Διανύουμε τον έβδομο χρόνο της κατ’ όνομα “Διοικητικής Μεταρρύθμισης” και το ελληνικό κράτος εξακολουθεί να μην έχει ακριβή εικόνα των μονάδων και των υπαλλήλων του. Οι έως τώρα σχετικές νομοθετικές προβλέψεις είναι ανεπαρκείς, ενώ στις “Στρατηγικές” για τις μεταρρυθμίσεις και την ηλεκτρονική διακυβέρνηση παραλείπονται θεμελιώδη αρχικά βήματα, που θα έλυναν το πρόβλημα.
Το σοβαρό αυτό ζήτημα, μια πρόταση άμεσης αντιμετώπισής του και άλλα συναφή παρουσιάζονται διεξοδικά στο παρόν άρθρο. Η σχετική επιχειρηματολογία τεκμηριώνεται με διαδικτυακές αναφορές. Επίσης, τονίζεται ότι για να καταπολεμηθεί η κρίση χρειάζεται να συντονίζονται οι ενέργειες όσο το δυνατόν περισσότερων. Ιδίως, για να υλοποιούνται χωρίς καθυστέρηση συγκεκριμένα κρίσιμα βήματα.
Ο χρόνος (γρήγορη σωστή διάγνωση και έγκαιρη αγωγή) είναι καθοριστικός παράγοντας για μια θεραπεία. Όσο διαιωνίζεται το ελληνικό πρόβλημα –μεγάλο μέρος του οποίου οφείλεται στον τρόπο λειτουργίας του Κράτους μας– επιχειρήσεις χρεοκοπούν ή κλείνουν, το ίδιο το Κράτος δεν βελτιώνεται αρκετά ώστε να γίνει διεθνώς ανταγωνιστικό, οικογένειες καταστρέφονται, όλο και περισσότεροι καταφεύγουν στο εξωτερικό και, γενικά, οι πληγές της χώρας αφήνονται να κακοφορμίζουν από αιτίες γνωστές, που πολλοί επικρίνουν, χωρίς όμως να λαμβάνονται τα μέτρα που θα τις σταματήσουν.
Η “Εθνική Στρατηγική για τη Διοικητική Μεταρρύθμιση 2017-2019” [ΕΣγτΔΜ], που παρουσιάστηκε από τον πρωθυπουργό και την ηγεσία του Υπουργείου Διοικητικής Ανασυγκρότησης στις 30 Αυγούστου 2017, δεν εδράζεται σε πλήρη και ακριβή δεδομένα, που είναι απαραίτητα για να λυθούν οριστικά πολλά προβλήματα. Η ίδια πλημμελής προσέγγιση είχε και παλαιότερα εμποδίσει την υλοποίηση αντίστοιχων σχεδιασμών.
Το πρόβλημα και η γρήγορη λύση του
Το από δεκαετίες γνωστό κενό στα θεμέλια του Κράτους είναι η άγνοια του τι συμβαίνει τώρα. Δύο κατεξοχήν αρμόδιοι για την εξάλειψή του το επαναβεβαίωσαν πέρσι, αδυνατώντας, βέβαια, να μετρήσουν ποσότητες, πόσω μάλλον να συγκεκριμενοποιήσουν τις καταγγελίες στις οποίες προέβησαν: Υπάρχουν (α) δημόσιες υπηρεσίες-φαντάσματα χωρίς ρόλο και σκοπό και (β) πάρα πολλοί δημόσιοι υπάλληλοι που κανείς δεν γνωρίζει πού βρίσκονται.
