Πολύ περίεργα πράγματα συμβαίνουν στην ουδέτερη ζώνη μεταξύ Brusnichnoye και Nuijamaa. Μόλις χθες, η δήλωση των φινλανδικών αρχών σχετικά με την απαγόρευση διέλευσης των ρωσο-φινλανδικών συνόρων από την περιοχή του Λένινγκραντ με ποδήλατα λόγω της εισροής προσφύγων έμοιαζε με ανοησία. Αλλά η “Fontanka” ταξίδεψε εκεί και βεβαιώθηκε: κάτι δεν πάει πραγματικά καλά.
Είναι δύσκολο να μιλήσεις με έναν χαμογελαστό, σγουρομάλλη (αχ, στο διάολο η ανοχή – σκουρόχρωμο) τύπο 100 μέτρα από το φινλανδικό φράγμα των συνόρων. Ρωσική γλώσσα – σχεδόν μηδέν, αγγλικά – “mai neim of Vasya”. Εγώ, στο αυτοκίνητό μου, φρενάρω παράλληλα με την πολύ ανώμαλη πορεία του πάνω σε ένα παιδικό ποδήλατο: “Μπορώ να σου μιλήσω;”. “Μπορώ να σου μιλήσω;” Καβαλάει και σταματάει.
Του προσφέρω μια επιλογή: ρωσικά ή αγγλικά. Ρωσικά – αμέσως “όχι”. Αγγλικά – σουφρώνει τη μύτη του, αλλά δεν αρνείται.
– Από πού είσαι; – Ρωτάω στα αγγλικά.
– Πηγαίνω στη Φινλανδία, – κουνάει το χέρι του προς τα εμπρός.
– Από πού;
– Από εκεί, ναι, από εκεί, από τη Φινλανδία.
– Από πού πας στη Φινλανδία; – Επιμένω, υποπτευόμενος ότι ο τύπος γελοιοποιείται.
– Από τη Ρωσία, – με κοιτάζει σαστισμένος, προφανώς αρχίζοντας να υποψιάζεται την έλλειψη διορατικότητάς μου.
– Από πού ήρθατε στη Ρωσία;
– Από τη Λευκορωσία, προφέρει πολύ σπαστά, αλλά στα ρωσικά.
Σηκώνω τα φρύδια μου προς τα πάνω. Καταλαβαίνει και γυρίζει στα “αγγλικά” του:
– Από εκεί δεν μπορούσα να πάω στη Φινλανδία. Έτσι πήγα πρώτα στη Ρωσία.
– Ποια είναι η πατρίδα σου; Εκεί που γεννήθηκες;
– Η Φινλανδία. Εκεί πέρα”, κουνάει το χέρι του και χαμογελάει.
– Είσαι από την Αφρική;
– Α! – συνειδητοποίησε τελικά. – Ναι, από τη Σομαλία. Το όνομά μου είναι ……
Τον ρώτησα ξανά, το επανέλαβε. Την τρίτη φορά δεν τον ανάγκασα να το κάνει, συνειδητοποίησα ότι δεν ήταν ότι δεν θα το θυμόμουν – απλώς δεν καταλάβαινα όλους τους ήχους. Το όνομα δεν είναι μουσουλμανικό, έχει πολλά διαδοχικά σύμφωνα και τρία μέρη.
– Κάνει πολύ κρύο εδώ. Ποιος σας έδωσε ζεστά ρούχα και πού ζούσατε στη Ρωσία;
– Πρώτα στη Μόσχα και μετά στην Αγία Πετρούπολη.
– Το ποδήλατό σου είναι πολύ κακό. Πώς ήρθες εδώ; Σε πήρε αυτοκίνητο; Από ποιον;
– Τριακόσια ρούβλια”, χαμογελάει και μιλάει ρωσικά.
– Πλήρωσες 300 ρούβλια για το ποδήλατο; Και σε ποιον;
– 300 ρούβλια, – ο τύπος χαμογελάει και πάλι σε πολύ ρωσικά. Ίσως εννοούσε τρεις χιλιάδες, αλλά η γλώσσα του τον απογοητεύει.
Συνειδητοποιώ ότι δεν μπορώ να του αποσπάσω τίποτα περισσότερο.
– Καλή σας τύχη! Καλό ταξίδι!
– Σας ευχαριστώ! – χαμογελάει και με χαιρετάει.
Γυρίζω για να φύγω από την ουδέτερη ζώνη προς τα ρωσικά σύνορα, και ο τύπος πλησιάζει ήδη το φινλανδικό φράγμα.
