Συγγραφέας αυτού του βιβλίου είναι η  Sharon Schmickle και αφιερώνεται στους δημοσιογράφους που έδωσαν τη ζωή τους ως πολεμικοί ανταποκριτές..

 Η μελέτη με τον τίτλο “reporting war” οργανώθηκε από την πρόεδρο της Dart Society, Penny Cockerell και τον Bruce Shapiro, διευθυντή του Κέντρου Dart Centre for Journalism & Trauma. Μέλη του Κέντρου έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην ολοκλήρωση της μελέτης.

Μετάφραση από τα αγγλικά:  Ελένη Πανταζή

Την ώρα που πολλοί δημοσιογράφοι βιώνουν τραυματικές εμπειρίες και έρχονται αντιμέτωποι με τον κίνδυνο κατά τη διάρκεια της κάλυψης του πολέμου, μια ομάδα βετεράνων πολεμικών ανταποκριτών έκανε ένα μικρό διάλλειμα και συγκεντρώθηκε στο Bretton Woods, στο Νιού Χάμσαϊρ των ΗΠΑ, όπου συζητήθηκε το θέμα των συναισθηματικών προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι δημοσιογράφοι στο πεδίο της μάχης.

Επί δύο μέρες έκαναν ειλικρινείς, ανοιχτές και πολλές φορές λυτρωτικές συζητήσεις για την ανθρώπινη ευαισθησία, και πώς αυτή σχετίζεται με το επάγγελμα του πολεμικού ανταποκριτή.

Στο τέλος, όλοι συμφώνησαν να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να μοιραστούν όσα έχουν μάθει με αυτούς που βρίσκονται τώρα στις εμπόλεμες ζώνες. Συμφώνησαν ότι οι δημοσιογράφοι που έχουν μάθει να προστατεύονται ψυχολογικά, μπορούν να μείνουν για μεγαλύτερο διάστημα στο πεδίο της μάχης και να επιστρέφουν στα σπίτια τους με λιγότερα προβλήματα.

Έτσι, από τον Οκτώβριο του 2005 ξεκίνησε ένα πρόγραμμα που είχε σαν αποτέλεσμα την έκδοση αυτού του εγχειριδίου. Το εγχειρίδιο είναι δημιούργημα της Dart Society (University of Washington), μιας ομάδας δημοσιογράφων που μεριμνά για την ασφάλεια και την προστασία των πολεμικών ανταποκριτών.

Οι αίθουσες σύνταξης είναι γεμάτες από ιστορίες με τραυματικές εμπειρίες δημοσιογράφων όταν αυτοί ήρθαν αντιμέτωποι με τις μάχες και τον κίνδυνο: η κατάθλιψη που οδήγησε τον Αμερικανό πεζοναύτη στον απαγχονισμό έπειτα από μια αποστολή στο Ιράκ, οι τραυματικές μνήμες του Λιβεριανού πρόσφυγα που κρυβόταν ανάμεσα στα πτώματα για να αποφύγει τον πυροβολισμό, οι αϋπνίες του στρατιώτη ειρηνευτικής αποστολής από τα Ηνωμένα Έθνη, που ήταν αυτόπτης μάρτυρας σε δολοφονία παιδιών από το Τιμόρ.

Τι γίνεται με όλους αυτούς τους δημοσιογράφους που ρισκάρουν τη ζωή τους για να καλύψουν την τραγωδία; Τι γίνεται προκειμένου να διευκολυνθούν οι ανθρώπινες αντιδράσεις απέναντι στον κίνδυνο;

Οι στρατιωτικοί ηγέτες αντιλαμβάνονται με τον καιρό ότι, αντιμετωπίζοντας το στρες που προκαλείται στον πόλεμο, μπορούν να ενισχύσουν τη δύναμη και την αντοχή του στρατού τους. Ήρθε η ώρα και τα ειδησεογραφικά πρακτορεία να κάνουν το ίδιο. Η εκπαίδευση και ο προστατευτικός εξοπλισμός αποτελούν απαραίτητη προετοιμασία, και οι πολεμικοί ανταποκριτές συμφωνούν σε αυτό.

Οι λίστες προετοιμασίας και άλλα δελτία οδηγιών είναι άκρως βοηθητικά. Τα ειδησεογραφικά πρακτορεία όμως δεν κάνουν αρκετά για την προστασία των δημοσιογράφων και των φωτορεπόρτερ μέχρι τη στιγμή που τελικά έρχονται αντιμέτωποι με ψυχικά τραύματα.

Το διακύβευμα

Οι δημοσιογράφοι που δέχονται να συμμετέχουν σε δύσκολες αποστολές αναλαμβάνουν πολλά περισσότερα από κάμποσες ριψοκίνδυνες εβδομάδες. Ο τρόπος που αντιμετωπίζουν τη ζωή και τη δουλειά τους αλλάζει δραματικά και συχνά μόνιμα.

« Αναλογίζομαι με αρκετό τρόμο αυτά που έχω κάνει στο παρελθόν», λέει ο David Wood, ανταποκριτής σε Ιράκ, Αφγανιστάν, Σομαλία, Κένυα, Ρωσία, Κίνα, Ανατολική Γερμανία, Νικαράγουα, Φιλιππίνες, Βοσνία, Παναμά και Αϊτή: « Δεν ήμουν ποτέ ιδιαίτερα έτοιμος», λέει ο Wood που τώρα αρθρογραφεί για την εφημερίδα Baltimore Sun. «Έμαθα μέσα από χαζά λάθη. Αν αποτελώ για κάποιους παράδειγμα, αυτό είναι κάτι πραγματικά χρήσιμο. Θα μπορούσα να το έχω χρησιμοποιήσει καιρό πριν».

Ο Bill Gentile αυτοπροσδιορίζεται σήμερα σε μεγάλο βαθμό μέσα από το πρίσμα του φωτογραφικού του φακού όταν ήταν φωτορεπόρτερ στον πόλεμο της Λατινικής Αμερικής τις δεκαετίες ‘70 και ‘80.

«Αυτό που έκανα τότε δε μπορώ και δε θέλω να το πάρω πίσω», λέει ο Gentile που εκείνη την περίοδο δούλευε για το αμερικανικό ειδησεογραφικό πρακτορείο UPI και το περιοδικό Newsweek και αργότερα εργάστηκε ως ανεξάρτητος δημιουργός ντοκιμαντέρ και επίσης δίδαξε στο Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον.

Ο Hayne Palmour IV είδε με καινούργια ματιά τον εαυτό του όταν φωτογράφισε τους Αμερικανούς πεζοναύτες σε τρείς αποβάσεις στο Ιράκ και σε μια αποστολή στη Σομαλία. Εργαζόταν στην εφημερίδα North County Times στο Σαν Ντιέγκο στην Καλιφόρνια.

« Η εμπειρία μας στις πολεμικές ανταποκρίσεις μας καθόρισε και μας άλλαξε για πάντα», λέει ο Palmour για τον ίδιο και τους συναδέλφους του.

Οι Gentile και Palmour βίωσαν το πένθος για τους νεκρούς συναδέλφους τους και για τις σφαγές που έγιναν μπροστά στα μάτια τους. Αλλά απέκτησαν και μεγαλύτερη σοφία σε πάνω στις διεθνείς σχέσεις, την ανθρώπινη φύση αλλά και τα δικά τους αποθέματα δύναμης.

Το ερώτημα είναι αν το θετικό μπορεί να υπερισχύσει του αρνητικού και αν μπορεί ένας ανταποκριτής να εξοπλιστεί καλύτερα, επαναπροσδιορίζοντας αυτό που κάνει.