Πολλούς μήνες μετά από αυτές τις δηλώσεις (18 και 9 μήνες, αντίστοιχα), η τριετής ΕΣγτΔΜ παραβλέπει το πρωταρχικό αυτό ζήτημα. Διατηρείται, έτσι, η ασάφεια, που ευνοεί και προστατεύει ασυνεπείς και ασυνείδητους, εις βάρος όλων των άλλων υπαλλήλων που στοχοποιούνται συλλήβδην και, σε πολλές περιπτώσεις, διασύρονται αδίκως. Υποδαυλίζεται η εχθρότητα μεταξύ των πολιτών και του Δημοσίου και προβάλλεται διεθνώς η εικόνα ενός Κράτους που αποφεύγει, κάθε φορά, ακόμη και το εύκολο στοιχειώδες νοικοκύρεμα.
Το πρόβλημα μπορεί να λυθεί σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, με έναν νόμο απλό, σαφή, σύντομο και άμεσα εκτελεστό, που να επιβάλλει την ενιαία διαρκή Ψηφιακή Αποτύπωση-Χαρτογράφηση όλων ανεξαιρέτως των μονάδων και των ατόμων του Δημόσιου Τομέα, με απαρέγκλιτη προϋπόθεση η παραμικρή δημόσια δαπάνη να συσχετίζεται με τη μονάδα ή το άτομο που αυτή αφορά. Η τεχνικά απλή αυτή ψηφιακή καταγραφή θα καταργήσει, σε λίγες εβδομάδες, την καθιερωμένη πλέον θολότητα του Δημοσίου, εδραιώνοντας καθεστώς γενικής και ισότιμης διαφάνειας. Σε συνθήκες αυστηρού ελέγχου των εξόδων, θα εξαλειφθούν σπατάλες με αναμενόμενο αποτέλεσμα να μειωθεί ισόποσα η υφεσιακή υπερφορολόγηση.
Η πρόταση βασίζεται στην αρχή: “Ουδείς πληρώνει για κάτι που δεν γνωρίζει” ή αλλιώς “Καθένας υποχρεούται να πληρώνει μόνον για εκείνα για τα οποία “μπορεί να δει τις αποδείξεις“”.
Είναι σύμφωνη με το πνεύμα και τις απαιτήσεις των νόμων της Διαύγειας και των Ανοιχτών Δεδομένων, που ισχύουν από το 2010 και το 2014 αντίστοιχα, αλλά που εφαρμόζονται μερικώς.
Επίσης, είναι απολύτως συμβατή με το “Ψηφιακό Οργανόγραμμα” του Ν. 4440/2016 (της κινητικότητας) του οποίου θα διευκολύνει την ολοκλήρωση και λειτουργία.
Τέλος, συνάδει με την κρίση που διατύπωσε επανειλημμένα ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ, για πολλά άλλα θέματα: Είναι δίκαιο και γίνεται αμέσως.
Πώς αναβάλλεται η επίλυση του προβλήματος
Τη σημερινή κατάσταση της ψηφιακής αποτύπωσης του Δημοσίου και την πρόταση για την άμεση αναβάθμισή της προσπάθησα να συνοψίσω σε δύο άρθρα:
*Το “Αναγκαία και εφικτή η άμεση Αποτύπωση της δομής και της στελέχωσης του Δημοσίου” (ΣΥΝήΓΟΡΟΣ, τρέχον τεύχος 121, σελ. 51-53) διευκρινίζει τις διαφορές μεταξύ του υπό προϋποθέσεις υλοποιήσιμου, μη πλήρους, Ψηφιακού Οργανογράμματος του Ν. 4440/2016 (το οποίο είναι τμήμα και της ΕΣγτΔΜ) και της προτεινόμενης καθολικής και αμέσως εφαρμόσιμης Ψηφιακής Αποτύπωσης. Επίσης, αναδεικνύει ότι όσο δεν αποτυπώνεται το τώρα, ως βάση αναφοράς, θα προκύπτουν σοβαρά προβλήματα και εμπόδια στις μεταρρυθμίσεις και στις σχετικές αξιολογήσεις.
