Μια περιφερειακή ανάλυση των ΜΜΕ, όσον αφορά δημοσιογραφικό περιεχόμενο σχετικό με ΕΕ, ΗΠΑ και Ρωσία, η οποία καλύπτει τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, την πΓΔΜ, το Μαυροβούνιο και τη Σερβία, διεξήχθη από τον οργανισμό CRTA του Βελιγραδίου μεταξύ 14ης Μαΐου και 10ης Ιουνίου 2018.
Χαρακτηριστικό της παραπληροφόρησης και των ψευδών ειδήσεων είναι ότι δημοσιεύονται συνήθως χωρίς μια σαφώς δηλωμένη πηγή προέλευσης, μαζί με προκατειλημμένες και μη αντικειμενικές αναφορές. Η ανάλυση έδειξε ότι πάνω από το 1/3 του περιεχομένου των μέσων ενημέρωσης στη Σερβία, σχετικά με τους προαναφερθέντες διεθνείς παράγοντες, δεν έχει δηλωμένες πηγές, γεγονός το οποίο αποτελεί τη βάση για πιθανή παραπληροφόρηση. Η πΓΔΜ έχει το υψηλότερο ποσοστό (43%) σχετικού περιεχομένου που περιέχει αποσπάσματα/δηλώσεις από ανώνυμες πηγές. Ένας σημαντικά μικρότερος αριθμός άρθρων (χωρίς τα εισαγωγικά που χρησιμοποιούνται δημοσιογραφικά προκειμένου να επισημάνουν ότι «κάποιος ή ποιός το είπε») καταγράφηκε στο Μαυροβούνιο και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη σε σύγκριση με τις άλλες δύο χώρες.
Η ανάλυση παρουσιάστηκε κατά την έναρξη της διεθνούς διάσκεψης «Παραπληροφόρηση – Χάνουμε Το Παιχνίδι;» ( Disinformation – Are We Losing the Game?) που πραγματοποιήθηκε στις 28 Ιουνίου 2018 στο Βελιγράδι και διοργανώθηκε από την Istinomer.rs, την πρώτη πύλη ελέγχου (fact-checking web portal)ιστοσελίδων στην περιοχή.
Όσον αφορά το ουδέτερο περιεχόμενο προς την ΕΕ και το περιεχόμενο που είναι θετικά μεροληπτικό προς την ΕΕ, κυμαίνεται μεταξύ 19% και 25% του περιεχομένου των μέσων ενημέρωσης στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, την πΓΔΜ και το Μαυροβούνιο. Το ουδέτερο για την ΕΕ περιεχόμενο κυριαρχεί στη Σερβία (27%), ενώ το ποσοστό τoυ φιλοευρωπαϊκού περιεχομένου είναι σημαντικά χαμηλότερο σε σύγκριση με άλλες χώρες (15%) και σχεδόν ισοδύναμο με το φιλο-Ρωσικό περιεχόμενο.
“Για την αποτελεσματική καταπολέμηση της παραπληροφόρησης και των ψευδών ειδήσεων, είναι απαραίτητο, τα ΜΜΕ και οι δημοσιογράφοι, να επαληθεύουν τις πληροφορίες και όχι μόνο να τις μεταφέρουν. Είναι απαραίτητο, οι υπεύθυνοι για τη λήψη αποφάσεων αλλά και τα θεσμικά όργανα, να δουλέψουν προς την κατεύθυνση της παιδείας των πολιτών ως προς τα ΜΜΕ αλλά και οι πολίτες, προτού μοιραστούν μια είδηση στα κοινωνικά δίκτυα, να διαβάσουν πρώτα το πλήρες κείμενο και να ελέγξουν τις πηγές », δήλωσε ο Vukosava Crnjanski, διευθυντής CRTA και ιδρυτής της Istinomer.rs , κατά την έναρξη του συνεδρίου.
Το φαινόμενο της παραπληροφόρησης και των ψευδών ειδήσεων δεν είναι καινούργιο, αλλά βρίσκεται υπό το φως της δημοσιότητας λόγω της ταχύτητας με την οποία εξαπλώνεται και επηρεάζει την κοινή γνώμη. Μια έρευνα του Eurobarometer δείχνει ότι οι πολίτες της ΕΕ πιστεύουν ότι η παραπληροφόρηση και οι ψευδείς ειδήσεις αποτελούν πρόβλημα στις χώρες τους. Η ίδια έρευνα έδειξε ότι σχεδόν το 85% των πολιτών πιστεύουν, επίσης, ότι αποτελούν πρόβλημα για τη δημοκρατία.
Οι πολίτες αναγνωρίζουν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ως τους πρώτους παράγοντες στην καταπολέμηση της παραπληροφόρησης (45%), ακολουθούν οι υπεύθυνοι για τη λήψη αποφάσεων και τα όργανα με 39%, ενώ περισσότερο από το ένα τρίτο (32%) πιστεύει ότι οι πολίτες μπορούν να συμβάλουν σε αυτόν τον αγώνα. Πώς να καταπολεμηθεί η παραπληροφόρηση στον 21ο αιώνα και αν είναι τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης ικανά να ανταποκριθούν σε αυτές τις προκλήσεις, ήταν τα θέματα της διάσκεψης. Μεταξύ των συμμετεχόντων ήταν εκπρόσωποι σερβικών και ξένων μέσων μαζικής ενημέρωσης (συμπεριλαμβανομένων, για παράδειγμα, του BBC της Σερβίας, της Deutsche Welle, της λιθουανικής δικτυακής πύλης Delfi). Στο συνέδριο παρουσιάστηκαν παραδείγματα καινοτόμων και σύγχρονων προσεγγίσεων για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης και ψευδών ειδήσεων από διάφορα μέρη του κόσμου, όπως και τα πιο επιτυχημένα προγράμματα που ασχολούνται με την παιδεία στα μέσα επικοινωνίας.
Full presentation of the regional media monitoring analysis is available in Serbian on the CRTA website.
Video footage of the conference panels is available on Istinomer.rs YouTube channel.
