Ενα κοινωνικά συντηρητικό πρότυπο για τις γυναίκες που αμφισβητεί τη φεμινιστική φιλελεύθερη ορθοδοξία προβάλλεται τα τελευταία χρόνια με βίντεο σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. Χαρούμενες clean cutγυναικείες φιγούρες -όπως ονομάζαμε παλιά τα υπάκουα σε κανόνες πρόσωπα-, πρωταγωνιστούν, αγκαλιά με έναν «κουβαλητή» άντρα και πολλά παιδιά. Φτιάχνουν καπ κέικς, υμνούν την επιστροφή ανδρών και γυναικών στις παραδοσιακές αξίες της οικογενειακής και κοινοτικής ζωής, και γίνονται viral αποκτώντας χιλιάδες οπαδούς.
Την ίδια στιγμή, ο Ρώσος δικηγόρος Τιμούρ Μπεσλανγκούροφ, ειδικός σε θέματα μετανάστευσης, αναζητά κατοίκους για ένα χωριό που σχεδιάζεται στην περιοχή Σερπούχοφ, νότια της Μόσχας, και πρόκειται να αποτελέσει στέγη για δυτικούς που «έχουν κουραστεί από τις ριζοσπαστικές αξίες των υποτιθέμενων δημοκρατιών τους. Σήμερα, έχουν 70 φύλα – και ποιος ξέρει τι θα έρθει μετά», φέρεται να δήλωσε ο Μπεσλανγκούροφ σε συνέδριο στην Αγία Πετρούπολη. Ισχυρίζεται ότι έχουν εντοπίσει πολλούς «φυσιολογικούς ανθρώπους», κυρίως χριστιανούς που φοβούνται το τέλος της πίστης τους στη Δύση, για να μετακομίσουν στη «Ρωσία που είναι ένας καθοδηγητικός φάρος για τον υπόλοιπο κόσμο, ως σύμβολο παραδοσιακών αξιών».
Πλείστα όσα σχετικά παραδείγματα μπορούν να επιστρατευθούν για να επισημάνουν ότι, εδώ και χρόνια αλλά πλέον εμφατικά, παρατηρούνται φυγόκεντρες δυνάμεις από τον τόπο του ανεκτίμητου φιλελευθερισμού και ό,τι γενικώς περιγράφεται ως «δυτικές αξίες», δημιουργώντας «οχυρώσεις» πίσω από πεποιθήσεις και πολωτικές καταστάσεις εντός των κοινωνιών μας, αφού ανοίγουν την πόρτα στη λαϊκιστική ρητορική και άρα πεδίο εκμετάλλευσης από κόμματα αμφιβόλου δημοκρατικού προσανατολισμού σε ΗΠΑ και Ευρώπη, ενώ ενισχύουν τη δυναμική αυταρχικών ηγετών όπως ο Πούτιν.
Με μια -παρακινδυνευμένη αλλά ας είναι- ερμηνευτική προσέγγιση ακόμη και η διεκδίκηση των νέων φυλετικών ταυτοτήτων μπορεί να «διαβαστεί» ως εγκλωβισμός, αντίδραση σε μια παρεχόμενη ελευθερία που δεν αντέχεται και… τρώγεται με τα ρούχα της. Γνήσια τέκνα φιλελεύθερων κοινωνιών, που επιθυμώντας διακαώς να απεμπλακούν από τις παραδοσιακές ταυτότητες, χτίζουν με πάθος και εμμονή τα νέα κουτιά-ταυτότητες, όλο και περισσότερες ταυτότητες, για να ορίσουν δεσμούς που ενώνουν και κοινότητες που αν και βασίζονται στη βασική αρχή του φιλελευθερισμού, την ατομική επιλογή, δίνουν όρια απαράβατα: το φύλο ως μια άλλη θρησκεία αυτοπροσδιορισμού.
Οταν οι συντηρητικοί νοσταλγοί των προνεωτερικών χρόνων φαίνονταν απελπιστικά παρωχημένοι και οι ραγδαία μεταβαλλόμενες συνθήκες απαιτούσαν την αναζήτηση νοήματος σε έναν κόσμο που πάλευε με το χάος, την αβεβαιότητα και το αίσθημα κατακερματισμού, ο μεγάλος Ιρλανδός ποιητής Ουίλιαμ Γέιτς έγραφε το περίφημο ποίημα «The Second Coming» με τους παρακάτω στίχους να είναι οι πιο γνωστοί:
Γυρίζοντας ολοένα σε κύκλους που πλαταίνουν
Το γεράκι δεν μπορεί ν’ ακούσει πια το γερακάρη•
Τα πάντα γίνουνται κομμάτια• το κέντρο δεν αντέχει.
