Η παραπληροφόρηση υπέρ του Κρεμλίνου θολώνει τη γραμμή μεταξύ του ψηφιακού και του φυσικού χώρου, ενισχύοντας διαδικτυακές εικόνες γκράφιτι για να τροφοδοτήσει τον αντισημιτισμό εκτός σύνδεσης, ενώ προσπαθεί να προκαλέσει διχόνοια και αναταραχή.

Όταν σκεφτόμαστε την αντιμετώπιση της χειραγώγησης των πληροφοριών υπέρ του Κρεμλίνου, πέφτουμε μερικές φορές στην παγίδα να εξισώνουμε τον χώρο της πληροφορίας με το τεράστιο ψηφιακό πεδίο. Ομολογουμένως, από την αυγή του Παγκόσμιου Ιστού, το ψηφιακό πεδίο έχει γίνει ένα κρίσιμο και καθοριστικό για τη ζωή μέρος του χώρου της πληροφόρησης.

Ωστόσο, όταν πρόκειται για σκόπιμες προσπάθειες χειραγώγησης του χώρου της πληροφορίας, τα όρια μεταξύ του ψηφιακού και του φυσικού μπορούν μερικές φορές να θολώσουν. Αυτή την εβδομάδα, ας εστιάσουμε σε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς αυτή η διασταύρωση μπορεί να αξιοποιηθεί για δόλιους και χειριστικούς σκοπούς.

Όχι ακριβώς Banksy

Στις 9 Νοεμβρίου, το γαλλικό Υπουργείο Ευρώπης και Εξωτερικών εξέδωσε δελτίο τύπου με το οποίο εξέθεσε μια διαδικτυακή εκστρατεία μέσων ενημέρωσης που διέδιδε εικόνες με περίπου 250 Αστέρια του Δαβίδ ζωγραφισμένα σε κτίρια σε όλο το Παρίσι. Ο γαλλικός οργανισμός για την καταπολέμηση της ξένης παραπληροφόρησης (VIGINUM) αναγνώρισε ότι η εκστρατεία συνδέεται στενά με το ρωσικό διαδικτυακό δίκτυο παραπληροφόρησης Recent Reliable News (RRN), γνωστό και ως δίκτυο “Doppelgänger”. Χρησιμοποίησε bots στο X (πρώην Twitter) για να δημοσιεύσει αυτές τις αναρτήσεις.

Αυτή η εκστρατεία χειραγώγησης είχε δύο όψεις: τη φυσική – δηλαδή τη “σφραγίδα” περισσότερων από 250 αστεριών του Δαβίδ σε κτίρια στο Παρίσι – και την ψηφιακή, την ενίσχυση του περιστατικού στο διαδίκτυο για να εκμεταλλευτεί την ένταση μεταξύ μουσουλμανικών και εβραϊκών πληθυσμών στην Ευρώπη.

Οι γαλλικές μυστικές υπηρεσίες υποψιάζονται πλέον ότι το γκράφιτι ήταν μια προσπάθεια της Ρωσίας να αποσταθεροποιήσει την εγχώρια πολιτική σκηνή.

Οταν θολώνουν τα όρια

Δεν είναι η πρώτη φορά που το οικοσύστημα χειραγώγησης πληροφοριών υπέρ του Κρεμλίνου εκμεταλλεύεται τα γκράφιτι σε ευρωπαϊκές πόλεις. Τέτοιες πράξεις φαίνεται να αποτελούν συνειδητές προσπάθειες να θολώσουν τα όρια μεταξύ του φυσικού και του ψηφιακού χώρου. Από τις 24 Φεβρουαρίου 2022, το EUvsDisinfo έχει εντοπίσει παρόμοιες προσπάθειες διάδοσης εικόνων γκράφιτι για να διαβρωθεί η δημόσια υποστήριξη προς την Ουκρανία  ή για να μπουν “σφήνα” στις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι εικόνες που διαδόθηκαν από λογαριασμούς υπέρ του Κρεμλίνου ήταν εξ ολοκλήρου κατασκευασμένες και δεν υπήρξαν ποτέ στον φυσικό χώρο, θολώνοντας έτσι ακόμη περισσότερο αυτό το όριο.

Ενώ η Ουκρανία είναι συχνά ο κύριος στόχος για τη χειραγώγηση πληροφοριών και την παραπληροφόρηση του Κρεμλίνου, οι φιλορώσοι προπαγανδιστές έχουν χρησιμοποιήσει παρόμοιες τακτικές για να ενισχύσουν τεχνητά τη διάδοση πραγματικών ή κατασκευασμένων εικόνων, ιδίως γκράφιτι, στα Δυτικά Βαλκάνια  και αλλού.

