Έχουν κυκλοφορήσει πολλές θεωρίες για το τι κάνει τους ανθρώπους ακόμα και στα φανάρια να αρπάζουν το κινητό, αν δεν το έχουν ήδη στο χέρι που τους έδωσε ο Θεός για να οδηγούν, και να ορμάνε στα social με μανία πεινασμένου μετά από δίαιτα. Μία από αυτές που μάλλον τα συνδυάζει όλα σκάβοντας σε περισσότερες από μία επιστήμες, δίνει την εξής απάντηση: «Ορμούν στα κινητά γιατί δεν αντέχουν να μένουν μόνοι με τις σκέψεις τους». Άλλες θεωρίες έχουν προσπαθήσει να προσεγγίσουν την αυθόρμητη κίνηση να πιάσει κάποιος το smartphone από το κομοδίνο μόλις ξυπνήσει και να μετρήσει likes ή να τσεκάρει τα σχόλια στην ανάρτηση της περασμένης βραδιάς.
Οι εικόνες των χρηστών των φορητών (και όχι μόνο) συσκευών που προσφέρουν πρόσβαση στα accounts των δημοφιλέστερων social media, να χαϊδεύουν πάνω κάτω τις οθόνες, όπου σταθούν και όπου βρεθούν, είναι εξαιρετικά συχνές και δημοφιλείς.
Από τους σοβαρά εξαρτημένους μέχρι τους «παρθένους» και τα «παγώνια», οι τύποι των προσωπικοτήτων που ασχολούνται με τα συστήματα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να είναι άπειροι αλλά έχει κατορθωθεί να συνταχθεί μία λίστα με τις δώδεκα διαφορετικές κατηγορίες χρηστών social media. Η ευθύνη ανήκει στην βρετανική διαδικτυακή πλατφόρμα συναλλαγών First Direct. Η κατηγοριοποίηση μπορεί να μη διεκδικεί άκρως επιστημονικά εύσημα, καθώς αφορά το βρετανικό κοινό, προσέφερε όμως στην παγκόσμια δικτυωμένη κοινότητα τον πιο εύκολο τρόπο για να βρει ο καθένας τον εαυτό του, τύπου: Εσύ τι τύπος social media είσαι; Κάνε το τεστ… Έχουμε και λέμε λοιπόν, και σε ελεύθερη μετάφραση:
- The Ultra ή «Ο πορωμένος»
Ο χρήστης που ανήκει σε αυτήν την κατηγορία, σύμφωνα με την έρευνα της First Direct, έχει τα ακόλουθα γενικά χαρακτηριστικά: Τσεκάρει δεκάδες φορές την ημέρα τους λογαριασμούς του σε Facebook και Twitter. Διαθέτει την ειλικρίνεια και παραδέχεται την εμμονή του με την παρακολούθηση των λογαριασμών του.
Από το δείγμα της έρευνας διαπιστώθηκε ότι το 14% των χρηστών του Facebook, όσοι ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία, σπαταλούν το λιγότερο δύο ώρες την ημέρα στο να παρακολουθούν τι γίνεται στα social.
Το τελευταίο φαίνεται να είναι η ισχυρότερη προϋπόθεση για να καταταγεί ένας χρήστης στη συγκεκριμένη κατηγορία. Είναι οι χρήστες που όπου σταθούν και όπου βρεθούν θα εκμεταλλευτούν κάθε δυνατότητα που παρέχουν τα social. Από το check in στην ταβέρνα του κυρ-Χαράλαμπου, το live video , το travelling to, το near by και όλα τα καλά.
- The dipper ή «Ο αραιά-και-πού»
Λειτουργούν όπως ακριβώς και τα πετούμενα που λέγονται «νεροκότσυφες» και έχουν την ικανότητα να βουτούν και κάτω από το νερό αλλά το κάνουν μόνο όταν υπάρχει πραγματική ανάγκη με αρκετές δόσεις αδιαφορίας.
Τα βασικά χαρακτηριστικά αυτής της κατηγορίας των χρηστών είναι ότι κάνουν πολλές μέρες για να μπουν στις σελίδες των λογαριασμών τους και συνήθως περνούν εβδομάδες για να κάνουν κάποιο post.
Είναι ίσως η μόνη κατηγορία χρηστών που δεν έχει συγκεκριμένο λόγο, ούτε και αόριστο, για να εντάξει τα social media στην καθημερινότητά της και σε πρακτικό επίπεδο η μόνη που έχει κάθε δικαίωμα να ισχυριστεί «μπορώ να ζήσω και χωρίς facebook». Μπαίνουν στο facebook με την ίδια περιέργεια που θα έμπαιναν να χαζέψουν σε ένα μαγαζί με μπουλόνια. Μόνο αν έπρεπε…
- The denier ή «Ο σνομπ»
Πρόκειται για τους σνομπ των social media αλλά υπό προϋποθέσεις. Και εξηγούμε: Η επωδός τους είναι ότι τα social media δεν παίζουν κανέναν ιδιαίτερο ρόλο στις ζωές τους και ως εκ τούτου δεν είναι εξαρτημένοι από αυτά.
