“Και την Κοινήν Ελληνική Λαλιά ώς μέσα στην Βακτριανή την πήγαμεν, ώς τους Ινδούς.” (Κ. Καβάφης, “Στα 200 π.Χ.”)
“Ο νεοελληνικός μύθος αναφέρεται λοιπόν στο έθνος και όχι στο κράτος, είναι προϊόν της ιστορικής και ιδεολογικής κατίσχυσης ενός εννοιολογικά ασαφούς έθνους απέναντι στο αστικό εθνικό κράτος και ονομάζεται, μ’έναν πολυσήμαντο όρο, “ελληνοκεντρισμός” (Π. Κονδύλης, Η Παρακμή του Αστικού Πολιτισμού)
Που βρίσκεται η αλήθεια; Σίγουρα όχι στη μέση. Αν μέτρο μας είναι οι αντιδράσεις, το ξέσπασμα, ο ψυχισμός, η φόρτιση, τότε σίγουρα αυτός που πήγε την ελληνική λαλιά ως μέσα στην Βακτριανή βγαίνει κερδισμένος και ασφαλώς, οι περισσότεροι από μας, πιστεύουμε ότι είμαστε απευθείας κληρονόμοι ενδεχομένως όχι μόνο του ονόματός του αλλά και του βασιλείου του, ασχέτως αν ο ίδιος επέλεξε να φύγει από τη Μακεδονία και να βασιλέψει στο Αφγανιστάν.
Τι κάνει ένα λαό να πιστεύει τόσο φανατικά ότι είναι εθνικά καθαρός, να νιώθει ότι διήλθε χιλιετίες χωρίς να υποστεί καμμία αλλοίωση η ταυτότητά του, να αρνείται την πραγματικότητα των φυλετικών επιμειξιών; Να κλείνει τα μάτια και τ’αυτιά του στον πλούτο της διαφορετικότητας;
Ας πάμε πάλι στον Κονδύλη: “Η ιδεολογική επιβολή του ελληνοκεντρισμού ήταν αναπόδραστη μέσα στις συγκεκριμένες νεοελληνικές συνθήκες. Γιατί μόνον αυτός μπορούσε ακριβώς χάρη στην ασάφειά του, να γεφυρώνει τις διαφορετικές αντιλήψεις για το έθνος, οι οποίες ήταν παράλληλα ενεργές, κι έτσι να συνενώνει προς τα έξω δυνάμεις ετερογενείς προς τα έσω. Μόνον αυτός μπορούσε να περιβάλει με υψηλούς νομιμοποιητικούς τίτλους και να κάμει ηθικά ενδιαφέρουσες για τη διεθνή κοινή γνώμη τις ελληνικές εθνικές διεκδικήσεις. Μόνον αυτός μπορούσε, τέλος, να δώσει τα εντελώς απαραίτητα ψυχολογικά και εκλογικευτικά αντισταθμίσματα σε ένα αδύναμο έθνος, το οποίο, πάρα τη μεγάλη ιδέα που είχε για τον εαυτό του, δοκίμαζε επανειλημμένους εξευτελισμούς, αποκτώντας έτσι τη συναίσθηση ότι είναι παίγνιο στα χέρια των ισχυρών της γης.”
Δεν είναι λοιπόν το μακεδονικό υπόθεση του Σαμαρά ούτε κανενός άλλου που ίππευσε τους απογόνους του Βουκεφάλα έντρομος να αντιμετωπίσει το πολιτικό κόστος. Ασφαλώς, στη μικρή πολιτική που ασκούν οι πολιτικοί μας ηγέτες διαχρονικά το κόστος βαραίνει – μόνο αυτό. Αλλά το μακεδονικό είναι όπως αποδεικνύει η διαχρονική ένταση που έχει προκαλέσει υπόθεση όλων μας. Είναι η σχέση με το συλλογικό μας “είναι”, με τον καθρέφτη. Είναι η συλλογική ανασφάλεια και αβεβαιότητα. Λόγοι; Πολλοί. Από το 1821 μέχρι τη Μικρασιατική Καταστροφή και τον Εμφύλιο. Μήπως και τη Χούντα και το βόλεμα της πλειοψηφίας; Μήπως και με τον ανδρεϊκό λαϊκισμό και το ΣΥΡΙΖΑ του 2015;
Το γεγονός ότι η παράταξη που έρχεται να κάνει το μεγάλο βήμα είναι η κυβερνώσα πλέον αριστερά έχει κι αυτό το συμβολισμό του. Οπως πλήρης συμβολισμών ήταν και η τελετή της υπογραφής της συμφωνίας. Στους Ψαράδες, στις Πρέσπες, με έντονες τις αναφορές στο σκηνικό που άλλοτε έστηνε εκεί ο Θόδωρος Αγγελόπουλος. Στα ίδια αυτά μέρη που όπως θύμισε ο Σταύρος Τζίμας στην Καθημερινή, είδαν τους ηττημένους του Εμφυλίου να τα διασχίζουν διωκόμενοι για να καταφύγουν στη Γιουγκοσλαβία.
