Νικόλας Σεβαστάκης
ΦΑΝΤΑΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΙΡΟΥ ΜΑΣ, ΑΡΙΣΤΕΡΑ, ΚΡΙΤΙΚΗ, ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ.
Εκδόσεις ΠΟΛΙΣ
Με απαραίτητη προϋπόθεση την εμπιστοσύνη του αναγνώστη προς τον δημοσιογράφο, κάποιες φορές θα αρκούσε για την παρουσίαση ενός βιβλίου μία και μόνη φράση: η προτροπή «διαβάστε το»! Μια τέτοια περίπτωση είναι το τελευταίο βιβλίο του Νικόλα Σεβαστάκη.
Οσοι δεν νιώθουν ταπεινωμένοι από τους ξένους αλλά προβληματισμένοι για τις όποιες πολιτικές και νοοτροπίες έδωσαν στην καθημερινότητά μας τα σημερινά, απεχθή, χαρακτηριστικά, όσοι στήριξαν στο παρελθόν –κυρίως μεταπολιτευτικά- την Αριστερά πιστεύοντας στο «ηθικό πλεονέκτημα», κρύβοντας, υποσυνείδητα ή όχι, κάτω απ΄το χαλί την ολοκληρωτική πλευρά κάθε δογματικής ιδεολογίας, όσοι έρχονται καθημερινά και βασανιστικά αντιμέτωποι με τον λαϊκισμό, το «φλύαρο ψυχόδραμα του παρόντος» θα βρουν στο βιβλίο μια όαση αδελφής σκέψης.
Σε 130 περίπου σελίδες, ο συγγραφέας δημιουργεί ένα τοπίο καθαρό για να σταθεί ο ζαλισμένος, πλην σκεπτόμενος Ελλην, να πάρει τις διατυπωμένες διαυγείς σκέψεις που αφήνουν, επιτρέπουν και προτρέπουν τη νοητική πρωτοβουλία και να τακτοποιήσει τη δική του σκέψη, να βρεί ίσως τον τρόπο να σταθεί μέσα σε ό,τι μας συμβαίνει. Διότι, αν και η «ελληνική παθογένεια» κάνει το γύρο σε ομιλίες πολιτικών, διανοουμένων και σχολιαστών σε mass και social media, εδώ τα κομμάτια της συνδέονται σε ένα σύνολο εύληπτο, με ερμηνείες που δεν προσπαθούν να συναντήσουν τις ρίζες της στα βάθη και τα πάθη της Ορθόδοξης Εκκλησίας (που υπάρχουν), στις απαρχές του νεοελληνικού κράτους και των πελατειακών σχέσεων (που υπάρχουν). Είναι σίγουρο (και φανερό μέσα στις γραμμές) ότι ο συγγραφέας τις γνωρίζει αλλά επιλέγει να μην απευθυνθεί ως μέρος της ελίτ των ελλήνων διανοουμένων (που, εδώ που τα λέμε, η αποτυχία της αντικατοπτρίζεται στη σημερινή κατάσταση) αφ’ υψηλού σε μια ελίτ αναγνωστών αλλά να μας απευθυνθεί ως πάσχων συνοδοιπόρος.
Αναφέρεται σε όρους, αναλύει, ερμηνεύει, προβληματίζεται, απαντά σε ισχυρισμούς και επιχειρήματα εξ Αριστερών, διευκρινίζει, εντοπίζει αμφισημίες, υπενθυμίζει: « Στους χώρους των αριστερών ριζοσπαστισμών, ο όρος ολοκληρωτισμός θεωρήθηκε ένα ακόμα φιλολογικό σκευοφυλάκιο του αρχαϊκού αντικομμουνισμού, έτσι όπως εκείνος συγκροτήθηκε στον ευρωατλαντικό κόσμο κατά τις μεταπολεμικές δεκαετίες.
