Οι δραματικές συνέπειες σε πλανητικό επίπεδο του κορωνοϊού είναι αισθητές στο σύνολο σχεδόν του παγκόσμιου πληθυσμού. Στην πρώτη φάση αυτής της τεκτονικής αλλαγής είναι φυσικό να επικεντρώνουμε την προσοχή μας στη διάσωση και την επιβίωση μας. Αλλά κάποια δείγματα της “επόμενης μέρας” θα πρέπει επίσης να μας απασχολήσουν καθώς φαίνεται ότι αυτού του τύπου οι ιοί ήρθαν για να μείνουν. Είναι μία από τις τραγικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και της βάναυσης μεταβολής των ισορροπιών στο παγκόσμιο οικοσύστημα. Η ανθρωπότητα, ακόμη και αν έπαιρνε σήμερα τα μέτρα που απαιτούνται για να μειώσει τις συνέπειες της διάρρηξης των ισορροπιών αυτών, δεν θα ήταν σε θέση να δώσει αποτελεσματική απάντηση – πόσο μάλλον που καμμία από τις μεγάλες χώρες δεν φαίνεται διατεθειμένη να το κάνει.
Η μελλοντολογία σε όλες της τις μορφές, λογοτεχνία, κινηματογράφος, επιστημονική ανάλυση, είχε επικεντρωθεί τα προηγούμενα χρόνια σε καταστροφικά σενάρια που θυμίζουν τα όσα βιώνουμε σήμερα. Κανείς ωστόσο δεν μπόρεσε να προβλέψει την έκταση και τις συνέπειες του φαινομένου, με κυριότερη, πέρα φυσικά από τον πολύ μεγάλο αριθμό θυμάτων, την καθολική ανατροπή του τρόπου ζωής των προηγούμενων δεκαετιών. Ας σταθούμε λοιπόν σε αυτή τη διάσταση επιχειρώντας να ιχνηλατήσουμε πως μπορεί να είναι η ζωή μας από ‘δω και πέρα.
Πρώτη καθοριστική συνέπεια η αλλαγή στην έννοια του χρόνου. Η παγκοσμιοποίηση είχε σχεδόν ισοπεδώσει το χρόνο επιβάλλοντας στο διεθνές περιβάλλον τη λεγόμενη λειτουργία 24/7, δραστηριότητες χωρίς χρονικό και γεωγραφικό περιορισμό, με βάση τη λειτουργία των αγορών, την ελεύθερη διακίνηση ατόμων, αγαθών και υπηρεσιών. Και ξαφνικά όλα παγώνουν χωρίς διάκριση κρατών και καθεστώτων, αντίθετα, είναι η μόνη τους άμυνα για τον έλεγχο της απειλής. Οι συνέπειες, κοινωνικές και οικονομικές είναι τεράστιες αλλά κάτι, μέχρι πρότινος αδιανόητο, συνέβη και μπορεί να ξανασυμβεί. Ανοίγει επομένως μια νέα σελίδα για το πως η ανθρωπότητα θα ζει και θα εργάζεται από δω και πέρα. Ο τρόπος εργασίας και εκπαίδευσης είναι τα πρώτα απτά δείγματα αλλά σίγουρα θα υπάρξουν και άλλα, ως προς την κοινωνικοποίηση, την ψυχαγωγία, την ενημέρωση: Με εκατομμύρια θύματα, ας το συνειδητοποιήσουμε. Το πέρασμα σε ευέλικτες και άυλες μορφές εργασιακών και κοινωνικών σχέσεων ασφαλώς θα οδηγήσει σε μια άλλη πραγματικότητα – πολιτική, οικονομική- με εκατομμύρια θύματα στις κατηγορίες εκείνες που δεν θα έχουν τη δυνατότητα προσαρμογής στο νέο περιβάλλον.
Μια δεύτερη πολύ σοβαρή αλλαγή είναι αυτή που επέρχεται στο αξιακό πλαίσιο του δυτικού κόσμου, στον πυρήνα των ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών. Αυτές τις δραματικές εβδομάδες εκατομμύρια πολίτες δημοκρατιών στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ αποδέχονται αυτοβούλως τον περιορισμό των ατομικών τους ελευθεριών προκειμένου να μη διακινδυνεύσουν. Είναι μια αναπόφευκτη και ορθή επιλογή. Αλλά αν έχουμε αυτό το δίλημμα επαναλαμβανόμενο κατά τακτά χρονικά διαστήματα, δεν θα επηρεασθεί αναπόφευκτα η ποιότητα της δημοκρατίας και το πολιτικό σύστημα του δυτικού κόσμου;
Αλλά η τραγικότερη μεταβολή είναι αυτή που με τρόμο παρατηρούμε (αν έχουμε την τύχη να μην πέσουμε θύματα του ιού) να συμβαίνει ως προς την αξία της ανθρώπινης ζωής. Ο δυτικός πολιτισμός είναι ανθρωποκεντρικός. Τρία αναλλοίωτα δικαιώματα – ζωή, ελευθερία και επιδίωξη της ευτυχίας- αποτελούν την πεμπτουσία του, όπως η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας των Ηνωμένων Πολιτειών ανέδειξε το 1776, καθώς όπως ανέφερε “έχουν δοθεί σε όλα τα ανθρώπινα πλάσματα από το Δημιουργό και τα οποία οι κυβερνήσεις συγκροτούνται για να προστατεύουν”. Οι σκηνές που εξελίσσονται στα νοσοκομεία δείχνουν δυστυχώς μια υποχώρηση ως προς το απόλυτο δικαίωμα της προστασίας της ανθρώπινης ζωής, λόγω αδυναμίας των συστημάτων υγείας, δηλαδή των κυβερνήσεων δημοκρατικών και προηγμένων χωρών, να τη διασφαλίσουν. Αν, ως συνέπεια της σημερινής κρίσης και εκείνων που όπως προβλέπεται θα ακολουθήσουν, οδηγηθούμε σε διάβρωση του πυρήνα του πολιτισμού μας τότε με βεβαιότητα θα περάσουμε σε μια νέα ιστορική φάση με άλλα χαρακτηριστικά στην οποία δεν μπορεί παρά να ηγεμονεύσουν δυνάμεις με άλλα χαρακτηριστικά. Για να είμαστε σαφείς: η καταρράκωση των Ηνωμένων Πολιτειών θα δημιουργήσει ένα κενό που θα καλυφθεί από την Κίνα με την επιβολή του δικού της μοντέλου διακυβέρνησης. Ενός μοντέλου που για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους δεν είναι δημοκρατικό και δεν μπορεί να γίνει.