«Η εμπειρία μας στις πολεμικές ανταποκρίσεις μας καθόρισε,μας άλλαξε για πάντα.» λέει ο  Palmour.

Η προετοιμασία

Η ψυχολογική προετοιμασία πρέπει να γίνεται πολύ πιο πριν από την ημέρα της επιβίβασης στο αεροπλάνο. Αν δε σας στείλουν αιφνιδίως να καλύψετε ένα έκτακτο γεγονός, τότε κάντε τα παρακάτω:

1)              Ζυγίστε τα υπέρ και τα κατά πριν δεχτείτε την ανάθεση. Να είστε ειλικρινείς με τον εαυτό σας. Σας παρακινεί η αγάπη για το άγνωστο και τον κίνδυνο; Πρόκειται για τη φιλοδοξία σας να εντυπωσιάσετε τους ανώτερούς σας; Για τους περισσότερους δημοσιογράφους που τολμούν να ρισκάρουν την ίδια τους τη ζωή ισχύει τουλάχιστον κάτι από τα δύο. Αλλά θα διαχωρίσετε τη θέση σας από αυτό που συνήθως αξίζουν στη ζωή. Αναρωτηθείτε αν αυτά τα κίνητρα μπορούν από μόνα τους να σας «κρατήσουν» όταν έρθετε αντιμέτωποι με το φόβο και τις πρακτικές δυσκολίες που προκύπτουν όταν εργάζεται κανείς σε μακρινά μέρη.

Αλτρουιστικά κίνητρα- ένα είδος δημοσιογραφικού καθήκοντος και η δέσμευση να καλύψετε τις αιτίες ενός πολέμου– ενδυναμώνουν τις αντοχές σας.

Ο Gentile φοβάται πως οι σημερινοί δημοσιογράφοι κατευθύνονται προς «τα δόντια του χάρου» χωρίς την καθαρή αίσθηση του καθήκοντος που οδήγησε τους ανταποκριτές της δοκιμασίας των Κεντροευρωπαίων στο επίκεντρο της αιματηρής πολιτικής: « Οι άνθρωποι στους οποίους πρέπει να παραμένουμε πιο πιστοί δεν είναι αυτοί που βάζουν τα χρήματα στο λογαριασμό μας κάθε μήνα. Είναι αυτοί που μας δίνουν την πρώτη ύλη, αυτοί που μας ανοίγουν τα σπίτια και τις καρδιές τους και μας επιτρέπουν να ασκούμε αυτό το επάγγελμα. Και αυτό είναι τεράστιο προνόμιο».

Η εστίαση σε αυτά τα ιδεώδη είναι που έκανε τον Gentile και τους σύγχρονούς του να συνεχίσουν, ακόμα και όταν κάποιοι από τη σειρά τους είχαν σκοτωθεί.

Σιγουρευτείτε ότι ξέρετε που εστιάζετε και αν πραγματικά θέλετε αυτή την ανάθεση. Μια καθαρή εστίαση στους στόχους σας μπορεί να σας εξασφαλίσει επαγγελματική επιβεβαίωση και μια αίσθηση επίτευξης αργότερα.

2)              Εξετάστε και προσπαθήστε να κατανοήσετε σε βάθος το ρίσκο που αναλαμβάνετε. Ο φόβος δε θα εξαφανιστεί. Στην πραγματικότητα, πρέπει να υπάρχει, γιατί έτσι δημιουργεί μια υγιή αίσθηση κινδύνου που σας κρατάει ασφαλή. Πρέπει όμως να συμφιλιωθείτε με αυτόν , έτσι ώστε να μη σας παραλύσει.

3)              Αντλήστε τη σοφία των πεπειραμένων συναδέλφων σας. Οι δημοσιογράφοι είναι πιο αποτελεσματικοί στις δύσκολες αναθέσεις όταν μαθαίνουν να στηρίζονται ο ένας στον άλλον.

«Έχω κάνει για αρκετό καιρό αυτή τη δουλειά και έχω πάει σε πολλά επικίνδυνα μέρη μέσα σε αυτά τα χρόνια. Μπορώ να πω ότι άντλησα πολλή γνώση από τις εμπειρίες των άλλων, για πράγματα που σε εμένα δεν είχαν συμβεί», λέει ο Santiago Lyon , διευθυντής φωτογραφίας για το πρακτορείο Associated Press. Οι έμπειροι επαγγελματίες με τους οποίους είστε σε συχνή επικοινωνία, θα κρατήσουν επαφή μαζί σας, βοηθώντας εσάς και την ομάδα σας σε μια δύσκολη ανάθεση.

4)              Προσπαθήστε να επικοινωνήσετε με e-mail ή τηλεφωνικά με τους συναδέλφους που βρίσκονται ήδη στην επικίνδυνη ζώνη. Μπορούν καλύτερα από οποιονδήποτε να σας βοηθήσουν σε πρακτικά ζητήματα και να σας απαλλάξουν από το άγχος κατά την άφιξή σας. Ζητήστε τους να σας συστήσουν μεσάζοντες , οδηγούς, ασφαλή σημεία διαμονής και ειδήμονες του τόπου, τους οποίους θα μπορέσετε να προσεγγίσετε.

Αν οι δημοσιογράφοι δεν είναι διαθέσιμοι προσπαθήστε να έρθετε σε επαφή με αρωγούς ανθρωπιστικής βοήθειας και με άτομα από το επιτελείο των ηνωμένων Εθνών που βρίσκονται στην περιοχή. Μια τέτοιου τύπου επιτόπου δικτύωση είναι απαραίτητη για τους ανεξάρτητους δημοσιογράφους που δεν ανήκουν σε μια ευρύτερη ομάδα. Μην έχετε ενδοιασμούς. Συνάδελφοι από μεγαλύτερους οργανισμούς συχνά προτίθενται να πάρουν στην ομάδα τους ελεύθερους επαγγελματίες.

5)              Προνοήστε για τις ανάγκες της οικογένειας σας και των αγαπημένων σας προσώπων. Ένα κοινό συναίσθημα που βιώνουν οι δημοσιογράφοι που βρίσκονται στη ζώνη του πυρός είναι η ενοχή για το άγχος της επιστροφής. Δε μπορείτε να αποφύγετε την ανησυχία που θα νιώθει η οικογένειά σας, ούτε το άγχος που θα νιώθετε εσείς για αυτούς. Μπορείτε όμως να ελαφρύνετε αυτό το φορτίο.

Πέρα από τη διαθήκη και την ιδιωτική ασφάλιση, κάντε και μια ακριβή συμφωνία για το κόστος που θα καλύψει ο εργοδότης σας σε περίπτωση αναπηρίας ή θανάτου. Θα συμπεριλαμβάνεται το κόστος ψυχιατρικής περίθαλψης; Ή το κόστος της μεταφοράς της σωρού στην πατρίδα; Ποια θα είναι η στρατηγική εξόδου σε περίπτωση που χρειαστεί να διαφύγετε για να διασφαλίσετε τη ζωή σας και τι προτίθεται να πληρώσει το πρακτορείο; Επιβεβαιώστε ότι η οικογένειά σας γνωρίζει όλες τις λεπτομέρειες.

6)              Εξασφαλίστε την επικοινωνία σας με τους συντάκτες και τα αγαπημένα σας πρόσωπα. Τουλάχιστον δύο συντάκτες πρέπει να είναι διαθέσιμοι ανά πάσα στιγμή. Πρέπει από πριν να έχουν συμφωνήσει στα βήματα που θα ακολουθήσουν σε περίπτωση που δεν καταφέρουν να σας εντοπίσουν. Η Επιτροπή Προστασίας Δημοσιογράφων παρέχει λεπτομερές πλάνο επικοινωνίας στην ιστοσελίδα της.

