Η άνετη επικράτηση του ευρωατλαντιστή, καθηγητή Νομικής και «εκλεκτού» του κυβερνητικού συνασπισμού, Στέβο Πεντάροφσκι στις προεδρικές εκλογές στη Βόρεια Μακεδονία την περασμένη Κυριακή αποτέλεσε έκπληξη, καθώς ήταν πολλοί οι λόγοι, που συνηγορούσαν σε μια έστω οριακή νίκη του ή ακόμα και ακύρωση του εκλογικού αποτελέσματος, λόγω αδυναμίας να ξεπεραστεί το κρίσιμο συνταγματικά όριο συμμετοχής του 40%.
Η κάλπη όμως «μίλησε» την περασμένη Κυριακή δίνοντας νέο μήνυμα τόσο στον πρωθυπουργό, Ζόραν Ζάεφ, όσο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και τις γειτονικές χώρες.
Ο Στέβο Πεντάροφσκι, που προέταξε την ευρωατλαντική προοπτική της χώρας στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας πέτυχε ξεκάθαρη νίκη με 51,66% έναντι της συναδέλφου του, Συνταγματολόγου, αλλά απορριπτικής της Συμφωνίας των Πρεσπών, Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα- Ντάφκοβα, που έλαβε 44,73%. Η συμμετοχή έφθασε τελικά το 46%.
Τι μεσολάβησε, λοιπόν, πέραν της αργίας του Πάσχα, για να ανατραπεί το άκρως απογοητευτικό ποσοστό, που έλαβε ο κυβερνητικός υποψήφιος στον α’ γύρο (42,85%) με μόλις 0,6% διαφορά έναντι της βασικής αντιπάλου του, αλλά και της ιδιαίτερα χαμηλής συμμετοχής, που μόλις είχε ξεπεράσει το 41%;
Τα παραπάνω φαίνεται να λειτούργησαν ως «συναγερμός» για την κυβέρνηση και τον επικεφαλής της, τεστάροντας τα πολιτικά του ανακλαστικά.
«Επιχείρηση σκούπα»
Αντιλαμβανόμενος από την πρώτη στιγμή τον ορατό κίνδυνο μιας νέας πολιτικής αναταραχής, καθώς τυχόν επικράτηση της Σιλιάνοφσκα θα οδηγούσε σε πρόωρες βουλευτικές εκλογές ή ακύρωσης του εκλογικού αποτελέσματος λόγω αποχής σε νέες προεδρικές, ο Ζόραν Ζάεφ δεσμεύθηκε να προχωρήσει άμεσα σε κυβερνητικό ανασχηματισμό.
Για να πείσει, μάλιστα, τους ψηφοφόρους του ο πρωθυπουργός της γείτονος δέχθηκε με χαμόγελο μια σκούπα, που του «χάρισε» συμβολικά ο ηθοποιός Ντράγκαν Σπάσοβ – Ντατς, στη διάρκεια προεκλογικής συγκέντρωσης, για να εξυπηρετήσει τον σκοπό της «εκκαθάρισης» της κυβέρνησης από εκείνους, «που απέτυχαν να ανταποκριθούν στα καθήκοντα τους στη κυβέρνηση και τη δημόσια διοίκηση».
Ο πρώτος γύρος των προεδρικών εκλογών στη Βόρεια Μακεδονία λειτούργησε τελικά εκτονωτικά και σε μεγάλο βαθμό τιμωρητικά για τη συσσωρευμένη δυσαρέσκεια των ψηφοφόρων έναντι της ελλιπούς μέριμνας της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση της «βαλτωμένης» οικονομίας, της τεράστιας ανεργίας, της συστηματικής διαφθοράς και του νεποτισμού, καθώς και της δυσλειτουργικής δημόσιας διοίκησης, την «πολιτική παρακαταθήκη» δηλαδή του καθεστώτος, του Νίκολα Γκρούεφσκι.
Το ποσοστό που έλαβε στον β’ γύρο ο Στέβο Πεντάροφσκι φαίνεται να προέρχεται σε ένα μεγάλο βαθμό και από τους ψηφοφόρους του επίσης ακαδημαϊκού, Μπλέριμ Ρέκα, που στον πρώτο γύρο υποστηριζόμενος από δύο αλβανικά κόμματα της αντιπολίτευσης («Συμμαχία για τους Αλβανούς» και «BESA») έλαβε ποσοστό 10,57%, που μεταφράζεται σε 79.915 ψήφους.
