Μια πρόχειρη αναζήτηση στο διαδίκτυο για το οφέλη των αντιοξειδωτικών, θα σας δώσει εκατοντάδες χιλιάδες αποτελέσματα, από φαινομενικά αξιόπιστες πηγές. Θα μάθετε π.χ. ότι τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν από καρδιοαγγειακές παθήσεις, έχουν αντικαρκινική δράση, περιορίζουν τις φλεγμονές, προστατεύουν τις αρθρώσεις, δρουν αντιαλλεργικά, ενισχύουν την όραση, και προφυλάσσουν το δέρμα. Θα μάθετε επίσης ότι η οξειδωτική καταστροφή είναι υπεύθυνη για τη γήρανση, την σκλήρυνση κατά πλάκας, τον καρκίνο, τη νόσο Alzheimer, αλλά και για πιο άκακες περιπέτειες της υγείας μας, όπως η αλλεργική ρινίτιδα, το άσθμα, και άλλα.
Τι είναι όμως τα αντιοξειδωτικά και σε τι χρησιμεύουν; Η καθημερινές μας δραστηριότητες (ο μεταβολισμός μας για την παραγωγή ενέργειας, η έκθεση στον ήλιο, και άλλα) παράγουν συνεχώς τις λεγόμενες ελεύθερες ρίζες, χημικές ενώσεις που «κλέβουν» ηλεκτρόνια από ό,τι βρίσκεται κοντά τους και καταστρέφουν π.χ. το γενετικό υλικό (DNA) και αποδιοργανώνουν τις κυτταρικές μεμβράνες. Ο οργανισμός μας εξουδετερώνει αυτές τις ελεύθερες ρίζες με διάφορα ήπια αντιοξειδωτικά, χημικές ενώσεις που «προσφέρουν» ηλεκτρόνια Στις αρχές της δεκαετίας του ’90, αρκετές αξιόπιστες επιστημονικές μελέτες συνέδεσαν την δράση των ελεύθερων ριζών με μηχανισμούς σχετικούς με την αθηροσκλήρωση, το καρκίνο, και άλλες ασθένειες. Όπως ήταν φυσικό, αμέσως σχεδόν ξεκίνησαν κλινικές μελέτες για να μελετήσουν εάν η πρόσληψη αντιοξειδωτικών ουσιών (π.χ. το καροτένιο και η βιταμίνη Ε) μπορεί να βοηθήσουν στην πρόληψη ασθενειών.
Οι κλινικές δοκιμές έδωσαν μικτά αποτελέσματα, αλλά οι περισσότερες δεν βρήκαν τα αναμενόμενα οφέλη. Οι περισσότερες ερευνητικές ομάδες ανέφεραν ότι η πρόσληψη αντιοξειδωτικών συμπληρωμάτων δεν βοηθά π.χ. στην καρδιακή λειτουργία και τον καρκίνο, στην όραση , ή στο προσδόκιμο ζωής. Αντίθετα, μια μελέτη έδειξε ότι η λήψη β-καροτίνης μπορεί ίσως και να αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα και καρδιαγγειακών παθήσεων σε καπνιστές και μια άλλη ότι μπορεί να αυξάνει τις πιθανότητες για καρκίνο του δέρματος σε γυναίκες. Άλλες δοκιμές ανέφεραν οφέλη, π.χ. αναφέρθηκε ότι λήψη β-καροτίνης ίσως συνδέεται με καλύτερη λειτουργία της μνήμης, και της όρασης.
Με άλλα λόγια, η βιβλιογραφία στο θέμα είναι πλούσια και τα συμπεράσματα μικτά. Οι μέχρι στιγμής μελέτες όμως δεν παρέχουν ισχυρές ενδείξεις ότι τα αντιοξειδωτικά συμπληρώματα βοηθούν την πρόληψη (και πολύ περισσότερο την θεραπεία) ασθενειών.
Ταυτόχρονα, άφθονες αποδείξεις δείχνουν ότι η κατανάλωση ολόκληρων φρούτων, λαχανικών, και δημητριακών ολικής άλεσης – που όλα είναι πλούσια σε δίκτυα αντιοξειδωτικών και στα βοηθητικά τους μόρια – παρέχει προστασία έναντι πολλών ασθενειών και βοηθάει στην καλύτερη γήρανση. Μια ισορροπημένη διατροφή μακριά από τις υπερβολές των υπερτροφών, αλλά πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, και δημητριακά (η περίφημη μεσογειακή διατροφή) είναι εύκολη, οικονομική, και υγιεινή και σίγουρα βοηθά, ακόμα και εάν δεν επηρεάζει άμεσα τον φυσιολογικό μηχανισμό της αντιοξειδωτικής προστασίας του ανθρώπινου οργανισμού.
