Μετά την διακοπή των διπλωματικών σχέσεων ανάμεσα στο Βασίλειο του Κατάρ και τα κράτη του Κόλπου, δηλαδή τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν την Σαουδική Αραβία, συμπεριλαμβανομένης και της Αιγύπτου, πολλοί κάνουν λόγο για νέο «Αραβικό Ψυχρό Πόλεμο». Πρόκειται μήπως για επανάληψη του σκηνικού του 2014, όταν οι ίδιες χώρες είχαν διακόψει τις διπλωματικές σχέσεις με το Κατάρ για εννέα μήνες; Κάθε κρίση από το 2011 και μετά που αφορά τα κράτη του λεγόμενου «Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου» έχει ως κεντρικό πρόβλημα το Κατάρ.


Στην επίσημη δήλωση που εξηγεί αυτή τη κίνηση, το Ριάντ σημείωσε τις «σοβαρές παραβιάσεις» του Κατάρ κατά της Σαουδικής Αραβίας και του Μπαχρέιν:

Η δήλωση όμως δεν συνοδεύτηκε από στοιχεία που να υποστηρίζουν αυτές τις κατηγορίες. Mόνο μία (η υποστήριξη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας από το Κατάρ) είναι τεκμηριωμένη. Ο ισχυρισμός ότι η Ντόχα βοηθούσε τους μαχητές Χουθι[i] στην Υεμένη είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρoν, δεδομένου ότι οι στρατιώτες του Κατάρ συμμετέχουν και έχουν σκοτωθεί στον στρατιωτικό συνασπισμό υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας. Σε απάντηση, η κυβέρνηση του Κατάρ δήλωσε ότι δεν υπάρχει “τεκμηριωμένη δικαιολογία” για αυτήν την κατηγορία και υποστήριξε ότι ήταν μια προσπάθεια να “επιβληθεί κηδεμονία” στο Κατάρ.

Προϊστορία κακών σχέσεων

Το 1996 η Σαουδική Αραβία είχε εμπλακεί στο αντιπραξικόπημα στο Κατάρ, όταν προσπάθησε να εκδιώξει τον Εμίρη Χαλίφα αλ Θανί που είχε ρίξει από τον θρόνο τον πατέρα του, τον προηγούμενο χρόνο. Έκτοτε βασική παράμετρος της εξωτερικής πολιτικής του Κατάρ έγινε η αυτονόμησή του από την Σαουδαραβική επιρροή. Ο Αλ Θανί είχε πάρει σκληρό μάθημα από το Κουβειτ και την εισβολή του Σαντάμ Χουσείν το 1990: μια πλούσια χώρα δεν εξασφαλίζεται αμυντικά μόνο με τον πλούτο της, αλλά και με την ισχύ της.Το 2002 η Σαουδική Αραβία απέσυρε τον πρεσβευτή της στην Ντόχα λόγω της κριτικής που ασκούσε το Αλ Τζαζίρα (που ιδρύθηκε από τον Εμίρη αλ Θανί) στην κυβέρνηση της χώρας. Το 2005 έγινε ξανά πραξικόπημα (ουσιαστικά συνέχεια αυτού του 1996) όπου 5.000 μέλη της φυλής «Μπάνι Μούρα» στερήθηκαν κάθε πολιτικού δικαιώματος εξαιτίας της ανάμειξής τους στο πραξικόπημα σε συνεργασία με τους Σαουδάραβες. Και το 2009 το Κατάρ επιδίωξε να παίξει ρόλο στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις του Λιβάνου εξοργίζοντας τους Σαουδάραβες.


Οι ρίζες όμως της σημερινής κρίσης βρίσκονται στην Αραβική Άνοιξη, που διέρρηξε ακόμα περισσότερο τις σχέσεις του Κατάρ με τους γείτονες. Παράλληλα η άνοδος του γιού του Χαμάντ Αλ Θανί, Τανίμ, παρότι έδωσε ελπίδες στις υπόλοιπες χώρες του Κόλπου ότι τα πράγματα θα άλλαζαν και ότι ίσως θα ακολουθούσε πολιτική που θα στοιχιζόταν με αυτή των Κρατών του Συμβουλίου του Κόλπου, δεν άλλαξε τίποτα. Αξίζει να έχουμε υπόψη μας τα εξής:

