πηγή: εφημερίδα ΠΟΛΙΤΗΣ
Η παράλληλη, χέρι με χέρι, συμπόρευση των ισλαμιστών με τους κεμαλιστές, μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα, δημιουργεί νέες δυναμικές τάσεις και αποτελέσματα σε όλο το φάσμα της σύγχρονης τουρκικής πολιτικής.
Με το έθνος και το κράτος να αποτελούν τους κεντρικούς άξονες στις πολιτικές ζυμώσεις μετά την απόπειρα πραξικοπήματος, το πολιτικό εκκρεμές στην Τουρκία έχει μετακινηθεί προς μια σύγκλιση ανάμεσα σε ισλαμιστές και κεμαλιστές δίνοντας έτσι μια νέα τροπή στις εσωτερικές δυναμικές.
Η σύγκλιση ανάμεσα στους ισλαμιστές, τους “νέους ιδιοκτήτες” του τουρκικού έθνους και κράτους, και τους κεμαλιστές, τους “παλιούς ιδιοκτήτες”, καταγράφεται με ιδιαίτερα χαρακτηριστικούς τρόπους την τελευταία βδομάδα και αν επιζήσει της αμοιβαίας έλλειψης εμπιστοσύνης και των κοινωνιολογικών διαφορών θα έχει άμεσες επιπτώσεις σε όλο το φάσμα των εσωτερικών συσχετισμών δυνάμεων αλλά και στην εξωτερική πολιτική.
Κοινός τόπος
Βασικοί καταλύτες που φέρνουν κοντά ισλαμιστές και κεμαλιστές είναι ο εθνικισμός και ο κρατισμός και η σύγκλιση αυτή έχει την δυναμική να περιθωριοποιήσει ακόμα περισσότερο το κουρδικό κίνημα ενώ θα επηρεάσει και την στάση της Αγκυρας στα κρίσιμα ζητήματα της εξωτερικής πολιτικής και φυσικά και στο Κυπριακό.
Συμβολισμοί του Τακσίμ
Για άλλη μια φορά, η πολιτική ζωή και η σημειολογία της στο Τακσίμ αναδεικνύουν με χαρακτηριστικό τρόπο τις μεγάλες αλλαγές που έχουν γίνει στην τουρκική κοινωνία και πολιτική την τελευταία μακρά περίοδο με αποκορύφωμα την περίοδο μετά την απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου.
Οι ισλαμιστές, οι κοινωνικές και πολιτικές αυτές δυνάμεις που έχουν ως βασική αναφορά το Ισλάμ και την “Ανατολή”, λειτουργούν ως οι “ιδιοκτήτες” και οι “προστάτες” του κράτους και του έθνους, θεωρώντας, χάρη στα δεκατρία χρόνια διακυβέρνησης του ΑΚΡ, ότι όχι μόνο έχουν την ισότιμη θέση τους στο κράτος και στο έθνος αλλά ότι έχουν πλέον και το καθήκον να το προστατέψουν. Η έντονη διάσταση απειλής ενάντια του ίδιου του τουρκικού έθνους που αμέσως δόθηκε στην απόπειρα του πραξικοπήματος και στην οργάνωση του Φετουλάχ Γκιουλέν έχουν προσδώσει έναν έντονο χαρακτήρα αγώνα ανεξαρτησίας στην περίοδο μετά την 15η Ιουλίου και αυτό έχει φέρει τους ισλαμιστές στην καρδιά του τουρκικού έθνους.
Οι νύχτες στο Τακσίμ με οπαδούς του ΑΚΡ να κυματίζουν αμέτρητες τουρκικές σημαίες και να ακούν και να αναπαραγάγουν μια έντονα πατριωτική-κρατιστική ρητορική είναι ενδεικτική της μεγάλης αυτής αλλαγής που έγινε στην Τουρκία. Αμέτρητες τουρκικές σημαίες, με φόντο τον Ατατούρκ όμως αυτές, αλλά και το ίδιο έντονη πατριωτική-κρατιστική ρητορική χαρακτήρισαν και την μεγάλη διαδήλωση υπέρ της δημοκρατίας που οργάνωσε την περασμένη Κυριακή και το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) στο Τακσίμ.
