Ήταν στις 11 Δεκεμβρίου του 2001 όταν η Κίνα γινόταν μέλος του Παγκοσμίου Οργανισμού Εμπορίου, έπειτα από μια σειρά από έντονες διαπραγματεύσεις που θα άλλαζαν την οικονομική φυσιογνωμία της χώρας για πάντα. Εκτός όμως από της ίδιας της Κίνας, θα άλλαζε σε μεγάλο βαθμό και η οικονομία του μεγαλύτερου αποδέκτη των κινεζικών εξαγωγών: των ΗΠΑ. Περί τις 57.000 επιχειρήσεις θα έκλειναν τα επόμενα χρόνια στην Αμερική, ενώ το συνολικό χρέος προς την Κίνα θα ανέρχονταν στα 3 τρισεκατομμύρια δολλάρια. Πρόκειται δηλαδή για ένα πρόβλημα παρόμοιο με την αθρόα εισαγωγή αγροτικών προϊόντων στη χώρα μας. Οι εισαγωγές πρωτογενούς υλικού θα διευκολυνθούν από το γεγονός ότι στην Κίνα δεν τηρούνται οι αυστηρές περιβαλλοντικές προδιαγραφές που ισχύουν στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με τον Stewart Baker, γραμματέα της Homeland Security, η Κίνα είναι η πρώτη χώρα που απειλεί ανοικτά τον ανταγωνισμό στην Αμερικανική αγορά, με την Ιαπωνία και τη Γερμανία να είναι οι χώρες που προσπάθησαν να εισβάλλουν στην εν λόγω αγορά χωρίς αποτέλεσμα. Και είναι αυτοί ακριβώς οι εξωγενείς παράγοντες που σε συνδυασμό με τις δραστικές αλλαγές στο κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι της Κίνας, συνέβαλλαν στη δημιουργία του θαύματος της Shenzen.
Η Shenzen βρίσκεται στο νότιο τμήμα της Κίνας, κοντά στα σύνορα με το Χονγκ Κονγκ. Στο τέλος του 2016 ο πληθυσμός ανερχόταν στους 11.908.400 κατοίκους με τους περισσότερους από αυτούς να είναι μετανάστες από τις κοντινές επαρχίες κι έτσι περισσότερο ανοιχτόμυαλοι, υπομονετικοί και πρωτοπόροι. Θεωρείται η πλέον ανερχόμενη δύναμη στην Κινεζική οικονομία ενώ πρόσφατα έχει ψηφιστεί ως η αγαπημένη πόλη του εργατικού δυναμικού της χώρας. Η πόλη ιδρύθηκε το 1979 ενώ το όνομα της σημαίνει “βαθιά τάφρος” λόγω του πλήθους ποταμών και ρεμμάτων που την διαπερνάνε, ακόμα και σήμερα. Η ευρύτερη επαρχία υπάρχει για πάνω από 1700 χρόνια, ενώ η θρησκευτική παράδοση αναπτύσσεται τα τελευταία 600. Η αστικοποίηση του τοπίου έγινε με τον ταχύτατο δυνατό ρυθμό, συγκεκριμένα όπως αναφέρει ο David Bandurski στο βιβλίο του “Dragons in Diamond Village”, περί τα 160 εκατομμύρια χωρικών έχασαν την ιδιόκτητη γη τους. Ήταν οι ενέργειες του πρώην ηγέτη της χώρας, Ντενγκ Σιαοπίνγκ, που έδωσαν στην πόλη τη σύγχρονη μοντέρνα αύρα της, μετατρέποντας την από φτωχική περιοχή, που είχε ως κύρια ασχολία των κατοίκων το ψάρεμα, σε ένα πρότυπο λειτουργίας της ελεύθερης αγοράς.
