Τις υπόγειες διαδρομές 31.000 πελατών της νομικής εταιρείας Appleby αποκαλύπτουν τα «Εγγραφα του Παραδείσου»= Paradise Papers. Σε αυτούς περιλαμβάνονται μερικοί από τους ισχυρότερους ανθρώπους στον κόσμο, όπως η βασίλισσα της Αγγλίας, και κάποιες από τις μεγαλύτερες εταιρείες, από τον αμερικανικό τεχνολογικό κολοσσό Apple μέχρι τον ελβετικό όμιλο πρώτων υλών Glencore. Πάνω από 13,4 εκατ. αρχεία της Appleby στις Βερμούδες και της Asianti Trust στη Σιγκαπούρη έφερε στο φως η Suddeutche Zeitung. Η γερμανική εφημερίδα μαζί με τη Διεθνή Σύμπραξη Ερευνητών Δημοσιογράφων ξεδιπλώνουν τις περίπλοκες διαδρομές του χρήματος σε ένα σκιώδες οικονομικό σύστημα που λειτουργεί μακριά από το μικροσκόπιο των Αρχών. Εγγραφα όπως δανειακές συμβάσεις και τραπεζικές καταστάσεις αφορούν χιλιάδες ανθρώπους και εταιρείες σε 180 χώρες.
Πάνω από δέκα σύμβουλοι του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, μέλη της κυβέρνησης των ΗΠΑ και χορηγοί εμφανίζονται στα Paradise Papers ότι έχουν συμφέροντα σε υπεράκτια κέντρα. Ενας από αυτούς είναι ο υπουργός Εμπορίου των ΗΠΑ Γουίλμπουρ Ρος. Κατέχει μερίδιο στη ναυτιλιακή Navigator Holdings, η οποία είχε έσοδα άνω των 68 εκατ. δολαρίων την τελευταία τριετία από την ενεργειακή Silbur, ρωσικών συμφερόντων. Συνιδιοκτήτες στη Silbur είναι ο Σιρίλ Σαμάλοφ, γαμπρός του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, και ο δισεκατομμυριούχος Γκενάντι Τίμτσενκο, εις βάρος του οποίου οι ΗΠΑ έχουν επιβάλει κυρώσεις. «Δεν υπήρξαν ποτέ απευθείας επιχειρηματικές σχέσεις με άτομα που οι ΗΠΑ τούς έχουν επιβάλει κυρώσεις», δήλωσε ο κ. Ρος σε τηλεοπτική εκπομπή του Bloomberg.
Οταν διορίστηκε υπουργός Εμπορίου στην κυβέρνηση Τραμπ, ο κ. Ρος αποσύρθηκε από 80 εταιρείες, αλλά διατήρησε μερίδια σε εννέα, συμπεριλαμβανομένων τεσσάρων που τον συνδέουν με τη ναυτιλιακή Navigator και με τους Ρώσους πελάτες της, αναφέρεται στην ιστοσελίδα της ICIJ.
Χαρακτηριστική είναι και η περίπτωση της Glencore, η οποία έχει χρηματοδοτήσει κοινοπραξίες στη Ρωσία, στη Λατινική Αμερική, στην Αφρική και στην Αυστραλία με δάνεια δισεκατομμυρίων δολαρίων. Ηταν τόσο σημαντική πελάτισσα της Appleby, που είχε τη δική της αίθουσα στα γραφεία της νομικής εταιρείας στις Βερμούδες. Ο ελβετικός κολοσσός δάνεισε 45 εκατ. εκατομμύρια δολάρια σε εταιρεία που φαίνεται να ανήκε στον Ισραηλινό εκατομμυριούχο Νταν Γκέρτλερ, ο οποίος διατηρούσε στενούς δεσμούς με την πολιτική ηγεσία του Κονγκό. Σκοπός του ομίλου ήταν η απόκτηση δικαιωμάτων εξόρυξης σε ορυχείο του Κονγκό. Το αμερικανικό υπουργείο Δικαιοσύνης υποπτευόταν την εταιρεία του κ. Γκέρτλερ ως ιμάντα μέσω του οποίου διεξάγονταν δωροδοκίες, αλλά ουδέποτε αναφέρθηκε το όνομα του ιδίου ή της Glencore στην υπόθεση.
Η Appleby ιδρύθηκε στις Βερμούδες προ περίπου 100 ετών και διατηρεί γραφεία στο Χονγκ Κονγκ, στη Σαγκάη, τις Παρθένους Νήσους, στα Νησιά Κέιμαν και σε άλλα υπεράκτια κέντρα. Από το 1950 έως το 2016 έχει προσφέρει τις υπηρεσίες της και σε ύποπτα άτομα από το Ιράν, τη Ρωσία και τη Λιβύη. Στην Appleby έχουν επιβληθεί πρόστιμα από τη χρηματοπιστωτική εποπτική αρχή των Βερμούδων διότι διαπιστώθηκαν «κενά» στις διαδικασίες κατά του ξεπλύματος «μαύρου» χρήματος.