Μια διαδήλωση στην οποία συμμετείχαν συμβολικά ορισμένα μέλη του ΑΚΡ και που έγινε όχι μόνο με τις ευλογίες της κυβέρνησης αλλά και με όλη την πρακτική βοήθεια της για την μεταφορά των οπαδών και για την ασφάλεια τους. Οταν οι οπαδοί του CHP άρχισαν σιγά-σιγά να αναχωρούν από την πλατεία του Τακσίμ την Κυριακή νωρίς το βράδυ, οι οπαδοί του ΑΚΡ έπαιρναν την θέση τους για να περάσουν την νύχτα στην πλατεία, όπως κάθε νύχτα μετά την απόπειρα πραξικοπήματος.
Με άξονα το κράτος-έθνος
Ο συμβολισμός και η σημειολογία αυτής της «αλλαγής φρουράς» καταγράφει ακριβώς το τι συντελείται σήμερα στην Τουρκία: Το έθνος και το κράτος αποτελούν τον πολύτιμο λίθο τόσο και για τους ισλαμιστές όσο και για τους κεμαλιστές χωρίς πια να αποτελεί πραγματικά ο μήλον της Εριδος καθώς οι κεμαλιστές έχουν συνειδητοποιήσει ότι δεν έχουν πια την δυνατότητα να διεκδικούν το κράτος όπως παλαιότερα.
Το έθνος νομιμοποιείται το ίδιο ισχυρά τόσο από τους ισλαμιστές όσο και από τους κεμαλιστές έχοντας σήμερα μετατραπεί, μαζί με το κράτος, ως κυρίαρχο πεδίο σύγκλισης ανάμεσα στα δύο αντίπαλα δέη της Τουρκικής Δημοκρατίας. Με τους ισλαμιστές να χρησιμοποιούν τους δικούς τους συμβολισμούς, το δικό τους λεξιλόγιο και τις δικές τους αναφορές για την νομιμοποίηση του κράτους-έθνους και τους κεμαλιστές διαφορετικούς.
Για πρώτη φορά μετά τον πόλεμο της ανεξαρτησίας του οποίου είχε ηγηθεί ο Μουσταφά Κεμάλ, ισλαμιστές και κεμαλιστές συμπράττουν για να σώσουν το έθνος, με τους ισλαμιστές να είναι ωστόσο σήμερα οι κυρίαρχοι του παιχνιδιού.
Στην Αγκυρα και στην Κωνσταντινούπολη καταγράφονται ήδη συμμαχίες ανάμεσα στις δυο δυνάμεις, σε διάφορα επίπεδα. Ενας από τους βασικούς λόγους, ο πιο πρακτικός ίσως, είναι ότι λόγω όλων των μαζικών εκκαθαρίσεων και διώξεων στις δημόσιες υπηρεσίες, η κυβέρνηση έχει άμεση ανάγκη από νέα στελέχη και κυρίως από στελέχη με τεχνογνωσία και εμπειρίες. Σε ορισμένα κρίσιμα πεδία, με πιο επείγον αυτό της οικονομίας, η κυβέρνηση φαίνεται ότι ήδη στρατολογεί από τον μη ισλαμικό χώρο και ξένοι επενδυτές λαμβάνουν θετικά μηνύματα. Ανάμεσα στα οποία είναι και ότι η κυβέρνηση θα εκμεταλλευτεί τις βαθιές ανακατατάξεις στην δημόσια διοίκηση για να κάνει μια ριζική επανεκκίνηση σε όλα τα επίπεδα και να προωθήσει τις μεγάλες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που εκκρεμούσαν την τελευταία μακρά περίοδο.