*Το “Αποτύπωση-Χαρτογράφηση Δημόσιου Τομέα: Το πρώτο βήμα για την οργάνωση του Κράτους” (που δημοσιεύτηκε στην ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ, τεύχος 960 | 1071, Ιούλιος 2017, σελ. 38-39) περιλαμβάνει πέντε ενότητες:
– Το πρόβλημα,
– Η λύση,
– Η πρόταση,
– Η αδράνεια, και
– Οι προσδοκίες.
Οι συνηθέστεροι λόγοι (“ερμηνείες”), που δεν αποτυπώνεται η τωρινή κατάσταση, είναι:
(1) “δεν θέλουν“, και
(2) “δεν είναι προτεραιότητα“.
Ως πολίτες, έχουμε υποχρέωση (και προς τις επόμενες γενιές) να μην επιτρέπουμε σε “αόρατους” που “δεν θέλουν” να διατηρούν στοιχεία διακυβέρνησης αντίθετα με τη γενική επιδίωξη για το καλό της χώρας μας και για το δίκαιο.
Το “δεν είναι προτεραιότητα” είναι αντίθετο με τις αρχές του μάνατζμεντ και με ποιοτικά κριτήρια, που δίνουν προτεραιότητα σε μια άμεσα υλοποιήσιμη ψηφιακή χαρτογράφηση, ιδίως όταν αυτή μπορεί να γίνεται παράλληλα και ανεξάρτητα από οτιδήποτε άλλο.
Η ΕΣγτΔΜ αρχίζει με “Ανάλυση υφιστάμενης κατάστασης“. Ανάλογη αρχική εξέταση είναι απαραίτητη και για τις ίδιες τις μεταρρυθμίσεις. Η έλλειψη πλήρους τρέχουσας αποτύπωσης καταφανώς συντηρεί και επιτείνει τις πέντε από τις έξι “Διαχρονικές αδυναμίες στη λειτουργία της ελληνικής δημόσιας διοίκησης” που επισημαίνονται στην ανωτέρω Ανάλυση της ΕΣγτΔΜ: Αδυναμία σχεδιασμού & εφαρμογής δημόσιων πολιτικών, Έλλειψη συντονισμού, Ανεπαρκής αξιοποίηση & ανορθολογική κατανομή ανθρώπινου δυναμικού, Υστέρηση σε ζητήματα ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και Απουσία σύγχρονων μεθόδων, τεχνικών και εργαλείων διοίκησης.
Διαφάνεια, Λογοδοσία, Ανοικτά δεδομένα
Θετικό είναι ότι όλοι οι σχεδιασμοί –ανεξαρτήτως του ποιοι τους εισηγούνται– αναγνωρίζουν την ανάγκη για μεταρρυθμίσεις και επικαλούνται τις ίδιες βασικές αρχές: Διαφάνεια, Λογοδοσία, Ανοιχτά Δεδομένα, Κράτος για τον Πολίτη και άλλα παρεμφερή. Είναι όμως πολύ αρνητικό ότι οι σημαντικές αυτές έννοιες κατάντησαν σαν άνευ περιεχομένου, με την κατάχρησή τους στον πολιτικό λόγο. Σχεδόν κανείς δεν μπαίνει πια στον κόπο να εξετάσει μήπως υπάρχει τρόπος να ενισχύονται αυτά τα θεμέλια της Δημοκρατίας μας, ώστε πάνω τους να εδράζονται –επιτέλους– οι σχεδιασμοί. Έχει κλονιστεί η εμπιστοσύνη των πολιτών προς ένα Κράτος όπου οι στρατηγικές και οι σχεδιασμοί συχνά υποκαθιστούν τις δράσεις αντί να τις προδιαγράφουν, όπου στις “ειδήσεις” για τη διακυβέρνηση, αντί να παρουσιάζεται με ακρίβεια τι και κατά πόσο εξελίσσεται και –κυρίως– τι ολοκληρώθηκε, σε πόσο διάστημα και πόσο κόστισε, κυριαρχεί το τι ΘΑ γίνει, μέσα από “διαρροές” ή εξαγγελίες. Η πραγματική Διαφάνεια, που επιτυγχάνεται με μηχαναναγνώσιμα Ανοικτά Δεδομένα, είναι λυδία λίθος. Φανερώνει αν οι διοικούντες και οι εκάστοτε εμπειρογνώμονες σύμβουλοί τους έχουν, έστω, την πρόθεση να φέρουν σε πέρας τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις.
