Δεν είναι η πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία που ένα συγκεντρωτικό, ιεραρχικό, “ναπολεόντειο” σύστημα λειτουργίας μιας παραγωγικής ή οργανωτικής δομής υποχωρεί, συρρικνώνεται και στο τέλος αντικαθίσταται από ένα μίνιμαλ, ευέλικτο, εξελίξιμο και συνδυαστικότερο μοντέλο ατομοκεντρικής παραγωγής και η αιτία δεν είναι άλλη από την εξέλιξη της τεχνολογίας.
Στη περίπτωση των μέσων ενημέρωσης είναι από εκείνες τις λίγες φορές που η μεταβολή αυτή συνοδεύεται αναπόφευκτα από μια παράλληλη αλλαγή προσέγγισης και ύφους του παραγόμενου “προϊόντος”, στην προκειμένη περίπτωση, της ενημέρωσης, κάτι που έρχεται να επιβεβαιώσει και τα δύο σκέλη της ρήσης του γνωστού Βρετανο-Αμερικανού φυσικού Φρίμαν Ντάισον ότι “υπάρχουν επαναστάσεις που καθοδηγούνται από νέα εργαλεία και επαναστάσεις που καθοδηγούνται από νέες αντιλήψεις”.
Και μπορεί μια σειρά από ενεργούς τεχνολόγους της εποχής μας που εργάστηκαν τα προηγούμενα χρόνια για την ανάπτυξη του Facebook, του Twitter και της Google, να χτυπούν καμπανάκι κινδύνου διαβλέποντας ένα δυστοπικό μέλλον κυριαρχίας των smartphones στη ζωή μας, ωστόσο οι φορητές συσκευές και το σχετικό με αυτές λογισμικό, φαίνεται να προοιωνίζονται μια πραγματική επανάσταση στον τομέα της ενημέρωσης και της δημοσιογραφίας στο άμεσο μέλλον.
Εξυπνοκινητοκυριαρχία
Τα smartphones αναμένεται να γίνουν τα κυρίαρχα μέσα παραγωγής και διάθεσης ενημερωτικού οπτικο-ακουστικού περιεχομένου έως το 2020 χάρις στην ταχύτατη αύξηση της επεξεργαστικής ισχύος τους και της χωρητικότητας των αποθηκευτικών μέσων τους. Αυτές οι εξελίξεις πολύ σύντομα θα καταστήσουν τεχνικά προσιτή την παραγωγή και μετάδοση βίντεο υπερυψηλής ανάλυσης 4K, που σε συνδυασμό με τη δυνατότητα μεταφόρτωσης και άμεσης προβολής του σε “έξυπνες” τηλεοράσεις ανάλογης ευκρίνειας παρακάπτοντας την αλυσίδα της ασύρματης εκπομπής, θα αλλάξει δραματικά τόσο τη φύση όσο και τη ροή της δημοσιογραφικής δουλειάς σε μεγάλη κλίμακα. Απ’ την άλλη, η “κινητή δημοσιογραφία” θα επιτρέψει στους επαγγελματίες της ενημέρωσης να παράγουν περισσότερο περιεχόμενο παραμένοντας στο πεδίο των γεγονότων, ανανεώνοντας διαρκώς τα ρεπορτάζ τους και αποστέλλοντας συχνότερα οπτικοακουστικό υλικό στην αίθουσα σύνταξης.
“Τα επόμενα τρία με τέσσερα χρόνια θα δούμε μια εκθετική αύξηση τεχνολογιών σε πολλά διαφορετικά επίπεδα που θα έχουν τεράστιο αντίκτυπο στη χρήση των smartphones και την καθημερινή ζωή μας”, λέει ο Γκλεν Μαλκέχι της RTE, του δημόσιου εθνικού οργανισμού ραδιοτηλεόρασης της Ιρλανδίας. Μιλώντας σε πρόσφατο συνέδριο του περιοδικού Mojo στο Λονδίνο για την “κινητή δημοσιογραφία” προέβλεψε πως τα έξυπνα κινητά θα γίνουν τα κυρίαρχα μέσα δημοσιογραφικής οπτικο-ακουστικής παραγωγής στο κοντινό μέλλον εκτοπίζοντας τις μεγάλες κάμερες και τα τηλεοπτικά συνεργεία.
Ήδη, όλο και περισσότεροι δημοσιογράφοι χρησιμοποιούν τα κινητά τους για να τραβήξουν και να μοντάρουν πλάνα για ρεπορτάζ και συνεντεύξεις συνθέτοντας ασυνείδητα ένα νέο είδος λιγότερο διαμεσολαβημένης αφήγησης όπου ο θεατής έλκεται περισσότερο από την αμεσότητα του αφηγητή και την αυθεντικότητα των εικόνων του παρά από τον επαγγελματικό χαρακτήρα του οπτικοαστικού υλικού. “Βλέπεις μια δημοσιογραφική δουλειά και δεν αναρωτιέσαι ποιος είναι ο δημιουργός της, απλά σκέφτεσαι ότι το ρεπορτάζ είναι συναρπαστικό, πως ο αφηγητής – δημοσιογράφος είναι κι αυτός συναρπαστικός”, λέει ο Μαλκέχι.