Η πορεία του μετανάστη
Πριν έρθω εδώ, έφυγα από την Αγία Πετρούπολη το πρωί και οδήγησα χαλαρά στον αυτοκινητόδρομο της Σκανδιναβίας για δύο ώρες. Θα πρέπει να το πω αμέσως: δεν παραβίασα ούτε έναν κανόνα ή νόμο στη Ρωσία και δεν είπα ούτε μία φορά ψέματα στους υπαλλήλους. Η συνείδησή μου είναι καθαρή.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδρομής -έδωσα ιδιαίτερη προσοχή- δεν υπήρξε καμία εισροή ποδηλατών στον αυτοκινητόδρομο. Δεν είναι η εποχή. Μόνο στη στροφή προς το Βίμποργκ υπήρχε ένας, αλλά ήταν σίγουρα (το έβλεπα καλά) ένας ειλικρινά Ρώσος νεαρός συμπατριώτης μου. Πιο πέρα είχα μια επιλογή από διασταυρώσεις – Torfyanovka ή Brusnichnoye, επέλεξα τη δεύτερη – μόνο και μόνο λόγω του μεγάλου ουδέτερου εδάφους, όπου, όπως πίστευα, κάτι ενδιαφέρον θα συνέβαινε.
Συνάντησα την πρώτη ομάδα μεταναστών στο πρώτο σημείο ελέγχου στη γέφυρα του Παβλόφσκ πάνω από τη διώρυγα Σαϊμάα στον αυτοκινητόδρομο της Σκανδιναβίας. Υπάρχει ένα περίπτερο με μπάρα και συνοριοφύλακα, όπου συνήθως αρκεί να δείξεις το διαβατήριό σου από ένα παράθυρο. Με άφησαν να περάσω χωρίς ερωτήσεις, αλλά τα δύο ταξί που ταξίδευαν μπροστά μου είχαν προβλήματα. Και τα δύο στέκονταν στην άκρη του δρόμου, με δύο χαρακτηριστικούς οδηγούς ταξί μπροστά και μια ομάδα έξι ή επτά μελαψών ανθρώπων τυλιγμένων με ζεστά μπουφάν και κασκόλ πίσω τους. Ήταν φανερό ότι δεν πήγαιναν πια πουθενά και περίμεναν κάτι για αρκετή ώρα, όπως φαινόταν. Δεν μπορούσα να σταματήσω για να τους μιλήσω – το επόμενο αυτοκίνητο ερχόταν από πίσω, και δεν μπορείς να παρκάρεις στη γέφυρα. Συνέχισα να οδηγώ.
Στο επόμενο σημείο ελέγχου εγγράφων – στην είσοδο της ζώνης της διώρυγας Saimaa (η οποία εξακολουθεί να είναι μισθωμένη στη Φινλανδία για 50 χρόνια έναντι 1,2 εκατομμυρίων ευρώ ετησίως) – ρώτησα τον καλοκάγαθο συνοριοφύλακα: “Είναι αλήθεια ότι έχετε εισροή ποδηλατών εδώ;”.
– Είναι κυρίως εκεί και εκεί”, μου έγνεψε προς την κατεύθυνση της Torfyanovka και του Svetogorsk. – Εδώ δεν κάνουν ποδήλατο.
– Και πώς γράφουν οι Φινλανδοί ότι έχουν 50 άτομα κάθε φορά που έρχονται στο Nuijamaa (το φινλανδικό σημείο ελέγχου απέναντι από το Brusnichnoye);
– Α! Ολοι πάνε στα σύνορα με αυτοκίνητα. Και εκεί αλλάζουν σε ποδήλατα.
– Τους έχετε δει;
– Ναι, τους σκούρους που ταξιδεύουν με ποδήλατα στο πορτμπαγκάζ.
– Σε μικρά λεωφορεία;
– Δεν μπορώ να σας πω περισσότερα από αυτό. Αλλά, το ενδιαφέρον είναι πρόκειται κυρίως για αυτοκίνητα με φινλανδικές πινακίδες.
– Υπήρχαν καθόλου σήμερα;
– Ναι, τουλάχιστον τρία. Ένα μόλις πέρασε μπροστά σας.
Σε όλη τη διαδρομή κατά μήκος του καναλιού Saimaa κοιτάζω και δεν βλέπω κανέναν ποδηλάτη. Στα σύνορά μας υπάρχει μια ουρά δέκα αυτοκινήτων με φινλανδικές και εσθονικές πινακίδες και μόνο ένα με ρωσικές πινακίδες. Σε αυτά με τις πινακίδες της ΕΕ δεν ακούγεται καμία ξένη ομιλία. Όλοι είναι δικοί μας άνθρωποι (υπό προϋποθέσεις).
