Οι άνθρωποι πάντα αναζητούσαν την Αλήθεια. Αν είναι μία, δύο, πολλές ή καμία. Βέβαια, πριν την ανακαλύψουν έπρεπε να την ορίσουν, αλλά ο ορισμός της έγινε για τη φιλοσοφία ό,τι η Κεντροαριστερά για την Ελλάδα: η αναζήτηση του ιερού Γκράαλ.
Οι περισσότεροι, είτε το ξέρουμε είτε δεν το ξέρουμε (η μόνη αληθής πρόταση κατά Βιτγκενστάιν) υιοθετούμε τη θεωρία της αντιστοιχίας, κατά την οποία σύμφωνα με το φιλοσοφικό Λεξικό του Cambridge, “μιά πεποίθηση (δήλωση, πρόταση, περιεχόμενο κλπ.) είναι αληθής όταν υπάρχει ένα γεγονός που αντιστοιχεί σ΄αυτήν”.
Η Αμερικανίδα καθηγήτρια φιλοσοφίας Linda Martin Alcoff αναφέρει ότι «όταν ρωτάμε τι είναι η αλήθεια κάνουμε μια μάλλον ρητορική ερώτηση και έτσι, κατά κάποιον τρόπο, εκφράζουμε την ηττοπαθή ιδέα ότι είναι τόσο μηδαμινή η πιθανότητα και τόσο δύσκολο να βρεθεί μια καλή απάντηση που καταλήγει χάσιμο χρόνου να ψάξουμε για αυτήν».
Μετά τη λαίλαπα των fake news -ή τουλάχιστον τις επικοινωνιακές αναφορές σε αυτά- πιθανόν η ίδια φιλοσοφική θέση θα μπορούσε να εκφράσει πολίτες, αναγνώστες, χρήστες διαδικτύου αλλά και δημοσιογράφους, όταν μέσα στην καθημερινότητά τους αναρωτιούνται «είναι η Χ είδηση αληθινή;», ή όταν προσπαθούν να αντιστοιχίσουν μια δημοσιογραφική είδηση σε ένα γεγονός, έτσι ώστε αυτή να χαρακτηριστεί ως αληθής ενημέρωση. Ακόμα πιο ηττοπαθείς ως προς τη δυνατότητα αναγνωρισιμότητας μιας ψευδούς είδησης μπορούμε να γίνουμε τώρα, με την εμφάνιση των deepfake news.
ΕΜΠΡΟΣ ΓΙΑ ΑΚΟΜΑ ΠΙΟ ΨΕΥΔΕΙΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ
Ενα βίντεο που δείχνει τον Ομπάμα να λέει «Ο πρόεδρος Τραμπ είναι εντελώς και ολοκληρωτικά ηλίθιος» και άλλα απίστευτα, τουλάχιστον για τον δημόσιο λόγο που συνηθίζει ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, έφερε στο κέντρο των νομικών, επιστημονικών και δημοσιογραφικών συζητήσεων τον επίγονο των fake news, τα deepfake news. Προς το τέλος του βίντεο ο “Ομπάμα” προειδοποιεί: « Ο τρόπος που θα χειριστούμε, που θα προχωρήσουμε σε αυτήν την εποχή της Πληροφορίας» θα καθορίσει «αν θα γίνουμε ένα είδος χαώδους δυστοπίας».
Στην πραγματικότητα είναι η φωνή του ηθοποιού Jordan Peele και ο “Ομπάμα” ένα δημιούργημα από την εφαρμογή μιας μεθόδου τεχνητής Νοημοσύνης: GAN (Generative Adversarial Network) ονομάζεται και μπορεί, για παράδειγμα, να «κοιτάξει» αλγοριθμικά χιλιάδες φωτογραφίες του Ομπάμα και στη συνέχεια να παράξει μια νέα φωτογραφία που να μοιάζει με όλες χωρίς να είναι πιστό αντίγραφο καμιάς δημιουργώντας έτσι μια εντελώς νέα φωτογραφία του πρώην προέδρου που όμως δεν «τραβήχτηκε» ποτέ. Το ίδιο μπορεί να κάνει με τη φωνή ή ακόμα και με ένα κείμενο.