Κοσμοπολίτης ων και με παραστάσεις από όλον τον κόσμο και κυρίως από τις ΗΠΑ, ο Σιαοπίνγκ θεωρήθηκε ο ιθύνων νους της μεταρρυθμιστικής τάσης στην Κίνα και της στροφής στον εκσυγχρονισμό. Σήμερα στο πάρκο Lianhua Hill στο κέντρο της Shenzen, στέκει περήφανο το άγαλμα του πρώην ηγέτη, με τους πολίτες να το επισκέπτονται για να αποτίσουν φόρο τιμής στον άνθρωπο που οραματίστηκε την χώρα τους στο μονοπάτι του 21ου αιώνα. Ήταν στις αρχές του 1980 όταν η Shenzen, από πόλη που δεχόταν τα βασικά προς επιβίωση από το γειτονικό Χονγκ Κονγκ, γινόταν ειδική οικονομική ζώνη εγκεκριμένη από το καθεστώς, με τη μετατροπή από κεντρικά σχεδιασμένη σε οικονομία της αγοράς να γίνεται άμεσα. Μεταρρυθμίσεις που γίνονταν ασταμάτητα επί 20 χρόνια θα αλλάξουν το πρόσωπο της πόλης και της ευρύτερης περιοχής. Φυσικά αυτού του είδους η ανάπτυξη έχει και τις στρεβλώσεις της. Χιλιάδες ήταν αυτοί που έχασαν την εργασία τους κατά τη μετάβαση στο νέο μοντέλο ενώ πάρα πολλοί εργάτες βρέθηκαν σε δουλειές κακοπληρωμένες και εξαιρετικά επικίνδυνες. Ταυτόχρονα δεν ήταν λίγες οι επιχειρήσεις που έκλεισαν καθώς δε μπορούσαν να αντέξουν τον ολοένα αυξανόμενο ανταγωνισμό. Δε θα ήταν η πρώτη φορά που η Shenzen θα αντιμετώπιζε παρόμοιες καταστάσεις στην ιστορία της, οι οποίες λίγο έλειψε να οδηγήσουν σε ματαίωση πολλά από τα μεταρρυθμιστικά σχέδια των κυβερνητικών, κυρίως λόγω των ιδιαίτερα αρνητικών εντυπώσεων που άφησαν τα γεγονότα στην Πλατεία Tienanmen το 1989. Ταυτόχρονα, σύμφωνα με τον δημοσιογράφο James Pomfret του Πρακτορείου Reuters, ήταν το ίδιο το Πεκίνο που έβλεπε με κακό μάτι την άνοδο του βιοτικού επιπέδου της Shenzen, φοβούμενο ότι κάποια στιγμή θα μπορούσε να σφετεριστεί το θρόνο του ως κύρια δύναμη της χώρας.
Σε πείσμα όλων αυτών, οι ιδιωτικοποιήσεις πολλών εταιρείων και το άνοιγμα των συνόρων στο εμπόριο, όλα με πρωτοβουλίες του Σιαοπίνγκ, έδωσαν μεγάλη ώθηση στην περιοχή δημιουργώντας πληθώρα επαγγελμάτων και θέσεων εργασίας. Σήμερα η ευρύτερη περιοχή της Shenzen είναι μια πραγματική Μητρόπολη, όπου πλήθος εταιρειών τεχνολογίας, οικονομικών υπηρεσιών, τηλεπικοινωνιών και πληροφοριακού υλικού έχουν τη βάση τους. Μέχρι το τέλος του 2016 η αυξητική τάση του ΑΕΠ της πόλης θα ήταν στο 9% ενώ μετά από 25 χρόνια περίπου θα ήταν η πρώτη πόλη σε όλη την Κίνα, όσον αφορά τις εξαγωγές. Ας αναλογιστεί κανείς πως ήταν στα μέσα της δεκαετίας του 1980 όταν οι κάτοικοι της Shenzen απέκτησαν για πρώτη φορά συσκευές όπως ψυγείο, τηλεόραση και στερεοφωνικά, ενώ για πολλούς πολίτες στη χώρα το μέσο εισόδημα ήταν περί τα 15 δολλάρια το μήνα. Εκείνα τα χρόνια έκαναν δειλά την εμφάνιση τους οι πρώτες βιοτεχνίες, τα πρώτα καταστήματα κοσμημάτων, ενώ ακόμα και μεγάλες εταιρείες από το Χονγκ Κονγκ περνούσαν τα σύνορα για να εκμεταλλευτούν το momentum εκείνης της εποχής. Τα επόμενα χρόνια, το “πείραμα” της Shenzen θα εξαπλωνόταν και στην υπόλοιπη χώρα και θα έφερνε μια κοινωνική και πολιτική επανάσταση.