Αφού εξηγώ στους συνοριοφύλακές μας γιατί πιστεύω ότι οι Φινλανδοί θα με αφήσουν να περάσω χωρίς διπλή υπηκοότητα και με ρωσικές πινακίδες, περνάω, καταπολεμώντας την επιθυμία να σταματήσω σε ένα κατάστημα αφορολόγητων ειδών. Μια τελευταία επίδειξη διαβατηρίου με σφραγίδα και βρίσκομαι σε ουδέτερο έδαφος.
Κυνήγι ποδηλατών
Οδηγώ αργά, περιμένοντας να δω ένα πάρκινγκ ποδηλάτων ή μια ενοικίαση ποδηλάτων με κοινόχρηστο ποδήλατο. Τίποτα τέτοιο. Όπως διαπιστώνω αργότερα, άργησα πολύ. Ο κύριος όγκος των μεταναστών έφτασε πριν από τις 9 το πρωί.
Μετά από μερικά χιλιόμετρα βλέπω ένα βάρβαρο UAZ Patriot παρκαρισμένο στραβά. Ρωσικές πινακίδες. Αλλά δεν είχα χρόνο να το δω. Νιώθοντας ότι δαγκώνει, αρπάζω το τηλέφωνό μου και βγάζω φωτογραφίες – από πίσω, από το πλάι και από μπροστά. Εκεί – ένας όχι λιγότερο βάναυσος άνδρας με παραλλαγή παραδίδει τη μηχανή σε έναν μελαψό πολίτη. Συνεχίζω. Μετά από 800 μέτρα, βλέπω έναν χαμογελαστό Σομαλό να ταλαντεύεται απελπισμένα μπροστά μου πάνω σε ένα μικροσκοπικό παιδικό ποδήλατο.
Αφού του μιλήσω, γυρίζω πίσω. Προς το μέρος μου, ένα Patriot με αναμμένα φώτα ταξιδεύει πολύ αργά πίσω από έναν μελαμψό πολίτη που σπρώχνει το ποδήλατό του με τα χέρια του. Είτε δεν ξέρει να οδηγεί, είτε δεν θέλει πραγματικά να το κάνει. Ένας δεύτερος βίαιος άνδρας που οδηγεί και φοράει επίσης ανοιχτόχρωμη παραλλαγή περνάει και με κοιτάζει πολύ σκυθρωπός και προσεκτικά. Ενστικτωδώς αποστρέφω τα μάτια μου. Δεν είμαι ένα άλφα αρσενικό.
Κόβω ταχύτητα κοντά σε ένα κατάστημα αφορολόγητων ειδών, το οποίο είναι κλειστό για πώληση εδώ και πολύ καιρό. Περιμένω να έρθουν κι άλλοι ποδηλάτες. Αλλά κατά κάποιο τρόπο έχουν φύγει. Σε περίπου 10 λεπτά αποφασίζω να δω τι συμβαίνει με τον Patriot – θα έπρεπε να έχει επιστρέψει εδώ και πολύ ώρα, και εγώ, ξεπερνώντας την αστική μου μετριοφροσύνη, εξακολουθώ να θέλω να μιλήσω με βάναυσους άνδρες. Στην επόμενη στροφή τον βλέπω στο βάθος – με ταχύτητα πεζού και με το φρένο έκτακτης ανάγκης ακόμα πατημένο, έχει σχεδόν οδηγήσει τον “μελαχρινό” του στο φινλανδικό φράγμα.
Γυρίζω και αποφασίζω να αφήσω τον Patriot να περάσει στην επιστροφή και να κάνω μια ερώτηση στα παράθυρα, όπου θεωρητικά θα έπρεπε να πηγαίνει. Η πραγματικότητα είναι πιο ενδιαφέρουσα. Το “Patriot” σταματάει μόνο του κοντά μου.
– Δεν μπορείς να σταματήσεις εδώ. Προχωρήστε προς το σημείο ελέγχου, – με καθαρή επιβλητική φωνή μου προσφέρει ένας μάλλον νεαρός καμουφλαρισμένος άνδρας, ανοίγοντας την πόρτα. Δεν μου φαίνεται πολύ καλή ιδέα να τον φωτογραφίσω.