Ωμή αναρχία λύθηκε στην οικουμένη,
Απ΄το αίμα βουρκωμένος λύθηκε ο ποταμός, και παντού
Η τελετή της αθωότητας πνίγεται•
Οι καλύτεροι χωρίς πεποίθηση, ενώ οι χειρότεροι
Είναι γεμάτοι από την ένταση του πάθους. (Μτφ. Γιώργος Σεφέρης)
Συχνά, σε διαφορετικές αλλά σημαντικές περιόδους της ανθρώπινης ιστορίας, κρίσιμες μάζες διεκδικούν στόχους μεταξύ των οποίων δεν διακρίνεται εύκολα κάποιου είδους ταύτιση. Ωστόσο, αν και φαινομενικά άσχετος, ο χρονικός συντονισμός τους υποδεικνύει μιαν ανάγκη. Γίνονται ένας μοχλός πίεσης τουλάχιστον για σκέψη. Ποια είναι αυτή η ανάγκη τώρα;
Ο δημοσιογράφος Ντέιβιντ Μπρουκς επιχειρεί μια ερμηνεία στην οποία θα πρέπει να δοθεί σημασία πριν απορριφθεί από τα πανταχού παρόντα «αριστερά» αντανακλαστικά:
«Ο φιλελευθερισμός τείνει να είναι αγνωστικιστής σχετικά με τους σκοπούς της ζωής και επικεντρώνεται στις διαδικασίες και τα μέσα: κράτος δικαίου, διάκριση των εξουσιών, ελευθερία του λόγου, δικαστικός έλεγχος, ελεύθερες εκλογές και διεθνής τάξη βασισμένη σε κανόνες […] Οι φιλελεύθερες κοινωνίες μπορεί να φαίνονται λίγο χλιαρές και ανέμπνευστες […] Η φιλελεύθερη κοινωνία μπορεί να είναι λίγο μοναχική. Δίνοντας τόση έμφαση στην ατομική επιλογή, ο καθαρός φιλελευθερισμός αμβλύνει τους κοινωνικούς δεσμούς.
Η μεγάλη δύναμη των αυταρχικών που αντιτίθενται στις φιλελεύθερες αρχές, από τον Τραμπ μέχρι τον Σι και τη Χαμάς, είναι ότι παίζουν κατευθείαν στις αρχέγονες πηγές νοήματος -την πίστη, την οικογένεια, το έδαφος και τη σημαία- που είναι βαθύτερες από τις ατομικές προτιμήσεις.
Οι αυταρχικοί λένε στο ακροατήριό τους ότι οι φιλελεύθεροι θέλουν να πάρουν όλα όσα είναι στέρεα – από την ηθική σας μέχρι το φύλο σας – και να τα υποβιβάσουν στην αστάθεια μιας προσωπικής ιδιοτροπίας. Τους λένε: Πρέπει να παραβούμε τους κανόνες για να υπερασπιστούμε αυτούς τους ιερούς δεσμούς. Χρειαζόμαστε έναν ισχυρό άνδρα για να μας υπερασπιστεί από το κοινωνικό και ηθικό χάος[…]
Πρέπει να υπερασπιστούμε τον φιλελευθερισμό αναγνωρίζοντας ταυτόχρονα τα όριά του. Είναι ένα σπουδαίο σύστημα προκειμένου να οικοδομήσουμε μια δίκαιη κοινωνία που θα βοηθήσει τους διαφορετικούς ανθρώπους να ζήσουν μαζί ειρηνικά. Αλλά ο φιλελευθερισμός δεν μπορεί να είναι ο τελικός σκοπός της ζωής. Πρέπει να είμαστε φιλελεύθεροι αλλά να προσυπογράφουμε υπερβατικές αφοσιώσεις στο βάθος της ύπαρξής μας – να είμαστε καθολικοί, εβραίοι, στωικοί, περιβαλλοντολόγοι, μαρξιστές ή κάποιο άλλο ιερό και υπαρξιακό δόγμα. Οι άνθρωποι έχουν ανάγκη να αισθάνονται συνδεδεμένοι με μια υπερβατική τάξη- οι ωραίοι κανόνες δεν ικανοποιούν αυτή τη λαχτάρα.
Οι φιλελεύθεροι πολιτικοί πρέπει να βρουν τρόπους να υπερασπιστούν τους φιλελεύθερους θεσμούς, τιμώντας ταυτόχρονα την πίστη, την οικογένεια, τη σημαία και τις άλλες αφοσιώσεις που καθορίζουν τους σκοπούς της ζωής των περισσότερων ανθρώπων.
Αν οι φιλελεύθεροι είναι απλώς καλοί και ανεκτικοί και δεν μπορούν να μιλήσουν για τις βαθύτερες και ιερότερες φροντίδες της καρδιάς και της ψυχής, οι οποίες φαίνονται τόσο απειλούμενες σε τόσους πολλούς, τότε αυτή θα είναι μια άσχημη εκλογική χρονιά».