Τα προβλήματα δεν είναι τεχνολογικά. Χρόνια τώρα, άλλες χώρες έχουν κατακτήσει πολλά απ’ όσα στη σημερινή Ελλάδα προβάλλονται ως δυσπρόσιτοι και ως ρηξικέλευθοι στόχοι.
Βήματα που έγιναν
Ο Ν. 4440/2016, χρησιμοποιώντας ένα μικρό μέρος μιας πρότασης σε διαβούλευση, προδιέγραψε ένα “Ψηφιακό Οργανόγραμμα” εθελοντικής εφαρμογής για την κινητικότητα. Όμως, η δυνατότητα να παραμένουν κάποιοι εκτός Οργανογράμματος επιτρέπει εν δυνάμει εστίες συγκάλυψης ατασθαλιών, διαφθοράς και διαπλοκής.
Ο Οργανισμός Ανοικτών Τεχνολογιών (ΕΕΛΛΑΚ) πρότεινε εγκαίρως στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής να βελτιωθεί το ψηφιακό οργανόγραμμα (δηλαδή να διασφαλιστούν πληρότητα, ιστορικό, αξιοπιστία, προσβασιμότητα και υποχρεωτικότητα), ώστε αυτό να καταστεί πολύτιμο θεμέλιο και εργαλείο για κάθε σχεδιασμό, για κάθε μεταρρύθμιση και για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση. Την πρόταση του ΕΕΛΛΑΚ υποστήριξε στην Ολομέλεια ο βουλευτής Λακωνίας Θανάσης Δαβάκης (25.11.2016). Η υπουργός Διοικητικής Ανασυγκρότησης παρενέβη δηλώνοντας “είναι πολύ σοβαρό αυτό που καταθέτουν” και “θα το δούμε αμέσως μετά“.
Εννέα μήνες αργότερα, η πρόταση δεν φαίνεται να προχωράει, παρ’ ότι η υπουργός εξήρε πρόσφατα την αξία της χαρτογράφησης: “Επιχειρώντας μάλιστα να δοθεί ουσιαστική λύση, προχωρούμε ως υπουργείο στη χαρτογράφηση των συμβασιούχων του Δημοσίου“. Μήπως την επιλεκτική αυτή χαρτογράφηση επιβάλλουν πρόσκαιρες πιέσεις των ξένων αξιολογητών; Γιατί δεν εφαρμόζεται η πλήρης και σε τρέχοντα χρόνο (real-time) χαρτογράφηση όλων των εργαζομένων; Θα υποστήριζε ουσιαστικές λύσεις σε πολύ περισσότερα προβλήματα. Όσο η πλήρης αποτύπωση-χαρτογράφηση αναβάλλεται, αποκλείεται να αξιοποιούνται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο όλοι οι πόροι του Δημοσίου.