– Και εγώ απλά σας περιμένω, – αρχίζω μια χαλαρή συζήτηση όσο πιο φιλική γίνεται. – Έχω μερικές ερωτήσεις για εσάς. Μπορώ να σας ρωτήσω κάτι;
– Πηγαίνετε στο σημείο ελέγχου. Εκεί μπορείτε να κάνετε τις ερωτήσεις που σας ενδιαφέρουν, – ο άνδρας δεν συμμερίζεται τον εφησυχασμό μου.
– Έχω μια ερώτηση για εσάς, όχι για αυτούς. Σχετικά με τους ποδηλάτες. Από πού τους φέρατε και γιατί; – Συνεχίζω να μιλάω όσο πιο φιλικά γίνεται. Αλλά αισθάνομαι ότι ούτε εγώ δεν πιστεύω στην επιτυχία.
– Προχωρήστε στο σημείο ελέγχου, – επαναλαμβάνουν το αίτημά μου με παγωμένη φωνή σε έναν τόνο μετά τον οποίο, σε άλλες συνθήκες, φαίνεται να σταματούν να προσφέρουν.
– Είμαι δημοσιογράφος και ετοιμάζω ένα άρθρο για τους παράνομους μετανάστες. Μπορώ ακόμα να σας κάνω μια ερώτηση εδώ; – Λέω: “Θα ήθελα να σας κάνω μια ερώτηση.
– Ποιος είσαι, τέλος πάντων; – Γίνομαι θρασύς μέσα από το παράθυρο, το οποίο ήδη ανεβαίνει.
– Προχωρήστε στο σημείο ελέγχου, – το παράθυρο κλείνει τελικά. Ο διάλογος τελείωσε.
Πηγαίνω χαλαρά στο σημείο ελέγχου, ο Πατριώτης με συνοδεύει πολύ κοντά, όπως εκείνος ο πεζός ποδηλάτης. Ο συνοριοφύλακας με αναγνωρίζει με συμπάθεια: “Οι Φινλανδοί δεν σας άφησαν να περάσετε;” Κάνω ένα απογοητευμένο πρόσωπο για να μην πω ψέματα. Γνέφει και αυτός συμπονετικά και με αφήνει να περάσω.
Η ελπίδα να συναντήσω βάναυσους άνδρες στο παράθυρο είναι μάταιη. Καθώς πλησιάζουμε το φράγμα μας, βλέπω στο πίσω παράθυρο, να ανταλλάσσουν μερικές κουβέντες με τον συνοριοφύλακα, να γυρίζουν και να φεύγουν πάλι προς ουδέτερο έδαφος.
Τι σκαρώνουν οι Φινλανδοί;
Στα παράθυρά μας υπάρχει μια σειρά από οκτώ συμβατικά φινλανδικά αυτοκίνητα, αλλά δεν υπάρχουν ρωσικές πινακίδες κυκλοφορίας. Μπαίνω στην ουρά. Πίσω μου είναι ένας οδηγός ενός μίνι λεωφορείου με ευρωπαϊκές πινακίδες, αλλά με ρωσικό διαβατήριο.
– Γιατί δεν μετακινούν την ουρά εδώ; – ρωτάει με ανυπομονησία.
– Μάλλον περιμένουν τους ποδηλάτες”, λέω.
– Έτσι είναι όλοι εκεί, – αγριεύει ξαφνικά. – Όταν ταξίδευα σήμερα το πρωί, εκεί (μιλάει για τα φινλανδικά σύνορα) υπήρχαν 50 άνθρωποι πεσμένοι στο πάτωμα σε ένα σωρό.
– Σκουρόχρωμοι; – Διευκρινίζω για λόγους σαφήνειας.
– Ναι, – καταλαβαίνει τι εννοώ.
– Λοιπόν, τους αφήνουν να περάσουν;
– Ταξίδευα προς τα πίσω, δεν τους είδα, ήταν στην άλλη πλευρά.
Η κυρία στο παράθυρο προσπαθεί να καταλάβει γιατί επέστρεψα χωρίς φινλανδική σφραγίδα. Της είπα: “Μου είπαν αμέσως ότι δεν θα με αφήσουν να περάσω, οπότε αποφάσισα να μην τους δώσω τα έγγραφα. Και επέστρεψα πίσω. Είναι αλήθεια – παντού στα φόρουμ με προειδοποιούν έτσι. Και στο δρόμο “προς τα εκεί” με προειδοποίησαν οι συνοριοφύλακες. Η κυρία μιλάει με κάποιον στο τηλέφωνο για πολλή ώρα, κοιτάζει το διαβατήριό μου και εξηγεί την κατάσταση.
– Και τι, σε αφήνουν να φύγεις έτσι απλά;
– Για να είμαι ειλικρινής, αποφάσισα να μην ζητήσω άδεια, – λέω και πάλι την αλήθεια.
