Ο Γιάννης Χρυσάκης είναι Μηχανικός Έρευνας και Ανάπτυξης στο Εργαστήριο Πληροφοριακών Συστημάτων, Ινστιτούτο Πληροφορικής, ΙΤΕ. Μιλήσαμε μαζί του…
Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τον τρόπο που οι καταναλωτές χρησιμοποιούν ψηφιακές υπηρεσίες;
Είναι κάτι που το βιώνουμε όλοι καθημερινά, αφιερώνοντας πολύ χρόνο χωρίς να υπολογίζουμε τις ενδεχόμενες συνέπειες. Πίσω από τις ψηφιακές υπηρεσίες κρύβεται και ένα πλήθος από δεδομένα των οποίων η επεξεργασία επιφέρει θετικές αλλά και αρνητικές επιπτώσεις στους καταναλωτές. Αυτός λοιπόν ήταν και ο βασικός λόγος που μας ώθησε να ασχοληθούμε με το συγκεκριμένο ζήτημα.
Ποιο πρόβλημα ή κενό θελήσατε να αντιμετωπίσετε με το CAPriceGame;
Επιτρέψτε μου να σας μιλήσω για ολόκληρη την πρωτοβουλία CAPrice που ξεκίνησε από το ΙΤΕ (συγκεκριμένα από το Εργαστήριο Πληροφοριακών Συστημάτων του Ινστιτούτου Πληροφορικής) και ασχολείται με την προστασία της ιδιωτικότητας στον ψηφιακό κόσμο συνδυάζοντας τεχνικές λύσεις με κοινωνική δράση. Η πρώτη δραστηριότητα έχει σχέση με τη συνεχή ενημέρωση σε θέματα πολιτικής και ιδιωτικότητας σε ψηφιακές εφαρμογές και υπηρεσίες. Η δεύτερη δραστηριότητα αφορά τη δημιουργία διαδραστικών παιχνιδιών και εφαρμογών βασισμένα σε πραγματικά δεδομένα. Η τρίτη δραστηριότητα επικεντρώνεται στην υλοποίηση μιας ποικιλίας καινοτόμων εργαλείων, όπως πλατφόρμες συμμετοχής του πολίτη, γραφικές επεξηγήσεις, δομημένα συστήματα διαβούλευσης κ.α., με τις οποίες καταναλωτές και προγραμματιστές θα είναι σε θέση να συν-δημιουργήσουν λύσεις που διευκολύνουν την κατανόηση των όρων και προϋποθέσεων των ψηφιακών υπηρεσιών, καθώς και των συνεπειών τους. Το CAPriceGame εντάσσεται στην πρώτη αλλά και στην δεύτερη δραστηριότητα στοχεύοντας αφενός στην ενημέρωση αλλά και αφετέρου στην αφύπνιση του καταναλωτικού κοινού που χρησιμοποιεί ψηφιακές υπηρεσίες.
Μπορείτε να μας μιλήσετε περισσότερο για το παιχνίδι;
Το CAPriceGame βασίζεται στην πλατφόρμα Kahoot και πρόκειται για ένα διαδραστικό κουίζ ερωτήσεων που σχετίζονται με δημοφιλείς ψηφιακές εφαρμογές και τις σχετικές άδειες χρήσης που παραχωρούμε κατά την χρήση της. Βασίζεται σε πραγματικά δεδομένα που συλλέχθηκαν από το Google Android Play Store. Σκοπός του CAPriceGame είναι αφενός να δοκιμάσει τις γνώσεις μας σχετικά με την πρόσβαση που απαιτούν εφαρμογές στο κινητό μας και αφετέρου να αναδείξει ότι το πρόβλημα της ιδιωτικότητας είναι σύνθετο και χρειάζεται συνεχώς ψάξιμο. Το παιχνίδι είναι διαθέσιμο στην ηλεκτρονική διεύθυνση https://caprice-community.net/game σε 2 γλώσσες (ελληνικά/αγγλικά) και οποιοσδήποτε μπορεί να το δοκιμάσει με τους φίλους του. Ενδείκνυται η χρήση του και σε σχολικές τάξεις με τον εκπαιδευτικό σε ρόλο διαχειριστή του παιχνιδιού.
Πιστεύετε ότι οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν ψηφιακές/διαδικτυακές εφαρμογές και πλατφόρμες γνωρίζουν ποιά προσωπικά τους στοιχεία “παραχωρούν” κατά την χρήση τους; Τι σχέση βλέπετε να έχουν οι άνθρωποι με την “ιδιωτικότητά” τους στο διαδίκτυο;
Οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν ψηφιακές/διαδικτυακές εφαρμογές δεν είναι καθόλου ενήμεροι για την παραχώρηση των προσωπικών τους στοιχείων. Υπάρχουν κατά βάση δυο λόγοι για τους οποίους συμβαίνει αυτό. Ο πρώτος λόγος έχει να κάνει με το γεγονός ότι είναι αδύνατον να διαβάσουν ή να θυμούνται τα κείμενα των όρων χρήσης των εφαρμογών καθώς αυτά είναι μακροσκελή, δυσνόητα, νομικά κείμενα τα οποία μάλιστα αλλάζουν πολύ συχνά. Ο δεύτερος λόγος αφορά στη διαφορετική αντίληψη που έχουν οι άνθρωποι μεταξύ πραγματικού και ψηφιακού κόσμου. Για παράδειγμα δεν θα δίναμε ποτέ την ηλικία μας ή το τηλέφωνο μας σε έναν άγνωστο στον πραγματικό κόσμο, αλλά στον ψηφιακό το κάνουμε απλόχερα.