Η συντριπτική πλειοψηφία των εργοδοτών και των εργαζομένων στον παράδεισο του Hardware που λέγεται Shenzen, θα σου πει για τις ιδιαίτερα αρμονικές σχέσεις που χαρακτηρίζουν την επαγγελματική τους ζωή. Αυτό είναι κάτι που έχει άμεσο αντίκτυπο στην παραγωγικότητα τους, με τους ειδικούς να λένε χαρακτηριστικά πως ο αντίστοιχος χρόνος, για την κατασκευή ενός ηλεκτρονικού μοντέλου που εκτός Κίνας θα χρειαζόταν ένα χρόνο, είναι περίπου τρεις μήνες. Και είναι αυτό ακριβώς το επιχειρηματικό και οικονομικό περιβάλλον στο οποίο οι περισσότεροι νεαροί Κινέζοι επιχειρηματίες θα εγκατασταθούν, αλλά και πολλές αγγλικές και αμερικανικές φίρμες θα προσπαθήσουν να επεκταθούν. Κάτι στο οποίο βέβαια συνέβαλλε και το γεγονός ότι άλλες παραδοσιακές υπερδυνάμεις όπως η Αγγλία και οι ΗΠΑ, θα στραφούν σχεδόν αποκλειστικά στη δημιουργία ανταγωνιστικού software, απομακρυνόμενοι από την αγορά του hardware.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα πετυχημένου επιχειρηματικού μοντέλου είναι η Trainerbot, εταιρεία που εφήυρε ένα ρομπότ που πετάει μπαλάκια του πινγκ πονγκ σε διαφορετικό ύψος και με διαφορετική κάθε φορά ταχύτητα, προϊόν στο οποίο όλο και περισσότεροι επαγγελματίες παίκτες επενδύουν για την προπόνηση τους. Οι αδερφοί Chen, συνιδρυτές της Trainerbot, περιγράφοντας την εμπειρία τους θα πουν πως δε θα μπορούσαν να υλοποιήσουν την ιδέα τους χωρίς τον επιταχυντή hardware της εταιρείας Hax. Η Hax Hardware Accelerator με τη σειρά, ιδρυθείσα το 2011, είναι μια νεόκοπη εταιρεία που άμεσως διέκρινε τις ευκαιρίες που παρουσιάζονταν σε μια αγορά όπως της Shenzen και έτσι έκανε γρήγορες κινήσεις ώστε να έρθει σε επαφή με αυτούς τους ανθρώπους, στήνοντας το δίκτυο της στην περιοχή ώστε να τους βοηθήσει να υλοποιήσουν τις ιδέες τους, συνήθως αμοιβόμενοι με ποσοστά από τις επικείμενες πωλήσεις. Ακόμα πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα δε, για την ανάπτυξη της αγοράς hardware στην περιοχή, είναι η Ελβετικής προέλευσης Rovenso, εταιρεία που κατασκευάζει ρομπότ που θα αναλαμβάνουν εργασίες σε μέρη όπου ένας άνθρωπος δύσκολα θα μπορεί να παρευρεθεί, πχ. σε ηφαίστεια, πλημμύρες, τυφώνες κλπ.
Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά στο περιοδικό Wired ο συνιδρυτής και CEO της εταιρείας Thomas Estier, η εγκατάσταση της γραμμής παραγωγής της Rovenso στη Shenzen ήταν μια συνειδητή απόφαση, με γνώμονα ότι όσον αφορά το hardware η Shenzen θεωρείται πλέον “η πρωτεύουσα του πλανήτη”.
