Με την τουρκική κοινωνία να βρίσκεται στο ζενίθ ενός ιστορικού διχασμού και τις δημοσκοπήσεις να αδυνατούν να προβλέψουν με ασφάλεια το αποτέλεσμα του αυριανού δημοψηφίσματος, ο «Π» κάνει μια απόπειρα να καταγράψει όλα τα πιθανά σενάρια, όπως αυτά προκύπτουν από εκτιμήσεις και αναλύσεις ειδικών στην Τουρκία και την Ευρώπη.
Τόσο η Τουρκία όσο και η ΕΕ αναμένουν με κομμένη την ανάσα το αποτέλεσμα καθώς έχει καταστεί σαφές σε όλους ότι το όποιο «καλό» σενάριο είναι ουσιαστικά το «λιγότερο κακό» διότι η τουρκική κοινωνία και πολιτική βρίσκονται για υπερβολικά μεγάλο διάστημα «στα κόκκινα» καθιστώντας την όποια αλλαγή τροχιάς ιδιαίτερα πολύπλοκη υπόθεση.
Αρχικά, όλα τα σενάρια έχουν ως «κοινό παρονομαστή» μια Τουρκία που αναμένεται να βυθιστεί ακόμα περισσότερο στο συγκρουσιακό κλίμα και στην πόλωση, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα της αυριανής εκλογικής αναμέτρησης.
Ωστόσο, οι περισσότεροι αναλυτές, ευρωπαίοι διπλωμάτες αλλά και ξένοι επενδυτές θεωρούν ότι αν τελικά υπερισχύσει το «όχι», κυρίως αν υπερισχύσει με ουσιαστική διαφορά κα όχι οριακά, οι πιθανότητες η Τουρκία να βγει νωρίτερα από το επικίνδυνο τέλμα στο οποίο έχει περιέλθει είναι σχετικά μεγαλύτερες από αυτές σε περίπτωση που ο Ταγίπ Ερντογάν κερδίσει το αυριανό του στοίχημα.
Το σενάριο αυτό, να υπερισχύσει το «όχι» με κάποια άνεση, θεωρείται επίσης και ενδεχομένως καλύτερο σενάριο και όσον αφορά τις προοπτικές επίλυσης του Κυπριακού.
Όσοι αναλυτές και διπλωμάτες ασχολούνται με το Κυπριακό εκτιμούν ότι ο Ταγίπ Ερντογάν, είτε κερδίσει είτε χάσει το δημοψήφισμα, θα συνεχίσει στην ίδια εθνικιστική και αντι-δυτική πορεία στην οποία βρίσκεται την τελευταία περίοδο και δεν θα θελήσει μια λύση του Κυπριακού.
Η διαφορά στην στάση του θα έρθει μόνο αν αναγκαστεί να αλλάξει στρατηγική ή αν περιοριστεί στις εξουσίες του, ενδεχόμενα που θα εξαρτηθούν από την έκβαση του αυριανού δημοψηφίσματος και που θα προκύψουν μόνο από δυναμικές στο εσωτερικό της Τουρκίας.
Το «καλό» σενάριο
Μια καθαρή νίκη του «όχι» θεωρείται από τους περισσότερους αναλυτές ως το «καλό» σενάριο ή έστω το «λιγότερο κακό».
Όλες οι δημοσκοπήσεις άφηναν ανοιχτό το ενδεχόμενο νίκης του «όχι», παρόλο που η δυναμική υπέρ του «ναι» υπερίσχυε στις μετρήσεις πρόθεσης ψήφου.