Η ελληνική παρουσία στην Appleby
Μεγάλος αριθμός Ελλήνων εφοπλιστών που χρησιμοποιούν υπεράκτιες εταιρείες είτε για τον στόλο τους είτε για να μειώσουν τη φορολογική τους επιβάρυνση εμφανίζεται στα αρχεία της Appleby. Συνολικά εντοπίστηκαν περισσότερα από 130 ονόματα Ελλήνων, ορισμένα από τα οποία έχουν διασυνδέσεις με πολιτικά πρόσωπα, ενώ άλλοι έχουν απασχολήσει τις Αρχές για θέματα σχετικά με τη φοροαποφυγή. Η Διεθνής Σύμπραξη Ερευνητών Δημοσιογράφων εντόπισε υπεράκτιες εταιρείες που έχουν λάβει δάνεια από ελληνικές τράπεζες.
Οι φορολογικοί παράδεισοι που φαίνεται να προτιμούν οι Ελληνες είναι η Μάλτα, οι Μπαχάμες, τα νησιά Μπαρμπέιντος, οι Βερμούδες, οι Νήσοι Μάρσαλ, η Αρούμπα, η Λαμπουάν και η Σάντα Λουτσία. Η λέξη «Ελλάδα» αναφέρεται σε περισσότερα από 6.000 έγγραφα που διερευνήθηκαν σε αυτές τις περιοχές, ενώ συνολικά αναφέρεται σε περισσότερα από 19.000 έγγραφα στα αρχεία της Appleby. Συχνά, οι αναφορές της λέξης «Ελλάδα» βρίσκονται στα μητρώα εταιρειών και συγκεκριμένα στη διεύθυνση επικοινωνίας που έχουν δώσει μέτοχοι, διευθυντικά στελέχη και παράγοντες που έχουν σχέση με αυτές τις εταιρείες. Εμφανίζονται διευθύνσεις σε Εκάλη, Πολιτεία, Διόνυσο, Παλαιό και Νέο Φάληρο, Μαρούσι, Γλυφάδα, Αγία Παρασκευή, Κηφισιά, Βουλιαγμένη, Βούλα, Ελληνικό, Χαλάνδρι, Αλιμο, Βριλήσσια, Ψυχικό, Νέα Ερυθραία, Βύρωνα.
Γαλαζοαίματοι, πρώην πρωθυπουργοί, μυστικοί σύμβουλοι
Οι αποκαλύψεις για επενδύσεις σε υπεράκτιους φορολογικούς παραδείσους, οι οποίες έγιναν από τη Διεθνή Σύμπραξη Ερευνητών Δημοσιογράφων και έφεραν στο φως τα γνωστά ως «Εγγραφα του Παραδείσου (Ρaradise Papers)», αφορούν, μεταξύ άλλων, και εκπροσώπους της παγκόσμιας ελίτ: από τη βασίλισσα Ελισάβετ της Αγγλίας μέχρι τον πρώην πρωθυπουργό του Καναδά Ζαν Κρετιέν και από τη βασίλισσα Νουρ της Ιορδανίας μέχρι συμβούλους του Ντόναλντ Τραμπ και πολλούς άλλους. Τα στοιχεία προέρχονται κυρίως από την Appleby, μια νομική εταιρεία που εξυπηρετεί ιδιώτες και νομικά πρόσωπα για υπεράκτιες επενδύσεις και συναλλαγές.
Η βασίλισσα Ελισάβετ επένδυσε 11,3 εκατ. ευρώ σε εταιρείες ιατρικών ειδών και εταιρείες χορήγησης καταναλωτικών δανείων, όπως φαίνεται από τα αρχεία της Appleby. Αν και το επενδυτικό της όχημα, Duchy of Lancaster, δίνει στη δημοσιότητα ορισμένα στοιχεία για τις επενδύσεις της εντός συνόρων, όπως διάφορα κτίρια στη νότια Αγγλία, ουδέποτε έχει αναφερθεί σε υπεράκτιες κινήσεις. Ο ηγέτης των Εργατικών Τζέρεμι Κόρμπιν κάλεσε τη βασίλισσα Eλισάβετ να αναγνωρίσει τον αντίκτυπο των πράξεών της. «Αν οποιοσδήποτε έχει επενδύσει 11,3 εκατ. ευρώ εκτός χώρας, για να αποφύγει τη φορολογία, όχι μόνο πρέπει να ζητήσει συγγνώμη, αλλά και να αναγνωρίσει τις δυσμενείς κοινωνικές επιπτώσεις της πράξης του», ανέφερε ο κ. Κόρμπιν. Σύμφωνα με την ICIJ, το 2007 η βασίλισσα επένδυσε σε κεφάλαια στις Νήσους Κέιμαν, τα οποία εν συνεχεία επένδυσαν στη βρετανική BrightHouse. Η εταιρεία, που έχει δεχθεί σφοδρή κριτική, πουλούσε είδη σπιτιού σε χρεωμένους Βρετανούς με πίστωση και πολύ υψηλό τόκο έως και 99,9%.