Στην καθ’ημάς Ακροαριστερά, ο προσδιορισμός «ολοκληρωτικός» μπορεί να χρησιμοποιείται με μεγάλη άνεση για τον σύγχρονο καπιταλισμό, αλλά με καμία έννοια για όψεις της εμπειρίας του ιστορικού κομμουνισμού. Η άνοδος και η εδραίωση , επίσης, του εγχώριου φιλοναζιστικού εξτρεμισμού (φαινόμενο Χρυσή Αυγή), έθεσε εκ νέου το θέμα του αντιφασισμού και της αντιφασιστικής παιδείας των σύγχρονων Ελλήνων.
Στο βαθμό που, στην αντιφασιστική μνήμη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και της Αντίστασης, η Δύση υπήρξε σύμμαχος της Σοβιετικής Ενωσης και του Στάλιν, η ανακίνηση των στοχασμών για τον ολοκληρωτισμό (και μάλιστα τον αριστερογενή) θεωρείται μάλλον επιζήμια για την αφύπνιση ως προς τον κίνδυνο της Ακροδεξιάςκαι της γοητείας την οποία μπορεί να ασκεί σε ένα τμήμα του ελληνικού πληθυσμού. Μπροστά στην απειλή μιας εθνικιστικής, ξενόφοβης Δεξιάς σε αρκετές χώρες της Βόρειας και Ανατολικής Ευρώπης, αλλά και μπροστά στη γενικότερη ανάδυση ενός επιθετικού νεοσυντηρητισμού, η επιστροφή στο ζήτημα των σταλινικών δεινών ή στις εμπειρίες της σοσιαλιστικής Τρομοκρατίας μοιάζει-λένε πολλοί- εκτός τόπου αναβίωση και εμμονή. Αυτή τουλάχιστον η αντίληψη κυριαρχεί στη διανόηση της ριζοσπαστικής αριστεράς και στους χώρους που αναγνωρίζονται στον αντιφασισμό, όχι όμως και σε κάποιον αντιολοκληρωτισμό[…] οι αδυναμίες που μπορεί να εντοπίσει κανείς στις επιμέρους στοχαστικές ερμηνείες του ολοκληρωτισμού δεν αναιρούν τη σημασία που έχει η αντι-ολοκληρωτική μαρτυρία για την αυτοσυνείδηση των συγχρόνων και για την πρακτική πολιτική μας παιδεία. Αντίθετα, η κατανόηση του εύθραυστου χαρακτήρα της δημοκρατίας και η υπενθύμιση των μεγάλων πολιτικών και ανθρώπινων καταστροφών στην εξέλιξη της ανθρωπότητας συνιστούν προϋπόθεση κάθε στοχασμού για την ελευθερία και τους όρους της δίκαιης κοινωνίας».
Η εκλογή ΣΥΡΙΖΑ, το δραματικό καλοκαίρι του 2015 με το αλήστου μνήμης δημοψήφισμα, η «επιστροφή της πολιτικής ως ένα συμπαθές διφορούμενο»-φράση που «στοιχειώνει τις δημόσιες συζητήσεις των τελευταίων χρόνων», ό,τι έδωσε την ευκαιρία στον Αλέξη Τσίπρα να γίνει πρωθυπουργός, οι ηθικοί αφορισμοί ως πολεμικό εργαλείο και η απόλαυση της δαιμονολογίας ως πολιτική κριτική, «η έλλειψη αρετής που μεταφράζεται απλώς ως αθλιότητα μιας πρόθεσης και όχι ως προβληματική κατασκευή ενός θεσμού», η σχέση της λογοτεχνίας με τις πολιτικές ιδέες, ο «εθνορομαντισμός της κρίσης» αλλά και ο τρόπος που αντιμετώπισε και αντιμετωπίζει η ευρωπαϊκή αριστερά την απειλή του ισλαμικού φονταμενταλισμού …δίνουν σε τίτλους μια ιδέα για το περιεχόμενο του βιβλίου.
Και πάμε από κει που ξεκινήσαμε: Διαβάστε το!