  • Ήταν μια ανεπανάληπτη ευκαιρία για την μικρή χώρα του Κόλπου να δείξει σε όλο τον Αραβικό Κόσμο την ισχύ της υποστηρίζοντας την Μουσουλμανική Αδελφότητα και για να το αποδείξει αυτό η κυβέρνηση του Κατάρ υποσχόταν ότι θα επένδυε 18 δις δολάρια στην οικονομία της Αιγύπτου κατά την διακυβέρνηση του Ισλαμιστή προέδρου Μόρσι που είχε εκλεγεί με την Μουσουλμανική Αδελφότητα.
  • Το Κατάρ στη συνέχεια υποστήριξε ενεργά την Τζαμπάτ Αλ Νούσρα στην Συρία ενώ προσπάθησε τον Απρίλιο του 2017 να διαπραγματευτεί μαζί με το Ιράν την εκκένωση τεσσάρων πόλεων στην Συρία, κάτι που εξόργισε τους Σαουδάραβες. Αξίζει να σημειωθεί ότι στη συμμαχία εναντίον του Ισλαμικού Κράτους στο Ιράκ και την Συρία, το Κατάρ συμμετέχει με δυο μόνο μαχητικά αεροπλάνα (η Σαουδική Αραβία έχει τρία). Την ίδια περίοδο το Κατάρ πέτυχε την απελευθέρωση ομήρων από την Κιτάμπ Χεζμπολά, μια Σιιτική ομάδα του Ιράκ που έχει στενές σχέσεις με το Ιράν. Ο Ιρακινός πρωθυπουργός Χαιντερ Αλ Αμπαντι κατηγόρησε το Κατάρ ότι πλήρωσε 500 εκατομμύρια σε λίτρα χωρίς την έγκριση ή την ανάμειξή του στις διαπραγματεύσεις.

Η τρομοκρατία που θέλει η Σαουδική Αραβία

Η Σαουδική Αραβία είναι ο παραδοσιακός σύμμαχος των Ηνωμένων Πολιτειών στη Μέση Ανατολή. Ιδιαίτερα με την Ιρανική επανάσταση του 1979 και την εγκαθίδρυση στη χώρα ισλαμικής δημοκρατίας, οπότε το Ιράν έγινε ορκισμένος εχθρός των ΗΠΑ, η Σαουδική Αραβία έγινε ένας πόλος ισορροπίας για την Αμερική στον Περσικό Κόλπο. Μάλιστα η δυναστεία των Σαούντ, που εγκαθιδρύθηκε το 1932, υποστήριζε την επιστροφή στο «καθαρό Ισλάμ» όπως αυτό διδάχθηκε από τον προφήτη, χωρίς μοντερνισμούς και εκδοχές από τους Ιμάμηδες -με αρκετές παραλλαγές βέβαια· είναι αυτό που ονομάζεται σήμερα Ουαχαμπισμός. Αυτήν την εκδοχή του Ισλάμ υποστηρίζει και αποδέχεται και το βασίλειο του Κατάρ.

Οι Σαουδάραβες βασιλιάδες επιθυμούσαν παραδοσιακά να μην διαταράσσεται η ισορροπία δυνάμεων και να αντιμάχονται την εμπλοκή του Ιράν στην περιοχή. Αυτή η τάση ενισχύθηκε μετά την Ιρανική Επανάσταση και τη Σοβιετική Εισβολή στο Αφγανιστάν το 1979. Έτσι, σε αρκετές περιπτώσεις η ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών έκανε τα “στραβά μάτια” όταν χρηματοδοτούσαν ακραίες Σουνιτικές οργανώσεις, τζαμιά, σχολεία, χώρες από τα Βαλκάνια στον πόλεμο της Βοσνίας Ερζεγοβίνης το 1995, στην Ινδονησία, το Μάλι, την Σομαλία, την Μαλαισία. Υπολογίζεται ότι έχουν ξοδέψει πάνω από 100 δις δολάρια για την εξάπλωση του Ουαχαμπι Ισλάμ εδώ και τέσσερις δεκαετίες.