Και το Κυπριακό
Στο υπουργείο Εξωτερικών αναμένεται επίσης να γίνουν ορισμένες εσωτερικές αλλαγές και, σύμφωνα με έμπειρους Τούρκους αναλυτές, θα αναβαθμιστούν σε κάποιες σημαντικές θέσεις πρόσωπα που δεν πρόσκεινται στον ισλαμικό χώρο.
Ωστόσο, η σύγκλιση ισλαμιστών και κεμαλιστών δεν αναμένεται να επεκταθεί σε όλους τους τομείς και σίγουρα όχι σε τομείς ιδιαίτερα κρίσιμους για τον χαρακτήρα του κράτους όπως η παιδεία όπου το ΑΚΡ θέλει να κρατήσει το μονοπώλιο.
Η σύγκλιση ισλαμιστών-κεμαλιστών ενδέχεται να αποδειχθεί χωρίς μέλλον καθώς η έλλειψη εμπιστοσύνης και η βαθιά πόλωση που εξακολουθεί να καταγράφεται στην τουρκική κοινωνία αποτελούν βασικά εμπόδια για την συνέχιση του «μήνα του μέλιτος».
Πολλά θα εξαρτηθούν από τις εξελίξεις όχι μόνο στο εσωτερικό της χώρας αλλά κυρίως από τις σχέσεις με την Ε.Ε. και τις ΗΠΑ.
Η στάση της Αγκυρας στο Κυπριακό θα επηρεαστεί άμεσα από τις ζυμώσεις αυτές αλλά η ενίσχυση του εθνικισμού και της έννοιας του τουρκισμού και του κράτους μέσω της σύγκλισης ισλαμιστών-κεμαλιστών δεν θεωρείται καλός οιωνός, σύμφωνα με έμπειρους παρατηρητές.
Κουρδικό, ο μεγάλος απών των πολιτικών ζυμώσεων.
Ο μεγάλος απών από τον “μήνα του μέλιτος”, σε αντίθεση με τον πόλεμο της ανεξαρτησίας του Κεμάλ Ατατούρκ, είναι οι Κούρδοι. Το Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP) έκανε την διαδήλωση του υπέρ της δημοκρατίας στην περιφέρεια της Κωνσταντινούπολης, σε μια γειτονιά με έντονο κουρδικό στοιχείο, μακριά από το Τακσίμ.
Ο Σελαχατίν Ντεμιρτάς δεν εκλήθη στο Προεδρικό Μέγαρο μαζί με τον αρχηγό του CHP, τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος είχε στο παρελθόν πει ότι δεν θα πήγαινε ποτέ στο “Σαράι” του Ταγίπ Ερντογάν.
Η σύγκλιση ισλαμιστών-κεμαλιστών γύρω από τον άξονα του κράτους-έθνους αφήνει στο περιθώριο τους Κούρδους οξύνοντας έτσι τις ανησυχίες πολλών ότι το κουρδικό πρόβλημα θα κλιμακωθεί την επόμενη περίοδο. Οι ισορροπίες άλλωστε στο ευρύτερο κουρδικό περιβάλλον στην Συρία και το Ιράκ δημιουργούν έναν κυκεώνα δυναμικών και συσχετισμών δυνάμεων που καθιστούν το κουρδικό ζήτημα ωρολογιακή βόμβα για όλη την περιοχή. Οι επόμενοι μήνες και η έκβαση του πολέμου στη Συρία θα κρίνουν σε μεγάλο βαθμό αν το Κουρδικό, ιδίως αν προχωρήσουν οι διαδικασίες αυτοδιάθεσης των Κούρδων της βόρειας Συρίας θα μπει σε μια διαδικασία πολιτικών ζυμώσεων, η έκβαση των οποίων-για την Τουρκία-θα μπορούσε να αποκτήσει έντονα συγκρουσιακό χαρακτήρα.