Και είναι ακριβώς το θαύμα της Huaqiangbei Electronic Market που πιστοποιεί το χαρακτηρισμό αυτόν. Πρόκειται για ένα τεράστιο εμπορικό κέντρο στο προάστιο Futian της πόλης, το οποίο απαριθμεί περί τα 800 με 900 καταστήματα, φυσικά όντας το μεγαλύτερο ηλεκτρονικό πολυκατάστημα στον κόσμο. Οτιδήποτε μπορεί να περάσει από το μυαλό ενός ανθρώπου από hardware, υπολογιστές, i-phones, smartphones, tablets, αναλώσιμα, οθόνες, τα πάντα μπορούν να βρεθούν στην εν λόγω αγορά. Και εκτός από αυτό μπορούν και να συναρμολογηθούν, από ειδικά εκπαιδευμένους τεχνίτες, ανάλογα με την κάθε λεπτομέρεια του προσωπικού γούστου του καταναλωτή.
Σύμφωνα με τους επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται μέσα στην αγορά Huaqiangbei, δίνεται μεγάλη βάση στη ανάπτυξη open source software, δηλαδή λογισμικού του οποίου ο κώδικας είναι ανοιχτός και διατίθεται προς τρίτους για εξέταση και πιθανή αναδιαμόρφωση, έτσι ώστε να ικανοποιούνται οι προσωπικές ανάγκες του καθενός. Μπορεί όμως ταυτόχρονα να συναντήσει κανείς τις πλέον ενδιαφέρουσες και καινοτόμες ιδέες ηλεκτρονικών συσκευών, συσκευές για εκμάθηση μουσικής, για προπόνηση επαγγελματιών αθλητών, συσκευή που φορτίζει κινητό τηλέφωνο ενώ ταυτόχρονα ζεσταίνει τα χέρια μας (!) κλπ. Όλα αυτά ανάμεσα σε πολλές χιλιάδες μέτρα καλωδίων προς πάσα χρήση, που διακρίνει κανείς στα διάφορα καταστήματα του εμπορικού κέντρου. Κι όπως χαρακτηριστικά λέει ο David Li, διευθυντής του Ανοικτού Εργαστηρίου Καινοτομίας της Shenzen, η καινοτομία και η ανάπτυξη νέων πρωτοποριακών ιδεών αποτελεί μονόδρομο για την πόλη λόγω της έλλειψης φυσικών πόρων, κάτι που κατά μία έννοια μετατρέπει τα παραγόμενα προϊόντα σε “φυσικό πόρο” της περιοχής. Και ο κατάλογος συνεχίζεται. Άπειρες επιγράφες νέον, usb sticks – ανεμιστήρες, κάρτες 32 gigabyte για κινητά τηλεφωνικά σε εξωφρενικά χαμηλές τιμές. Ο “παράδεισος του gadget-maniac” θα μπορούσε να πει κανείς.
Η ζωή στη Shenzen δείχνει να κυλάει με ιδιαίτερα αρμονικό τρόπο, παρά τους γρήγορους ρυθμούς της πόλης. Πρόκειται για μια εντελώς διαφορετική πόλη, σε σχέση με 25-30 χρόνια πριν, πόλη που έβαλε ένα πολύ δύσκολο και επίπονο στοίχημα με τον εαυτό της, το οποίο και κέρδισε. Η Shenzen μπορεί σήμερα να υπερηφανεύεται για το μεγαλύτερο εμπορικό κέντρο του κόσμου, για το γεγονός ότι αποτελεί πόλη πρότυπο για την υπόλοιπη Κίνα που αναπτύσσεται δειλά δειλά, για το γεγονός ότι αποτελεί τον πλέον περιζήτητο προορισμό για εταιρείες του εξωτερικού που θέλουν να μετεγκατασταθούν. Και είναι οι ίδιες οι Δημοτικές αρχές, με βάση περσινό άρθρο της South Chins Morning Post, που προσκαλούν τους εργαζόμενους, ακόμα και χωρίς πτυχίο, ώστε να έρθουν στην πόλη για να εργαστούν, και να απολαύσουν τα όποια κοινωνικά προνόμια συνοδεύουν τον εργασιακό τους βίο. Το μέλλον δείχνει να προμηνύεται λαμπρό για την ευρύτερη περιοχή, και ιδιαίτερα ενδιαφέρον για τον ανταγωνισμό στο παγκόσμιο εμπορικό γίγνεσθαι. Οψόμεθα.
