Λέγεται ότι τα παιδιά είναι το μέλλον, αν όμως αυτό ισχύει τότε το «μέλλον» ενημερώνεται με λάθος τρόπο.
Αυτό είναι τουλάχιστον το συμπέρασμα μιας νέας μελέτης του Πανεπιστήμιου του Stanford όπου οι ερευνητές αξιολόγησαν την ικανότητα των μαθητών να συλλέγουν πληροφορίες από πηγές. Περιέγραψαν τα αποτελέσματα σαν «μπερδεμένα» και «απειλή για την δημοκρατία».
Την περίοδο που οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης και οι συντάκτες μέσων ενημέρωσης αντιμετωπίζουν την λεγόμενη «κρίση των ψεύτικων ειδήσεων», η μελέτη αυτή φωτίζει την άλλη πλευρά της εξίσωσης: τι συμβαίνει όταν οι αναγνώστες μπερδεύονται. Οι ερευνητές της Σχολής Εκπαίδευσης του Stanford μελέτησαν για έναν χρόνο τον τρόπο που αξιολογούσαν οι μαθητές σε όλη την χώρα πληροφορίες από πηγές του διαδικτύου. Ζητήθηκε από περίπου 7,800 μαθητές γυμνασίου, λυκείου και κολεγίου σε 12 πολιτείες να αξιολογήσουν πληροφορίες που αναφέρονταν σε tweets, σχόλια και άρθρα.
Διαβάζοντας τα αποτελέσματα, οι ερευνητές «σοκαρίστηκαν» από την αδυναμία των μαθητών να απαντήσουν αποτελεσματικά ή να αξιολογήσουν την αξιοπιστία των πληροφοριών που τους δόθηκαν. Ορισμένοι μαθητές, όπως αναφέρουν οι ερευνητές, δεν μπορούσαν να ξεχωρίσουν ποιοι λογαριασμοί κοινωνικής δικτύωσης είναι ψεύτικοι, ποιες πηγές είναι αξιόπιστες και ποιες πηγές είναι ουδέτερες και ποιες προέρχονταν από ομάδες πίεσης η ακτιβισμού.
Το 80% των μαθητών μέσης εκπαίδευσης πίστευε ότι χορηγούμενες δημοσιεύσεις (διαφημίσεις) ήταν πραγματικές ειδήσεις.
«Πολλοί θεωρούν ότι επειδή οι νέοι άνθρωποι είναι εξοικειωμένοι με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τους είναι εύκολο να ξεχωρίσουν και τις πηγές, η μελέτη μας δείχνει το αντίθετο» ανέφερε ένας από τους ερευνητές. Η ύπαρξη «του σχετικά με εμάς» σε ένα μέσο αρκούσε για πολλούς μαθητές να αξιολογήσουν το μέσο ως αξιόπιστο ή ουδέτερο.
Οι περισσότεροι μαθητές δεν μπορούν να ξεχωρίσουν τα προϊόντα καταχώρησης (διαφημίσεις) από τα άρθρα!
Οι ερευνητές έδειξαν στους μαθητές, εκατοντάδες άρθρα του διαδικτυακού Slate όπου συνυπήρχαν καταχωρημένες διαφημίσεις και άρθρα. Το 80% δεν μπορούσε να ξεχωρίσει την είδηση από τη διαφήμιση. Εν τέλει πολλοί από αυτούς δεν γνώριζαν τι σημαίνει «προϊόν καταχώρησης».
Οι περισσότεροι μαθητές δέχονταν φωτογραφίες χωρίς να ρωτούν από πού προέρχονταν.
Oι ερευνητές έδειξαν στους μαθητές λυκείου φωτογραφία λουλουδιών που είχε δημοσιευθεί σε μια ιστοσελίδα φωτογραφικού υλικού από τον χρήστη pleasegoogleShakerAamerpleasegoogleDavidKelly.
Η περιγραφή της εικόνας ανέφερε: «Πυρηνικά Λουλούδια από την Φουκουσίμα: αυτό συμβαίνει όταν γεννιούνται λουλούδια σε συνθήκες ραδιενέργειας». Ο Sam Wineburg, ο ερευνητής που διεύθυνε την μελέτη είπε ότι: «στην φωτογραφία δεν αναφερόταν από πού είναι και ρωτήσαμε τους μαθητές αν αυτή η φωτογραφία αποδεικνύει ότι η πυρηνική καταστροφή γεννά τέτοια φαινόμενα. Ανακαλύψαμε ότι πάνω από 80% από αυτούς δεν μπορούσε να αποφασίσει”.