Για την οικογένειά σας, προσπαθήστε να κανονίσετε μια συνάντηση με τον συντάκτη σας, ο οποίος θα είναι ο διαμεσολαβητής. Σε κάθε περίπτωση, βεβαιωθείτε ότι οι συντάκτες σας θα ξέρουν με ποιον να επικοινωνήσουν, με τον νυν σύντροφό σας για παράδειγμα παρά με τον πρώην σύζυγο. Διευκρινίστε όσο πιο λεπτομερώς γίνεται πώς θα επικοινωνείτε με αυτούς που χρειάζεται και ποιός θα καλύπτει τα έξοδα της επικοινωνίας.

Η Judith Matloff, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Columbia και ανταποκρίτρια σε πολλούς πολέμους ανά τον κόσμο, έμαθε μετά από εβδομάδες κάλυψης της διαμάχης στην Αγκόλα ότι το ειδησεογραφικό πρακτορείο που συνεργαζόταν ακολουθούσε την πολιτική να πληρώνει αποκλειστικά για τα τηλεφωνήματα προς τους συζύγους των δημοσιογράφων. Η Matloff ήταν ανύπαντρη. Αν γνώριζε εξαρχής για αυτή την πολιτική, θα είχε πει ότι χρειαζόταν την παρηγοριά και την ασφάλεια που θα της προσέφεραν οι φωνές των οικείων της.

7)              Εξασφαλίστε χρόνο για την ψυχολογική σας προετοιμασία. Η δημοσιογραφία είναι αγχωτικό επάγγελμα υπό φυσιολογικές συνθήκες εργασίας, και πολλοί ανταποκριτές βασίζονται στην ανθεκτικότητα που έχουν σε καθημερινές αναθέσεις. Αλλά μια τραυματική εμπειρία μπορεί να οδηγήσει σε ψυχική εξάντληση, φαρμακευτική εξάρτηση, και άλλα προβλήματα. Κάποιος που έχει ανταπεξέλθει αρκετά καλά στη βάση του, μπορεί να ξεπεράσει τα όριά του μέσα σε μόνο λίγες μέρες ή εβδομάδες μιας επικίνδυνης ανάθεσης.

Κατά τη διάρκεια της ανταπόκρισης

Πολλοί ανταποκριτές παρατηρούν ότι το άγχος καταλαγιάζει μόλις φτάσουν στον τόπο της ανάθεσης και αρχίσουν να δουλεύουν. Μην σας εξαπατά αυτό το ανακουφιστικό συναίσθημα. Συνήθως είναι πρόσκαιρο.

Η κρίση σας σχετικά με το τι είναι σημαντικό θα δοκιμαστεί, και αυτό θα σας επηρεάζει σε βάθος χρόνου, λέει η Alissa Rubin, συν-επικεφαλής του Γραφείου της εφημερίδας The Los Angeles Times στη Βαγδάτη πριν ενταχθεί στη δημοσιογραφική ομάδα της New York Times για τον πόλεμο στο Ιράκ.

« Οι άνθρωποι είναι επαγγελματίες. Μπορούν να γράψουν μια καθημερινή είδηση και να είναι όλα καλά. Πιστεύω ότι αυτό που χάνεται στην πορεία, είναι η ικανότητα να αποστασιοποιηθείς για λίγο και να σκεφτείς σε βάθος τα πράγματα.»

Η στιγμή που πρέπει να σκεφτείτε τη δική σας ψυχική ισορροπία πρέπει να είναι πριν τα γεγονότα αρχίσουν να επηρεάζουν σταδιακά την ικανότητά σας να σκέφτεστε με καθαρό μυαλό και να έχετε τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα στη δουλειά σας.

Θα χρειαστεί να σκληραγωγηθείτε συναισθηματικά γιατί αυτό απαιτείται στη δημοσιογραφία.

«Πραγματικά, πίστευα ότι αυτό το επάγγελμα συνοδεύεται από το ψυχικό τραύμα και ότι δεν υπάρχει υγιής τρόπος να το ασκήσεις, ότι αν θες να το ακολουθήσεις, είσαι καταδικασμένος να είσαι ένα δυστυχισμένο μοναχικό άτομο με ψυχικά τραύματα» λέει η Hannah Allam που το 2005 ήταν ανταποκρίτρια στη Βαγδάτη για την εφημερίδα Knight Ridder και αργότερα στον πόλεμο στη Μέση Ανατολή για το πρακτορείο McClatchy News.

«Αυτό φαίνεται να βίωσαν πολλοί από τους συναδέλφους μου στη Βαγδάτη. Και έτσι σκέφτηκα ότι εγώ θα κατέβω από αυτό το τραίνο, θα καλύπτω άλλες ειδήσεις.»

Υπάρχουν όμως τρόποι να μην κατέβεις από το τραίνο, διαπίστωσε αργότερα η Allam, έξυπνες κινήσεις που μπορούν να κάνουν τους ανταποκριτές να φροντίζουν την ψυχική τους υγεία.

Βασικά βήματα για πιο υγιές αποτέλεσμα:

1)              Εκτελέστε το πλάνο που έχετε ορίσει εξαρχής για την ψυχική σας ασφάλεια. Ξανασκεφτείτε τους λόγους που σας οδήγησαν στην απόφαση να αναλάβετε αυτό το ρίσκο. Δημιουργήστε ένα δίκτυο επικοινωνίας με το γραφείο σύνταξης, το σπίτι σας και άλλους δημοσιογράφους. Κρατήστε τακτική επαφή.

2)              Αν πρόκειται να αντικαταστήσετε κάποιον άλλο συνάδελφο ή να συναντήσετε μια ομάδα δημοσιογράφων εκεί, επωφεληθείτε από το χρόνο αλληλοεπικάλυψης και ζητήστε συμβουλές. Καμιά ερώτηση δεν είναι κοινότυπη. Μαθαίνοντας πώς να αντιμετωπίζετε τις καθημερινές προκλήσεις, θα αυξηθεί η αυτοπεποίθησή σας σε δύσκολες συνθήκες.

3)              Καλλιεργήστε σχέσεις εμπιστοσύνης με συναδέλφους. Οι συνάδελφοι που θα εμπιστευτείτε θα σας βοηθήσουν να εκτονωθείτε, να βρείτε στιγμές γέλιου μέσα στη ζοφερή πραγματικότητα που θα βιώνετε και να έχετε καθαρή σκέψη για να παίρνετε τις σωστές αποφάσεις. Μπορείτε να προστατεύετε ο ένας τον άλλο και να αποφασίσετε από κοινού πότε είναι η σωστή στιγμή για να αποχωρήσετε.

Δεν υπάρχει κάποιος κανόνας που ορίζει πότε πρέπει κανείς να φύγει από την εστία της διαμάχης. Το ένστικτό είναι αυτό που θα σας οδηγήσει και είναι φυσικό μετά να αισθάνεστε τύψεις, να αμφισβητείτε την απόφασή σας και να πιστεύετε ότι αν είχατε μείνει περισσότερο καιρό, ίσως να είχατε καλύτερο αποτέλεσμα δουλειάς. Αν κάποιος της εμπιστοσύνης σας τεστάρει τις αντοχές σας, αυτό θα σας γλιτώσει στην πορεία από πολύ μεγάλο άγχος.