Σήμερα, η “ειδική εφαρμογή” για το απαραίτητο για την Κινητικότητα ψηφιακό οργανόγραμμα του Ν. 4440, που “θα ενταχθεί στο Μητρώο Ανθρώπινου Δυναμικού του Ελληνικού Δημοσίου“, δεν λειτουργεί ακόμη. “Μέχρι την έναρξη λειτουργίας αυτής της εφαρμογής, οι φορείς που κατά την πρώτη εφαρμογή του Ενιαίου Συστήματος Κινητικότητας (ΕΣΚ) απέστειλαν (…) αιτήματα για κάλυψη κενών θέσεων με μετάταξη και προσωρινή κάλυψη θέσεων με απόσπαση, καλούνται να αποτυπώσουν το οργανόγραμμά τους σε πρότυπο αρχείο excel” (γράφει η εγκύκλιος με θέμα “Ψηφιακό Οργανόγραμμα της Δημόσιας Διοίκησης και Τοπικής Αυτοδιοίκησης – Αποτύπωση οργανογράμματος σε πρότυπο αρχείο excel“, 3.10.2017). “Η αποστολή των συμπληρωμένων αρχείων excel θα γίνεται ηλεκτρονικά στη διεύθυνση organogramma@ydmed.gov.gr, το αργότερο έως την 9η Οκτωβρίου 2017.” (η διπλή έμφαση υπάρχει στην εγκύκλιο).
“Προς διευκόλυνση των υπηρεσιών, (…) έχει επίσης αναρτηθεί, ως παράδειγμα, το υπόψη αρχείο excel συμπληρωμένο ως προς το οργανόγραμμα του Υπουργείου Διοικητικής Ανασυγκρότησης.”
Σημειώνεται ότι στο φύλλο που ονομάζεται ΟΡΓΑΝΟΓΡΑΜΜΑ αποτυπώνεται μόνον η ΔΟΜΗ του Υπουργείου, ενώ στο παράδειγμα δεν έχουν καν συμπληρωθεί οι προβλεπόμενοι συνολικοί αριθμοί στις στήλες “Θέσεις” και “Κενές Θέσεις”. Για τους υπηρετούντες σήμερα υπαλλήλους, ούτε λόγος! Όμως, στην εγκύκλιο (και στον Ν. 4440, άρθρο 16, παρ. 1) αναφέρεται ότι “το Ψηφιακό Οργανόγραμμα περιλαμβάνει όλες τις οργανικές μονάδες των ως άνω φορέων, τους υπηρετούντες σε κάθε οργανική μονάδα υπαλλήλους και τα αντίστοιχα περιγράμματα θέσεων εργασίας“.
Πάντως, η εγκύκλιος αυτή είναι σημαντικό βήμα προς την ψηφιακή χαρτογράφηση του Δημοσίου, για δύο λόγους: Πρώτον, επειδή θα αποτυπωθεί ψηφιακά και τυποποιημένα (ως υπόδειγμα) η δομή μερικών υπηρεσιών. (Η εγκύκλιος επαναλαμβάνει ποιες είναι: “Εξυπακούεται ότι κοινοποίηση της παρούσας εγκυκλίου θα πρέπει να λάβει χώρα σε εκείνους μόνο τους φορείς που υπέβαλλαν αιτήματα για κάλυψη θέσεων μέσω του ΕΣΚ, καθότι αυτοί υποχρεούνται στην παρούσα φάση στην συμπλήρωση και αποστολή του οικείου αρχείου excel.”) Δεύτερον, και κυριότερο, επειδή το Υπουργείο αναγνωρίζει ότι πράγματι είναι εφικτό να αποτυπωθεί πλήρως ψηφιακά η δομή οποιασδήποτε υπηρεσίας εντός επτά ημερών, αρκεί να δοθεί ενιαίο πρότυπο.
Θα ήταν εύκολο να καταγραφούν και οι υπάλληλοι που σήμερα υπηρετούν σε κάθε μονάδα, σε πρόσθετο φύλλο ΣΤΕΛΕΧΩΣΗ του ίδιου αρχείου excel (και σε ανάλογο χρονικό διάστημα). Η μορφή του φύλλου ΣΤΕΛΕΧΩΣΗ θα ήταν αντίστοιχη με εκείνη του φύλλου ΔΟΜΗ, με τη διαφορά ότι θα καταγράφονταν τα ζεύγη [κωδικός υπαλλήλου (π.χ. ΑΦΜ), κωδικός μονάδας όπου υπηρετεί], στη θέση των ζευγών [κωδικός μονάδας, κωδικός υπερκείμενης μονάδας].
