Νωρίς το πρωί της Κυριακής, 10 Σεπτεμβρίου, ο Bill Weir, πολύπειρος ανταποκριτής του CNN έδινε το ρεπορτάζ του σε μια ζωντανή σύνδεση με την περιοχή Key Largo στη Φλόριντα. Μόλις που μπορούσε να σταθεί όρθιος από τις ριπές του ανέμου.
Το βίντεο αυτό διαδόθηκε μέσω των social media και άρχισε ένας δημόσιος διάλογος: γιατί τα ενημερωτικά δίκτυα βάζουν τους ρεπόρτερ στη δίνη του κυκλώνα;
Το πλέον προφανές επιχείρημα που διατυπώθηκε ήταν ότι οι ρεπόρτερ έκαναν αυτό ακριβώς που συμβούλευαν του κοινό τους να ΜΗΝ κάνει. Ακόμα και ο παρουσιαστής του CNN, Chris Cuomo, υποχρεώθηκε να πει στον αέρα ότι «το να στέκεται κανείς στη μέση της θύελλας δεν είναι και το πιο έξυπνο πράγμα που θα μπορούσε να κάνει».
Φυσικά, ο Weir ήταν ένας από τους πολλούς τηλεοπτικούς ρεπόρτερ που εξέθεσαν τον εαυτό τους σε τέτοιες συνθήκες. Λίγη ώρα αργότερα, η ρεπόρτερ του MSNBC, Mariana Atencio στεκόταν σε μια λεωφόρο του Μαϊάμι δείχνοντας ένα μεγάλο δέντρο που είχε σωριαστεί στην άσφαλτο, την ώρα που δίπλα της πολλά τέτοια δέντρα με δυσκολία αντιστέκονταν στους τρελούς ανέμους.
Δεν είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε ένα τηλεοπτικό συνεργείο να στέκεται στη μέση μιας καταστροφής ή μιας έκτακτης συνθήκης. Σε προηγούμενες δεκαετίες θυμόμαστε πολεμικούς ανταποκριτές να μεταδίδουν το ρεπορτάζ τους και δίπλα τους να διασταυρώνονται πυρά ή να σκάνε βόμβες. Προφανώς δεν είχαν πάρει τις αποστάσεις ασφαλείας. Ως που μπορεί να φτάσει όμως αυτή η «πείνα» του να βρεθεί ο δημοσιογράφος «μέσα στο γεγονός»; Ποια είναι μάλιστα η χρησιμότητα μιας τέτοιας υπερβολής καθώς σε τέτοιες συνθήκες ο δημοσιογράφος δυσκολεύεται να κάνει αυτό για το οποίο είναι εκεί: να μεταδώσει την είδηση!
Οι υποστηρικτές αυτής της δημοσιογραφικής πρακτικής επιμένουν ότι οι συγκλονιστικές εικόνες που μεταδίδονται, στην πραγματικότητα συμβάλλουν στο να πεισθούν οι πολίτες να μην πλησιάζουν τα καιρικά φαινόμενα. Οι δε ρεπόρτερ υποστηρίζουν ότι λαμβάνουν όλα τα απαραίτητα μέτρα προστασίας. Δεν φαίνεται να συμφωνούν όλοι με αυτό όμως. Ο παρουσιαστής του MSNBC, Ali Velshi, απευθύνθηκε στο κοινό και ζήτησε να σταματήσει η απευθείας μετάδοση από τον τόπο της καταστροφής: «Να κάνουμε ένα μικρό διάλειμμα, να δούμε ότι οι ανταποκριτές μας είναι όλοι ασφαλείς». Φυσικά, θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι στόχος του ήταν να κλιμακώσει την αγωνία του κοινού.
Το… έθιμο των δημοσιογράφων που μεταδίδουν εκτιθέμενοι στη μήνη ενός τυφώνα, ξεκίνησε το 1961 με τον πολύ γνωστό δημοσιογράφος, μετέπειτα κεντρικό παρουσιαστή του CBS, Dan Rather. Εργαζόταν για το δίκτυο KHOU στο Χιούστον, και έδινε ρεπορτάζ για τον τυφώνα Κάρλα, μεταδίδοντας ζωντανή δορυφορική εικόνα. Βγήκε λοιπόν έξω, μπήκε σε νερό που του έφτανε ως τη μέση και με τρομερή δυσκολία «έδωσε το ρεπορτάζ». Οι εικόνες του ανεμοδαρμένου Dan Rathers τον οδήγησαν στη θέση του κεντρικού παρουσιαστή του CBS.