Κατά την γνώμη σας, κατά την αναζήτηση πληροφοριών ή ειδήσεων στο διαδίκτυο, οι άνθρωποι μπορούν εύκολα να αξιολογήσουν την αξιοπιστία του περιεχομένου που εντοπίζουν;
Είναι μια πολύ δύσκολη διαδικασία η αξιολόγηση της αξιοπιστίας του περιεχομένου καθώς η ροή των πληροφοριών στο διαδίκτυο είναι διαρκής αλλά και το μέγεθος των πηγών πολύ μεγάλο. Είναι άλλωστε συχνό το φαινόμενο πηγές πληροφόρησης (ακόμη και παραδοσιακά μέσα) να πέφτουν θύματα ψευδών ή ανακριβών ειδήσεων που γράφονται στο διαδίκτυο χωρίς ουσιαστική διασταύρωση και με την αναπαραγωγή τους από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης το πρόβλημα διογκώνεται περισσότερο.
Πώς πιστεύετε ότι συνδέεται η παιδεία στα μέσα (media& information literacy) με την ικανότητα των ανθρώπων να διακρίνουν την αξιόπιστη πληροφορία από την παραπληροφόρηση;
Η παιδεία στα μέσα είναι ουσιαστικά η λύση απέναντι στην διάκριση της ψευδούς από την αληθινή πληροφορία. Η παιδεία στα μέσα θα μας βοηθήσει να αναπτύξουμε την απαραίτητη κριτική ικανότητα για να είμαστε πάντα ορθά ενημερωμένοι αλλά και υποψιασμένοι ενάντια σε πάσης φύσεως ψευδή είδηση που σκοπεύει να μας παραπλανήσει. Με αυτόν τον τρόπο και πιο προσεκτικά θα μπορούμε να επιλέγουμε πηγές πληροφόρησης αλλά και θα αξιολογούμε το οποιοδήποτε δεδομένο μεταφράζοντάς ή όχι σε πληροφορία.
Πώς θα βαθμολογούσατε τους έλληνες χρήστες του διαδικτύου όσον αφορά την ικανότητά τους να αξιολογούν το περιεχόμενο και τις ειδήσεις στο διαδίκτυο; Οι Έλληνες έχουν παιδεία στα μέσα; ειδησεογραφική παιδεία (news literacy); Πώς στηρίζετε την άποψή σας;
Θα έλεγα ότι προσωπικά, δεν είμαι σε θέση να αξιολογήσω αλλά να παρατηρήσω ότι αρκετοί Έλληνες χρήστες του διαδικτύου πέφτουν συχνά θύματα ψευδών ειδήσεων και μάλιστα δεν διστάζουν να τις αναπαράγουν σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Σε αυτό βοηθούν και κάποιες ιστοσελίδες που χρησιμοποιούν παραπλανητικούς τίτλους ή εικόνες (τεχνική του clickbait) άρα συμπεραίνουμε ότι σίγουρα χρειαζόμαστε περισσότερη προσπάθεια για την απόκτηση της επιθυμητής ειδησεογραφικής παιδείας.
Κατά τη γνώμη σας, υπάρχει σχέση μεταξύ της ανάπτυξης εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης και της ποιότητας των πληροφοριών που αντλούμε από το διαδίκτυο;
Βεβαίως η τεχνητή νοημοσύνη μέσω διάφορων εφαρμογών αλλά και επιστημονικών πεδίων (π.χ μηχανική μάθηση) μπορεί να βοηθήσει έτσι ώστε να εξάγουμε σωστά συμπεράσματα εξετάζοντας ένα μεγάλο όγκο από δεδομένα. Μπορούμε δηλαδή να ανιχνεύσουμε σε έναν βαθμό κατά πόσο αυτό που γράφεται έχει αληθινή βάση και με αυτόν τον τρόπο να αξιολογήσουμε την ποιότητα της πληροφορίας. Άλλωστε, αξίζει να αναφέρουμε ότι αντίστοιχες εφαρμογές μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σε πρόληψη επιδημιών, εξατομικευμένη ιατρική και σε άλλους τομείς με συνεκτίμηση των ποιοτικών πληροφοριών που αντλούνται από τους χρήστες του διαδικτύου.
Πιστεύετε ότι οι εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης διευκολύνουν ή περιπλέκουν την ικανότητά μας (κυρίως των νέων ανθρώπων) να εντοπίζουμε ορθή πληροφορία; Πιστεύετε ότι διευκολύνουν ή περιπλέκουν την δημοσιογραφία;
H Tεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να δώσει αρκετές λύσεις στο πρόβλημα της ορθής πληροφόρησης και μάλιστα πολλές προσπάθειες έχουν ξεκινήσει ανά τον κόσμο προς αυτήν την κατεύθυνση. Μπορούμε να έχουμε καλύτερα αποτελέσματα εάν σε αυτές τις λύσεις συνδυάσουμε και με μέσα κοινωνικής δικτύωσης και πάντα σε συνεργασία με ανθρώπους που μπορούν να συνεισφέρουν. Συμπερασματικά πιστεύω ότι η δημοσιογραφία θα βγει κερδισμένη από τις μελλοντικές τεχνολογικές προσεγγίσεις στο συγκεκριμένο θέμα και άρα εν τέλει θα βγει κερδισμένος και ο εκάστοτε πολίτης.