Ακολουθούν η βασίλισσα Νουρ της Ιορδανίας με επενδύσεις στη Νήσο Τζέρσεϊ, αλλά και ο Σαμ Κουτέσα, υπουργός Εξωτερικών της Ουγκάντας και πρώην πρόεδρος της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών.
Ο τελευταίος είχε συγκροτήσει όμιλο επενδυτικών κεφαλαίων στις Σεϋχέλλες για τη διαχείριση της περιουσίας του, ενώ ο υπουργός Οικονομικών της Βραζιλίας Ενρίκε ντε Κάμπος Μιρέλις έφτιαξε ίδρυμα στις Βερμούδες για φιλανθρωπικούς σκοπούς. Ο Λιθουανός ευρωβουλευτής και επαγγελματίας παίκτης του πόκερ Αντάνας Γκουόγκα διατηρούσε μερίδιο σε εταιρεία στη Νήσο Μαν, το οποίο, όπως αποκάλυψε, πούλησε το 2014. Ο Στίβεν Μπρόνφμαν, στενός φίλος και σύμβουλος του Καναδού πρωθυπουργού Τζάστιν Τριντό, μαζί με τον Καναδοεβραίο επιχειρηματία Λίο Κόλμπερ και τον γιο του Τζόναθαν Κόλμπερ (που έχει ισραηλινή υπηκοότητα) μετέφεραν εκατομμύρια δολάρια στις Νήσους Κέιμαν. Με τον τρόπο αυτό φέρεται να απέφευγαν να πληρώνουν φόρους σε Καναδά, ΗΠΑ και Ισραήλ. Επιπλέον, σύμφωνα με τα Paradise Papers, ο πρώην πρωθυπουργός του Καναδά Zαν Κρετιέν στα μέσα του 2007 έλαβε οψιόν της πετρελαϊκής Madagascar Oil ως αμοιβή για την παροχή επιχειρηματικών συμβουλών – η εταιρεία του είναι εγγεγραμμένη στις Βερμούδες. Σε ομιλία του στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, ο Τζάστιν Τριντό είχε πρόσφατα παραδεχθεί ότι «σήμερα το σύστημα διευκολύνει τους πλούσιους Καναδούς να χρησιμοποιούν ιδιωτικές εταιρείες για να φορολoγούνται λιγότερο».
Αγορές μεριδίων σε Twitter, Facebook με εντολή Κρεμλίνου
Τα έγγραφα που ήρθαν στο φως της δημοσιότητας, με αφορμή το σκάνδαλο των Paradise Papers, αναφέρουν, μεταξύ άλλων, την εμπλοκή θυγατρικών εταιρειών που στηρίζονται από τη ρωσική κυβέρνηση για αγορά μεριδίων σε δύο από τα μεγαλύτερα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το Facebook και το Twitter. Σε αυτή την υπόθεση εμπλέκεται και το όνομα του Ρώσου δισεκατομμυριούχου Γιούρι Μίλνερ, ιδρυτή της εταιρείας DST Global. Ειδικότερα, η ρωσική τράπεζα VTB Bank, η οποία ελέγχεται από το Κρεμλίνο, διοχέτευσε 191 εκατ. δολάρια στην επενδυτική εταιρεία DST Global που ανήκει στον κ. Μίλνερ και η οποία χρησιμοποίησε τα χρήματα για να αγοράσει το 2011, πακέτο 11 εκατ. μετοχών της αμερικανικής εταιρείας Twitter.
Ωστόσο, οι δοσοληψίες της ρωσικής κυβέρνησης με offshore εταιρείες για την απόκτηση μεριδίων στους κολοσσούς κοινωνικής δικτύωσης δεν αφορά μόνο το Twitter. Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύει και η εφημερίδα The Guardian, η θυγατρική της μεγάλης ρωσικής εταιρείας ενέργειας Gazprom, Gazprom Investholding, η οποία συνδέεται οικονομικά με το Κρεμλίνο, παρείχε χρηματοδότηση ύψους 920 εκατ στην Kanton. H Κanton εδρεύει στις Βρετανικές Παρθένες Νήσους και ελέγχεται από τη ρωσική Gazprom ήδη από το 2009. Το 2011, η Kanton αγόρασε μερίδιο της DST USA II που ανήκει στον κ. Μίλνερ, με αποτέλεσμα από το 2012 η DST USA II να αγοράζει μετοχές της Facebook, αξίας 50 εκατ. δολ.
Σημειώνεται ότι στους δύο ρωσικούς κολοσσούς που ελέγχονται στενά από το Κρεμλίνο, τη VTB και την Gazprom, έχουν επιβληθεί κυρώσεις από τις αμερικανικές ρυθμιστικές αρχές μετά την προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία. Μέσω πολλαπλών επενδυτικών οχημάτων της DST Global, το Κρεμλίνο πραγματοποιούσε δοσοληψίες με έντονη πολιτική χροιά.