Και κατά την διάρκεια της προεδρίας Ομπάμα οι σχέσεις Σαουδικής Αραβίας και Ηνωμένων Πολιτειών «ξίνισαν», αφού οι Σαουδάραβες δεν είδαν ποτέ με καλό μάτι την συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι Κατάρ και Ιραν μοιράζονται ένα τεράστιο κοίτασμα φυσικού αερίου. Οι Σαουδάραβες φοβούνταν και φοβούνται εν ολίγοις ότι η ισορροπία δυνάμεων θα μετατοπιζόταν προς όφελος του Ιράν και του Κατάρ.

Ο δεύτερος φόβος τους αφορά την 9/11. Δεδομένου ότι οι νόμοι των Ηνωμένων Πολιτειών απαγόρευαν σε Αμερικανούς πολίτες να μηνύουν ξένες κυβερνήσεις, οι οικογένειες των θυμάτων της 9/11 είχαν κινήσει διαδικασία για να μπορέσουν να μηνύσουν τη Σαουδική Αραβία για την εμπλοκή της στην τρομοκρατική επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου. Έτσι η Σαουδική Αραβία επιδιδόταν συστηματικά σε μια διαδικασία αγοράς πολιτικής επιρροής εντός των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο πρόεδρος Ομπάμα έθεσε βέτο στο σχετικό νομοσχέδιο , αλλά στην συνέχεια το Κογκρέσο υπερκέρασε (για πρώτη φορά) το βέτο του,οπότε η πρώτη μήνυση εναντίον του βασιλείου κατατέθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου του 2016.

Ο παράγων Trump

Ο Ντόναλντ Τράμπ μάλλον έπεσε σαν μάννα εξ ουρανoύ για το Ριάντ. Προεκλογικά υποστήριζε ότι οι Σαουδάραβες χρηματοδοτούν τους τρομοκράτες με χρήματα των Αμερικανών φορολογουμένων και κατηγορούσε το ίδρυμα Κλίντον για τις σχέσεις του με την Σαουδική Αραβία. Όμως φέρεται να έχει λάβει χρηματοδότηση (περίπου 270,000 χιλιάδες δολάρια) από συμβουλευτική εταιρεία που δρούσε για τα συμφέροντα της Σαουδαραβικής κυβέρνησης Ο σκοπός αυτής της χρηματοδότησης ήταν εναντίον του νομοσχεδίου για τα θύματα της 9/11.

Τώρα όμως, ως Πρόεδρος, υποστηρίζει τόσο τη Σαουδαραβική πολιτική στην Υεμένη εναντίον των Σιιτών Χούθι (ήταν μάλιστα το πρώτο χτύπημα που διέταξε) όσο και τις ευρύτερες πολιτικές στοχεύσεις της Σαουδαραβικής κυβέρνησης. Τις μέρες της επίσκεψής του στο Ριάντ διέρρευσαν σχόλια του Εμίρη Αλ Θανί από το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων του Κατάρ, στα οποία ασκούσε έντονη κριτική στην Σαουδική Αραβία (οι αρχές του Κατάρ υποστηρίζουν ότι πρόκειται για προβοκάτσια). Η υποστήριξη από τον Τραμπ ήρθε την κατάλληλη στιγμή, αφού για πρώτη φορά μετά δεκαετίες η Σαουδική Αραβία δεν μπορεί να στηρίζεται αποκλειστικά στα έσοδά της από την πετρελαϊκή οικονομία, δεδομένου ότι η τιμή του βαρελιού πετρελαίου έχει πέσει σε ιστορικά χαμηλά. Αν σε αυτά προστεθεί ότι το 90% των Σαουδαράβων πολιτών εργάζεται για το κράτος, ότι το ΔΝΤ σε έκθεση του τόνισε ότι σε πέντε χρόνια η Σαουδική Αραβία μπορεί να μην έχει αποθεματικά σε κεφάλαια και ότι ο πληθυσμός της χώρας αποτελείται κυρίως από νέους, το μείγμα είναι τόσο εκρηκτικό ώστε μπορεί να οδηγήσει σε επανάσταση. Και αυτό το βλέπουν πια μπροστά τους οι Βασιλιάδες της χώρας.