Τι χρειάζεται να γίνει
Χρειάζεται νομοθετική ρύθμιση που να διασφαλίζει ότι θα δημιουργηθεί και θα φαίνεται στο διαδίκτυο η πλήρης καθημερινή εικόνα (αποτύπωση) των μονάδων και υπαλλήλων του Δημόσιου Τομέα (με αιτιολογημένες τις αναγκαίες εξαιρέσεις, π.χ. ένοπλες δυνάμεις). Το λεπτομερές και διαρκές χαρτογραφικό της υπόβαθρο θα περιλαμβάνει μόνον κωδικούς. Με τους κωδικούς αυτούς θα διαλειτουργεί με άλλα συστήματα (π.χ. με την “Απογραφή“). Με τους κωδικούς αυτούς θα συναρτώνται, όποτε ετοιμάζονται, όσα ακόμη στοιχεία προβλέπει ο Ν. 4440 (π.χ. τα περιγράμματα θέσεων) καθώς και όσα άλλα σχετίζονται με μονάδες και υπαλλήλους (αρμοδιότητες, στοχοθεσίες, μετρήσεις παραγωγής, αξιολογήσεις κ.ο.κ.). Θα υπάρξει, δηλαδή, αμέσως συνολική υποδομή για την οργάνωση των ψηφιακών δεδομένων του Δημοσίου. Αμέσως επίσης θα συναρτώνται όλες οι δαπάνες στους κωδικούς των μονάδων και των ατόμων που αφορούν, παρέχοντας μια λεπτομερέστατη, ψηφιακά διαχειρίσιμη, ανοιχτή –και, άρα, ελέγξιμη από κάθε πολίτη– εικόνα της κατανομής των δημόσιων δαπανών.
Ευθύνες
Είναι ελέγξιμη η ευθύνη του Υπουργείου Διοικητικής Ανασυγκρότησης και των προγενεστέρων αυτού αρμοδίων για τη διαχρονική έλλειψη της βασικής αυτής υποδομής.
Όμως, και εμείς, ως πολίτες, έχουμε πολύ μεγάλη ευθύνη, που δεν απαιτούμε την αποτύπωση του Δημοσίου, όπως ακριβώς είναι αυτή τη στιγμή –με τα λάθη και τις δυσλειτουργίες που αν αποτυπωθούν μπορεί να διορθωθούν– ως την άμεση και απτή απόδειξη συνέπειας λόγων και έργων όσων υπόσχονται ότι θα οργανώσουν το Κράτος.
Στην ψηφιακή εποχή μας δεν δικαιολογείται να αφήνουμε να διαιωνίζεται η τεράστια παράλειψη που στραγγίζει το οικογενειακό μας πορτοφόλι, για να διοχετεύονται οι φόροι μας σε υπηρεσίες-φαντάσματα και σε αόρατους υπαλλήλους. Η τεχνική για να αποκατασταθεί η παράλειψη αυτή είναι απλή και γνωστή σε κάθε προγραμματιστή. Αλλά ακόμα και αδαείς περί την πληροφορική είναι εξοικειωμένοι με τις αντίστοιχες τεχνολογίες. Χρησιμοποιούν πολλές εφαρμογές, στα κινητά ή στους υπολογιστές τους, για να παρακολουθούν αντικείμενα σε πραγματικό χρόνο: Η εφαρμογή του ΟΑΣΑ δείχνει επακριβώς, κάθε στιγμή, τις θέσεις των αστικών λεωφορείων της Αθήνας. Οποιοσδήποτε μπορεί να δει σε ποιο σημείο της υδρογείου βρίσκεται, κάθε λεπτό, κάποιο πλοίο ή κάποιο αεροπλάνο. Για παραγγελίες, ακόμη και ευτελούς αξίας, ο παραλήπτης μπορεί να παρακολουθεί αναλυτικά τη διαδρομή, τις ενδιάμεσες στάσεις και τις μεταφορτώσεις τους, από τη στιγμή της αποστολής μέχρι και την παράδοσή τους. Όποιος ενδιαφέρεται μπορεί από τους κωδικούς στα καφάσια των σούπερ μάρκετ να μάθει πού και πότε κόπηκε, πού και πότε συσκευάστηκε και πώς έφτασε στο ράφι κάθε φρούτο και κάθε λαχανικό. Οι περισσότερες εταιρίες γνωρίζουν πλέον, για το κάθε είδος που εμπορεύονται, πόσα ακριβώς κομμάτια υπάρχουν σε κάθε υποκατάστημα και πληροφορούν αμέσως όποιον πελάτη τούς το ζητήσει.