Σε αυτήν την κατηγορία των χρηστών παρατηρήθηκε η εξής αντίφαση: Δεν δηλώνουν εξάρτηση από τα social αλλά τουλάχιστον το 20% αυτών που έχουν λογαριασμό στο Facebook, ακόμα και αν δεν τον χρησιμοποιούν, εκνευρίζονται τρομερά όταν βρίσκονται σε κάποιο μέρος όπου δεν λειτουργεί wifi.
Μια περίεργη «φυλή» των δικτυωμένων που χρήζει ιδιαίτερης παρατήρησης. Βρίσκεται, συνήθως, με το ένα πόδι στο γήπεδο της αναγκαστικής τεχνοφοβίας, κυρίως λόγω άγνοιας, αλλά επιθυμεί να έχει πρόσβαση για την περίπτωση που μόνο εκείνη το θελήσει. Και ας μην το θελήσει ποτέ. Αρκεί να έχει σύνδεση…
- The virgin ή «Ο αρχάριος»
Ακόμα και στην εποχή της απόλυτης δικτύωσης υπάρχει αυτή η κατηγορία χρηστών που κάνει τα πρώτα της βήματα στα social media. Αποτελείται από διστακτικούς ανθρώπους που τα ενδιαφέροντά τους δεν έχουν σύνδεση με την online κουλτούρα αλλά ενδιαφέρονται να μπουν στη συγκεκριμένη λογική.
Οι «αρχάριοι» είναι μια ιδιαιτέρως αξιοπρόσεκτη κατηγορία χρηστών, μέσης και μεγάλης ηλικίας με, εν πολλοίς, απροσδιόριστες προθέσεις.
Σε κάθε περίπτωση δεν μπορείς να πεις πολλά για αυτούς παρά για τους λόγους για τους οποίους δεν είχαν τολμήσει ακόμα τα πρώτα βήματα ή τις απόψεις που διαμορφώνουν μέρα με την ημέρα για τον αχανή αυτό κόσμο πληροφορίας και νοοτροπιών.
- The lurker ή «Ο πίσω-απο-την-κουρτίνα»
Είναι οι άνθρωποι που δεν συμμετέχουν αλλά αρέσκονται στο να παρακολουθούν τις συζητήσεις όλων των άλλων, όπως και αν αυτές εξελίσσονται. Σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν όλοι όσοι απλώς «στήνουν αυτί» στις συζητήσεις των άλλων χωρίς να παίρνουν μέρος, κοιτώντας από κάποια σκοτεινή γωνιά του Internet.
Πολύ σπάνια συμμετέχουν προφυλάσσοντας τον εαυτό τους από τη δημόσια έκθεση ενώ το 45% των Βρετανών που έχουν λογαριασμούς στο Facebook δήλωσαν, κατά τη διάρκεια της έρευνας, ότι είναι απλώς «παρατηρητές».
Πρόκειται για μια πολύ περίεργη φυλή των social καθώς όσο κρυμμένοι είναι οι ίδιοι άλλο τόσο είναι και οι προθέσεις τους.
- The peacock ή «Ο θαυμάστε-με»
Εδώ έχουμε μια κατηγορία χρηστών που δεν ανήκουν στην πρώτη, αυτήν των «φανατικών», αλλά υπό την ευρεία έννοια είναι «κυνηγοί δημοσιότητας». Εν ολίγοις κυνηγούν τα «νούμερα». Είναι ικανοποιημένοι με όσο το δυνατόν μεγαλύτερο αριθμό likes, comments, followers, retweets και όλα τα συμπαρομαρτούντα της διαδικτυακής δημοσιότητας.
Στην κανονική τους ζωή, σύμφωνα με τις έρευνες, είναι άνθρωποι που ανήκουν στην κατηγορία αυτών που, γενικώς αναζητούν με κάθε μέσο τη δημοσιότητα κυρίως με την υψηλή ένταση της φωνής τους την οποίαν χρησιμοποιούν ως μέσο επίδειξης.
Σε κάθε περίπτωση λειτουργούν εις βάρος της ουσίας ενώ τα «νούμερα» κυριαρχούν στην ψηφιακή – διαδικτυακή ζωή τους. Είναι αυτοί που στην κανονική τους ζωή περπατούν ανάμεσά μας σαν «περιφερόμενα θαυμαστικά».