Δημοσιογράφοι που εισχώρησαν στο στρατό, για την ακρίβεια, θεώρησαν πολύ σημαντικές τις σχέσεις εμπιστοσύνης που δημιούργησαν σε αυτό το πλαίσιο. Ο φωτογράφος ή δημοσιογράφος που έχει ενσωματωθεί στο στρατό, θεωρείται ο περίεργος και στοχοποιείται ως εχθρός από την αντίπαλη πλευρά, μπορεί όμως να κρατάει επαγγελματική απόσταση από το σώμα. «Πρέπει να γράφεις σε κάθε σελίδα του ημερολογίου σου: δεν είμαι ένας από αυτούς» αναφέρει ο Dave Wood.

Σε κάποιες τεταμένες καταστάσεις, κάποιοι δημοσιογράφοι έχουν νιώσει ότι απειλούνται από τα σώματα στα οποία είχαν εισχωρήσει. Δημοσιογράφοι που έμειναν σταθεροί στις θέσεις τους κέρδισαν τον απόλυτο σεβασμό από τα σώματα. Ωστόσο, είναι πολύ σημαντικό σε μια τέτοια κατάσταση να υπάρχει ένα πρακτικό σχέδιο διαφυγής και να μπορείτε να εκμυστηρευτείτε αυτά που συμβαίνουν στους έμπιστους συναδέλφους και τους συντάκτες σας .

4)              Με ή χωρίς κάποιον έμπιστο στο πλευρό σας, προσπαθήστε να ακολουθήσετε αυτά τα απλά και αποτελεσματικά βήματα αυτοπροστασίας:

• Αποδεχτείτε αυτό που βιώνετε.
• Να κοιμάστε και να τρώτε όσο καλύτερα μπορείτε, όπως επίσης να ασκείστε.
• Αν δε μπορείτε να μιλήσετε σε κάποιον, καταγράψτε τα συναισθήματά σας.
• Πάρτε χρόνο να σκεφτείτε.
• Βρείτε λόγους που θα σας κάνουν να γελάσετε.
• Μην καταναλώνετε αλκοόλ και άλλες ουσίες.
• Ζητήστε τη στήριξη των υπολοίπων.

5)              Επιτρέψτε στον εαυτό σας να έχει κάποιες φυσιολογικές, ανθρώπινες αντιδράσεις. Σαφώς και είστε ένας καλός ανταποκριτής, αλλά είστε και άνθρωπος με βαθιά συναισθήματα που μπορεί να μη συμβαδίζουν με τη δημοσιογραφική σας υπόσταση.

«Βρίσκεσαι στην καρδιά των εξελίξεων, βλέπεις πόλεις να καταστρέφονται, ανθρώπους να σκοτώνονται…τρομακτικό συναίσθημα», λέει η Rubin.

Το δυσκολότερο πράγμα, λέει, είναι να προσπαθείς να ισορροπήσεις ανάμεσα στην επαγγελματική και την ανθρώπινή σου πλευρά. Η αποστροφή που θα νιώσεις στη θέα ενός κατακρεουργημένου πτώματος, θα έρθει σε σύγκρουση με την ανάγκη σου ως δημοσιογράφος να απαθανατίζεις λεπτομερώς το γεγονός.

Τελικά, οι δημοσιογράφοι χρειάζονται το συναισθηματικό και πνευματικό σθένος για να μπορούν να κάνουν και τα δύο. Χρειάζεται να αισθανθούν θλίψη και θυμό προκειμένου να μεταφέρουν τα γεγονότα στις σωστές τους διαστάσεις. Αλλά χρειάζεται ταυτόχρονα να βλέπουν τα πράγματα και από μια επαγγελματική σκοπιά.

«Πρέπει να νιώθεις πολύ κοντά σε αυτό που συμβαίνει και να το αισθάνεσαι βαθειά στα σωθικά σου», λέει η Rubin. «Και μετά πρέπει να μπορείς να αποστασιοποιηθείς και να σκεφτείς ποια είναι η πραγματική σημασία των συμβάντων».

6)              Κρατήστε αποστάσεις όταν βλέπετε ότι κάτι σας επηρεάζει ψυχολογικά σε υψηλό βαθμό. Είναι φυσιολογικό να νιώθετε θλιμμένοι, νευρικοί και ευέξαπτοι σε επικίνδυνες συνθήκες. Μπορεί να ανταπεξέλθετε πολύ καλά στις συνηθισμένες αϋπνίες ή στις άσχημες αναμνήσεις. Να ανησυχείτε όταν αυτά τα συναισθήματα αρχίζουν να επηρεάζουν την καθημερινότητά σας και δεν είστε σε θέση να τα διαχειριστείτε.

Αυτό μπορεί να συμβεί μετά από ένα τραυματικό περιστατικό, πχ έναν βομβαρδισμό. Μπορεί να είναι η τελευταία σταγόνα που ξεχειλίζει το ποτήρι, όταν για παράδειγμα κάτι που παλιότερα μπορούσατε να διαχειριστείτε, τώρα σας καταρρακώνει.

Αυτά είναι μερικά σημάδια μετατραυματικού στρες:

• Δυσάρεστες σκέψεις ή αναμνήσεις που δε μπορείτε να απωθήσετε.
• Εφιάλτες σχετικά με κάποιο συμβάν.
• Αίσθηση ότι αναβιώνετε το δυσάρεστο συμβάν.
• Εκδήλωση δυσαρέσκειας όταν κάτι σας θυμίζει αυτό το συμβάν.
• Σωματικά συμπτώματα όπως ταχυκαρδία, αίσθημα ναυτίας, εφίδρωση ή ζαλάδα.
• Διαταραχές ύπνου.
• Αψιθυμία και ξεσπάσματα θυμού.
• Έλλειψη συγκέντρωσης.
• Αυξημένη αίσθηση κινδύνου.
• Έντονη νευρικότητα και ξάφνιασμα σε αναπάντεχα ερεθίσματα.

Η επιστροφή

Είστε στο αεροπλάνο και επιστρέφετε στην ασφάλεια του σπιτιού σας, νιώθοντας τεράστια ανακούφιση που είστε αρτιμελής και περιμένετε να αγκαλιάσετε και πάλι τα αγαπημένα σας πρόσωπα.

Παραδόξως, αυτή τη στιγμή μπορεί να αισθανθείτε πιο ευάλωτος/η από ποτέ. Ένας στρατιωτικός ιερέας περιέγραψε αυτό το συναίσθημα σαν «υπαρξιακό κενό», μια αίσθηση έλλειψης σκοπού στη ζωή και απώλειας. Εσείς θα έχετε αλλάξει, αλλά αυτά που αφήσατε πίσω φεύγοντας, πιθανότατα όχι. Συναισθήματα που μπορεί να σας ξαφνιάσουν και να σας καταβάλουν μπορεί να είναι και τα παρακάτω:

Απογοήτευση από ανθρώπινες σχέσεις που μπορεί να φαίνονται παγωμένες σε σύγκριση με τη φρικιαστική οικειότητα στη θέα αγνώστων ανθρώπων να αιμορραγούν μέχρι θανάτου.

Απογοήτευση από φίλους που φαίνεται να ενδιαφέρονται περισσότερο για κοινά ζήτηματα παρά για παγκόσμια θέματα πολέμου και ειρήνης.

Δυσφορία με την υλική αφθονία που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τις τεράστιες ελλείψεις που υπάρχουν σε άλλα μέρη του κόσμου.

Απομόνωση από την οικογένειά σας που έμαθε να τα βγάζει πέρα χωρίς εσάς. Ο/η σύζυγός σας μπορεί να μη χρειάζεται τη βοήθειά σας όπως πριν σε καθημερινά ζητήματα. Το σεξ μπορεί να είναι δύσκολο για κάποιο διάστημα. Τα παιδιά θα έχουν αλλάξει και θα έχουν γίνει άλλοι άνθρωποι με άλλες απαιτήσεις από εσάς.

