορροπία. Ο Τράμπ, στριμωγμένος στο εσωτερικό από τις άλλες εξουσίες, δικαιοσύνη και ΜΜΕ, που ευτυχώς στις ΗΠΑ αντέχουν, επιδίδεται το τελευταίο διάστημα σε επίδειξη ισχύος που κατά κανόνα επιφέρει εθνική ενότητα στη χώρα του. Ωστόσο, κοινή διαπίστωση είναι ότι το κάνει χωρίς να στηρίζεται σε μια επεξεργασμένη στρατηγική. Ναι, θέλει να δηλώσει ότι οι ΗΠΑ είναι παρούσες στη Μέση Ανατολή και στην Ασία αλλά χωρίς να είναι σαφές ποιος είναι ο τελικός του σκοπός.

Απέναντι σ’αυτήν την ασταθή ισορροπία η Ευρώπη είναι σήμερα μια παθητική παίκτρια. Η Γερμανία δεν είχε ποτέ διάθεση να αναλάβει ηγετικό ρόλο σε άλλους τομείς πλην του οικονομικού και οι επικείμενες εκλογές το φθινόπωρο την έχουν κάνει ακόμη πιο διστακτική. Η Ευρωπαϊκή Ενωση, όπως τουλάχιστον εκφράζεται από τα θεσμικά της όργανα, είναι εντελώς αποδυναμωμένη.

Μόνο η επικράτηση Μακρόν στη Γαλλία μπορεί να ξαναβάλει σε κίνηση την ευρωπαϊκή ατμομηχανή, δηλαδή το δίδυμο Γαλλίας-Γερμανίας. Είναι η αναγκαία συνθήκη για να διασωθεί το ευρωπαϊκό μοντέλο και να λειτουργήσει ως αντίβαρο στον αυταρχικό λαϊκισμό που περιβάλλει την Ευρώπη (και σε ορισμένες περιπτώσεις είναι εντός της, βλέπε Πολωνία και Ουγγαρία) και θα μεταδοθεί με ταχύτητα αν δεν υπάρξει μια ισχυρή απάντηση.

Την επόμενη Κυριακή, με τα αποτελέσματα του πρώτου γύρου των προεδρικών στη Γαλλία, θα έχει δοθεί το σύνθημα: διάλυση ή επανεκκίνηση. Επικράτηση της Λε Πεν θα σημάνει επικράτηση ενός μη δημοκρατικού κόμματος με δημοκρατικό τρόπο σε μια χώρα με ειδικό βάρος για τις ευρωπαϊκές εξελίξεις. Η μετα-δημοκρατική Γαλλία θα έχει ανατείλει. Ποιος θα έχει σειρά μετά;