- Τhe ranter ή «Ο τσαντίλας»
Οι συγκεκριμένοι τύποι προσωπικοτήτων διαθέτουν ένα πολύ συγκεκριμένο χαρακτηριστικό: Στην προσωπική τους ζωή είναι συνήθως πράοι χωρίς ακρότητες στους διαλόγους και στην έκφραση των απόψεών τους αλλά στη διαδικτυακή εκδοχή τους είναι μονίμως θυμωμένοι με κάτι. Μια κατηγορία χρηστών που γενικά τους κάνεις παρέα μέχρι ν’ αρχίσουν να γκρινιάζουν. Προσοχή εδώ. Δεν είναι μια σπάνια κατηγορία και ούτε τη συναντάς έχοντας χιλιάδες followers. Είναι πολύ μεγάλη και συνήθως μπλέκεται μαζί με τις υπόλοιπες και δεν αφήνει αισθητά ίχνη.
Είναι ανάμεσά μας και οι περισσότεροι από εμάς έχουμε περάσει από αυτήν την κατηγορία ιδίως στα πρώτα μας διαδικτυακά βήματα. Εδώ, έχει μεγάλη σημασία το γεγονός ότι το ίδιο το Μέσο απελευθερώνει από τη συγκεκριμένη κατηγορία ανθρώπων μερικές ιδιότητες που δεν έχει στην κανονική της ζωή.
Ακόμα ένα case study που οι γιαγιάδες μας το έλεγαν «δεν του φαινόταν αλλά το ένα τού βρωμάει, το άλλο του ξινίζει».
- The changeling ή «Το τρολάκι»
Ο όρος έλκει την καταγωγή του από μεσαιωνικές τραγωδίες σε σχέση με τη λαογραφία και τη λαϊκή θρησκεία. Πιστευόταν ότι επρόκειτο για ένα παιδί – νεράιδα οποίο είχαν αφήσει οι νεράιδες στο σημείο από όπου είχαν κλέψει ένα κανονικό παιδί που μόλις είχε γεννηθεί. Στην καθημερινότητα της προ-βιομηχανικής εποχής, οι μύθοι των παιδιών changelings απαντούσαν σε περιπτώσεις που παιδιά γεννιούνταν με ασθένειες, διαταραχές και αναπτυξιακά προβλήματα. Στην ελληνική προπολεμική κοινωνία ο όρος αυτός εμφανίστηκε με τη λέξη «αλλαξοπαίδι».
Ως διαδικτυακές περσόνες, τώρα, οι changelings είναι οι άνθρωποι που εμφανίζονται με ένα κάποιο συγκεκριμένο όνομα, μοιάζουν σε όλα με μια πραγματική προσωπικότητα και όχι avatar, αλλά κανείς δεν γνωρίζει ποιοι είναι στην πραγματικότητα.
Ουσιαστικά χτίζουν έναν διαδικτυακό εαυτό που μπορεί να είναι αυτός που θα ήθελαν να είχαν στην πραγματικότητα αλλά εδώ μπαίνουμε στα χωράφια άλλης επιστήμης.
- The ghost «Το φάντασμα»
Εδώ έχουμε τις απολύτως ύποπτες έως κλινικές περιπτώσεις. Σε αυτήν την κατηγορία εντάσσονται όλοι όσοι έχουν ψεύτικα προφίλ τα οποία τα χρησιμοποιούν για τρεις διαφορετικούς λόγους.
Πρώτον, για να συγκεντρώνουν πληροφορίες με σκοπό το profiling άλλων χρηστών για εμπορικούς ή πολιτικούς. Δεύτερον, συγκέντρωση πληροφοριών για άλλους χρήστες με σκοπό τις διαδικτυακές προσωπικές επιθέσεις, τους εκβιασμούς, τον εξευτελισμό ή την ηθική εξόντωση και τη «δολοφονία χαρακτήρων».
Τρίτον, συγκέντρωση πληροφοριών που αφορούν άλλους χρήστες τις οποίες χρησιμοποιούν για προσωπικούς λόγους και με αναλογικό τρόπο μετά από φυσική επεξεργασία των πληροφοριών.
- The informer ή «Ο ενημερωμένος»
Μια κανονική μετάφραση του όρου θα οδηγούσε στη λέξη «πληροφοριοδότες» που έχει και αρνητικές νοηματοδοτήσεις. Για αυτό επιλέγουμε τη λέξη «ενημερωμένοι» για να χαρακτηρίσουμε την κατηγορία των χρηστών των social που δεν είναι επαγγελματίες της ενημέρωσης, δημοσιογράφοι, δηλαδή κάθε ειδικότητας αλλά ασκούν άλλα επαγγέλματα και αποζητούν την αναγνώριση από άλλους χρήστες προσπαθώντας να μεταδώσουν όσο το δυνατόν πιο γρήγορα διάφορες πληροφορίες ώστε να προσελκύσουν το ενδιαφέρον.