Μετά από τρία ταξίδια στο Ιράκ για την εφημερίδα North County Times, ο Darrin Mortenson λέει ότι ένιωθε σαν «επαγγελματίας παρείσακτος» όταν επέστρεψε στο σπίτι του στην Καλιφόρνια. Προσπαθούσε να ξαναβρεί πάλι αυτή την αίσθηση σκοπού που είχε όταν κάλυπτε τον πόλεμο στο Ιράκ και τη βρήκε μόνο όταν άρχισε να ετοιμάζεται για την επόμενή ανάθεση. Σταδιακά, ο Mortenson ανακάλυψε τη θεραπευτική αξία του να μοιράζεσαι τις εμπειρίες σου με άλλους δημοσιογράφους που βρέθηκαν σε παρόμοιες επικίνδυνες αποστολές.

Ένα κοινό συναίσθημα που συνοδεύει αυτές τις αναθέσεις και βιώνουν όλοι οι ανταποκριτές είναι μια βαθειά αίσθηση επαγγελματικής απογοήτευσης.

«Μπορεί να μην ξαναϋπάρξει στη ζωή σου κάποιο γεγονός που θα σε συνεπάρει τόσο έντονα όσο αυτό που έζησες εκεί», λέει η Dana Hull που ήταν ανταποκρίτρια στο Ιράκ για την εφημερίδα San Jose Mercury News. «Τι θα μας γεμίζει πλέον μετά από κάτι τέτοιο; Ετοιμαστείτε να νιώσετε απογοήτευση για τα θέματα που θα σας ζητηθούν να καλύψετε αργότερα.»

Πολλοί ανταποκριτές προτείνουν να αφήσετε μια δύο μέρες καιρό στον εαυτό σας πριν επιστρέψετε στο σπίτι σας, για να αναλογιστείτε όλα αυτά που περάσατε και να χαλαρώσετε από την ένταση αυτού του διαστήματος. Αυτή η ολιγοήμερη απομόνωση όμως δεν ενδείκνυται για όλους. Μερικοί νιώθουν έντονα την ανάγκη να επιστρέψουν σε οικείο περιβάλλον και να αρχίσουν τις καθημερινές τους δραστηριότητες. Κάποιοι που βιώνουν υπερβολικό στρες μπορεί να χρειάζονται την παρουσία άλλων ανθρώπων δίπλα τους.

Αυτή είναι η στιγμή να τεστάρετε τον εαυτό σας για επίφοβες αντιδράσεις:

• Αίσθημα ότι είστε εκτός ελέγχου
• Αίσθημα ότι απειλείται η ζωή σας
• Ρίχνετε το φταίξιμο σε άλλους
• Αίσθημα ντροπής για τη συμπεριφορά σας.
• Δυσκολία να ανταπεξέλθετε στις απαιτήσεις της καθημερινότητας
• Χρήση αλκοόλ και άλλων ουσιών.

Πρώτα απ’ όλα, αυτή είναι μια σωστή στιγμή να αξιοποιήσετε για ακόμα μια φορά τον κύκλο των ανθρώπων που σας παρείχε στήριξη όλο αυτό το διάστημα. Βρείτε το χρόνο να μιλήσετε στους αγαπημένους σας που ξέρουν να σας ακούν, στους συναδέλφους που έχουν την εμπειρία της πολεμικής ανταπόκρισης και σε ειδικούς που μπορούν να σας βοηθήσουν να ξεκαθαρίσετε κάποια πράγματα μέσα σας.

Ο Robert Nickelsberg, φωτογράφος για το Time Magazine, κάλυψε πολέμους σε όλο τον κόσμο για μια 20ετία. Μόνο όταν επέστρεψε στο σπίτι του και μίλησε με άλλους συναδέλφους, θέλησε να αναλογιστεί όλα αυτά που είχε περάσει.

« Όσο ανεξάρτητος κι αν δείχνεις ότι είσαι, έχεις πάντα την ανάγκη να νιώθεις ότι ανήκεις σε μια ομάδα», λέει ο Nickelsberg: “Οι φωτογράφοι, συγκεκριμένα, χαρακτηρίζονται για τον σιωπηρό τους τρόπο να εξηγούν τη βία.Είναι σημαντικό για εμάς τους φωτογράφους να διατυπώνουμε κάποια πράγματα, παρά να δώσουμε το φιλμ και απλώς να φύγουμε μακριά».

Αλλά πολλοί ρεπόρτερ βασανίζονται όταν προσπαθούν να αποφύγουν τα συναισθήματα τους.

Το κλειδί για έναν ανταποκριτή είναι να λάβει υπόψη του τη μεγάλη συναισθηματική πρόκληση που συνοδεύει μια δύσκολη αποστολή και να την αντιμετωπίσει αναλαμβάνοντας την ευθύνη της ψυχικής του υγείας. Θέτοντας κάποιες προτεραιότητες, αυξάνετε τις πιθανότητες να παραμείνετε ασφαλής και να φέρετε σε πέρας ένα ρεπορτάζ υψηλών προδιαγραφών.

Για τους αρχισυντάκτες

Μέσα στην ασφάλεια του γραφείου σύνταξης που απέχει χιλιάδες χιλιόμετρα από το πεδίο της μάχης, οι συντάκτες παίρνουν αποφάσεις που είτε περιορίζουν το άγχος ενός ανταποκριτή, είτε τον φέρνουν στα άκρα.

Άμα καθίσετε δίπλα σε μια ομάδα ανταποκριτών, θα ακούσετε πολλές τέτοιες ιστορίες:

• Ο συντάκτης αγνοούσε συχνά τη διαφορά ώρας και ξύπναγε τους ταλαιπωρημένους ανταποκριτές που βρίσκονταν στη Βαγδάτη για να ζητήσει αλλαγές στις αναφορές.
• Οι ανταποκριτές τοποθετούνταν με κίνδυνο της ζωής τους στη Φαλούτζα και έπειτα τους ζητούσαν να μεταφερθούν αλλού και να καλύψουν κάποιο τελείως διαφορετικό γεγονός.
• Ο μόνος και ταλαιπωρημένος ανταποκριτής τηλεφώνησε από το Αφγανιστάν στο γραφείο σύνταξης και πήρε την απάντηση ότι οι συντάκτες ήταν πολύ απασχολημένοι για να του μιλήσουν.

Αν ωστόσο μιλήσετε με κάποιους συντάκτες, θα διακρίνετε μια ευαισθησία σχετικά με τις υποχρεώσεις τους απέναντι στις ομάδες που έχουν στείλει σε πολεμικές ανταποκρίσεις.

Ο Sandiago Lyon, διευθυντής φωτογραφίας του Associated Press έχει υπάρξει και στις δύο πλευρές. Μια δεκαετία πριν, όταν είχε ταξιδέψει για μια δύσκολη ανάθεση, ήταν πολύ περιορισμένη η γνώση στα γραφεία σύνταξης σχετικά με τις ανάγκες των ανταποκριτών. Τώρα αλλάζει η κουλτούρα των ΜΜΕ” μας λέει. “Το Dart Center καθώς και βετεράνοι πολεμικοί ανταποκριτές αφύπνισαν τις συνειδήσεις της δημοσιογραφικής κοινότητας και αυτό είναι τρομερά σημαντικό. Αυτό που πρέπει να γίνει στη συνέχεια είναι οι ηγέτες των ΜΜΕ να μετατρέψουν αυτή την ευαισθητοποίηση σε μια μόνιμη νέα πραγματικότητα στα γραφεία σύνταξης”.

