Ο John Sutter και η Edythe McNamee, δημοσιογράφοι, ταξίδεψαν για λογαριασμό του CNN στη Μαυριτανία της Δυτικής Αφρικής προκειμένου να καταγράψουν εάν και σε ποιό βαθμό υφίσταται πραγματικά ο θεσμός της δουλείας. Το ρεπορτάζ δημοσιεύθηκε ηλεκτρονικά το Μάρτιο του 2012 και μεταδόθηκε επίσης ως ντοκυμαντέρ. Διαβάστε επίσης https://jaj.gr/simantikes-erevnes/erevnes/project-slaverys-last-stronghold/
Οι δυσκολίες ήταν τεράστιες αφού αναγκάστηκαν να δουλέψουν το μεγαλύτερο μέρος της έρευνας σε μυστικές τοποθεσίες και στη διάρκεια της νύχτας έχοντας ουσιαστικά απέναντί τους την κυβέρνηση της χώρας.Τα ευρήματα είναι σοκαριστικά.
Οι κύριες πηγές τους ήταν δύο άντρες οι οποίοι από διαφορετικές εκκινήσεις μάχονται τη δουλεία: Ενας πρώην δουλοκτήτης, o Abdel Nasser Ould Ethmane και ένας πρώην σκλάβος, η οικογένεια του οποίου ήταν όλοι σκλάβοι, o Boubacar Messaoud. Οι δυό τους δημιούργησαν την πιό σημαντική και δραστήρια οργάνωση για την καταπολέμηση της δουλείας στη Μαυριτανία, την SOS Slaves ( anti slavery international).
Η ιστορία των δημοσιογράφων του CNN αναπτύσσεται με κέντρο την ιστορία σκλαβιάς και απελευθέρωσης της Moulkheir Mint Yarba…
«Η Moulkheir Mint Yarba επέστρεψε μια μέρα από τη δουλειά της ως γιδοβοσκός στην έρημο της Σαχάρας και είδε κάτι αδιανόητο: Το κοριτσάκι της, που μόλις και μετά βίας μπουσουλούσε, το είχαν παρατήσει έξω για να πεθάνει. Η συνήθως στωική μητέρα – της οποίας τα κατάμαυρα μάτια και τα χέρια σαν χαρτόνι κουβαλούν δεκαετίες θλίψης – έκλαψε όταν είδε το άψυχο πρόσωπο του παιδιού της, με τα μάτια ανοιχτά και καλυμμένο από τα μυρμήγκια, ξαπλωμένο στην πορτοκαλί άμμο της ερήμου της Μαυριτανίας. Το αφεντικό που είχε βιάσει τη Moulkheir για να γεννηθεί το παιδί, ήθελε να τιμωρήσει τη σκλάβα του. Της είπε ότι θα δούλευε πιο γρήγορα χωρίς το παιδί στην πλάτη της. Προσπαθώντας να συνέλθει, η Moulkheir ρώτησε αν θα μπορούσε να κάνει ένα διάλειμμα για να προσφέρει στην κόρη της μια πρέπουσα ταφή. Η απάντηση του αφεντικού της: «Πήγαινε πίσω στη δουλειά. Η ψυχή της είναι η ψυχή ενός σκυλιού» τον θυμάται να λέει»[…]
[…]Όταν συναντήσαμε τη Moulkheir σε ένα γκρίζο, υπαίθριο γραφείο στη Νουακσότ, την παραθαλάσσια πρωτεύουσα της Μαυριτανίας με τα τσιμεντένια κτίρια διάσπαρτα στην Σαχάρα, σαν λέγκο σε αμμοδόχο, ο φύλακας που είχαμε προσλάβει καθόταν στην πόρτα για να βεβαιωθεί ότι δεν μας ακολουθούσε κάποιος εκπρόσωπος της κυβέρνησης, όπως είχαν κάνει σε άλλα σημεία της επίσκεψής μας.
Η Moulkheir, στα 40 της, φορούσε μια έντονη μπλε μαντίλα και ασορτί φόρεμα. Ήταν αρκετά γενναία για να πει την ιστορία της με αυτοκυριαρχία και ακλόνητη αποφασιστικότητα. Αυτό το έκανε με την ελπίδα ότι τα πρώην αφεντικά της θα οδηγηθούν στη δικαιοσύνη. Γνώριζε ότι λέγοντας την ιστορία της θα μπορούσε να κινδυνεύσει, ζήτησε όμως να αναφερθεί το όνομα της και να παρουσιαστεί η φωτογραφία της. «Δεν φοβάμαι κανέναν», είπε.