– Είσαι μόνος σου στο αυτοκίνητο;
– Ναι.
– Πρέπει επίσης να καταλάβετε ότι κάνουμε διπλό έλεγχο. Ήσασταν εκεί πριν από λίγο; Είδατε κανέναν μετανάστη εκεί;
– Είναι φρικτά εκεί! Κάθονται ο ένας πάνω στο κεφάλι του άλλου, δεν τους αφήνουν να βγουν έξω! – Ο ταξιδιώτης πίσω μου στην ουρά αποφασίζει να συμμετάσχει στη συζήτηση, γλιτώνοντάς με από το να αναγκαστώ να βγω από αυτήν.
– Πώς γίνεται, – λέω, – να τους αφήνετε να περάσουν;
– Και έχουν όλα τα ταξιδιωτικά τους έγγραφα σε τάξη. Γιατί να μην τους αφήσουμε να περάσουν;
– Εννοείτε τις βίζες Σένγκεν;
– Όχι, τα εθνικά τους διαβατήρια. Και μπήκαν νόμιμα στη Ρωσία. Τώρα φεύγουν.
– Δεν τους άφησαν να φύγουν χωρίς βίζα Σένγκεν πριν; – Κάνω την ερώτηση τυχαία, αλλά το διαβατήριό μου είναι σφραγισμένο, και η γειτόνισσά μου, παγωμένη από τον κρύο άνεμο, αρχειοθετεί ήδη τα έγγραφά της στο παράθυρο. Η κυρία αγνοεί την ερώτησή μου.
Ρωτήστε τον Μπάιντεν
Επόμενο είναι το Homeland. Στην επιστροφή σταματώ σε ένα παντοπωλείο στην όχθη του καναλιού κοντά στην κλειδαριά.
– Λένε ότι υπάρχει μια εισροή ποδηλατών εδώ;
– Εμείς δεν βλέπουμε κανέναν”, λέει καλοπροαίρετα η νεαρή πωλήτρια.
– Πώς φτάνουν όλοι αυτοί στα σύνορα;
– Πιθανότατα τους παίρνουν με τα αυτοκίνητα. Δεν μπορούμε να τους δούμε. Αλλά αν έρθει κάποιος ύποπτος σε εμάς, πρέπει να καλέσω τον αριθμό και να τους προειδοποιήσω αμέσως. Αλλά αυτό δεν έχει συμβεί εδώ και πολύ καιρό – την τελευταία φορά πριν από δύο χρόνια.
Η τελευταία στάση – το βενζινάδικο είναι πίσω από την τελευταία μπάρα. Υπάρχουν τρία αυτοκίνητα με φινλανδικές πινακίδες σε τρεις στήλες. Μέσα ο πωλητής δέχεται εμπορεύματα. Αγοράζω τσιγάρα, και πάλι για τα πρόβατά μου:
– Λένε ότι οι ποδηλάτες έρχονται σε πακέτα. Δεν έρχονται στο σπίτι σου;
– Όχι, δεν επιτρέπεται η είσοδος τώρα. Δείξε μου το διαβατήριό σου. Επειδή δεν βλέπω το αυτοκίνητό σας, – ο πωλητής δείχνει επίσης επαγρύπνηση.
– Έλα τώρα, μόλις ήρθα από εκεί, λένε ότι υπάρχουν 50 άτομα εκεί, – βγάζω το διαβατήριό μου και κλιμακώνω.
Ένας από τους επισκέπτες ή ίσως ένας γνωστός του πωλητή μπαίνει στη συζήτηση:
– Ακριβώς! Εγώ ήμουν στο σημείο ελέγχου μας για μισή ώρα, είναι μάλλον 15 άτομα εκεί.
– Ποιος; Μόλις ήρθα από εκεί – δεν υπάρχει κανείς εκεί.
– Ποιος; Σύριοι, Κενυάτες, δεν ξέρω.
– Όχι στα σύνορα, αλλά στη γέφυρα; – Θυμάμαι.
– Ναι, τους σταμάτησαν εκεί. Μου είπαν ακόμα και σε μένα, “Θα πας στα σύνορα; Πάρε μερικούς από αυτούς μαζί σου.
