Τα Βαλκάνια συνεχίζουν να παράγουν ιστορία… Κάποιες φορές μάλιστα με αίσιο τέλος, όπως συνέβη πρόσφατα, με τη Συμφωνία των Πρεσπών.
Η επίλυση του «ονοματολογικού» έχει αδιαμφισβήτητα δημιουργήσει αρκετή αισιοδοξία στον διεθνή παράγοντα και σε συγκεκριμένες χώρες, που στήριξαν αλλά και πίεσαν προς επίλυση του, όπως η Γερμανία, ότι μπορούν πλέον να επικεντρωθούν σε δύο άλλα ανοιχτά ζητήματα της περιοχής, μεταξύ Σερβίας και Κοσόβου και σε αυτό, της Βοσνίας Ερζεγοβίνης.
Πρόκειται, όμως, για ζητήματα που είναι σαφώς πιο δύσκολα, λόγω της πολυπλοκότητας και των συνεπειών, που θα ενδεχομένως να προκληθούν μέσω συγκεκριμένων λύσεων.
Για τον λόγο αυτό και παρά τις επανειλημμένες αποτυχίες εξεύρεσης λύσης για το ζήτημα Σερβίας – Κοσόβου αποκτά ιδιαίτερη σημασία η συνάντηση, που διοργανώνεται στις 29 Απριλίου στο Βερολίνο, ύστερα από κοινή πρωτοβουλία της Γερμανίδας καγκελαρίου, Άγκελα Μέρκελ και του Γάλλου προέδρου, Εμμανουέλ Μακρόν.
Σερβία και Κόσοβο υπό την πίεση και της διεθνούς συγκυρίας δηλώνουν ότι η μεταξύ τους διαπραγμάτευση πρόκειται να εισέλθει στην τελική της φάση, παρά το γεγονός ότι επί της ουσίας αυτές οι συνομιλίες έχουν διακοπεί από τον περασμένο Νοέμβριο, λόγω της επιβολής δασμών εκ μέρους της Πρίστινας στα σερβικά προϊόντα.
“Μια συμφωνία με τη Σερβία είναι φέτος εφικτή”
Με αφορμή τη συνάντηση του Βερολίνου στα τέλη Απριλίου ο πρόεδρος του Κοσόβου, Χασίμ Θάτσι δήλωσε μάλιστα στον Guardian (15-04-19) ότι «μια συμφωνία με τη Σερβία είναι φέτος εφικτή».
Και οι δυο πλευρές, κυρίως οι πρόεδροι Σερβίας, Αλεξάνταρ Βούτσιτς και Κοσόβου, Χασίμ Θάτσι συγκλίνουν στην ιδέα ότι ο συμβιβασμός θα στηρίζεται στην επαναχάραξη των συνόρων μεταξύ των δύο χωρών. Σε αυτή την ιδέα είχαν καταλήξει το περασμένο καλοκαίρι, την παρουσιάζουν όμως με διαφορετική διατύπωση, βάση της επίσημης θέσης των χωρών τους.
Για «οριοθέτηση» μεταξύ Σέρβων και Αλβανών κάνει λόγο ο Βούτσιτς, καθώς η Σερβία δεν αναγνωρίζει το Κόσοβο ως κράτος, ενώ για «διόρθωση συνόρων» μεταξύ των δύο κρατών κάνει λόγο ο Θάτσι.
«Η διόρθωση των συνόρων θα αποτελέσει μέρος μιας ολοκληρωμένης, κοινά αποδεκτής συμφωνίας» είπε χαρακτηριστικά ο τελευταίος στον Guardian. Αλλά, φυσικά, προσέθεσε πως «δεν μπορούν να υπάρξουν σύνορα σε εθνοτικές γραμμές. Είναι αδύνατον. Τόσο το Κόσοβο όσο και η Σερβία θα παραμείνουν πολυεθνοτικά κράτη».
Λύση πριν από τη λήξη της θητείας Γιούνκερ;
Στην εν λόγω διάσκεψη ενδιαφέρον έχει ότι εκτός από τους προέδρους και πρωθυπουργούς της Σερβίας, και του Κοσόβου έχουν προσκληθεί αντιστοίχως και της Αλβανίας. Έχει σημασία ότι έχουν επίσης προσκληθεί οι πρωθυπουργοί της Βόρειας Μακεδονίας, Κροατίας, Σλοβενίας, Μαυροβουνίου καθώς και ο επικεφαλής της κεντρικής κυβέρνησης της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης.
Και μπορεί η παρουσία του Ζαν Κλωντ Γιούνκερ να έχει καθαρά συμβολικό χαρακτήρα, ενδεχομένως όμως να είναι ενδεικτική της πρόθεσης της Γερμανίας να βρεθεί μια λύση, πριν από τη λήξη της θητείας της παρούσας Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στις 31 Οκτωβρίου. Να σημειωθεί πάντως ότι ο κ Γιούνκερ είχε επιλέξει να παραστεί στις συνομιλίες για το Κυπριακό το 2017, όταν είχε διαβεβαιώσεις από όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές ότι αυτές θα οδηγούσαν σε συγκεκριμένα αποτελέσματα (παρά το γεγονός ότι διαψεύστηκε).
Εκτός οι ΗΠΑ από τη Διάσκεψη
Με δεδομένο το ιδιαίτερο ενδιαφέρον που επιδεικνύει για την περιοχή των Βαλκανίων το Βερολίνο φαίνεται ότι είναι εκείνο που επί της ουσίας αναλαμβάνει την εν λόγω πρωτοβουλία ενορχηστρώνοντας με μαεστρία μια- επί της ουσίας Διάσκεψη -με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων πλευρών και χωρών, κυρίως εξαιτίας και του διαρκώς μειούμενου ενδιαφέροντος των Ηνωμένων Πολιτειών για τη συγκεκριμένη περιοχή.
Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το μήνυμα, που εστάλη μέσω του Επιτρόπου Διεύρυνσης, Γιοχάνες Χαν προς την αμερικανική ηγεσία μέσω συνέντευξης του στην Washington Post (15.04.2019).
Εμμέσως πλην σαφώς ο κ. Χαν παραδέχθηκε ότι οι ΗΠΑ έχουν κατά κάποιον τρόπο «παραχωρήσει» στην Ε.Ε την κυρίαρχη θέση στην ανάληψη πρωτοβουλιών σε σχέση με την περιοχή των Βαλκανίων. «Σήμερα, οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι πολύ υποστηρικτικές για τον ρόλο της Ε.Ε στην περιοχή. Νομίζω ότι είναι αρκετά ικανοποιημένες, που σήμερα εμείς αναλαμβάνουμε πρωτοβουλίες στην περιοχή» τόνισε.
Ενδεχομένως εκτός από τις Βρυξέλλες, και το Βερολίνο να είναι το ίδιο ικανοποιημένο, που – σε αυτή τη φάση – οι ΗΠΑ έχουν «παραχωρήσει» στην Ε.Ε τα «ηνία» και τις πρωτοβουλίες γύρω από την επίλυση του ζητήματος μεταξύ Κοσόβου και Σερβίας.
Η κυβέρνηση των ΗΠΑ ευθύνεται άλλωστε σε μεγάλο βαθμό για τον διχασμό, που προκλήθηκε τον περασμένο Σεπτέμβρη στη διεθνή κοινότητα- που έως τότε παρέμενε κατά της επαναχάραξης συνόρων στα Βαλκάνια – ακριβώς, λόγω της στάσης της Ουάσινγκτον. Η αμερικανική κυβέρνηση δήλωνε τότε διατεθειμένη να αποδεχθεί οποιαδήποτε λύση μεταξύ Κοσόβου και Σερβίας, που θα περιελάμβανε και την ανταλλαγή εδαφών.
Η Γερμανία ήταν αυτή, που κατά κύριο λόγο, παρέμεινε προσηλωμένη σε μια λύση, που δεν θα αφορούσε ανταλλαγή εδαφών, καθώς εξακολουθεί να πιστεύει πως αυτό θα είχε επιπτώσεις δυνητικά καταστροφικές, έως και δημιουργία προηγούμενου (domino effect), ειδικά σε μια τόσο ταραγμένη περιοχή, όπου δεν υπάρχει χώρα που να μη περιλαμβάνει κάποια εθνική μειονότητα, που σήμερα να μην επιθυμεί απόσχιση από το κράτος στο οποίο βρίσκεται και προσχώρηση σε ένα γειτονικό, ομόεθνο κράτος.
Με σεβασμό στο διεθνές και ενωσιακό δίκαιο
Το Βερολίνο επίσης εκφράζει την πεποίθηση ότι μια συμφωνία δεν θα πρέπει να γίνει απλά αποδεκτή από τις δύο χώρες, αλλά και να συνάδει με το διεθνές και το ενωσιακό δίκαιο, τις «δικλείδες ασφαλείας» δηλαδή, για να υπάρξει σταθερότητα και ειρήνη στην περιοχή. Με την άποψη αυτή συμφωνούν εσχάτως και αρκετοί παράγοντες στις Βρυξέλλες, παρά το γεγονός ότι το περασμένο φθινόπωρο κάποιοι είχαν ταχθεί υπέρ μιας λύσης, που θα αφορούσε και ανταλλαγή συνόρων.
Η γερμανική πλευρά και όσοι συντάσσονται με αυτή θεωρεί πως μια τέτοια λύση θα προκαλέσει αναγκαστικά μετακίνηση πληθυσμών και ενδεχομένως μια ειρηνικού τύπου «εθνοκάθαρση», καθώς επίσης και μια μεγάλη ανθρωπιστική κρίση και επομένως, πολλαπλές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κυρίως των μειονοτήτων, συνέπειες, δηλαδή που δεν θα συνάδουν με τις ευρωπαϊκές αρχές, που ούτως ή άλλως καλούνται να αποδεχθούν οι δύο χώρες, προκειμένου κάποτε να γίνουν μέλη της Ε.Ε.
Η συνάντηση του Βερολίνου στα τέλη Απριλίου φαίνεται πως δεν θα είναι απλά μια Διάσκεψη αφιερωμένη αυτή τη φορά στο ζήτημα του Κοσόβου – Σερβίας, καθώς τόσο η διεθνής συγκυρία, όσο και η πολιτική πραγματικότητα πιέζουν προς επίλυση. Και μπορεί στις 29 Απριλίου, να μην υπάρξει συγκεκριμένη λύση ή συμφωνία, όμως το σίγουρο είναι ότι η παρουσία σύσσωμης της πολιτικής ελίτ της Ε.Ε, καθώς και όλων των εμπλεκόμενων πλευρών και των γειτονικών τους χωρών θα δώσει την ευκαιρία για μια ανοιχτή συζήτηση, χωρίς περιορισμούς και προϋποθέσεις. Αυτή είναι άλλωστε πάντα η βασική αρχή για κάθε λύση, ιδιαίτερα δε, όταν αυτή καλείται να φέρει το τέλος ενός πολύχρονου και πολύπλοκου ζητήματος.