Καθώς διηγούνταν τα βασανιστήρια, τη φυλάκιση και την απόδραση της, τα χέρια της έκαναν άγριες κινήσεις, τα μάτια της ωστόσο παρέμεναν εστιασμένα, σαν καρφωμένα, στα δικά μου. Ακούγοντας την ιστορία της, δύο γεγονότα έγιναν οδυνηρά προφανή: Στη Μαυριτανία, τα δεσμά της δουλείας είναι τόσο ψυχικά όσο και σωματικά. Και το να τα σπάσεις – μια ανυπολόγιστα μακρά διαδικασία – απαιτεί απίθανους συμμάχους.[…]
[…]Οι δουλοκτήτες στη Μαυριτανία έχουν πλήρη κυριότητα επί των σκλάβων τους. Μπορούν να τους διώξουν κατά βούληση και είναι συνηθισμένο για ένα δουλοκτήτη να χαρίζει ένα νεαρό σκλάβο ως δώρο γάμου. Αυτή η πρακτική διαλύει τις οικογένειες. Η Moulkheir δεν γνώρισε ποτέ τη μητέρα της και σχεδόν καθόλου τον πατέρα της. Οι περισσότερες οικογένειες σκλάβων στη Μαυριτανία αποτελούνται από σκουρόχρωμους ανθρώπους των οποίων οι πρόγονοι είχαν συλληφθεί από πιο ανοιχτόχρωμους Άραβες Βέρβερους αιώνες πριν. Οι σκλάβοι συνήθως δεν αγοράζονται και πωλούνται – δίνονται μόνο ως δώρα και δεσμεύονται για όλη τους τη ζωή. Οι απογόνοι τους γίνονται και αυτοί αυτόματα σκλάβοι.
Όλα τα παιδιά της Moulkheir γεννήθηκαν στη σκλαβιά. Και όλα ήταν το αποτέλεσμα του βιασμού από τον αφέντη της.
Οι επιθέσεις ξεκίνησαν αμέσως μόλις άρχισε να καλύπτει το κεφάλι της με τη μαντίλα, μια μουσουλμανική παράδοση που ξεκινά στην εφηβεία. Ο αφέντης πήρε τη Moulkheir έξω στα χωράφια κοντά στο σπίτι του και τη βίασε μπροστά στα ζώα. Η Moulkheir δεν είχε καμία επιλογή αλλά από το να αντέξει αυτό το βασανιστήριο. Είχε πείσει τον εαυτό της ότι αφέντης της ήξερε τι ήταν καλύτερο για εκείνη – ότι αυτός ήταν ο τρόπος που όλα γίνονταν πάντα, θα γίνονταν πάντα.[…]
[…]Ο πρώην δουλοκτήτης και συνιδρυτής της SOS Slaves, o Abdel, είναι 47 ετών.Ήταν 7 όταν επέλεξε ένα αγόρι με δέρμα στο χρώμα του κάρβουνου, να είναι ο προσωπικός του σκλάβος για μια ζωή. Ο νεαρός ιδιοκτήτης σκλάβων έκανε την επιλογή στην τελετή περιτομής του. Θα μπορούσε να πάρει ό,τι ήθελε ως δώρο για αυτήν την ιεροτελεστία της μετάβασής του στην ενήλικη ζωή: μια κατσίκα, καραμέλες, χρήματα. Αλλά ο Abdel ήθελε το σκουρόχρωμο αγόρι. «Ήταν σαν να διάλεγα κάποιο παιχνίδι», δήλωσε ο Abdel για την επιλογή του σκλάβου του. «Ο Forme, ήταν σαν να ήταν ένα αντικείμενο – ένα αντικείμενο που με ευχαριστούσε. Αυτή η ιδέα μου ήρθε, γιατί υπήρχαν όλες αυτές οι ιστορίες γι’ αυτόν που με έκαναν να γελάω – ότι μιλούσε στον ύπνο του, ότι ήταν λίγο παχουλός και λίγο αδέξιος, ότι έχανε συνέχεια τα ζώα που έπρεπε να παρακολουθεί και ότι μετά τον τιμωρούσαν συνέχεια για αυτό. Εκείνη την εποχή δεν αισθανόμουν ένοχος». Θα μπορούσε να συνεχίσει στον ίδιο τρόπο ζωής αν δεν μεσολαβούσε ένας δάσκαλος.
