Στις 9 Νοεμβρίου του 1989, αυτές οι σκέψεις δεν αποτελούσαν-δικαίως- προτεραιότητα για το πλήθος των  Ανατολικογερμανών που συνέρρεαν για να διαβούν, ελεύθερα πιά, το μισητό τείχος. Ισως αργότερα, αντιμετωπίζοντας τις δυσκολίες επανένταξης σε μια δυτική κοινωνία έμπλεη συναγωνισμού ικανοτήτων και ελεύθερου ανταγωνισμού, αυτές οι σκέψεις να πήραν τη μορφή βαθιάς δυσαρέσκειας, δύσκολης και, για πολλούς, ακατανόητης εμπειρίας. Θα τα κατάφερναν όμως. Στο κάτω κάτω ήταν Γερμανοί. Και ως Γερμανοί είχαν ξεπεράσει, απορρίψει, πολεμήσει αρκετές εμπειρίες «9 Νοεμβρίου»: Στις 9 Νοεμβρίου του 1918 ο σοσιαλδημοκράτης  Philipp Sceidemann είχε αναγγείλει από το μπαλκόνι του Ράϊχσταγκ στο Βερολίνο τη γέννηση αυτού που σε λίγο θα ονομάζαμε Δημοκρατία της Βαϊμάρης και δυό μέρες αργότερα η Γερμανία θα υπέγραφε την επίσημη ήττα της στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Στις 9 Νοεμβρίου του 1923, ο Χίτλερ ανεβαίνοντας στην καρέκλα μιας μπυραρίας θα ανακοίνωνε πραξικόπημα εναντίον της «κυβέρνησης των εγκληματιών του Νοεμβρίου». Προς τιμήν αυτού του πραξικοπήματος θα ακολουθούσε, στις 9 Νοεμβρίου του 1938, η απεχθής «Νύχτα των Κρυστάλλων» με τις γνωστές χυδαίες και απάνθρωπες επιθέσεις εναντίον Εβραίων και των περιουσιών τους.

Μετά από όλα αυτά, η Γερμανία αποφάσισε επισήμως ότι η χαρά για την 9η Νοεμβρίου του 1989 θα εορτάζεται στις 3 Οκτωβρίου. Πολύ σωστά, σκέφτηκαν να αποφύγουν τα μπερδέματα. Οχι μόνο για το τι θα μπορούσαν αυτές οι συμπτώσεις να πυροδοτήσουν στα εσωτερικά τους αλλά και στις αναφορές των ΜΜΕ που στη διάρκεια του 20ού αιώνα “έχυσαν πολύ μελάνι” για τη Γερμανία.

Ο ρόλος των ΜΜΕ, στη συγκεκριμένη περίπτωση της αισιόδοξης 9^ης Νοεμβρίου του 1989, ήταν κυριολεκτικά καθοριστικός αφού…καθόρισε την ημερομηνία. Στις 6:50 μ.μ, ο Gunther Schabowski, εκπρόσωπος Τύπου του κομμουνιστικού Κόμματος της Α. Γερμανίας ανακοινώνει σε συνέντευξη τύπου, μεταδιδόμενη ζωντανά από την κρατική τηλεόραση, ότι οι ταξιδιωτικοί κανόνες για τους κατοίκους της Α. Γερμανίας αλλάζουν και θα τους επιτρέπεται να ταξιδεύουν ελεύθερα με μια βίζα.

Δημοσιογράφος εκ των παρόντων ρωτάει «από πότε θα ισχύσει αυτό το μέτρο;», ο Schabowski, τελών εν συγχύσει, ρωτάει με τη σειρά του “τι;”, οι δημοσιογράφοι αρχίσουν να μιλάνε μεταξύ τους αναρωτώμενοι αν είναι αλήθεια ή άλλο ένα κόλπο τακτικής καθυστερήσεων αφού είχαν κληθεί για να ακούσουν απλώς μια σειρά μέτρων απλής βελτίωσης της επικοινωνίας μεταξύ των δύο Γερμανιών, ο Schabowski ξύνει το κεφάλι του, βάζει-βγάζει τα γυαλιά του και για να τελειώνει κι αυτός κι εμείς,  απαντά: “Ab sofort-Αμέσως».