– Από πού προέρχονται όλοι αυτοί; Κάποιος τους φέρνει εδώ;
– Πρέπει να ρωτήσετε τον Μπάιντεν”, ο μέχρι πρότινος σιωπηλός πωλητής δεν μπορούσε να κρατήσει άλλο την πολιτισμένη του στάση. – Όταν η χώρα σου βομβαρδίζεται τόσα χρόνια στη σειρά, ποιος μπορεί να ρωτήσει από πού έρχεσαι;
Δεν υπάρχει τίποτα για να διαμαρτυρηθείς. Πληρώνω και φεύγω. Στην επιστροφή υπάρχουν μόνο δύο ή τρία άτομα στο σημείο ελέγχου. Προφανώς, οι άλλοι βρήκαν τελικά έναν οτοστόπ.
Τι σημαίνουν όλα αυτά;
Η είδηση ότι οι Φινλανδοί πρόκειται να απαγορεύσουν τη διέλευση των συνόρων με ποδήλατα εμφανίστηκε για πρώτη φορά το περασμένο Σαββατοκύριακο – η Fontanka ήταν η πρώτη που έγραψε γι’ αυτό.
Στην αρχή φάνηκε ότι πρόκειται για το επόμενο στάδιο του αγώνα κατά των Ρώσων “νταξνίκ”. Αλλά πρώτα αναγκάστηκαν να εξηγήσουν προσεκτικά τον σκοπό της επίσκεψής τους, στη συνέχεια – να το αποδείξουν, και στο τέλος τους αρνήθηκαν σχεδόν εξ ολοκλήρου, αναφέροντας ότι κανένας από τους λόγους που παρουσιάστηκαν δεν είναι σημαντικός – όλα, λένε, μπορούν να γίνουν από τις τοπικές υπηρεσίες, απλά επικοινωνήστε μαζί τους και παραγγείλετε μια υπηρεσία, για παράδειγμα, για την επισκευή υδραυλικών εγκαταστάσεων, εξ αποστάσεως. Στη συνέχεια, απαγορεύτηκε σε όσους ήταν ιδιαίτερα επίμονοι να οδηγούν αυτοκίνητα με ρωσικές πινακίδες. Η απαγόρευση των ποδηλάτων φαινόταν απλώς να κλείνει ένα παραθυράκι, όταν οι “ντατσαδόροι” έφταναν στα σύνορα με αυτοκίνητο και στη συνέχεια στα σπίτια τους με ποδήλατο.
Όμως μια μέρα αργότερα αποδείχθηκε ότι οι ιδιοκτήτες των ντάτσων δεν είχαν καμία σχέση με αυτό. Οι Φινλανδοί αξιωματούχοι εξήγησαν ότι για όλα φταίει η απότομη εισροή παράνομων μεταναστών. “Τι είναι αυτή η ανοησία;” – ήταν το πρώτο πράγμα που “ήρθε στη γλώσσα”. Αλλά στη συνέχεια τα τοπικά μέσα ενημέρωσης άρχισαν να δημοσιεύουν φωτογραφίες από τα σημεία ελέγχου, στις οποίες φαίνονταν ξεκάθαρα δεκάδες άνθρωποι με χαρακτηριστική μη γηγενή εμφάνιση της Αγίας Πετρούπολης. Έτσι, η “Fontanka” αποφάσισε να το ελέγξει. Κυρίως, από πού ήρθαν ξαφνικά όλοι αυτοί σε τόσο μεγάλο αριθμό.
Τα φινλανδικά μέσα ενημέρωσης εξετάζουν ήδη λεπτομερώς το θέμα. Έχουν μιλήσει με πρόσφυγες που περνούν τα σύνορα σε μικρές ομάδες και καταλήγουν σε κέντρα προσωρινής κράτησης για να υποβάλουν αίτηση ασύλου. Οι Σύροι και οι Ιρακινοί λένε ότι φτάνουν από την πατρίδα τους με αεροπλάνο στη Μόσχα, από εκεί στην Αγία Πετρούπολη και στη συνέχεια στο Βίμποργκ. Εκεί αγοράζουν ποδήλατα (τιμές από 3 έως 10 χιλιάδες) – τα πουλάνε κάπου στον αυτοκινητόδρομο απευθείας από την καρότσα ενός φορτηγού. Φτάνουν στα σύνορα με πούλμαν και εκεί παίρνουν ένα ποδήλατο.
Φινλανδοί δημοσιογράφοι βρήκαν επίσης αγγελίες στα αραβικά σε κοινωνικά δίκτυα (τα οποία απαγορεύονται στη Ρωσία) που προσφέρουν τη διοργάνωση ενός τέτοιου ταξιδιού. Κρίνοντας από τα στιγμιότυπα που δημοσιεύονται, το κόστος είναι 2.000-5.000 ευρώ. Δεν είναι ακόμη σαφές ποιος τα διοργανώνει. Ωστόσο, οι διαφημίσεις περιγράφουν την απλότητα και την προσβασιμότητα και, κυρίως, την κερδοφορία ενός τέτοιου ταξιδιού, σε σύγκριση με τις επικίνδυνες διαδρομές με πιο παραδοσιακά πλοία στη Μεσόγειο Θάλασσα.