Σύμφωνα με τις αναλύσεις που κάνουν μεγάλοι επενδυτές στην Τουρκία, μια καθαρή και μάλιστα με διαφορά νίκη του «όχι» θα δημιουργούσε νέες δυναμικές στο εσωτερικό του ΑΚΡ και του ευρύτερου ισλαμο-συντηρητικού χώρου. Ο Ταγίπ Ερντογάν δεν θα παραιτηθεί από την φιλοδοξία του και σε περίπτωση αποτυχίας του «ναι» και θεωρείται δεδομένο ότι θα εντείνει το συγκρουσιακό κλίμα και ενδεχομένως θα σπρώξει την χώρα σε πρόωρες εκλογές. Όμως, σύμφωνα με το «καλό» σενάριο, η αποτυχία του στο δημοψήφισμα θα επιτρέψει ενδεχομένως στους βετεράνους του ΑΚΡ, τους μεταρρυθμιστές όπως ο Αμπντουλάχ Γκιούλ, ο Αλί Μπαμπατζάν και άλλοι, να επιστρέψουν στο ΑΚΡ και να αναλάβουν ρόλο «πυροσβέστη» αλλά και «σωσία». Σε μια τέτοια περίπτωση, ο Ταγίπ Ερντογάν ίσως αναγκαστεί να έρθει σε συμφωνία μαζί τους, να παραμείνει Πρόεδρος αλλά όχι τόσο ενεργός και οι βετεράνοι του ΑΚΡ να ξαναφέρουν την χώρα σταδιακά σε μια τροχιά ομαλοποίησης και στενών σχέσεων με την Δύση και την ΕΕ. Κάτι που θα ήταν προς όφελος και των προσπαθειών επίλυσης του Κυπριακού.
Παράλληλα με τους παλιούς του ΑΚΡ, ενδέχεται να υπάρξουν αντίστοιχες δυναμικές και στο Κόμμα της Εθνικιστικής Δράσης (ΜΗΡ) όπου η μετριοπαθής και Μεράλ Ακσενέρ «παραμονεύει».
Η δημιουργία ενός νέου κεντροδεξιού κόμματος και η επιστροφή των μεταρρυθμιστών του ΑΚΡ στην ενεργό πολιτική θεωρούνται πλέον σήμερα βασικά συστατικά για να ξαναμπεί η Τουρκία σε μια τροχιά ομαλοποίησης.
Στη θεωρία…
Το «καλό» αυτό σενάριο παραμένει πάντως θεωρητικό μέχρι να πραγματοποιηθεί διότι, όπως όλοι οι αναλυτές συμφωνούν, ο Ταγίπ Ερντογάν δεν θα παραιτηθεί εύκολα. Πολλοί είναι αυτοί που θεωρούν ότι δεν θα παραιτηθεί καθόλου και ότι θα οδηγήσει την Τουρκία σε χάος προκειμένου να φτάσει στους στόχους του.
Έτσι, το «καλό» σενάριο μπορεί να μετατραπεί άμεσα και σε «κακό», κυρίως σε περίπτωση οριακής νίκης του «όχι» καθώς ο Ταγίπ Ερντογάν, ως «πληγωμένος ταύρος σε υαλοπωλείο», όπως λένε ορισμένοι στην Τουρκία, θα κάνει τα πάντα για να κρατηθεί στην εξουσία.
Καταλυτικό ρόλο για τις εξελίξεις της επόμενης ημέρας θα διαδραματίσει η διαφορά της υπερίσχυσης του «όχι» ή του «ναι». Όσο πιο οριακή είναι η διαφορά, τόσο πιο δύσκολες θα είναι οι δυναμικές της επόμενης μέρας, εκτιμούν πολιτικοί αναλυτές καθώς η διαφορά αυτή θα δείξει από που προέρχεται η υποστήριξη στον Ταγίπ Ερντογάν και αναλόγως θα διαμορφώσει την δική του στάση αλλά και την στάση των μεταρρυθμιστών του ΑΚΡ.