Οι περισσότεροι μαθητές λυκείου δεν μπορούσαν να ξεχωρίσουν τα πραγματικά από τα ψεύτικα νέα στο Facebook.
Παρουσιάστηκε μια είδηση που αφορούσε τον υποψήφιο πρόεδρο Donald Trump από δύο διαφορετικές πηγές. Και οι δυο από το δίκτυο Fox News. Η μια όμως είχε το μπλε διακριτικό ότι προέρχεται από την επίσημη σελίδα του δικτύου στο facebook, ενώ η άλλη είδηση προερχόταν από έναν λογαριασμό που ήταν από “Fox News” χωρίς το μπλε διακριτικό. Μόνο 25% των μαθητών ανέφερε ότι είναι σημαντικό να υπάρχει το μπλε διακριτικό που επιβεβαίωνε ότι η πηγή είναι η επίσημη.
Οι περισσότεροι φοιτητές δεν μπορούσαν να ξεχωρίσουν τα tweets ομάδας πίεσης.
Oι ερευνητές έστειλαν στους φοιτητές ένα link με το tweet από μια ομάδα πίεσης που ανέφερε τα αποτελέσματα δημοσκόπησης για το πώς αντιδρούν οι κάτοχοι όπλων στους ελέγχους. Ζητήθηκε από τους φοιτητές να αξιολογήσουν αν η πηγή ήταν αξιόπιστη. Ορισμένοι φοιτητές ανέφεραν ότι η είδηση είναι αξιόπιστη εφόσον η έρευνα έγινε από εταιρεία δημοσκοπήσεων. Μόνο το ένα τρίτο των φοιτητών ανέφερε ότι οι σκοποί καθαυτοί της ομάδας πίεσης είναι θεωρητικά αντίθετοι με αξιόπιστες ειδήσεις.
New polling shows the @NRA is out of touch with gun owners and their own members https://t.co/wm6weuaCbd #NRAfail pic.twitter.com/y4K4r5EcYX
— MoveOn.org (@MoveOn) November 18, 2015
Αρκετοί φοιτητές του Stanford δεν μπορούσαν να καταλάβουν ποια είναι η διαφορά αξιόπιστης και μη αξιόπιστης πηγής ενημέρωσης.
Ενα παράδειγμα: “Η Αμερικανική Εταιρεία Παιδιατρικής που έχει 65,000 μέλη και έχει ιδρυθεί το 1930. Το 2007 πρώην μέλη της εταιρείας ίδρυσαν το Αμερικανικό Κολλέγιο Παιδίατρων. Ο λόγος που παραιτήθηκαν από την Εταιρεία Παιδιατρικής ήταν ότι θεωρούσαν ότι η ομοφυλοφιλία σχετίζεται με την παιδοφιλία. Η οργάνωση the Southern Poverty Law Center που μελετά ρατσιστικές οργανώσεις συμπεριέλαβε στη λίστα της το Αμερικανικό Κολέγιο Παιδιάτρων“.
Ο Wineburg ανέφερε ότι προέτρεψαν τους φοιτητές να δουν τις ιστοσελίδες και των δυο εταιρειών για δέκα λεπτά χωρίς να τους απαγορεύσουν να κάνουν κάτι άλλο παράλληλα. Οι περισσότεροι φοιτητές δεν έψαξαν καν τις ιστοσελίδες και το πόσο αξιόπιστες θεωρούνταν. Ενώ όσοι μπήκαν στις ιστοσελίδες δεν μπορούσαν να ξεχωρίσουν τις διαφορές τους.
Ο Wineburg είπε ότι η μελέτη αποδεικνύει ότι τα σχολεία στην Αμερική δεν έχουν ακόμα βρει τον τρόπο να ελέγξουν η να μελετήσουν το πόσο επηρεάζονται οι μαθητές από τις πληροφορίες που τους κατακλύζουν καθημερινά. Ορισμένα σχολεία δίνουν αμέσως στους μαθητές τις αξιόπιστες πηγές χωρίς να τους δίνουν την δυνατότητα να φιλτράρουν οι ίδιοι η να μελετούν.
Η λύση για τον Wineburg όχι μόνο για τους μαθητές αλλά για όλους τους χρήστες του ιντερνετ είναι να λειτουργούν ως ερευνητές για κάθε πληροφορία ή είδηση που διαβάζουν, να προσπαθούν μέσω πολλαπλών πηγών να την επιβεβαιώσουν.
Ο Γιάννης Μαντζίκος απέδωσε το κείμενο στα ελληνικά.