Ο έτερος καθηγητής Νομικής υπήρξε επιλογή όχι μόνο για τους αλβανόφωνους, αλλά και τους δυσαρεστημένους ψηφοφόρους του Ζάεφ, (της Σοσιαλδημοκρατικής Ένωσης, SDSM) κατά τον πρώτο γύρο.
Και αυτό εξηγεί σε μεγάλο βαθμό την επιτυχία του Πεντάροφσκι, καθώς ούτε το συγκυβερνών αλβανικό κόμμα DUI του Αλί Αχμέτι έχει πια την επιρροή να κινητοποιήσει ψηφοφόρους, ούτε η συμμετοχή στις αλβανόφωνες περιοχές ήταν μεγάλη, το αντίθετο.
Όσοι αλβανόφωνοι στη Βόρεια Μακεδονία επέλεξαν πάντως να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα την περασμένη Κυριακή σίγουρα δεν στήριξαν την Σιλιάνοφσκα, που τα τελευταία δύο χρόνια όχι μόνο είχε σταθεί εναντίον της επίλυσης της διένεξης με την Ελλάδα, αλλά ήταν πολέμια και του νόμου για την καθιέρωση της αλβανικής γλώσσας ως δεύτερης επίσημης της χώρας.
«Τελικός προορισμός η Ε.Ε»
Ο β’ γύρος εξελίχθηκε τελικά σε μια μάχη αποκλειστικά μεταξύ φιλοευρωπαϊκών και εθνικιστικών δυνάμεων σε μια χώρα βαθιά διχασμένη για τη Συμφωνία των Πρεσπών και κερδήθηκε ξεκάθαρα από τις πρώτες.
Το μήνυμα της κάλπης ήταν σαφές τόσο προς την Ε.Ε, όσο και προς τις υπόλοιπες γειτονικές χώρες.
Η Βόρεια Μακεδονία επέλεξε μια στροφή 180 μοιρών εδω και δύο χρόνια.
Απαλλάχθηκε από το αυταρχικό καθεστώς του Νίκολα Γκρούεφσκι και τη μοίρα ενός αποτυχημένου κράτους (failedstate).
Εξέλεξε μια κυβέρνηση που έσπευσε να κλείσει εκκρεμότητες με τη γειτονική Βουλγαρία υπογράφοντας το 2017 Σύμφωνο Συνεργασίας και Καλής Γειτονίας.
Αποδέχθηκε αλλαγή του συνταγματικού της ονόματος μέσω ενός επίπονου συμβιβασμού με την Ελλάδα δένοντας σφιχτά πλέον την τύχη της σε μια ευρωατλαντική κατεύθυνση.
Επέλεξε την περασμένη Κυριακή έναν νέο πρόεδρο, που για τα επόμενα πέντε χρόνια δεσμεύθηκε να τηρήσει τη Συμφωνία των Πρεσπών εξασφαλίζοντας την παραπάνω στρατηγική επιλογή.
Αναμένει πλέον το «εισιτήριο», μετά από -εις γνώσιν της- επίπονη και μακροχρόνια διαδρομή, αλλά τελικό προορισμό την Ε.Ε.
Είναι τα παραπάνω όμως αρκετά για να πειστούν οι επιφυλακτικοί ως προς την διεύρυνση της Ε.Ε;
Εκείνοι ήταν άλλωστε που αποφάσισαν να ματαιώσουν για ένα ολόκληρο χρόνο την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων τόσο για τη Βόρεια Μακεδονία, όσο και για την Αλβανία, στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο πέρυσι τον Ιούνιο, φοβούμενοι τυχόν επιπτώσεις, ενόψει των φετινών ευρωεκλογών και της δεδομένης ανόδου των ευρωσκεπτικιστών και εθνικιστών.
«Decoupling… με γαλλική σφραγίδα;»
Το εισιτήριο πέρυσι είχε δρομολογηθεί να δοθεί στη Βόρεια Μακεδονία ως «επιβράβευση» της Συμφωνίας των Πρεσπών με την Ελλάδα, αλλά τελικά δεν εκδόθηκε ποτέ, καθώς προσέκρουσε στις αντιρρήσεις Γαλλίας, Δανίας και Ολλανδίας.
Επιπλέον επιβαρυντικός παράγοντας για τη Βόρεια Μακεδονία ήταν και παραμένει η ομαδοποίηση της αξιολόγησης της με την Αλβανία.