Το «κακό» σενάριο
Βασικό «κακό» σενάριο θεωρείται η νίκη του «ναι», είτε αυτή είναι οριακή είτε με καθαρό προβάδισμα, καθώς κάτι τέτοιο θα ενισχύσει ακόμα περισσότερο τον Ταγίπ Ερντογάν ο οποίος βλέπει το αυριανό δημοψήφισμα σαν έναν ακόμα σταθμό προς την πλήρη μετάλλαξη του καθεστώτος και του χαρακτήρα της Τουρκίας. Σύμφωνα με αναλυτές, ο Ταγίπ Ερντογαν θα συνεχίσει την στενή του συνεργασία με τους εθνικιστές, οι βετεράνοι του ΑΚΡ και η Μεράλ Ακσενέρ θα δυσκολευτούν να κινηθούν ανεξάρτητα ενώ η Τουρκία θα προχωρήσει με ακόμα πιο γρήγορους ρυθμούς προς αποξένωση από την Δύση και την ΕΕ.
Αυτό που επισημαίνουν πολιτικοί αναλυτές στην Τουρκία αλλά και στις Βρυξέλλες είναι ότι τα όσα λέει ο Ταγίπ Ερντογάν περί επαναφοράς της θανατικής καταδίκης και περί δημοψηφίσματος για τις ευρω-τουρκικές σχέσεις δεν είναι πια «μπλόφα» ούτε μέρος μιας ρητορικής κενού περιεχομένου. Πρόκειται για κινήσεις που σε περίπτωση νίκης του «ναι» ο Τούρκος Πρόεδρος είναι έτοιμος να κάνει.
Σκοπός του Ταγίπ Ερντογάν σε περίπτωση που κερδίσει το δημοψήφισμα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που γίνονται στην Τουρκία, είναι να επισπεύσει τις προεδρικές εκλογές που είναι προγραμματισμένες για το 2019 και να τις κάνει ενδεχομένως το 2018 μαζί με τις βουλευτικές. Συνεπώς, ο Τούρκος Πρόεδρος θα έχει ανάγκη και από την σκληρή του εθνικιστική στάση αλλά και από πράξεις ώστε να ενισχύσει την εικόνα του ως νέου –ισλαμιστή- Ατατούρκ. Το οποίο σημαίνει συνέχιση της πόλωσης στο εσωτερικό της χώρας και της τυχοδιωκτικής εξωτερικής πολιτικής. ενδεχομένως και της επέκτασης του τυχοδιωκτισμού και στην Κύπρο, προειδοποιούν ξένοι αναλυτές.
Μορφωμένοι αστοί και σιωπηλή πλειοψηφία
Το αποτέλεσμα της αυριανής αναμέτρησης αναμένεται να αναδείξει τον βαθύ διχασμό της τουρκικής κοινωνίας καθώς, όπως τουλάχιστον καταγράφουν οι δημοσκοπήσεις, το όποιο αποτέλεσμα θα είναι μάλλον οριακό.
Εκτός από τους εθνικιστικές, που ήταν το μεγάλο στοίχημα του Ταγίπ Ερντογάν και που το έχασε, και τους Κούρδους, που κανείς ακόμα δεν μπορεί να προβλέψει αν και κατά πόσο θα ψηφίσουν υπέρ του «ναι», η Αχίλλειος πτέρνα του Ταγίπ Ερντογάν φαίνεται ότι είναι οι αστοί μορφωμένοι υποστηρικτές του ΑΚΡ. Οι οποίοι δε βλέπουν με καθόλου καλό μάτι τις εξουσίες του Ταγίπ Ερντογάν και την πορεία που έχει σήμερα πάρει η Τουρκία.
Παράλληλα, όπως επεσήμαναν επανειλημμένως κατά την διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας δημοσκόποι και αναλυτές, σε αυτήν την εκλογική αναμέτρηση υπάρχει μια «σιωπηλή πλειοψηφία» η οποία αποτελείται από όλους όσους αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στις δημοσκοπήσεις. Όπως εξηγούσε στον «Π» πρόσωπο που ανήκει στους κύκλους των επενδυτών και που ασχολείται με ανάλυση δημοσκοπήσεων, παραδοσιακά στην Τουρκία, η αποχή στην συμμετοχή στις δημοσκοπήσεις ήταν περίπου τρεις πολίτες στους δέκα αλλά εν όψει του δημοψηφίσματος της 16ης Απριλίου, η αποχή αυτή έφτασε στους οχτώ στους δέκα.