Μια σελίδα από την ιστορία της KGB

Οι φιλοκρεμλινικές απόπειρες με τη χρήση κατασκευασμένων εικόνων ή γκράφιτι για να μπουν σφήνα μεταξύ διαφορετικών στρωμάτων των κοινωνιών συχνά επιδιώκουν να εκμεταλλευτούν θρησκευτικές, πολιτικές ή ιδεολογικές διαχωριστικές γραμμές. Χρονολογούνται πολύ πιο πίσω από την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022. Γνωστά ως “ενεργά μέτρα”, είναι ρωσικές προσπάθειες άσκησης εξωτερικής επιρροής μέσω μυστικών επιχειρήσεων παρέμβασης, συμπεριλαμβανομένης της διασποράς παραπληροφόρησης, και η πρακτική αυτή χρονολογείται εδώ και δεκαετίες. Η εκστρατεία Doppelgänger/RRN που αποκάλυψαν οι γαλλικές αρχές φέρει όλα τα χαρακτηριστικά των “ενεργών μέτρων”.

Αναζητώντας ρωγμές

Ο πρόεδρος Volodymyr Zelenskyy είναι ένας ιδιαίτερα δημοφιλής στόχος για την παραπληροφόρηση υπέρ του Κρεμλίνου, μεταξύ άλλων μέσω πλαστών εξώφυλλων περιοδικών. Πρόσφατα παραδείγματα περιλαμβάνουν ισχυρισμούς ότι ο Zelenskyy θέλει να εγκαταλείψει την Ουκρανία ή ότι οργάνωσε πραξικόπημα και ακύρωσε τις εκλογές για να παραμείνει στην εξουσία. Η συνέπεια δεν ήταν ποτέ το δυνατό χαρτί του Κρεμλίνου. Ορισμένα φιλοκρεμλινικά μέσα διακινούν ακόμη και γελοίες ιστορίες για τη σύζυγο του Zelenskyy που πουλάει παιδιά σε δυτικούς παιδεραστές ή αγοράζει κοσμήματα εκατομμυρίων.

Η δημόσια γελοιοποίηση του προέδρου Zelenskyy και της οικογένειάς του είναι επίσης ένας τρόπος να μπει σφήνα ανάμεσα σε εκείνους που είναι σταθεροί στην υποστήριξή τους προς την Ουκρανία και σε εκείνους που αναζητούν μια δικαιολογία για να αμφισβητήσουν.

Ωστόσο, δεν είναι όλες αυτές οι προσπάθειες χειραγώγησης σχεδιασμένες για να αμαυρώσουν την εξωτερική εικόνα της Ουκρανίας. Τελευταία, η “σφήνα” που σπρώχνει το Κρεμλίνο περιλαμβάνει προσπάθειες να δημιουργηθεί η εντύπωση ενός υποτιθέμενου αυξανόμενου ρήγματος μεταξύ του προέδρου Zelenskyy και του αρχιστράτηγου των Ενόπλων Δυνάμεων της Ουκρανίας Valerii Zaluzhnyi.

Ακόμα ψάχνει για φίλους

Τέλος, το να παρουσιάζει την Ουκρανία και τους υποστηρικτές της σαν να βρίσκονται στο χείλος της ολικής κατάρρευσης είναι μόνο η μία πλευρά του νομίσματος. Η άλλη πλευρά είναι η επίκληση μιας εικόνας για τις άφθονες φιλίες του Κρεμλίνου σε όλο τον κόσμο.

Πρόσφατα, τα φιλοκρεμλινικά φερέφωνα ακολούθησαν την αναζήτηση του Πούτιν προς τα ανατολικά, για φιλία αυτή τη φορά στο Καζακστάν. Ενώ ελάχιστα πράγματα επιτεύχθηκαν όσον αφορά την υπογραφή ουσιαστικών συμφωνιών, τα φιλοκρεμλινικά μέσα εξακολουθούν να διαφημίζουν τη “στρατηγική εταιρική σχέση” και να υπερβάλλουν για το πόσο θερμά υποδέχθηκαν τον Πούτιν. Το ταξίδι αποτέλεσε επίσης μια ευκαιρία να διαδοθούν αβάσιμες συνωμοσίες σχετικά με τα υποτιθέμενα νεοαποικιακά σχέδια της ΕΕ  έναντι της Κεντρικής Ασίας και να θαυμάσουν τη γεωστρατηγική δεινότητα του Πούτιν να ξεγελάσει την ΕΕ.

Δεν μπορεί κανείς να μην αναρωτηθεί πώς αυτές οι επισκέψεις, καλυμμένες από μια ελάχιστα καλυμμένη αποικιοκρατική ρητορική, γίνονται πραγματικά αντιληπτές από εκείνους που υφίστανται τις ρωσικές προόδους “φιλίας”.

#Disinformation #propaganda #εισβολή στην Ουκρανία #Ουκρανία #Ρωσία #ψηφιακή εποχή