Υπάρχει όμως αρκετό παρασκήνιο που αφορά τόσο τις επιχειρηματικές δραστηριότητες του Ντόναλντ Τράμπ όσο και του γαμπρού του Τζάρεντ Κούσνερ και τις ανησυχίες της κόρης του Τράμπ Ιβάνκα. Σύμφωνα με email που διέρρευσαν στο Intercept o πρέσβης των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων στις Ηνωμένες Πολιτείες Γιούσεφ Αλ Οταιμπα και πρόσωπο με επιρροή σε κύκλους της Ουάσιγκτον βρισκόταν σε συνεχείς επαφές με τον Τζάρεντ Κούσνερ. Επίσης ο Αλ Οταιμπα ήταν με το φιλο-Ισραηλινό think tank Foundation for Defense of Democracies προκειμένου να ασκηθεί πίεση σε εταιρείες συμφερόντων τόσο της Σαουδικης Αραβίας όσο και των Εμιράτων προκειμένου να μην επενδύσουν στο Ιράν αλλά και να μετακινηθεί σταδιακά η τεράστια Αμερικανική βάση από το Κατάρ σε κάποιο πιο φιλικό κράτος για τα Αμερικανικά συμφέροντα στην περιοχή. Κατά την διάρκεια της επίσκεψης Τράμπ οι Σαουδάραβες υποσχέθηκαν στην κόρη του Ιβάνκα 100 εκατομμύρια δολάρια για το υπό σύσταση fund για την επιχειρηματικότητα γυναικών στην Παγκόσμια Τράπεζα.

Έτσι μπορεί να βρισκόμαστε μπροστά στην αποκάλυψη μιας ανίερης συμμαχίας ανάμεσα (όπως υποστήριζει το Ιntercept αλλά και ένα πρόσφατο δημοσίευμα της Huffington Post) στο Ισραήλ και τα σκληροπυρηνικά κράτη του Κόλπου δηλαδή την Σαουδική Αραβία και τα Αραβικά Εμιράτα. Το πάζλ συμπληρώνεται ακόμα καλύτερα μετά τις πρόσφατες εξελίξεις αν θέσουμε υπόψη μας ότι το Κατάρ υποστηρίζει την εξτρεμιστική Παλαιστινιακή Χαμάς.

Σύμφωνα πάντως με τον έμπειρο αναλυτή Bruce Riedel οι συμφωνίες για τις πωλήσεις όπλων είναι πραγματικά ψεύτικα νέα. Όλες αυτές οι επικείμενες πωλήσεις οπλισμού δεν είναι παρά τροποποιήσεις των ήδη συμπεφωνημένων από την περίοδο Ομπάμα και Χίλαρι Κλίντον. Η άποψη του Riedel είναι υπό αμφισβήτηση όμως, καθώς τα μεγαλύτερα Αμερικανικά think tanks έχουν γίνει θέατρα σύγκρουσης και επιρροής του Κατάρ και της Σαουδικής Αραβίας. Εν προκειμένω το Brookings από όπου προέρχεται ο Riedel έχει την χρηματοδότηση του Καταρ. Ενώ τις μέρες που ο Τράμπ ήταν στην Σαουδική Αραβία δημοσιεύτηκε άρθρο που αναφερόταν αποκλειστικά στην διασύνδεση τζιχαντιστών και Σαουδικής Αραβίας χωρίς βέβαια να αναφέρεται το Κατάρ.

Τι θα συμβεί τώρα;

Μακροπρόθεσμα θα είναι δύσκολο να απομονωθεί το Κατάρ διπλωματικά από την Σαουδική Αραβία. Η Ντόχα έχει καλές σχέσεις με την Ρωσία, την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Τουρκία με την οποία άλλωστε έχουν μια κοινή αμυντική συμφωνία. H Σαουδαραβική-Καταριανή μάχη εξουσίας δεν ευνοεί την περιφερειακή ασφάλεια και ισορροπία, ενδεχομένως λοιπόν μετά από ένα εύλογο χρονικό διάστημα να υπάρξει μια σχετική εξομάλυνση.

πηγή κεντρικής φωτό

Διαβάστε ακόμα στο jaj: Το βαθύ αντιδυτικό αφήγημα της Τουρκίας

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ

[i]

#Γιάννης Μαντζίκος #Ισλαμικό Κράτος #Κατάρ #Ουαχαμπίτες #Σαουδική Αραβία