ΕΝΑΣ ΙΟΣ ΠΟΥ ΞΕΦΥΓΕ ΑΠΟ ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ
Μέχρι το τέλος, περίπου, του 2017, αυτή η τεχνική αποτελούσε αποκλειστικά κτήμα της ερευνητικής κοινότητας της Τεχνητής Νοημοσύνης, αλλά όλα τα καλά κρατάνε λίγο. Ενας χρήστης της διαδικτυακής πλατφόρμας Redditάρχισε να ανεβάζει πορνογραφικά βίντεο χρησιμοποιώντας διάσημες ηθοποιούς του Χόλυγουντ ακολουθώντας την ίδια τεχνική αλλά με ανοιχτό κώδικα. Μπορεί ο χρήστης να εξορίστηκε από το Reddit αλλά κάπως έτσι καλωσορίσαμε τα deepfake, μια λέξη που δημιουργήθηκε από το “deep learning” και το “fake” και ένα “εργαλείο” προσιτό στον οποιονδήποτε, το οποίο μπορεί να έχει εξαιρετικά σημαντικές επιπτώσεις σε όλα τα πεδία. Το βίντεο με τον Ομπάμα δημιουργήθηκε από ερευνητές του πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον και προβλήθηκε από το διαδικτυακό περιοδικό buzfeed για να επιστήσει την προσοχή του κοινού στο αν και τι πρέπει να πιστέψει, αλλά η κατάσταση έχει μάλλον αρχίσει να εκτραχύνεται.
“Deep Fakes: A Looming Challenge for Privacy, Democracy and National Securtity” – Deep Fakes:μια επικείμενη πρόκληση για την Ιδιωτικότητα, τη Δημοκρατία και την Εθνική Ασφάλεια είναι ο τίτλος της μελέτης δύο Αμερικανών καθηγητών Νομικής, του Robert Chesney και της Danielle Citron από τους πρώτους που επισημαίνουν -για αρχή- μερικές δυνητικές επιπτώσεις στα άτομα και τις κοινωνίες: Πολιτικοί που εμφανίζονται σε συναντήσεις με εγκληματίες και κατασκόπους, που φαίνονται να δωροδοκούνται, ένας λευκός αστυνομικός που φαίνεται να πυροβολεί έναν έγχρωμο και αντιστρόφως, στρατιώτες που φαίνεται να σκοτώνουν αθώους πολίτες σε μια εμπόλεμη ζώνη και άλλα παραδείγματα deepfake βίντεο -ων ουκ έστι αριθμός- τα οποία μπορεί να προκαλέσουν από τη δολοφονία ενός ανθρώπου και τη σύρραξη κοινωνικών ομάδων μέχρι την επαγγελματική καταστροφή, την καταστροφική ανάμειξη ενός τέτοιου βίντεο στη διάρκεια μιας ειρηνευτικής διαπραγμάτευσης ή την ανάδειξη σε σημαντικό πολιτικό αξίωμα κάποιου του οποίου η ομάδα θα έχει βγάλει παραμονή εκλογών ένα deepfake που θα επηρεάσει αρνητικά τους ψηφοφόρους του αντιπάλου (ολόκληρη τη μελέτη μπορεί κάποιος να τη διαβάσει στο Lawfare blog).
Εάν, λοιπόν, όπως είπαμε παραπάνω, μπορούμε τώρα να γίνουμε ακόμα πιο ηττοπαθείς ως προς τη δυνατότητα αναγνωρισιμότητας μιας ψευδούς είδησης βρισκόμαστε μπροστά στον κίνδυνο να μην πιστεύουμε τίποτα. Για την ακρίβεια, ως αναγνώστες, είμαστε ήδη εκεί διευκολύνοντας τις προκαταλήψεις μας να επικρατήσουν της κριτικής σκέψης και τους συνωμοσιολόγους να κερδίσουν έδαφος.
Κάπως έτσι, ο απόλυτος έλεγχος του διαδικτύου από ιδιωτικούς ή κρατικούς φορείς που θα ελέγχουν τι πρέπει και τι δεν πρέπει να διαδοθεί για να μην διασπείρονται ψευδείς ειδήσεις, η απόλυτη εξουσία δηλαδή πάνω στην Πληροφορία, δε φαίνεται πια και τόσο απίθανη έκβαση των πραγμάτων. Και ποιος φορέας, κυβέρνηση ή οποιοσδήποτε πάροχος ελεγχόμενης πληροφορίας δεν θα μπει σε ευνόητους πειρασμούς; Κι εμείς, ως πολίτες, πώς θα καταφέρουμε να επιλέξουμε ανάμεσα στον απόλυτο έλεγχο (και άρα την ασφάλεια) και στη χαώδη ελευθερία (και άρα την προσωπική μας ευθύνη);
Μια νέα περιπέτεια για την ανθρωπότητα βρίσκεται σε εξέλιξη και οι ανατροπές στο σενάριο θα κρίνουν εάν επίκειται εφιάλτης ή δημιουργική αλλαγή.