Η “κινητή δημοσιογραφία” θα αποτελέσει τη νέα μεγάλη τάση στον τομέα της ενημέρωσης τα επόμενα χρόνια χάρις και στα νέα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας 5G που υπολογίζεται ότι θα έχουν εγκατασταθεί στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης έως το 2020 καθιστώντας ακόμα πιο γρήγορη τη μετάδοση οπτικοακουστικού περιεχομένου από smartphones και φορητές συσκευές μέσω streaming. Αυτή τη στιγμή δοκιμάζονται σε μικρή κλίμακα σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες. Τον Σεπτέμβριο του 2016, η Κομισιόν δρομολόγησε σχέδιο δράσης με σκοπό την ενίσχυση των προσπαθειών της ΕΕ για την ανάπτυξη υποδομών και υπηρεσιών 5G σε όλη την ψηφιακή ενιαία αγορά ως το 2020. Το σχέδιο περιλαμβάνει έναν σαφή οδικό χάρτη για δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις στις υποδομές 5G στις χώρες της ΕΕ.
Νέα τάση
“Οι νέοι άνθρωποι δεν έχουν τηλεοράσεις και δεν δίνουν δεκάρα για την υποδομή που υπάρχει πίσω από ένα τηλεοπτικό κανάλι. Το μόνο πράγμα που τους ενδιαφέρει είναι το περιεχόμενο, δεν νοιάζονται με ποιον τρόπο έχει παραχθεί. Αυτό έρχεται σε δεύτερη μοίρα σε σχέση με το πόσο συναρπαστικό μπορεί να είναι ένα ρεπορτάζ ή μια ιστορία”, επισημαίνει ο Ιρλανδός τεχνολόγος. Σύμφωνα με τον ίδιο, οι σύγχρονοι τεχνολογικοί κολοσσοί έχουν αρχίσει να επενδύουν δισεκατομμύρια επί δισεκατομμυρίων για έρευνα και ανάπτυξη των τεχνολογιών streaming. Μόνον η Apple επένδυσε τον περασμένο χρόνο 10 δισεκατομμύρια δολάρια στον τομέα αυτό όταν όλοι μαζί οι ευρωπαϊκοί τηλεοπτικοί οργανισμοί μόλις και μετά βίας διέθεσαν 2 δισ. για νέες υποδομές.
Το ζήτημα είναι ότι η τεχνολογία τρέχει πλέον με τέτοιες ταχύτητες που είναι αδύνατον για το συγκεντρωτικό μοντέλο λειτουργίας των ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών να υιοθετήσουν τις διαρκείς αλλαγές στα φορμά και τους τρόπους μετάδοσης περιεχομένου δίχως να χρειαστεί να διαθέσουν τεράστια ποσά για προμήθεια και ανάπτυξη μεγάλης και δαπανηρής υποδομής. Αυτό το κενό θα μπορούσε να καλύψει δυνητικά η “κινητή δημοσιογραφία”. Σε ένα συνέδριο προγραμματιστών εφέτος, η Apple ανακοίνωσε ότι όλα τα μελλοντικά iPhones θα υποστηρίζουν κωδικοποίηση βίντεο HEVC η οποία μπορεί να συμπιέσει τα μεγάλα αρχεία 4K ώστε να είναι δυνατή η διαμοίρασή τους σε υψηλή ποιότητα.
Έρευνα του Ινστιτούτου Μελέτης Δημοσιογραφίας του πρακτορείου Reuters έδειξε πως πολλοί συνεντευξιαζόμενοι εμφανίζονται λιγότερο “κουμπωμένοι” και αισθάνονται λιγότερο “φοβισμένοι” αντιμετωπίζοντας έναν μικρό σε μέγεθος χειροκίνητο εξοπλισμό, ενώ είναι πολύ πιο πιθανό να αφήσουν να τους προσεγγίσουν δημοσιογράφοι με smartphones παρά εκείνοι που διαθέτουν ένα μεγάλο τηλεοπτικό συνεργείο.
Ο Φινλανδός δημοσιογράφος Πανού Καρχούνεν που συμμετείχε σε ένα μέρος της έρευνας αυτής προσεγγίζοντας επί δύο μέρες συνολικά 400 ανθρώπους σε ένα εμπορικό κέντρο, διαπίστωσε πως περισσότεροι ήταν εκείνοι που σταματούσαν για να μιλήσουν σε ένα ρεπόρτερ με smartphone παρά σε ένα τηλεοπτικό συνεργείο με μεγάλη κάμερα. Συνάδελφοι του δημοσιογράφοι με τους οποίους μίλησε επίσης του ανέφεραν πως η “κινητή δημοσιογραφία” αυξάνει συνολικά την ψυχολογική προσβασιμότητα και ενισχύει την κοινωνική αλληλεπίδραση. Οι φορητές συσκευές ανασυνθέτουν λοιπόν την ισορροπία μεταξύ επισημότητας και οικειότητας στοιχείο που ενδεχομένως ν’ αποτελέσει σημείο αναφοράς στην μελλοντική μιντιακή γλώσσα.
