Πόσοι άνθρωποι παρακολουθούν ή διαβάζουν πραγματικά το RT, ούτως ή άλλως; Αυτό είναι ένα σημαντικό ερώτημα, καθώς οι ρυθμιστικές αρχές και οι διανομείς συζητούν για το πού εμπίπτει το δίκτυο που υποστηρίζεται από το Κρεμλίνο στο φάσμα από το ειδησεογραφικό κανάλι έως την κρατική προπαγάνδα. Σε όλο τον κόσμο, το RT αποβάλλεται από τα καλωδιακά συστήματα, μπλοκάρεται από τα διαφημιστικά δίκτυα, αφαιρείται από τα καταστήματα εφαρμογών, υποβαθμίζεται στις μηχανές αναζήτησης ή απαγορεύεται εντελώς.
Αλλά το επίπεδο ανησυχίας φαίνεται να συνδέεται άρρηκτα με το μέγεθος της εμβέλειας του RT- η προπαγάνδα δεν είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική αν δεν τη βλέπει κανείς. Είναι μια ανερχόμενη δύναμη σε έναν πόλεμο πληροφοριών ή μια σπατάλη χρημάτων του Κρεμλίνου που πλαστογραφεί τα νούμερά της;
Σήμερα, ο Rasmus Kleis Nielsen της Οξφόρδης συγκέντρωσε κάποια στοιχεία σχετικά με την online εμβέλεια του RT στο Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία και τη Γερμανία και το συμπέρασμα φαίνεται να είναι: όχι σπουδαίο στο διαδίκτυο, αλλά εκπληκτικά ισχυρό στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τουλάχιστον σε ορισμένα σημεία. Μπορείτε να δείτε το θέμα του εδώ, αλλά εδώ είναι μερικά από τα σημαντικότερα σημεία.
Το ποσοστό του διαδικτυακού πληθυσμού κάθε χώρας που βλέπει περιεχόμενο RT σε έναν τυπικό μήνα είναι μικρό: 0,6% στο Ηνωμένο Βασίλειο, 2,0% στη Γαλλία και 3,0% στη Γερμανία. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, αυτό σημαίνει ότι το RT είναι ελάχιστα αισθητό- τόσο το BBC όσο και ο Guardian προσεγγίζουν περίπου 73 φορές περισσότερους Βρετανούς.
Αλλά η ιστορία είναι λίγο πιο διαφοροποιημένη στη Γαλλία και τη Γερμανία, όπου το ειδησεογραφικό κοινό είναι πιο κατακερματισμένο, χωρίς έναν κεντρικό παρουσιαστή όπως το BBC. Στη Γαλλία, το 2% της εμβέλειας του RT σημαίνει ότι δεν είναι πολύ μικρότερο από τις εθνικές εφημερίδες Les Echoes (2,8× το κοινό του RT) ή Le Monde (7,3× το κοινό του RT). Στη Γερμανία, το RT βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από το Der Spiegel (μόλις 1,6× το κοινό του RT) και όχι πολύ πίσω από τον δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό φορέα ARD (4,9× το κοινό του RT).
Τα πράγματα φαίνονται πιο δύσκολα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι μηνιαίες συμμετοχές του RT στο Facebook (αντιδράσεις, σχόλια και κοινοποιήσεις) εξακολουθούν να βρίσκονται πολύ πίσω από το BBC (το οποίο λαμβάνει περίπου 14× τον αριθμό του RT), αλλά δεν απέχει πολύ από τον Guardian (περίπου 1,5× το RT).
Στη Γαλλία και τη Γερμανία, ωστόσο, το RT είναι ένας νόμιμος εθνικός παίκτης στο Facebook. Προηγείται κατά πολύ της Les Echoes και το προβάδισμα της Le Monde είναι μόνο περίπου 30%. Και στη Γερμανία – ψυχραιμία – το RT ήταν η νούμερο 1 πηγή ειδήσεων όσον αφορά την προσέλκυση στο Facebook τόσο τον Δεκέμβριο όσο και τον Ιανουάριο, σύμφωνα με αυτά τα στοιχεία της CrowdTangle. (Ή τουλάχιστον ήταν μπροστά από τους μεγάλους γερμανικούς εκδότες ειδήσεων- ζητήσαμε από το Facebook να σχολιάσει και θα ενημερώσουμε αυτό το άρθρο όταν μας απαντήσουν).
Αυτό το μοτίβο – το RT ως πηγή ειδήσεων που δεν αναζητούν πολλοί άνθρωποι ενεργά, αλλά που ξέρει πώς να πατήσει τα σωστά κουμπιά για να πετύχει στο Facebook – μοιάζει πολύ με αυτό που έχουμε δει την τελευταία δεκαετία από ιστότοπους που προωθούν παραπληροφόρηση, θεωρίες συνωμοσίας και περιεχόμενο πολιτιστικού πολέμου. Δεν είναι ένα ευχάριστο μοτίβο.
Το μέγεθος του κοινού του RT αποτελεί αντικείμενο συζήτησης για όσο καιρό υπάρχει. Το 2015, το Daily Beast ανέφερε ότι το RT “υπερβάλλει υπερβολικά για το κοινό του”, επικαλούμενο έγγραφα που διέρρευσαν:
Η Daily Beast απέκτησε τα έγγραφα αυτά από τον Vasily Gatov, πρώην υπάλληλο του RIA Novosti, ο οποίος συμμετείχε στην προετοιμασία τους. Λέει ότι προορίζονταν για κορυφαίους αξιωματούχους του Κρεμλίνου. “Από τις πρώτες μέρες του RT, κάτι μου φαινόταν πάντα λάθος”, δήλωσε ο Gatov. “Το RT προσποιούταν επίμονα ότι ήταν πολύ πιο σημαντικό και πολύ μεγαλύτερο από ό,τι μπορούσε να επιβεβαιωθεί από οποιαδήποτε δεδομένα. Ενώ οι εσωτερικές αναφορές του RT έλεγαν στον εντολέα τους – τη ρωσική κυβέρνηση – ότι είχαν καταφέρει να ξεπεράσουν το CNN και το BBC όσον αφορά την τηλεθέαση, κανένα σημάδι αυτού δεν μπορούσε να βρεθεί σε αξιόπιστα δεδομένα, που ελέγχθηκαν και ελέγχονται από ξένες πηγές. Η ανάπτυξή τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, που αναφερόταν σε κάθε δημόσια δήλωση του RT ως “φαινόμενο”, φαινόταν επίσης ύποπτη”.