[…]Οι γονείς του Abdel ήθελαν να πάει σε σχολείο στο Νουακσότ, 300 χιλιόμετρα δυτικά του αμμώδους οροπεδίου όπου έτρεφαν κατσίκες και καμήλες. Του ανατέθηκε ένας δάσκαλος, ένας εκκεντρικός Ευρωπαίος με πεπλατυσμένα γυαλιά και Αφρικανός, όπως θυμάται ο Abdel. Ο άνδρας ζητούσε από τον Abdel, που ήταν περίπου 12, να πηγαίνει στο Γαλλικό Πολιτιστικό Κέντρο του Νουακσότ κάθε μέρα για επιπλέον διάβασμα.
Διστακτικός στην αρχή, ο Abdel σύντομα βυθιζόταν σε κάθε βιβλίο που μπορούσε να βρει. Ξεκίνησε με τα γαλλικά κόμικ, όπως ο «Αστερίξ». Δεν άργησε πολύ να περάσει σε βιβλία για τη Γαλλική Επανάσταση.Σε ένα βιβλίο σχετικά με το θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το οποίο τράβηξε από τα ράφια της βιβλιοθήκης σχεδόν τυχαία, ο Abdel βρήκε την ιδέα που θα άλλαζε τη ζωή του για πάντα: Οι άνθρωποι γεννιούνται και παραμένουν ελεύθεροι, με ίσα δικαιώματα. Ο Abdel διάβασε ξανά και ξανά αυτή τη γραμμή.
«Άρχισα να αναρωτιέμαι αν το βιβλίο έλεγε ψέματα», μας είπε, «ή αν τα ψέματα προέρχονται μάλλον από το δικό μου πολιτισμό”.
Στα 16, επέστρεψε στο νομαδικό οικισμό της οικογένειάς του στην έρημο για να πει τους σκλάβους του ότι ήταν ελεύθεροι. Ήταν σοκαρισμένος από την απάντηση τους. Δεν ήθελαν να είναι ελεύθεροι, θυμάται. Ή δεν ήξεραν τι θα πει ελευθερία».[…]
[…]Λίγο μετά τα 20, ο Abdel διοργάνωσε μια κοινότητα νεαρών ακτιβιστών, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν ανοιχτόχρωμοι σαν κι αυτόν, και άρχισαν να συζητήσουμε την ουσία της δουλείας με την οποία είχαν μεγαλώσει και, στην πραγματικότητα, διαιωνιζόταν. Ήταν μέσα από αυτές τις συζητήσεις που ο Abdel συνάντησε τον Boubacar Messaoud.
Οι άνδρες γνωρίστηκαν σε μια ταράτσα, το 1995, κάτω από το νυχτερινό ουρανό των άστρων της ερήμου. Μιλώντας σιγανά, σχεδίαζαν την ίδρυση μιας οργάνωσης υπέρ κατάργησης με την ονομασία SOS Slaves.[…]
[…]Ο Boubacar εξακολουθεί να ζει στο τσιμεντένιο συγκρότημα που χρησίμευσε ως τόπος συνάντησης για την πρώτη συζήτηση στην ταράτσα για την SOS Slaves. Το βράδυ που του πήραμε συνέντευξη, περπατήσαμε προς το σπίτι του ακολουθώντας παράδρομους, στρίβοντας σε αμμώδη σοκάκια και γυρνώντας πίσω για να ελέγξουμε αν μας ακολουθούσαν.[…]
[…]στα 7, στην ίδια ηλικία που Abdel διάλεξε το σκλάβο του, ο Boubacar πήγαινε στο τοπικό σχολείο, ακόμη και αν αυτό δεν επιτρεπόταν. Ένας διαχειριστής τον είδε να στέκεται στα σκαλιά του σχολείου κλαίγοντας και, συμπονώντας τον, όπως μας είπε ο Boubacar, του επέτρεψε να παρακολουθεί. Η εκπαίδευση θα άλλαζε τη ζωή του Boubacar, ακριβώς όπως θα άλλαζε και τη ζωή του Abdel. Μόλις άρχισε να διαβάζει για τη ζωή έξω από το μικροσκοπικό του κόσμο, αφοσιώθηκε στην ιδέα ότι όλοι οι άνθρωποι – συμπεριλαμβανομένης της οικογένειάς του- θα πρέπει να είναι ελεύθεροι[…]