Καμμιά σημασία δεν είχε από δω και στο εξής η αντίδραση των φρουρών στα σημεία ελέγχου του τείχους οι οποίοι, αναζητώντας μια επίσημη εντολή από τους υπεύθυνους του κόμματος, έπαιρναν τη διευκρίνιση ότι «το τείχος παραμένει κλειστό μέχρι νεωτέρας». Οι δημοσιογράφοι είχαν εκπληρώσει το καθήκον τους στέλνοντας παντού την είδηση «Το τείχος είναι ανοιχτό» και, η ροή των ανθρώπων που κατέληξε σε χιλιάδες, υποχρέωσε τους φρουρούς να ανοίξουν αρχικά το πέρασμα της Bornholmer Street και οι υπόλοιπες πύλες προς τη Δύση ακολούθησαν η μία μετά την άλλη. Η τηλεόραση, το βασιλεύον ΜΜΕ της εποχής, μετέδιδε τις εικόνες του παραληρούντος από χαρά πλήθους των Γερμανών σε όλον τον κόσμο.  Την επόμενη μέρα της 10ης Νοεμβρίου, σχεδόν κανείς στη Δυτική Γερμανία δεν μπορούσε να ξεχωρίσει ποιά εφημερίδα αγόραζε: στα πρωτοσέλιδα ,η ίδια φωτογραφία ενός χαρούμενου πλήθους με το τείχος να παίρνει πλέον τη θέση του μεταξύ των συμβόλων ενός άθλιου παρελθόντος.

Είναι καλύτερη μια Γερμανία αντί για δύο;

Αυτός ήταν ο τίτλος (Is One Germany Better Than Two?)σε ένα από τα άρθρα που αφιέρωσε το περιοδικό TIME στη διάρκεια του ιστορικού Νοεμβρίου και μάλλον απετέλεσε την έμπνευση για το σύντομο ανέκδοτο «Αγαπάω τόσο τη Γερμανία που θέλω νά’ναι δύο».

Οι New York Times αναδεικνύονται μάλλον ως πρωταθλητές της κάλυψης του γεγονότος με 64 άρθρα επιπλέον των άρθρων γνώμης και των σχετικών συνεντεύξεων που φιλοξενήθηκαν στις σελίδες τους. Η Luann Brennan, Αμερικανίδα που ζούσε στο Βερολίνο από το 1979, σε ένα κείμενο εντυπώσεων για το πως χειρίστηκαν τα αμερικανικά ΜΜΕ το γεγονός, γράφει: «Μετά τις πρώτες δύο μέρες ελάχιστα ασχολήθηκαν με την πολιτική σημασία της «πτώσης του τείχους». Περιέγραφαν την έξοδο των ανθρώπων από το Ανατολικό στο Δυτικό Βερολίνο σαν κάποιους που ήθελαν να μπουν στη Δύση για να εισπράξουν το «ποσόν του καλωσορίσματος» των 100 μάρκων για να ψωνίσουν στην Kufürstendamm, τον πιό γνωστό βερολινέζικο εμπορικό δρόμο. Τίτλοι όπως για παράδειγμα “Μια μέρα εορτασμού και λίγο shopping (ψώνια)» που εμφανίστηκαν στις 11 Νοεμβρίου στους NYT επαναλαμβάνονταν στη διάρκεια του μήνα[…] και τίτλοι όπως «Το παλιό Βερολίνο: Μια κουλτούρα κατασκόπων και (μουσικών) Συμφωνιών» αποσπούσε την προσοχή από τη σοβαρότητα της κατάστασης. Αυτό που ήταν μια περήφανη Ευρωπαϊκή πόλη για 28 χρόνια παρήκμαζε και τα 2/3 του πληθυσμού της δεν είχαν στοιχειώδη ανθρώπινα δικαιώματα που στη Ν.Υόρκη τα θεωρούμε δεδομένα».

Δεν διάβασα όλα τα κείμενα που γράφτηκαν στους NYT αλλά νομίζω ότι η Luann Brennan είναι τόσο αυστηρή όσο μόνον ένας άνθρωπος που δεν έχει καμιά σχέση με τα ΜΜΕ, τη φύση και την πολύπλευρη αποστολή τους, μπορεί να είναι.