Φλερτάρουν με βασικά χαρακτηριστικά της δημοσιογραφίας των πολιτών (citizen journalism) χωρίς αυτός να είναι ο σκοπός καθώς το περιεχόμενο των αναρτήσεων δεν έχει αμιγώς δημοσιογραφικά στοιχεία.
Κινούνται περισσότερο στο στυλ «Μόλις έμαθα ότι…», «τα μάθατε τα νέα…» ή «έχω φρέσκο πράγμα» ενώ μιμούνται ακόμα και τον δημοσιογραφικό τρόπο ανάρτηση υιοθετώντας κλισέ τύπου «Είδηση της τελευταίας στιγμής…», «Αποκλειστικό…», «Τελευταία εξέλιξη…».
- Τhe quizzer ή «Ο να-ρωτήσω-κάτι»
Είναι η κατηγορία των χρηστών που επιλέγουν έναν μεσοβέζικο τρόπο για να μπουν στο παιχνίδι των post και των tweets. Επικοινωνιακή επιλογή ακόμα και αν οι ίδιοι δεν το κάνουν σκόπιμα ή δεν το γνωρίζουν.
Απορρίπτουν εξ αρχής να μην έχουν συγκεκριμένη άποψη για κάποιο θέμα αλλά έχουν ιδιαίτερη ανάγκη να προσελκύσουν άλλους χρήστες γύρω από το account τους.
Θέλουν να ανοίξουν συζητήσεις χωρίς τον κίνδυνο της κατάφασης που εκτός από επίσης καταφατικές συμφωνίες είναι πιθανό να δώσει αφορμές για απευθείας αντιπαραθέσεις. Έτσι ξεκινούν διατυπώνοντας ερωτήματα με τέτοιον τρόπο που να συνδυάζει το γενικό με το ειδικό και στην προσπάθεια αυτή τα λεκτικά κλισέ είναι μια καλή λύση: «Αυτό με το ατύχημα στο Survivor τί φάση;» ή «Λέτε να είναι αλήθεια το δημοσίευμα των Financial Times ότι είχε βρεθεί λύση αλλά την απέρριψε ο Τσίπρας φοβούμενος το πολιτικό κόστος;». Η πιο ανώδυνη εκδοχή τους είναι κάτι σαν «Είμαι Αργυρούπολη, κάνα καλό φαγάδικο;».
The approval seeker ή «Ο καλέ-κάντεμου-ένα-like»
Η τελευταία, σύμφωνα με την έρευνα, κατηγορία αλλά και μία από τις πολυπληθέστερες. Σε αυτήν ανήκουν οι χρήστες που με το που πατούν το post καρφώνονται μπροστά στις οθόνες έχοντας αγωνία για το πότε θα αρχίσουν οι άλλοι να κάνουν like ή retweet.
Μια δύσκολη κατηγορία χρηστών από όλες τις απόψεις καθώς μπορεί να έχουν κάθε καλή πρόθεση να μοιραστούν με την κοινότητα διάφορα αλλά είναι εξαιρετικά πιθανό να εισπράξουν την έλλειψη επιδοκιμασίας με την αδιαφορία των άλλων, κάτι που τους αγχώνει ιδιαιτέρως. Αυτό είναι σύνηθες φαινόμενο όταν ποστάρουν προσωπικές τους στιγμές με τη σημείωση τύπου «τι καλά που περνάμε…».
Σε μια τέτοια ανάρτηση, άνθρωποι που τους γνωρίζουν, πράγματι, μπορεί να επιδοκιμάσουν. Εξίσου πιθανό είναι να προκαλέσουν ερωτήματα τύπου «και μας τι μας νοιάζει» καθώς την ώρα της ανάρτησης κυριαρχεί η τάση για την επιδοκιμασία και την αποδοχή και όχι τα απολύτως λογικά κριτήρια. Η αποδοκιμασία, μέσα από τις ιδιαίτερες ψυχολογικές καταστάσεις των χρηστών, είναι πιθανό να οδηγήσει στην έξαρση της ανάγκης για επιδοκιμασία. Και τότε χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή γιατί αναδύεται μια νέα κατηγορία χρηστών που δεν περιλαμβάνεται στην έρευνα: «Ζουν για να αναρτούν και αναρτούν για να ζουν».
Λοιπόν, αυτό ήταν. Πάμε για το τεστ τώρα…