[…]«Οι αλυσίδες είναι για το σκλάβο που μόλις έχει γίνει σκλάβος, ο οποίος … μόλις πέρασε τον Ατλαντικό», ανέφερε ο Boubacar. «Αλλά ο σκλάβος πολλών γενεών, ο σκλάβος που προέρχεται από πολλές γενιές, είναι σκλάβος ακόμη και στο μυαλό του. Και αυτός είναι τελείως πειθήνιος. Είναι έτοιμος να θυσιάσει τον εαυτό του, ακόμα και για το αφεντικό του. Και, δυστυχώς, είναι αυτό το είδος της δουλείας που έχουμε σήμερα» — τη δουλεία που «ονειρεύονταν οι Αμερικάνοι ιδιοκτήτες φυτειών». Την πρώτη φορά που οι ακτιβιστές προσπάθησαν να διασώσουν τη Yarba εκείνη αρνήθηκε να φύγει. Ποτέ δεν είχε γνωρίσει τη ζωή έξω από την έρημο. Η σκέψη της πόλης την τρόμαζε και φοβόταν τη βίαιη τιμωρία από τους αφέντες της»[…]
[…]Μετά την περιοδεία του στο βορρά, στρέψαμε την προσοχή μας νότια, στην περιοχή Brakna, όπου το έδαφος έχει το χρώμα του Άρη. Αποστολή μας ήταν να επισκεφθούμε τα χωριά που κατοικούνται αποκλειστικά από σκλάβους και πρώην σκλάβους, τοποθεσίες που ονομάζονται adwaba. Τα χωριά αυτά, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, αντιπροσωπεύουν το κενό στο οποίο βρίσκονται πολλοί σκλάβοι. Ούτε ελεύθεροι ούτε με χειροπέδες, οι κάτοικοι των χωριών adwaba ανήκουν και είναι υπόχρεοι σε ιδιοκτήτες που ζουν αλλού, όπως υποστηρίζουν οι υπέρμαχοι της κατάργησης. ΟΙ ιδιοκτήτες των σκλάβων έρχονται στην πόλη για τη συγκομιδή, για να καρπωθούν τα αγαθά των εργαζομένων που δεν πληρώνουν. Είναι σαν αυτοί οι σκλάβοι να είναι δεμένοι με τα αφεντικά τους με ένα μακρύ λουρί – ένα ελαστικό λουρί, το οποίο όμως δεν μπορεί να σπάσει.[…]
[…]Οι ελλείψεις σε τρόφιμα στο χωριό είναι τόσο τρομερές που τα παιδιά ξορκίζουν την πείνα τρώγοντας άμμο. Είδαμε ένα ξυπόλητο αγόρι να χώνει το πετρώδες χώμα στο στόμα του με ένα ανοιχτό πράσινο κομμάτι πλαστικό. Τέτοιες συνθήκες είναι ένας ακόμη λόγος που μερικοί Μαυριτανοί σκλάβοι στην πραγματικότητα προτιμούν να μείνουν στα σπίτια των ιδιοκτητών τους: Αν φύγουν, είναι δύσκολο να επιβιώσουν.[…]
Οι ακτιβιστές έχουν προσπαθήσει να φέρει δεκάδες υποθέσεις σε δίκη από το 2007, όταν ψηφίστηκε ο νόμος που ποινικοποιεί τη δουλεία. Μόνο μία ήταν επιτυχής. Τον Ιανουάριο του 2011, ο Oumoulmoumnine Mint Bakar Vall καταδικάστηκε σε έξι μήνες φυλάκιση για την υποδούλωση δύο νεαρών κοριτσιών, σύμφωνα με δημοσιεύματα. Ωστόσο, η νίκη θεωρήθηκε ως γλυκόπικρη: Ακτιβιστές κατά της δουλείας συνελήφθησαν και καταδικάστηκαν σε 6 μήνες φυλάκιση επειδή επέστησαν την προσοχή της κυβέρνησης στην υπόθεση, σύμφωνα με την οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων Anti-Slavery International. Σε άλλες περιπτώσεις, οι ακτιβιστές προχώρησαν σε απεργίες πείνας για να προσπαθήσουν να αναγκάσουν την άσκηση διώξεων. Μέχρι στιγμής, κανένας δικαστής δεν έχει αναλάβει την υπόθεση της Moulkheir.
Update