Σύμφωνα με τη διεξοδική έρευνα του Lee R. Duffield στο βιβλίο του Berlin Wall in the news: mass media and the fall of the Eastern Bloc in Europe, 1989- Το τείχος του Βερολίνου στις ειδήσεις: ΜΜΕ και η πτώση του Ανατολικού Μπλοκ στην Ευρώπη που δημοσιεύθηκε το 2009, το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι τα ΜΜε κατάφεραν να μεταδώσουν την “απίστευτη” ιστορία σωστά, εάν οι αναγνώστες είχαν τη διάθεση να παρακολουθήσουν συστηματικά τις ειδήσεις και όχι σποραδικά και, κυρίως, όχι από ένα και μοναδικό μέσον.

Στην Ελλάδα είχαμε δουλειές…

Τα ελληνικά πρωτοσέλιδα των εφημερίδων της 10ης Νοεμβρίου 1989, ασχολούνται με την προσπάθεια δημιουργίας κυβέρνησης με τον Κ. Μητσοτάκη να προτείνει τα αυτονόητα (δημιουργία οικουμενικής κυβέρνησης) και τον Χ. Φλωράκη να φαίνεται λογικότερος του Α. Παπανδρέου. Στην ΑΥΓΗ το πρωτοσέλιδο έχει ένα μικρό σημείωμα κάτω δεξιά με τίτλο “ΕΚΛΟΓΕΣ ΣΕ ΕΝΑ ΜΗΝΑ ΣΤΗ ΓΛΔ”.

Οι Ελληνες δεν ενδιαφερόμαστε γενικώς, ούτε και τότε βέβαια,  για το τι συμβαίνει στον υπόλοιπο κόσμο, ούτε καν στον διπλανό μας υπόλοιπο κόσμο εκτός κι αν η είδηση συνδέεται με κάποια πραγματική ή, κυρίως, παραληρηματική εθνική διεκδίκηση. Ετσι η ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ προτιμά να βάλει στο πρωτοσέλιδο ως κύριο θέμα “ Πού τα βρήκαν και πού όχι Μητσοτάκης-Φλωράκης” και 2 μικρότερα με τίτλους “Γυναίκες αστυνομικοί δολώματα για το “δράκο” και κάτι για τα δάνεια.

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ στις 9 Νοεμβρίου περιλαμβάνει στο πρωτοσέλιδο την είδηση “Το τείχος του Βερολίνου θα πέσει και…τυπικά” ενώ, στις 10 Νοεμβρίου αναγγέλλει επίσης στην πρώτη σελίδα ότι “Καταργήθηκαν χθες τα σύνορα μεταξύ των δύο Γερμανιών” αναλύοντας τα γεγονότα στις εσωτερικές σελίδες των διεθνών ειδήσεων.

Το πρωτοσέλιδο στο ΕΘΝΟΣ βασανίζεται με τα θέματα “Χωρίς λεφτά οι ΔΕΚΟ”, “Ρημαδιό τα υπουργεία”, “ΤΡΑΓΙΚΟ ΠΑΖΑΡΙ _αδυνατίζει η Οικουμενική”, “ο παπάς στο κυνήγι της ηρωίνης” και δεν ενδιαφέρεται καθόλου για το θέμα μας, όπως και η ΑΥΡΙΑΝΗ.

Ο ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ αρκείται σε ένα μικρό “χτύπημα” κάτω αριστερά “Καταργείται το τείχος του αίσχους” και πρέπει να φτάσουμε στη 19η σελίδα για να δούμε μια λίγο πιό αναλυτική περιγραφή της κατάστασης η οποία κοσμείται στο κέντρο από μια φωτογραφία της συγχωρεμένης Νταιάνας με τίτλο “Παρουσιάστε όπλα μπροστά στην Νταιάνα” από επίσημη επίσκεψή της στο Χονγκ Κονγκ.

ΤΟ κυριακάτικο ΒΗΜΑ της 12ης Νοεμβρίου τηρεί τα δέοντα με τον τίτλο “Κοσμογονικές αλλαγές στην Ευρώπη” ενώ στην ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ πρέπει να φτάσουμε στη σελίδα 15 και αφού έχουμε μάθει (ή θυμηθεί) όλα τα ζητήματα για το ΠΑΣΟΚ για να δούμε ότι ΕΠΕΣΕ ΤΟ ΤΕΙΧΟΣ. ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ!

* Ο τίτλος “Ο Θεός που γκρεμίστηκε” είναι από το βιβλίο του Ρίτσαρντ Κρόσμαν

πηγή  κεντρικής φωτογραφίας