Οι πρόσφυγες που έδωσαν συνέντευξη σε δημοσιογράφους λένε ότι κάποιοι πέρασαν δύο μήνες, κάποιοι άλλοι 25 ημέρες, ενώ κάποιοι ήταν τυχεροί που πέρασαν μόνο έξι ημέρες περιμένοντας να φτάσουν στα σύνορα.
Οι φινλανδικές αρχές δηλώνουν ανοιχτά ότι Ρώσοι αξιωματούχοι συμβάλλουν σε μια τέτοια εισροή. Δεν διευκρινίζουν το γιατί. Αλλά είναι σαφές από το ύφος τους: “Καταλαβαίνετε, είναι Ρώσοι… Θυμίζουν την περίπτωση της Λευκορωσίας, όταν οι τοπικές αρχές επιβολής του νόμου οργάνωσαν τη μεταφορά Αράβων και Αφγανών προσφύγων με λεωφορεία στα σύνορα με την Πολωνία. Υπήρξε ένα μεγάλο σκάνδαλο. Ωστόσο, τώρα δεν υπάρχουν οργανωμένα λεωφορεία. Αν Ρώσοι αξιωματούχοι εμπλέκονται σε κάποιο βαθμό σε αυτό το σχέδιο, δεν είναι τόσο προφανές όσο ήταν πριν από δύο χρόνια στη Λευκορωσία. Μοιάζει περισσότερο με τα εμπορικά συμφέροντα κάποιων ιδιωτών, αν και, αν κρίνουμε από τις παρατηρήσεις του Fontanka, θα ήταν μάλλον αδύνατο να οργανωθεί ένα τέτοιο σχέδιο χωρίς τη γνώση έστω και μικρών συνοριακών αξιωματούχων.
Νομικά, όλα είναι ξεκάθαρα
Αναφορές για παράνομες διελεύσεις συνόρων έχουν γίνει και στο παρελθόν, αλλά μόνο μία φορά κάθε ένα ή δύο μήνες. Σομαλοί, Υεμενίτες και Αφγανοί διέσχιζαν το μονοπάτι μακριά από τα σημεία ελέγχου, και όταν συλλαμβάνονταν, ζητούσαν αμέσως πολιτικό άσυλο. Κατά καιρούς οι πρόσφυγες αυτοί συλλαμβάνονταν και από τους Ρώσους συνοριοφύλακες, οπότε αντί για την Ευρώπη αντιμετώπιζαν διοικητική ή ποινική ευθύνη, κέντρο προσωρινής διαμονής αλλοδαπών (το μεγαλύτερο βρίσκεται στο Krasnoye Selo) μέχρι τη δίκη και την απέλαση στη χώρα τους με μία από τις πλησιέστερες πτήσεις.
Οι πρόσφυγες έφθασαν επίσης επίσημα στη Φινλανδία. Όσοι είχαν εκδοθεί “Σένγκεν” τους επιτράπηκε η διέλευση από τα ρωσικά σύνορα και στα φινλανδικά σύνορα δήλωσαν αμέσως την επιθυμία τους να λάβουν άσυλο στο παράθυρο. Πέρυσι οι Φινλανδοί μέτρησαν 1025 τέτοιους αξιοσέβαστους πρόσφυγες από τη Ρωσία.
Παράλληλα, αριθμός ρεκόρ αιτούντων άσυλο παραμένει σήμερα στη Φινλανδία. Υπάρχουν περίπου 50 χιλιάδες άνθρωποι σε 85 κέντρα φιλοξενίας και σε ιδιωτικές κατοικίες. Υπάρχει μια παγίδα: 47 χιλιάδες από αυτούς είναι Ουκρανοί. Δεν χρειάζεται να περιμένουν ένα χρόνο μαζί με όλους τους άλλους για μια απόφαση σχετικά με την άδεια παραμονής, αλλά υποβάλλονται σε επεξεργασία στο πλαίσιο της διαδικασίας προσωρινού ασύλου. Πρόσφατα η ισχύς των αδειών αυτών παρατάθηκε μέχρι τον Μάρτιο του 2024.
