Η ψηφιακή εποχή θέτει τέσσερις προκλήσεις που αφορούν την κοινωνία των πολιτών:
1. Η πρώτη έχει σχέση με την τεράστια ποσότητα των πληροφοριών που δεχόμαστε καθημερινά και έχει ως αποτέλεσμα να γίνεται ιδιαίτερα δύσκολη η ταξινόμηση σε αξιόπιστες και κατασκευασμένες πληροφορίες.
2. Η δεύτερη έχει σχέση με το γεγονός ότι οι νέες τεχνολογίες για τη δημιουργία και την ευρεία ανταλλαγή πληροφοριών, καθιστούν δυνατή την εξάπλωση της παραπληροφόρησης η οποία φαίνεται σαν να προέρχεται από έγκυρη πηγή.
3. Η τρίτη αφορά την κλιμάκωση της σύγκρουσης μεταξύ ταχύτητας και ακρίβειας. Όλοι θέλουμε πληροφορίες όσο το δυνατόν γρηγορότερα, αλλά η επιτάχυνση της διανομής πληροφοριών στην Ψηφιακή Εποχή έχει επίσης αυξήσει τις πιθανότητες οι πληροφορίες να είναι λανθασμένες.
4. Η τέταρτη βασίζεται στο γεγονός ότι το Διαδίκτυο και τα Κοινωνικά Μέσα κάνουν πολύ πιο εύκολη την επιλογή πληροφοριών που υποστηρίζουν τις προϋπάρχουσες πεποιθήσεις μας τις οποίες ενισχύουν, αφού μας δίνουν αμέσως τους τρόπους να απορρίψουμε την αντίθετη ή τη διαφορετική άποψη.
Αυτές οι προκλήσεις δημιούργησαν την ανάγκη για ένα νέο είδος αλφαβητισμού – μια παιδεία που δίνει τη δυνατότητα στους καταναλωτές ειδήσεων να καθορίσουν εάν η πληροφορία είναι αξιόπιστη και στη συνέχεια να τη χρησιμοποιήσουν. Μια υγιής κοινωνία των πολιτών μπορεί να υπάρχει μόνο εάν το κοινό είναι καλά ενημερωμένο. Εάν οι άνθρωποι μπορούν να κατευθυνθούν εύκολα στις φήμες ή τα κουτσομπολιά και στη συνέχεια να συμμετέχουν στη διάδοσή τους, οι συνέπειες μπορεί να είναι επικίνδυνες.
Όπως συχνά λέγεται ότι σε μια δημοκρατία οι πολίτες παίρνουν την κυβέρνηση που τους αξίζει, στον 21ο αιώνα οι νέοι -εξουσιοδοτημένοι πλέον- καταναλωτές θα πάρουν τη δημοσιογραφία που τους αξίζει.
Η τελευταία επανάσταση στην Επικοινωνία έχει φέρει κοινωνικές αλλαγές, διότι έχει δώσει τη δυνατότητα σε όλους όσους έχουν πρόσβαση σε έναν υπολογιστή ή ένα smartphone να δημοσιεύουν πληροφορίες. Είναι θετικό το γεγονός ότι το κοινό είναι τώρα σε θέση να μοιραστεί τις γνώσεις του με τους άλλους, αλλά “Με τη μεγάλη δύναμη, έρχεται και η μεγάλη ευθύνη”.
Ένας σημαντικός στόχος της πορείας μας είναι να πείσουμε τους πολίτες ότι μπορούν να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο στην ποιότητα των πληροφοριών που κυκλοφορούν στο Διαδίκτυο και τα Social Media. Ο στόχος είναι να αποκτήσουν δεξιότητες κριτικής σκέψης. να εκπαιδευτούν δηλαδή έτσι ώστε:
▪ Να αναγνωρίζουν τη διαφορά μεταξύ της δημοσιογραφίας και άλλων μορφών πληροφόρησης και μεταξύ των δημοσιογράφων και άλλων προμηθευτών πληροφοριών.
▪ Στο πλαίσιο της δημοσιογραφίας, να αναγνωρίζουν τη διαφορά μεταξύ ειδήσεων και γνώμης.
▪ Στο πλαίσιο των ειδήσεων, να είναι εις θέσιν να αναλύσουν τη διαφορά μεταξύ των ισχυρισμών και της επαληθευμένης πληροφορίας καθώς και μεταξύ των αποδείξεων και των συμπερασμάτων.
▪ Να μπορούν να αξιολογούν και να αποδομούν ειδησεογραφικές αναφορές σε όλες τις πλατφόρμες των μέσων μαζικής ενημέρωσης, με βάση την ποιότητα των αποδεικτικών στοιχείων και την αξιοπιστία των πηγών.
▪ Να μπορούν να διακρίνουν τη μεροληψία των ειδησεογραφικών μέσων αλλά και τη μεροληψία του κοινού. Με την υποστήριξη αυτών των δεξιοτήτων ενισχύονται τέσσερις βασικές έννοιες:
1. Η εκτίμηση της δύναμης των αξιόπιστων πληροφοριών και της σημασίας της ελεύθερης ροής πληροφοριών σε μια δημοκρατική κοινωνία.
2. Η κατανόηση του γιατί οι ειδήσεις έχουν σημασία και ο λόγος για τον οποίο ένας πιο απαιτητικός καταναλωτής ειδήσεων μπορεί να αλλάξει την προσωπική του ζωή, τις ζωές των άλλων και τη ζωή της χώρας.
3. Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι δημοσιογράφοι εργάζονται και παίρνουν αποφάσεις και γιατί κάνουν λάθη.
4. Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο η ψηφιακή επανάσταση και οι διαρθρωτικές αλλαγές στα μέσα ενημέρωσης μπορούν να επηρεάσουν τους καταναλωτές ειδήσεων.
Πρέπει να κατανοήσουμε τις νέες μας ευθύνες τόσο ως εκδότες, ως δημοσιογράφοι όσο και ως καταναλωτές. Μια νέα γενιά πολιτών που απαιτούν υψηλής ποιότητας πληροφορίες θα διαμορφώσει επίσης το μέλλον της δημοσιογραφίας, καθορίζοντας την ισορροπία ανάμεσα στις πληροφορίες που είναι σημαντικές σε σχέση με τις πληροφορίες που απλώς θέλουν να προκαλέσουν το ενδιαφέρον. Οι αξιόπιστοι καταναλωτές ειδήσεων έχουν ήδη αρχίσει να κατανοούν την αξία της ικανότητας των δημοσιογράφων να ελέγχουν την αυθεντικότητα και στη συνέχεια να ενσωματώνουν σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο τον τεράστιο όγκο των πληροφοριών που μας πλημμυρίζουν.
Όπως συχνά λέγεται ότι σε μια δημοκρατία οι πολίτες παίρνουν την κυβέρνηση που τους αξίζει, στον 21ο αιώνα οι νέοι -εξουσιοδοτημένοι πλέον- καταναλωτές θα πάρουν τη δημοσιογραφία που τους αξίζει.
Η ικανότητα των επόμενων γενεών πολιτών να κρίνουν την αξιοπιστία και τη συνάφεια των πληροφοριών θα αποτελέσει τον κύριο δείκτη της υγείας των κοινωνιών των πολιτών ανά τον κόσμο.