Σήμερα, τέτοιου είδους «παραστάσεις» μοιάζουν ρουτίνα. Αυτό που διαφέρει από το μακρινό παρελθόν είναι η αυτοσυνειδησία των δημοσιογράφων. Δηλαδή, έχουν επίγνωση της κριτικής που ασκείται και προσπαθούν να δικαιολογήσουν την επιλογή τους. Ένας από αυτούς είναι ο Sam Champion, γνωστός «τηλε-μετεωρολόγος» που θέλησε να απαντήσει σε έναν τηλεθεατή όταν τον ρώτησε «Αν μπορείς να σταθείς εσύ στη θύελλα εγώ γιατί να μην μπορώ;». Βγήκε λοιπόν στην καταιγίδα και έδωσε τη δική του απάντηση: Αυτό που κάνουμε εμείς το κάνουμε ώστε να δεις πώς είναι χωρίς να χρειαστεί να βγεις έξω».
Ο Μark Strassmann, ανταποκριτής του CBS, που καλύπτει ακραία καιρικά φαινόμενα περισσότερο από 25 χρόνια, θέλησε να απαντήσει στην εύλογη κριτική που ασκείται (αφού ολοκλήρωσε την επί τόπου κάλυψη του φαινομένου για το δίκτυό του): “η τηλεόραση είναι στην πραγματικότητα η οπτική απόδειξη αυτού που ισχυριζόμαστε, του γεγονότος που περιγράφουμε. Θέλουμε να πείσουμε αυτούς που μας βλέπουν πώς ό,τι λέμε είναι αληθινό. Και αν οι τηλεθεατές δουν εμένα να χτυπιέμαι από τον αέρα προσπαθώντας να δώσω το ρεπορτάζ θα καταλάβουν με σιγουριά ότι πρέπει να μείνουν σπίτι”.
Τι γίνεται όμως με τους «νέας γενιάς» δημοσιογράφους, τους MMJ (MultiMediaJournalism) που χωρίς τα μέσα και το προσωπικό που διαθέτουν τα μεγάλα δίκτυα προσπαθούν να κάνουν τον δημοσιογράφο, τον οπερατέρ, τον ηχολήπτη, εντελώς μόνοι; Η δημοσιογράφος Jacque Masse, του δικτύου 12News πόσταρε στο Facebook την εμπειρία της από μια τέτοια μετάδοση που έκανε για την Irma, προκαλώντας δημόσια κριτική, κυρίως προς το δίκτυό της.
«Πρέπει να ξέρουμε πότε έρχεται η στιγμή που θα πούμε όχι. Για κάποιο λόγο έχει καρφωθεί στο κεφάλι μας η πεποίθηση ότι κάνουμε ένα επάγγελμα που θα ήθελαν πολλοί άλλοι να κάνουν, οπότε αν εμείς πούμε «όχι» θα βρεθεί κάποιος άλλος να πει «ναι», είπε η νεαρή δημοσιογράφος Hayley Minogue που εργάζεται σε ένα θυγατρικό κανάλι του CBS, τονίζοντας ότι το κανάλι της ποτέ δεν την πίεσε να κάνει κάτι ανάλογο. Ο τυφώνας Ιρμα ήταν ο πρώτος που κάλυψε ειδησεογραφικά στην καριέρα της. Και όπως φαίνεται δεν πήραν τα μυαλά της αέρα!
Poynter: κανόνες στην κάλυψη του τυφώνα Irma
«Μην επιβραβεύετε την ηλιθιότητα». Αυτός είναι ο ένας από τους κανόνες προς δημοσιογράφους που εξέδωσε το έγκυρο Ινστιτούτο Poynter στις 10 Σεπτεμβρίου, προκειμένου να συνδράμει τους εργαζόμενους στα media στην κάλυψη της φυσικής καταστροφής. «Μπορεί να θέλουμε να βλέπουμε συγκλονιστικές εικόνες με ανθρώπους που κινδυνεύουν. Από την άλλη, όμως, όταν μεταδίδει κάποιος τέτοιες εικόνες πιθανότατα ενθαρρύνει ανεύθυνες συμπεριφορές. Δεν χρειάζεται ένας δημοσιογράφος να βγει στον αέρα με ανεμόμετρο για να μετρήσει την ένταση του ανέμου: υπάρχουν όργανα των υπηρεσιών που δίνουν αυτή την πληροφορία. Αλλά και όταν μεταδώσουμε ανάλογες εικόνες, είμαστε υποχρεωμένοι να τονίσουμε πόσο επικίνδυνο είναι και ποια μέτρα προστασίας έχουν ληφθεί».