Εν αναμονή της έκθεσης προόδου, που συντάσσουν οι αρμόδιες αρχές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις δύο χώρες και που αναμένεται στα τέλη Μαΐου αρκετοί παράγοντες είτε εισηγούνται, είτε επιδιώκουν εδώ και καιρό την αποσύνδεση (decoupling) των δύο χωρών.
Τo Παρίσι, πάντως, φαίνεται να επιθυμεί – αν όχι τον Ιούνιο, σίγουρα εντός του 2019, να επιβραβεύσει την κυβέρνηση Ζάεφ δίνοντας την πολυπόθητη ημερομηνία για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Βόρειας Μακεδονίας με την Ε.Ε . Δεν ισχύει το ίδιο όμως για την Αλβανία. Και δεν είναι μόνο η Γαλλία που εμφανίζεται επιφυλακτική έναντι των Τιράνων αλλά στο ίδιο μήκος κύματος συντάσσονται πλέον και χώρες, που είναι υπέρ της διεύρυνσης της Ε.Ε, μέσω των Δυτικών Βαλκανίων.
Για την αλλαγή στάσης του Παρισιού τουλάχιστον έναντι των Σκοπίων είχαν προηγηθεί έντονες παρασκηνιακές διαβουλεύσεις από συγκεκριμένα κράτη – μέλη, που θέλουν να διασφαλίσουν την ευρωπαϊκή προοπτική της γείτονος, ασκώντας σχετικές πιέσεις προς τον πρόεδρο, Εμμανουέλ Μακρόν.
Οι πιέσεις μάλλον απέδωσαν καρπούς.
Σε μια κίνηση συμβολική, αλλά φανερά δηλωτική των προθέσεων της Γαλλίας η νέα στρατηγική για τα Βαλκάνια του προέδρου Μακρόν δημοσιεύθηκε από τη γαλλική πρεσβεία στα Σκόπια. Είχε προηγηθεί η άτυπη Σύνοδος για τα Δυτικά Βαλκάνια, που συνδιοργανώθηκε μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας, στο Βερολίνο την περασμένη εβδομάδα.
Και επειδή τίποτα δεν είναι τυχαίο σε ό,τι αφορά το επίπεδο των συμβολισμών η νέα στρατηγική της Γαλλίας, που εδώ και χρόνια είχε «εγκαταλείψει» τη συγκεκριμένη περιοχή, αναφέρεται ανάμεσα σε άλλα «στη στήριξη και στη συμπλήρωση της δράσης της Ε.Ε. για την προσέγγιση της περιοχής προς την Ευρώπη».
«Με τις ευλογίες του Φραγκίσκου»
Εξαιρετικής σημασίας, που αντηχεί επίσης συμβολικά στον ευρωπαϊκό δρόμο στον οποίο ήδη κατευθύνεται η Βόρεια Μακεδονία ήταν και η επίσκεψη του Πάπα Φραγκίσκου την περασμένη Τρίτη, στα Σκόπια.
Η διπλωματία του Βατικανού δεν θα σχεδίαζε ποτέ μια τέτοια επίσκεψη, ακόμα και αν αφορούσε τη γενέτειρα της Μαρίας Τερέζας, την οποια αγιοποίησε ο Πάπας το 2016, αν δεν είχε προηγηθεί η ειρηνική επίλυση της διένεξης με την Ελλάδα και στην οποία μάλιστα ο ίδιος ο Φραγκίσκος έχει αναφερθεί αρκετές φορές.
Το μήνυμα του από τα Σκόπια είχε τελικό προορισμό την καρδιά της Ευρώπης.
Η Βόρεια Μακεδονία «λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ Ανατολής και Δύσης» τόνισε ο Φραγκίσκος προσθέτοντας με νόημα ότι «η ιστορία της πολυμορφίας της θα αποτελέσει χρήσιμο δίαυλο για μια στενότερη σχέση με τα ευρωπαϊκά έθνη».
Πηγές:
https://rezultati.sec.mk/mk-MK/1/r
https://www.intellinews.com/will-operation-broom-sweep-pro-western-pendarovski-to-north-macedonia-s-presidency-160219/?source=macedonia
https://www.nytimes.com/2019/05/05/world/europe/north-macedonia-election.html
https://mk.ambafrance.org/Strategie-francaise-pour-les-Balkans-occidentaux
https://www.nytimes.com/2019/05/07/world/europe/pope-francis-north-macedonia.html