(Άλλη μια χρήσιμη υπενθύμιση ότι κάτι όπως οι αλληλεπιδράσεις στο Facebook υπόκεινται σε σημαντική παραποίηση).
Το RT προβάλλει σπουδαίους ισχυρισμούς σχετικά με το κοινό του στο YouTube, αλλά μόνο το 1% περίπου των βίντεο που δημοσιεύει εκεί είναι πολιτικού χαρακτήρα. Οι μεγάλες επιτυχίες του στο YouTube; “Βίντεο φυσικών καταστροφών, ατυχημάτων, εγκλημάτων και φυσικών φαινομένων”.
Στις ΗΠΑ, ένα χρήσιμο στοιχείο είναι ότι τα καλωδιακά συστήματα που μετέδωσαν το RT σχεδόν όλα το έκαναν επειδή το RT τα πλήρωνε ή με βάση ένα παραθυράκι στους ομοσπονδιακούς κανονισμούς που τους το επέβαλε. (Το παραθυράκι έκλεισε αργότερα.) Αν η ζήτηση της αγοράς για το RT ήταν σημαντική, το Κρεμλίνο δεν θα χρειαζόταν να πληρώνει αμερικανικές εταιρείες για να το μεταδίδουν.
Υπήρξαν επίσης αρκετές ακαδημαϊκές μελέτες σχετικά με το κοινό του RT. Μία από τις αγαπημένες μου είναι αυτή του 2020 από τους Rhys Crilley, Marie Gillespie, Bertie Vidgen και Alistair Willis:
Μέσω μιας εφαρμογής της επιστήμης των δικτύων και άλλων υπολογιστικών μεθόδων με βάση τα δεδομένα, αντιμετωπίζουμε αυτό το κενό για να δώσουμε πληροφορίες σχετικά με τα δημογραφικά στοιχεία και τα ενδιαφέροντα των οπαδών του RT στο Twitter, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο εμπλέκονται με το RT…
Πρώτον, διαπιστώνουμε ότι οι περισσότεροι από τους οπαδούς του RT στο Twitter ασχολούνται πολύ σπάνια με το περιεχόμενό του και τείνουν να εκτίθενται στο περιεχόμενο του RT μαζί με άλλα κύρια ειδησεογραφικά κανάλια. Αυτό υποδηλώνει ότι το RT δεν αποτελεί κεντρικό μέρος του διαδικτυακού τους περιβάλλοντος ειδησεογραφικών μέσων.
Δεύτερον, χρησιμοποιώντας πιθανολογικές υπολογιστικές μεθόδους, δείχνουμε ότι οι οπαδοί του RT είναι ελαφρώς πιο πιθανό να είναι μεγαλύτεροι σε ηλικία και άνδρες από τον μέσο όρο των χρηστών του Twitter και είναι πολύ πιο πιθανό να είναι bots.
Ο εντοπισμός των bots δεν είναι μια τέλεια επιστήμη, αλλά διαπίστωσαν ότι το 39% των οπαδών του RT στο Twitter ήταν πιθανότατα bots, σε αντίθεση με το 1,5% που βρέθηκε σε ένα τυχαίο δείγμα χρηστών του Twitter.
Δεν είμαι σίγουρος για το πόσα μπορεί κανείς να πει με σιγουριά για την πραγματική εμβέλεια του RT. Νομίζω ότι είναι ενδεικτικό ότι τα περισσότερα από τα καλύτερα “στοιχεία” για ένα μεγάλο ακροατήριο – δεσμεύσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αριθμοί οπαδών, προβολές στο YouTube, δικά της δελτία τύπου – προέρχονται από πλατφόρμες όπου τα δεδομένα είναι πιο εύκολο να χειραγωγηθούν. Αυτό με σπρώχνει προς τη σκεπτικιστική πλευρά της συζήτησης, τουλάχιστον όταν πρόκειται για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αλλά το διαδίκτυο μας έχει διδάξει ξανά και ξανά ότι η εμβέλεια και η επιρροή είναι δύο συναφή αλλά διαφορετικά πράγματα. Το RT δεν χρειάζεται τεράστιο κοινό για να έχει επιρροή – μόνο το σωστό.
Διαβάστε ακόμα: Μια σκοτεινή εποχή της πληροφορίας
O Joshua Benton είναι πρώην διευθυντής και νυν senior editor του Nieman Journalism Lab.
To jaj.gr συνεργάζεται με δύο τμήματα του Ιδρύματος Nieman του Χάρβαρντ: Nieman Journalism Lab και Nieman Reports. Χάρη σε αυτή τη συνεργασία μπορείτε να βρίσκετε μόνο στο jaj (Journalists About Journalism) τα σημαντικότερα κείμενα και έρευνες του Nieman σε ελληνική μεταφορά και απόδοση. Εδώ μπορείτε να διαβάσετε το πρωτότυπο άρθρο στα αγγλικά : “How many people really watch or read RT, anyway? It’s hard to tell, but some of their social numbers are eye-popping”
