“Είμαστε συνηθισμένοι να βλέπουμε εικόνες κρίσης που εκπροσωπούνται από πυρκαγιές, πλημμύρες, βόμβες, πολέμους. Οι φωτογραφίες που βλέπουμε ως αποτέλεσμα του COVID-19 είναι ένα κενό και μια αργή κίνηση ».
Το πρωί, οι New York Times δημοσίευσαν ένα φωτογραφικό δοκίμιο με τίτλο “Το Μεγάλο Κενό”: μια συλλογή “εικόνων από κάποτε πολυσύχναστες δημόσιες πλατείες, παραλίες, εκθεσιακούς χώρους, εστιατόρια, κινηματογραφικές αίθουσες, διάσημα θέρετρα και σιδηροδρομικούς σταθμούς” που έχουν αδειάσει από ανθρώπους λόγω κορωνοϊού. Σε ένα άλλο δοκίμιο, που δημοσιεύθηκε στο Conversation οι Cherine Fahd και Sara Oscar εξετάζουν το ρόλο της απεικόνισης των κενών δημόσιων χώρων στην ιστορία της τέχνης και του φωτορεπορτάζ.
Μεταξύ άλλων σημειώνουν ότι “τις τελευταίες εβδομάδες, φωτογραφίες στα μέσα και στα κοινωνικά δίκτυα έχουν αποτυπώσει τη συμπεριφορά μας, τους τρόπους που ανταποκριθήκαμε στο COVID-19. Η πανικόβλητη αγορά ζυμαρικών, ρυζιού και, αναπάντεχα, χαρτιού υγείας αναπαρίσταται στα άδεια ράφια.
Οι εικόνες των άδειων δημόσιων χώρων – από τους δρόμους της Γκίντζα, στα γήπεδα ποδοσφαίρου, στα κανάλια της Βενετίας, σε μοναχικούς μασκοφόρους ταξιδιώτες σε λεωφορεία, τρένα και τραμ – προκαλούν μια αίσθηση από σκηνές ταινιών Αποκάλυψης και οριστικού Τέλους. Φωτογραφίες κενών δημόσιων χώρων γεμίζουν όλο και περισσότερο τις ειδήσεις μας, τεκμηριώνουν την ανταπόκρισή μας σε μια πανδημία. Παρόλο που αυτές οι εικόνες δείχνουν μια τρομακτική κατάσταση, δεν τις αποφεύγουμε. Μας κάνουν να σταματάμε να τις δούμε και να τις κοιτάμε όσο προσπαθούμε να κατανοήσουμε τη σημασία που έχουν αυτά τα μέρη χωρίς τους ανθρώπους.
Η γοητεία που ασκούν αυτές οι εικόνες του κόσμου χωρίς εμάς, αποκαλύπτει μια συλλογική γοητευτική φαντασίωση για την Αποκάλυψη ή, ίσως, την εξαφάνιση. Στο Instagram ο λογαριασμός Beautiful Abandoned Places έχει 1,2 εκατομμύρια οπαδούς. Αυτές οι φωτογραφίες δείχνουν κτίρια σε ερείπια ή κατάφυτα από ζιζάνια, παλιά τουριστικά αξιοθέατα τώρα άδεια. Οι εικόνες είναι καταστροφικές[…] αλλά ο θεατής εξετάζει μια αναπαράσταση της σκηνής από μια θέση μακρινής άνεσης, δεν ζει την ίδια τη σκηνή[…]
Αισθητικοποιούμε μια εικόνα της παρακμής ενός άλλου, ενώ γυρνάμε την πλάτη στους παράγοντες που συμβάλλουν στην κρίση […] Η απουσία ανθρώπων μας δίνει την δυνατότητα να κοιτάμε όντας μέσα στην απόσταση, με απεριόριστη οπτική προοπτική. Νιώθουμε σαν να είμαστε μόνοι στο τοπίο, ηρωικοί τυχοδιώκτες. […]
Αυτές οι φωτογραφίες άδειων δημόσιων χώρων καταγράφουν μια απόκλιση από την καθημερινότητά μας και απεικονίζουν μια εναλλακτική πραγματικότητα χωρίς την παρουσία μας […] Αυτό που πιστεύαμε ότι γνωρίζαμε για τους δημόσιους χώρους προκαλεί την αίσθηση ότι είμαστε μόνοι σε ένα στοιχειωμένο σπίτι. Στις εικόνες όπου περιμένουμε να δούμε εκατοντάδες ή χιλιάδες ανθρώπους, βρίσκουμε αντ ‘αυτού λίγες μοναχικές φιγούρες που μας παρουσιάζονται από έναν μόνο παρατηρητή: την κάμερα. Οι εικόνες που συλλαμβάνονται από φωτορεπόρτερς δείχνουν τον φόβο μας για την πανδημία και, ουσιαστικά, του ενός για τον άλλον. Εκθέτουν πόσο γρήγορα μπορούμε να αποξενωθούμε από την καθημερινότητά μας, πώς ο περίγυρος μας μπορεί ξαφνικά να γίνει κάτι άλλο – κάτι εύθραυστο και λεπτό.
Τα άδεια ράφια, τα άδεια εστιατόρια, τα γειωμένα αεροπλάνα, τα άδεια αεροδρόμια, η Μέκκα χωρίς προσκυνητές, η πλατεία Τραφάλγκαρ χωρίς τουρίστες: όλα αυτά αποτελούν ενδείξεις της επιβράδυνσης της προόδου.
Η φωτογραφία είναι τόσο καλή για τη σύλληψη αυτού του γεγονότος, επειδή είναι ένα μηχανικό μάτι που έρχδεται αντιμέτωπο με το “ανθρώπινο” μάτι μας. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η κάμερα μπορεί να είναι εκεί που δεν μπορούμε να είμαστε.
Το μηχανικό μάτι είναι ακόμη περισσότερο υπερβολικό στις φωτογραφίες που μας παρέχουν μια ξεκάθαρα μη ανθρώπινη άποψη των ανοικτών, κενών χώρων. Οι εικόνες Drone μας δίνουν μια εναέρια προοπτική που δεν είναι άμεσα διαθέσιμη στο ανθρώπινο μάτι[…]
Είμαστε συνηθισμένοι να βλέπουμε εικόνες κρίσης που εκπροσωπούνται από πυρκαγιές, πλημμύρες, βόμβες, πόλεμο. Οι φωτογραφίες που βλέπουμε ως αποτέλεσμα του COVID-19 είναι η εκκένωση και η επιβράδυνση. Πρόκειται για ένα διαφορετικό είδος κρίσης, το οποίο αντικατοπτρίζεται στην αβεβαιότητα και την επιβράδυνση των χρηματοπιστωτικών μας αγορών και στην ανάγκη για κυβερνητικά πακέτα κινήτρων. Όπως είπε ο πολιτιστικός ιστορικός Frederic Jameson, «Είναι ευκολότερο να φανταστεί κανείς το τέλος του κόσμου από το να φανταστεί κανείς το τέλος του καπιταλισμού».