Το πλήθος των οντοτήτων που ιχνηλατούνται κάθε στιγμή απανταχού της γης είναι δισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερο από το πλήθος των υπαλλήλων και των υπηρεσιακών μονάδων, δηλαδή των βασικών συστατικών του ελληνικού Δημόσιου Τομέα. Κι όμως, η τριετής ΕΣγτΔΜ όχι μόνον δεν αντιμετωπίζει αμέσως το επείγον πρόβλημα, χαρτογραφώντας συστηματικά ποιος υπάλληλος υπηρετεί σε κάθε (εσωτερική) μονάδα, αλλά ούτε προτείνει αξιόπιστη λύση του, έως το 2019.
Εμείς, ως μοχλοί βελτίωσης της χώρας μας
Αν συγκρίνουμε πόσο μπροστά βρίσκεται η καθημερινή πραγματικότητα από τις παλαιάς κοπής, μεγαλόσχημες και γενικόλογες στρατηγικές που εξαγγέλλονται, θα καταλήξουμε ότι οι προοπτικές δεν είναι ευοίωνες. Νέα ποσά θα συνεχίζουν να προστίθενται στα “δισεκατομμύρια που σπαταλήθηκαν για την ψηφιοποίηση του δημόσιου τομέα τις προηγούμενες δεκαετίες” και που κατήγγειλε προ ημερών ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ.
Επιπλέον, η έλλειψη πλήρους και λεπτομερούς αποτύπωσης πλήττει την αξιοπιστία του Κράτους σε βασικές λειτουργίες του, όπως είναι η αξιολόγηση των υπαλλήλων και η σύνταξη του προϋπολογισμού, που προκαλούν πολύωρες και συνήθως στείρες πολιτικές αντιπαραθέσεις. Πριν από κάθε διαμάχη για γνωστές “ιδεολογικές” διαφορές, θα έπρεπε να εξετάζεται κατά πόσον οι διαφωνούντες συμφωνούν –κατ’ ελάχιστον– στα βασικά και άμεσα επιλύσιμα. Θα ωφελήσει τον δημόσιο διάλογο και θα βοηθά τους πολίτες να κρίνουν αν, σε κάθε σχετική συζήτηση, αρχικά απαντώνται τα ερωτήματα: Ποιοι από τους συνομιλητές απορρίπτουν και ποιοι εγκρίνουν να επιβαρύνεται και ο προϋπολογισμός του 2018 από υπηρεσίες-φαντάσματα και από αόρατους υπαλλήλους; Ποιοι απορρίπτουν και ποιοι εγκρίνουν το ίδιο το Κράτος να εξαιρεί από την αξιολόγηση τους “άγνωστους” υπαλλήλους, που κανείς δεν γνωρίζει ποιοι είναι και πού βρίσκονται, και άρα ούτε και πόσο αμείβεται ο καθένας τους; Αντίστοιχα, για τα φορολογικά, προτού συζητηθεί, κάθε φορά που καλούμαστε να πληρώσουμε, αν εξαντλήθηκε ή όχι η φοροδοτική δυνατότητα των Ελλήνων, πρέπει να ελέγχεται γιατί οι φόροι μας εξακολουθούν να σπαταλιούνται σε τάχα άγνωστες δαπάνες του Δημοσίου.