Τι έκανε λοιπόν στις Πρέσπες ο Αλέξης Τσίπρας; Διέβη τον δικό του Ρουβίκωνα; Πηγαίνοντας μπρος ή πίσω; Εκλεισε την πόρτα ή το μάτι στους παλιούς του συντρόφους, στα φαντάσματα που σίγουρα κουβαλάει μέσα του; Μάλλον και τα δύο συγχρόνως. Ο Τσίπρας είναι ένας κατεξοχήν ρεβιζιονιστής για να θυμηθούμε το παλιό αριστερό λεξιλόγιο. Το απέδειξε τον Αύγουστο του 2015. Οι συνοδοιπόροι του εκείνης της περιόδου λένε ότι δεν έχει έρμα. Και μπορεί να έχουν δίκιο. Αλλά τι μετράει στην άσκηση της εξουσίας; Ο ρεαλισμός, η δύναμη και η δυνατότητα της προσαρμογής. Οι ελιτιστές φίλοι μας που δεν θέλουν να τον βλέπουν ζωγραφιστό πρέπει δυστυχώς να το αποδεχτούν: ο Τσίπρας υπερέβη εαυτόν και μάλλον ήταν έτοιμος από καιρό γι’αυτό.
Επιπλέον, δεν μπορεί να του καταλογισθεί ότι θα προσπορίσει οφέλη: η συμφωνία με τα Σκόπια θα έχει εκλογικό κόστος. Αλλά ο Αλέξης Τσίπρας θα έχει καταγραφεί ως ο πολιτικός ηγέτης που δεν διστάζει να το αναλάβει. Και θα έχει εγγράψει υποθήκη για να αναδειχθεί σε κυρίαρχο του εκσυγχρονιστικού χώρου, των ευρωπαϊστών! Ναι, αυτή θα είναι η φυσική συνέπεια της τόσο κοντόφθαλμης πολιτικής της ηγεσίας της ΝΔ που παραδόθηκε στη σκληροπυρηνική της πτέρυγα. Μπορεί να καταφέρει ευκολότερα (;) να φθάσει έτσι στην εξουσία αλλά θα έχει εγκλωβισθεί σε έναν ασφυκτικό εναγκαλισμό με τα πιο οπισθοδρομικά στοιχεία του χώρου. Χαιρέτα την τη φιλελεύθερη κεντροδεξιά με άλλα λόγια. Ακόμη χειρότερα: τα ακραία στοιχεία που προς το παρόν δεν έχουν προχωρήσει στη δημιουργία πολιτικού σχηματισμού δεν είναι βέβαιο ότι θα κάνουν εσαεί τη χάρη στον Κυριάκο Μητσοτάκη που απεχθάνονται.
Τα συλλαλητήρια που η Νέα Δημοκρατία θέλησε να ωραιοποιήσει ανέδειξαν μια πολύ ανησυχητική κοινωνική συνιστώσα, αντιδημοκρατική, ρατσιστική και ξενόφοβη. Το έδαφος για να αναπτυχθεί ένα τέτοιο μόρφωμα, ικανό να διεμβολίσει το δεξιό χώρο, υπάρχει και δυστυχώς η ευρωπαϊκή συγκυρία το ενισχύει.
Το μακεδονικό τίναξε επίσης στον αέρα την εύθραυστη ισορροπία της κεντροαριστεράς και το πιθανότερο είναι ότι δεν θα επανέλθει η -ούτως ή άλλως- ισχνή πιθανότητα να δημιουργηθεί ένας αξιόπιστος τρίτος πόλος. Ολα αυτά που οδηγούν ; Στην ανάδειξη του Αλέξη Τσίπρα ως πρωταγωνιστή του μη δεξιού χώρου. Και με δυτικές περγαμηνές.