Μεταξύ άλλων, η Φινλανδία συμμετέχει στο πρόγραμμα κοινής ποσόστωσης της ΕΕ για την υποδοχή προσφύγων. Για το τρέχον έτος έχει οριστεί σε 1.500 άτομα. Έτσι, όταν τα φινλανδικά μέσα ενημέρωσης γράφουν τώρα για κάποιο τεράστιο κύμα μεταναστών, κατονομάζοντας τον αριθμό των 106 ατόμων από τις αρχές Αυγούστου, θέλεις να σηκώσεις τους ώμους σου: φαίνεται να είναι μια σταγόνα στη θάλασσα των 50 χιλιάδων ανθρώπων. Ωστόσο, είναι προφανές ότι το ζήτημα εδώ δεν είναι ο αριθμός, αλλά το νέο καθεστώς. Μέχρι τώρα, τόσοι πολλοί άνθρωποι δεν είχαν ποτέ φτάσει ταυτόχρονα στα επίσημα σημεία ελέγχου από τη Ρωσία – άλλωστε, οι Ρώσοι συνοριοφύλακες δεν άφηναν όσους δεν είχαν βίζα Σένγκεν να βγουν από τη Ρωσική Ομοσπονδία. Και τώρα…
Η κατάσταση άλλαξε στις 26 Οκτωβρίου, όταν ο πρωθυπουργός Μιχαήλ Μισούστιν υπέγραψε διάταγμα για τη διακοπή της συμφωνίας του 2012 για τη διασυνοριακή συνεργασία με τη Φινλανδία. Χάρη σε αυτή τη συμφωνία, η οποία αποσκοπούσε κυρίως στην ανάπτυξη σχέσεων καλής γειτονίας και διευκόλυνε την ελεύθερη επικοινωνία και τις επαφές μεταξύ των κατοίκων των παραμεθόριων περιοχών, οι Ρώσοι συνοριοφύλακες ανέλαβαν τη λειτουργία φίλτρου στα σύνορα με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η διάλυση αυτής της συμφωνίας φαίνεται μάλλον λογικό βήμα. Ή, τουλάχιστον, υπό το πρίσμα των πρόσφατων ταξιδιωτικών απαγορεύσεων της Φινλανδίας σε Ρώσους πολίτες, όχι πολύ μονόπλευρη. Με το χέρι στην καρδιά, η Ρωσία δεν ήταν η πρώτη χώρα που άρχισε να περιορίζει αυτή ακριβώς τη διασυνοριακή συνεργασία, για να το θέσουμε ήπια. Και γιατί στη σημερινή κατάσταση η Ρωσία θα πρέπει να ανησυχεί για το απαραβίαστο των συνόρων της ΕΕ και ο προϋπολογισμός της να πληρώνει για τη συντήρηση και την απέλαση των παράνομων μεταναστών που ταξιδεύουν στη Φινλανδία, δεν μπορώ να σκεφτώ την κατάλληλη απάντηση.
Τα φινλανδικά μέσα ενημέρωσης, επικαλούμενα τον Jukka Lukkari, αναπληρωτή διοικητή της υπηρεσίας συνοριοφυλακής της νοτιοανατολικής Φινλανδίας, επισημαίνουν ότι εάν οι ρωσικές αρχές άφηναν τους πρόσφυγες να περάσουν πεζή, αυτό θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως διευκόλυνση της παράνομης μετανάστευσης. Και στην περίπτωση των ποδηλάτων, στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει τίποτα να χρεωθεί.
Παρεμπιπτόντως, είναι προφανές ότι η απαγόρευση των Φινλανδών να διασχίζουν τα σύνορα με ποδήλατα είναι μια απεγνωσμένη κίνηση που θα πλήξει μόνο τους νομοταγείς κατοίκους των παραμεθόριων περιοχών. Το γεγονός είναι ότι η απαγόρευση ισχύει μόνο για τις νόμιμες διελεύσεις των συνόρων. Και οι παράνομοι μετανάστες είναι ακριβώς αυτό – παράνομοι – οπότε μπορούν να παρακάμψουν τις άδειες και να ζητήσουν άσυλο παρά την παράβαση.
Σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ, αν ένας πρόσφυγας καταφέρει να φτάσει στο παράθυρο ενός συνοριακού αξιωματικού και να δηλώσει ότι ζητά πολιτικό άσυλο, οι αρχές είναι υποχρεωμένες τουλάχιστον να εξετάσουν την αίτησή του και κατά τη διάρκεια των γραφειοκρατικών διαδικασιών να του παρέχουν μια αξιοπρεπή διαβίωση. Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν πολύ πραγματικές περιπτώσεις μελών της ΕΕ που αποφεύγουν να δεχθούν πρόσφυγες.