“Σημειώνεται σταδιακά αλλαγή στην Ευρώπη”, λέει ο Mark Brayne, πρώην ανταποκριτής του BBC και του Reuters και διευθυντής του Dart Center στη μεγάλη Βρετανία: «Πριν από μια δεκαετία απλά δεν απασχολούσε κανέναν. Όταν ήμουν ανταποκριτής, κανείς δεν το σκεφτόταν και δεν ευθύνεται κάποιος για αυτό. Απλώς δεν υπήρχε ευαισθητοποίηση. Δε γνωρίζαμε ότι είχαμε άγνοια. Αλλά τώρα έχει σημειωθεί τεράστια στροφή. Το θέμα φωτίστηκε.»

Ένας λόγος είναι ότι εργαζόμενοι που ανήκουν σε ομάδες άμεσης επέμβασης σε άλλους εργασιακούς κλάδους-αστυνομία, πυροσβεστική, πρώτες βοήθειες- έμαθαν όλο και πιο πολύ να διαχειρίζονται μόνοι τους τα ψυχικά τους τραύματα. Πρόσφατες αγωγές που σημειώθηκαν στη Μεγάλη Βρετανία μαρτυρούν ότι πολλά ειδησεογραφικά πρακτορεία απέτυχαν να προστατέψουν τους εργαζομένους τους.

Το συμπέρασμα είναι ότι το μοντέλο της «μάτσο δημοσιογραφίας» δίνει τη θέση του σε μια εξυπνότερη προσέγγιση του επαγγέλματος που βασίζεται στην επιστημονική γνώση σχετικά με το ψυχικό τραύμα και το κόστος που έχει για τους ανθρώπους και την επαγγελματική τους απόδοση. Η αξία της ευαισθητοποίησης απέναντι στο ψυχικό τραύμα κερδίζει έδαφος, λέει ο Brayne «για λόγους ουσίας, ποιότητας, σωστής διαχείρισης και ηθικής.»

Σκεφτείτε το παράδειγμα του David Clark Scott, συντάκτη διεθνών ειδήσεων για το ειδησεογραφικό πρακτορείο Christian Science Monitor. Συνεργαζόταν με τη ρεπόρτερ Jill Carroll, όταν αυτή απήχθη στο Ιράκ το 2006 και αυτός έπαιξε καθοριστικό ρόλο  στην ομάδα που εξασφάλισε την ασφαλή απελευθέρωσή της.

Ακόμα και πριν το επεισόδιο της απαγωγής, ο Scott έχαιρε του σεβασμού των ανταποκριτών που δούλευαν κάτω από συνθήκες κινδύνου και έντονου συναισθηματισμού. Δουλεύοντας κάτω από σκληρές συνθήκες, έφτασε με επιμονή στο ανώτερο επίπεδο επαγγελματισμού, δείχνοντας παράλληλα έντονο ενδιαφέρον για την ευημερία των ανταποκριτών.

« Αν ακούγεσαι κουρασμένος στο τηλέφωνο, το παρατηρεί αμέσως», λέει η Carroll. «Αν ήσουν για καιρό μακριά από την οικογένειά σου, επέμενε να επιστρέψεις στο σπίτι σου», προσθέτει. Και όπως λέει, ο Scott ποτέ δεν παρέλειπε να πει ευχαριστώ, όταν κάποιος ολοκλήρωνε την αποστολή του.

Το 2007 απονεμήθηκε στον Scott το πρώτο βραβείο Mimi που θέσπισε η Dart Society και απονέμεται στους συντάκτες για το επίπεδο της δουλειάς τους.

Σε αυτό το πνεύμα, παρουσιάζονται παρακάτω κάποια συγκεκριμένα βήματα που μπορεί να ακολουθήσει ένας αρχισυντάκτης:

 Πριν την ανάθεση

Οι συντάκτες και τα ειδησεογραφικά πρακτορεία μπορούν να ηγηθούν στην προετοιμασία για την κάλυψη επικίνδυνων γεγονότων.

• Κάντε μια καλή διαπραγμάτευση σχετικά με αυτά που εξασφαλίζει η εταιρία και το κόστος που θα καλυφθεί. Βεβαιωθείτε ότι οι ανταποκριτές και οι οικογένειές τους κατανοούν τους όρους.
• Προτείνετε ένα πλάνο επικοινωνίας με τους ανταποκριτές και τις οικογένειές τους. Αναθέστε την επικοινωνία σε έναν συντάκτη και φρόντισε να υπάρχουν και άλλοι που θα μπορούν ανά πάσα στιγμή να μεταφέρουν νέα στις οικογένειες, ακόμα και για να πουν ότι όλοι είναι ασφαλείς.
• Κάντε μια πρόβλεψη. Πόσο πρόκειται να διαρκέσει η ανταπόκριση; Πόσο συχνά θα πρέπει οι ανταποκριτές να στέλνουν εξελίξεις και φωτογραφίες; Πόσο συχνά πρέπει να αλλάζουν ξενοδοχείο; Τονίστε ότι η ευελιξία είναι πολύ σημαντική και τα σχέδια μπορεί να αλλάξουν, αλλά τουλάχιστον ορίστε ένα βασικό πλάνο.
• Συζητήστε με ειλικρίνεια τους κινδύνους, το σχέδιο ασφαλείας και τις ανάγκες σε προστατευτικό εξοπλισμό. Κατανοήστε και συζητήστε τους περιορισμούς που μπορεί να επιβληθούν για λόγους ασφαλείας αλλά και λόγω των συνθηκών που θα επικρατούν στο μέρος της ανταπόκρισης. Διευκρινίστε τους κινδύνους που η εταιρία θεωρεί αποδεκτούς για τους υπαλλήλους.
• Ευαισθητοποιήστε τους βασικούς συντάκτες και το επιτελείο σας σχετικά με το ψυχικό τραύμα. Μοιράστε τους ένα φυλλάδιο ενδεικτικών συμπτωμάτων εκδήλωσης σοβαρού άγχους. Κάντε ελέγχους ρουτίνας, όπως για παράδειγμα να ρωτάτε τους ανταποκριτές πότε θεωρούν ότι είναι κατάλληλη στιγμή να κάνουν ένα διάλλειμα ή να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Μάθετε να διακρίνετε τις φυσιολογικές αντιδράσεις απέναντι στον κίνδυνο από μια μη φυσιολογική συμπεριφορά.
• Αν είναι δυνατόν, φροντίστε να στείλετε τουλάχιστον έναν συντάκτη στη ζώνη κινδύνου κατά τη διάρκεια μιας μεγάλης ανταπόκρισης. Μπορεί να είναι ανακουφιστικό για τους ανταποκριτές, καθώς επίσης να βελτιώσει την επικοινωνία και να μεταφέρει στο γραφείο σύνταξης την πραγματική εικόνα της κατάστασης που επικρατεί.

