Μετά το δημοψήφισμα για το Brexit και τον θρίαμβο του Τραμπ στις ΗΠΑ, η ηχώ των αρχών της δεκαετίας του 1930 φτάνει στα αυτιά μας με μεγαλύτερη ένταση από ό,τι στο παρελθόν. Ωστόσο, η κατάσταση σήμερα είναι διαφορετική, σε σύγκριση με το 1930, τουλάχιστον σε τρία ζητήματα:

Κατ’ αρχάς, η απασχόληση αυξάνεται σε μεγάλο μέρος του ανεπτυγμένου κόσμου. Παρά τη διαδεδομένη οργή κατά του κατεστημένου, δεν ζούμε πάλι επαναστατική περίοδο. Ο Τραμπ και ορισμένοι άλλοι σημαντικοί λαϊκιστές φαντάζουν σήμερα περισσότερο ως άνθρωποι που ενδιαφέρονται να προωθήσουν τον εαυτό τους παρά ως αδιόρθωτοι ιδεολόγοι. Εχοντας υπάρξει και στο παρελθόν αστέρας των ριάλιτι, μπορεί ο Τραμπ απλώς να αλλάξει ρόλους. Αλλωστε, αυτό δεν κάνουν οι ηθοποιοί; Το επίπεδο συνεργασίας θεσμικών οργανισμών στο εξωτερικό και η παρουσία του κράτους δικαίου στο εξωτερικό είναι πολύ περισσότερο διαδεδομένα σήμερα στον ανεπτυγμένο κόσμο απ’ ό,τι ήταν στην Ευρώπη τη δεκαετία του 1930.

Δεύτερον, τη δεκαετία του 1930 η επιβολή δασμών από τις ΗΠΑ είχε οδηγήσει σε κύμα προστατευτισμού που είχε παραλύσει το παγκόσμιο εμπόριο. Προς τιμή τους οι πολιτικοί δεν στράφηκαν στον προστατευτισμό μετά το ξέσπασμα της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης το 2008-2009. Με τη νίκη του Τραμπ έχει αυξηθεί ο κίνδυνος για επανεμφάνιση του προστατευτισμού. Η συνεχιζόμενη άνοδος της οικονομίας ίσως να μετριάσει, σταδιακά, την οργή των ψηφοφόρων του. Ομως, από τον βαθμό που οι λαϊκιστές που έχουν βρεθεί στην εξουσία θα υλοποιήσουν μέρος της ατζέντας τους κατά του ελευθέρου εμπορίου, η ζημία που θα προκαλέσουν στην οικονομία είναι πιθανό να δυναμώσει την οργή που τους είχε φέρει αρχικά στην εξουσία. Αν οι εργάτες στον βιομηχανικό Βορρά των ΗΠΑ εξακολουθήσουν να είναι χωρίς δουλειά, ποιον θα ψηφίσουν την επόμενη φορά;

Οι αγορές στοιχηματίζουν πως ο Τραμπ θα εφαρμόσει μεγάλο μέρος των σχεδίων του για το εσωτερικό των ΗΠΑ, ενώ θα εγκαταλείψει σε μεγάλο βαθμό τη διεθνή ατζέντα του.

Τέλος, οι Αμερικανοί πρόεδροι έχουν μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων σε θέματα εξωτερικής και εμπορικής πολιτικής απ’ ό,τι σε εσωτερικά θέματα. Συνεπώς, ίσως έχουν μεγαλύτερη σημασία τα προσωπικά χαρακτηριστικά του προέδρου όταν μιλάμε για σχέσεις με ξένους ηγέτες όπως ο Πούτιν και αποφάσεις για τη χρήση στρατιωτικής δύναμης ή την επιβολή εμπορικών κυρώσεων. Η διαχείριση της παρακμής της Ρωσίας και της ανόδου της Κίνας, ενώ πρέπει να σταθεροποιηθεί η Μέση Ανατολή, χρειάζεται στρατηγικό όραμα, υπομονή, ετοιμότητα για ενίσχυση των συμμαχιών και ενεργό ρόλο στο διεθνές γίγνεσθαι. Ο Τραμπ μπορεί να μην το εννοούσε όταν αμφισβητούσε την υπόσχεση του ΝΑΤΟ για προστασία των συμμάχων. Ωστόσο, η αποτρεπτική δύναμη πρέπει να είναι αξιόπιστη ώστε να είναι πιστευτή.

Οι πολυεθνικοί οργανισμοί πάνω στους οποίους βασίζονται η ειρήνη και η ευημερία στην Ευρώπη είναι πολύ πιο εύκολο να σπάσουν σε σχέση με τους οργανισμούς ενός μεγάλου εθνικού κράτους όπως οι ΗΠΑ. Συνεπώς, το ίδιο είδος προστατευτισμού μπορεί να προκαλέσει πολύ μεγαλύτερη ζημία στην Ε.Ε. απ’ ό,τι στις ΗΠΑ. Θεωρούμε ότι ο θρίαμβος Τραμπ δεν θα επηρεάσει σημαντικά τους Ευρωπαίους ψηφοφόρους. Ομως, οι παράγοντες που έφεραν τον Τραμπ στην εξουσία στις ΗΠΑ δρουν και στην Ευρώπη. Περιμένουμε πως τελικά θα επικρατήσουν η αδράνεια και η κοινή λογική. Προβλέπουμε μικρή αύξηση των αμυντικών δαπανών σε ΗΠΑ και σε Ευρώπη και μια συμφωνία Πούτιν – Τραμπ εις βάρος της Ουκρανίας. Θεωρούμε ότι η νέα προσέγγιση των ΗΠΑ δεν θα οδηγήσει σε εμπορικό πόλεμο με το Μεξικό και την Κίνα. Ο κόσμος, όμως, έχει γίνει πιο αβέβαιος, πιο πολύ έξω από τις ΗΠΑ απ’ όσο στο εσωτερικό τους.

* Ο αρθρογράφος είναι επικεφαλής οικονομολόγος της Berenberg Bank