Πρέπει όλοι να συνειδητοποιήσουμε ότι, όσο δεν απαιτούμε έντονα και επίμονα το αυτονόητο, θα εξακολουθούμε να καταστρεφόμαστε οικονομικά και ηθικά, χρηματοδοτώντας και παρακολουθώντας αμέτοχοι, δειλοί, μοιραίοι κι άβουλοι, πολλούς ακόμη ατελέσφορους “επικαιροποιημένους” “σχεδιασμούς” και “στρατηγικές”.
Προσωπικά, είμαι πεπεισμένος ότι η βασική αποτύπωση-χαρτογράφηση της δομής και της στελέχωσης του Δημοσίου είναι πολλαπλά χρήσιμη ως “κρεμάστρα” για τα ψηφιακά δεδομένα του Κράτους. Επίσης, είναι απαραίτητη για μελετημένες και αποτελεσματικές παρεμβάσεις στο Δημόσιο. Τόσο απαραίτητη, όσο είναι ο χάρτης για μια στρατιωτική επιχείρηση, το τοπογραφικό για μια οικοδομή, οι τομογραφίες για την αντιμετώπιση ενός καρκινώματος. Χωρίς αυτά, η έκβαση είναι αμφίβολη και ενίοτε ολέθρια.
Πιθανότατα η ιδέα επιδέχεται βελτιώσεις, πριν και μετά την εφαρμογή της, όπως συμβαίνει πάντοτε και ιδίως με κάθε λογισμικό. Οποιοσδήποτε εντοπίζει ασθενή σημεία πρέπει να τα αναφέρει ώστε να βελτιώνονται, χωρίς όμως αυτό να αναστέλλει ή να επιβραδύνει την αρχική (εν έτει 2017!) αυτογνωσία του Κράτους.
[Σημείωση: Να ανησυχούμε όταν σιωπηρά αναβάλλονται ή απορρίπτονται βελτιώσεις στη διακυβέρνηση της χώρας μας. Πολλές χρήσιμες προτάσεις, σαν πυροτεχνήματα, εξάπτουν για λίγο το ενδιαφέρον και μετά σβήνουν. Όσοι θέλουν πράξεις, ας τις απαιτούν με επιμονή. Ή, τουλάχιστον, ας ενισχύουν τον σχετικό δημόσιο διάλογο με αναδημοσιεύσεις, συζητήσεις, αποστολή email, μνεία σε διαδικτυακά σχόλια, αναρτήσεις σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κτλ. Αλλιώς, μοιραία, σοβαρά ζητήματα φεύγουν από την επικαιρότητα, ξεχνιούνται ή παραμερίζονται, και τα προβλήματα παραμένουν!
Ειδικά στο facebook, ορισμένοι επιδοκιμάζουν κάνοντας “Like”. Ίσως αγνοούν ότι ο δραστικότερος τρόπος να διαδίδονται πολλαπλασιαστικά οι ιδέες που υποστηρίζουν είναι να τις μοιράζονται με όλους κάνοντας δημόσιες (ανα)κοινοποιήσεις.]
* Ο Δρ. Διονύσης Ρηγόπουλος, μηχανικός ΕΜΠ, Ph.D. Carnegie Mellon University, με ειδίκευση στην υπολογιστική μοντελοποίηση, είναι Επιθεωρητής-Ελεγκτής Δημόσιας Διοίκησης και μέλος της ομάδας εργασίας του Οργανισμού Ανοιχτών Τεχνολογιών – ΕΕΛΛΑΚ για την Ανοιχτή Διακυβέρνηση.