Κατά τη διάρκεια της ανταπόκρισης

• Να λέτε συχνά ευχαριστώ και να το εννοείτε. Να δείξετε γενναιοδωρία στον έπαινο και την αναγνώριση από ολόκληρο τον ειδησεογραφικό οργανισμό.
• Φροντίστε οι ανταποκριτές να νιώθουν ότι βρίσκονται σε επαφή με το γραφείο σύνταξης.
• Ρωτήστε τους συχνά για την κατάσταση της υγεία τους, πόσο καλά τρώνε και κοιμούνται και πώς αισθάνονται.
• Να ακούτε. Πολλοί ανταποκριτές περιέγραψαν μια προβληματική επικοινωνία όταν μιλούσαν στο τηλέφωνο με τους συντάκτες. Μπορεί να εκρήγνυνται βόμβες λίγο πιο πέρα, στο έδαφος να κείτονται αιμόφυρτα πτώματα και παράλληλα ο ανταποκριτής να πασχίζει να σας μεταφέρει όλο το μέγεθος της πίεσης. Αλλά ο απασχολημένος συντάκτης πολύ συχνά ακούγεται να πληκτρολογεί την ώρα που συνομιλεί και να λέει «Αχά, αχά… Οκ σε κλείνω τώρα, έχω ένα μίτινγκ».
• Προσπαθήστε να ενημερώνετε τους ρεπόρτερ που μπορεί να είναι απομονωμένοι από τις εξελίξεις. Πείτε τους με ποιόν τρόπο οι αναφορές τους συμπληρώνουν το πάζλ των εξελίξεων. Έτσι μπορεί να περιορισθεί η αίσθηση της αποκοπής από τη βάση, να μειωθεί το άγχος που νιώθουν και να εμπνευστούν νέους τρόπους και ιδέες να συνεισφέρουν.
• Σκεφτείτε τη διαφορά της ώρας. Αν ξυπνήσετε έναν ρεπόρτερ μέσα στη νύχτα, ζητώντας του περισσότερες αναφορές και ανατριχιαστικές λεπτομέρειες, λάβετε υπόψη ότι δεν υπάρχει καμιά πιθανότητα να ξανακοιμηθεί εκείνη τη νύχτα.
• Δικτυωθείτε με τα έμπιστα άτομα των ανταποκριτών, έτσι ώστε να ενημερωθείτε αν υπάρξουν περίεργα σημάδια προβλήματος.

Μετά την ανταπόκριση

Μερικά γραφεία σύνταξης στήνουν μια τελετουργία επιστροφής. Στέλνουν ομάδες υποδοχής στο αεροδρόμιο, οργανώνουν γεύματα και εμφανίσεις ενώπιον ολόκληρου του προσωπικού. Οτιδήποτε και αν οργανώσετε, φροντίστε να επαινέσετε τον ανταποκριτή με γενναιοδωρία.

Επιπλέον βήματα

1)              Οργανώστε μια επίσημη αναφορά. Συζητήστε τι πήγε καλά και τι όχι. Δείτε τα σημάδια της γενικότερης ανταπόκρισης του δημοσιογράφου στην ανάθεση. Αυτή η συζήτηση αφορά μεν το δημοσιογραφικό κομμάτι, είναι όμως και μια ευκαιρία να δείτε αν παρουσιάζονται σημάδια επίμονου ψυχικού τραύματος. Αυτές είναι κάποιες συμβουλές για τη δομή της συζήτησης:

• Συζητήστε αυτά που συνέβησαν στην αποστολή δίνοντας χρόνο στους ανταποκριτές να αναλογιστούν το πού, το πώς και το γιατί. Προσοχή όμως όταν αναφερθούν οι λόγοι που μπορεί κάτι να συνέβη. Αφήστε ανοιχτές τις ερωτήσεις. Τι τους άρεσε και τι όχι; Τι τους απογοήτευσε; Τι μπορούσε να έχει γίνει καλύτερα στο γραφείο σύνταξης; Ποιο ήταν το πιο δύσκολο κομμάτι;
• Συζητήστε τις επιπτώσεις των συμβάντων, τις σκέψεις και τα συναισθήματα των ανταποκριτών. Μην πείτε ότι ξέρετε πώς νιώθουν. Ακούστε και δώστε χρόνο στον ρεπόρτερ ή το φωτογράφο να σκεφτεί και να μιλήσει.
• Συζητήστε για τις ψυχολογικές επιπτώσεις την παρούσα στιγμή. «Τι κάνεις; Πώς αισθάνεσαι;»
• Συζητήστε για τις φυσιολογικές αντιδράσεις. Ψάξτε για σημάδια άγχους.

2)              Παρέχετε ψυχολογική στήριξη, αλλά μην επιμείνετε. Ακόμα και αν η απάντηση είναι αρνητική, δείτε το σαν το ξεκίνημα μιας κουβέντας που θα κάνετε μέσα στις επόμενες εβδομάδες .

3)              Προσπαθήστε να βρείτε τρόπο να διευκολύνετε και να εμπλουτίσετε τη μετάβαση σε μια πιο χαλαρή φάση. Η απογοήτευση είναι αναμενόμενη μετά από μια δύσκολη ανάθεση.

Μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη, επιθετική συμπεριφορά, στασιμότητα στη δουλειά και άλλα προβλήματα. Αλλά δεν είναι απαραίτητο. Προτείνετε τη χορήγηση άδειας μετά την επίσημη αναφορά αλλά μην επιμείνετε. Ορισμένοι δημοσιογράφοι νιώθουν καλύτερα όταν συνεχίζουν να εργάζονται, έστω σε πιο εύκολα πρότζεκτ.

4)              Ενθαρρύνετε και προωθήστε τις συγκεντρώσεις με άλλους συναδέλφους που έχουν εργαστεί σε επικίνδυνες ζώνες. Δώστε άδειες για χαλάρωση και στείλτε τους ανταποκριτές σε συνέδρια όπου θα έχουν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή και με άλλους ανθρώπους που βίωσαν παρόμοιες εμπειρίες.

Σημάδια που πρέπει να προσέξετε στους ανταποκριτές:

• Κάποιος δεν είναι πια ο εαυτός του
• Μπορεί να κλειστούν στον εαυτό τους ή να κάνουν το ακριβώς αντίθετο και να μιλάνε συνεχώς για αυτή τους την εμπειρία
• Μπορεί να είναι αφύσικα οξύθυμοι και θυμωμένοι
• Μπορεί να δηλώνουν ένοχοι ή μπερδεμένοι
• Μπορεί να είναι πιο επιρρεπείς σε ατυχήματα
• Μπορεί να είναι συνεχώς άρρωστοι, να έρχονται καθυστερημένοι στη δουλειά ή να χάνουν προθεσμίες
• Μπορεί να έχουν εμμονή με τη δουλειά
• Έλλειψη ενδιαφέροντος και συγκέντρωσης

Για την οικογένεια και τους φίλους

Ένα από τα πιο αποτελεσματικά πράγματα που μπορούν να κάνουν οι οικογένειες και οι φίλοι των ανταποκριτών προκειμένου να τους ανακουφίσουν από το άγχος είναι να νοιάζονται για τη δική τους ψυχική υγεία.

Η ανησυχία και η ενοχή για αυτούς που άφησαν πίσω τους αποτελούν ένα συνεχές άγχος για τους δημοσιογράφους που βρίσκονται μακριά από τα σπίτια τους, αντιμέτωποι με τον κίνδυνο.

Η Hannah Allam λέει ότι πάλευε με την απομόνωση που ένιωθε μακριά από την οικογένεια και τους φίλους της όταν ήταν στη Βαγδάτη. «Μακάρι να γνώριζα εκ των προτέρων για τις αλλαγές που θα έπρεπε να περιμένω στον εαυτό μου», λέει. «Έλεγα, ωραία, αυτή θα είναι μια περιπέτεια και είναι όνειρο ζωής. Θα πάω να το ζήσω και έπειτα θα επιστρέψω στην κανονική μου ζωή. Διαπίστωσα ότι αυτή δεν ήταν καθόλου η εμπειρία που φανταζόμουν».

1)              Πριν την έναρξη της αποστολής, βάλτε σε σειρά οικονομικά έγγραφα, ενημερώστε τη διαθήκη σας και διαπραγματευτείτε με το ειδησεογραφικό πρακτορείο τα προνόμια της ασφάλειας. Αν είναι δυνατόν, πηγαίνετε στο γραφείο σύνταξης και συναντήστε τους συντάκτες που θα βρίσκονται σε επικοινωνία με το αγαπημένο σας πρόσωπο. Αν κάτι προκύψει, βεβαιωθείτε ότι θα μπορέσετε να τους βρείτε.

2)              Κατά τη διάρκεια της αποστολής, πολλές από τις συμβουλές για την ψυχική υγεία του ανταποκριτή είναι πολύ χρήσιμες και για τα αγαπημένα πρόσωπα που βρίσκονται πίσω στο σπίτι:

• Η άσκηση, η υγιεινή διατροφή και η εγκράτεια στο αλκοόλ είναι σημαντικά.
• Οργανώστε ένα δίκτυο στήριξης και χρησιμοποιήστε το συχνά.
• Βρείτε λόγους να γελάτε. Στην πραγματικότητα , δημιουργήστε τους. Μία γυναίκα, τα έβγαλε πέρα σε μια αποστολή, ανταλλάσσοντας αστεία email με τον σύζυγό της. Τους βοήθησε και τους δύο πολύ. Ένας άλλος σύζυγος έστελνε φωτογραφίες του σκύλου της οικογένειας, ντυμένο με αστείες ενδυμασίες.
• Λάβετε υπόψη ότι τα αγαπημένα πρόσωπα που δεν ήταν παρόντα σε μια επικίνδυνη σκηνή μπορεί να αφομοιώσουν το τραύμα αν γίνεται συχνή αναφορά σε αυτό. Ελέγχετε τον εαυτό σας για εκδηλώσεις υπερβολικού στρες.
• Βρείτε χρόνο να σκεφτείτε αυτό που περνάτε και συζητήστε το με έμπιστους φίλους ή κάποιον ειδικό.

3)              Μετά την αρχική χαρά που συνοδεύει την επιστροφή στο σπίτι, προετοιμαστείτε για μια σκληρή περίοδο προσαρμογής. Δεν συμβαίνει πάντα, ωστόσο πολλοί ανταποκριτές νιώθουν κατάπτωση και απογοήτευση όταν επιστρέφουν στα σπίτια τους. Αυτή είναι μια περίοδος ευάλωτη στην κατάθλιψη, το έντονο άγχος ή ακόμα και το μετατραυματικό στρες. Προσπαθήστε να εξοικειωθείτε με τέτοια συμπτώματα ( βλ. www.dart-center.org ). Μίλησε με τον οικογενειακό γιατρό ή άλλους ειδικούς, αν πιστεύετε ότι μια βοήθεια είναι χρήσιμη.

Απλώς και μόνο ακούγοντας τον άλλο, μπορείτε να συμβάλλετε δημιουργικά στη στήριξή του μετά την αποστολή. Εδώ είναι μερικοί τρόποι για να το κάνετε σωστά:

Πρέπει:

• Να είστε ενεργοί ακροατές
• Να εστιάζετε σε ΑΥΤΟΥΣ
• Να θέτετε ανοιχτά ερωτήματα
• Να ερμηνεύετε αυτά που ακούτε
• Να συλλογιστείτε εκ νέου/ συνοψίσετε
• Να πάρετε χώρο και χρόνο
• Να χρησιμοποιήσετε τη γλώσσα του σώματος
• Να σωπαίνετε, να ακούτε περισσότερο και να μιλάτε λιγότερο.

Δεν πρέπει:

• Να σκαλίζετε τα συναισθήματα.
• Να ακυρώνετε την εμπειρία
• Να ανακρίνετε
• Να λέτε ότι ξέρετε πώς νιώθουν
• Να απαντάτε βάσει της δικής σας εμπειρίας
• Να λέτε ότι θα μπορούσε να ήταν χειρότερα
• Να κάνετε ανάρμοστα αστεία
• Να βιαστείτε να τους κάνετε να νιώσουν καλύτερα

Όταν αμφιβάλλετε, κάντε λιγότερα.

Συμπέρασμα

Στο τέλος, όλοι όσοι συνδέονται με μια αποστολή έχουν ένα μερίδιο και έναν ρόλο στην κατανόηση όσων συνεπάγεται η εργασία υπό αντίξοες συνθήκες.

«Θα υπάρξουν μέρες που δε θα ξέρεις πώς να διαχωρίσεις τα πράγματα, σχέσεις με την οικογένεια, σύζυγοι, σύντροφοι…», λέει η Alissa Rubin: «πρέπει να δώσεις ό,τι έχεις και δεν έχεις. Προετοιμάσου για την απώλεια που μπορεί να συνοδεύσει κάτι τέτοιο. Θα σου πάρει λίγο χρόνο να συνέλθεις.»

Επίσης όλοι οι εμπλεκόμενοι έχουν μια συμβολή στο θετικό αποτέλεσμα που μπορεί να προστατεύσει τις σχέσεις μέσα στο σπίτι, όπως επίσης και να βοηθήσει τους κορυφαίους δημοσιογράφους να συνεχίσουν να υπηρετούν την ενημέρωση των αναγνωστών, των θεατών και των ακροατών πάνω σε ταραχώδη παγκόσμια γεγονότα.

Οι δημοσιογράφοι μπορούν να συμβάλλουν τα μέγιστα στην επίτευξη αυτών των στόχων, αναλαμβάνοντας την ευθύνη για την υγεία αυτών που ασκούν την τέχνη του επαγγέλματος και κάνοντας μεταξύ τους περισσότερες συζητήσεις σαν αυτές που γίνονται την περίοδο της αναπροσαρμογής μετά από μια ανταπόκριση.

Ο ρεπόρτερ Darrin Mortenson το συνοψίζει ως εξής: «Θα υπάρξουν επιτυχίες και αποτυχίες. Πάντα θα αναρωτιέμαι για κάποια πράγματα. Πάντα θα νιώθω ενοχές για κάποια άλλα… Με βοηθάει πολύ να βλέπω ότι όλοι μπορεί να το περάσουν αυτό και πάραυτα να νιώθουν το ίδιο πάθος για τη δουλειά τους και να επιστρέφουν στις ίδιες αρχές, στους ίδιους λόγους για τους οποίους θέλουν να κάνουν αυτή τη δουλειά και να ριψοκινδυνεύουν.»

Σχετικά με τη συγγραφέα

Η Sharon Schmickle έχει εργαστεί ως πολεμική ανταποκρίτρια σε 22 χώρες- πιο πρόσφατα στην Αίγυπτο, το Αφγανιστάν, την Ταϊλάνδη και το Ιράκ, όπου είχε ενσωματωθεί στο σώμα πεζοναυτών των ΗΠΑ κατά την επιδρομή του 2003. Έχει εργαστεί για την εφημερίδα Minneapolis Star Tribune και τις on line εκδόσεις MinnPost.com. Της έχουν απονεμηθεί τα ακόλουθα βραβεία δημοσιογραφίας: υποψηφιότητα για το βραβείο Πούλιτζερ το 1996, ανταποκρίτρια της χρονιάς 1996 από το δημοσιογραφικό οργανισμό National Press Club στη Ουάσινγκτον, το πρώτο βραβείο από τον οργανισμό Overseas Press Club το 1994 και έξι βραβεία από τον ειδησεογραφικό οργανισμό Minnesota Associated Press. Το 2007 συμμετείχε στην ανταπόκριση της Star Tribune στη Λιβερία, που κέρδισε βραβείο on line δημοσιογραφίας.