Οι βασικοί κανόνες που πρέπει να ακολουθεί ο δημοσιογράφος για την κάλυψη της εκλογικής διαδικασίας. Κανόνες, πληροφορίες, ιδιαιτερότητες.

 ΚΑΝΟΝΕΣ ΓΙΑ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΥΣ

• Η ελευθερία γνώμης και έκφρασης
• Η υποχρέωση ενημέρωσης των ψηφοφόρων
• Ακρίβεια και επαλήθευση
• Ισορροπία, ουδετερότητα και εντιμότητα
• Ανεξαρτησία και ειλικρίνεια
• Κοινωνική ευθύνη

ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΕΚΛΟΓΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ

• Το νομικό πλαίσιο
• Εγγραφή ψηφοφόρων
• Διοίκηση των εκλογών
• Υποψήφιοι και κόμματα
• Δίκαιη πρόσβαση στα μέσα ενημέρωσης
• Ημέρα των εκλογών
• Ανακοίνωση των αποτελεσμάτων
• Άλλοι συμμετέχοντες στην παρατήρηση των εκλογών
• Τρόποι απόκρισης στην εκλογική νοθεία

ΚΑΛΥΨΗ ΠΡΟΕΚΛΟΓΙΚΗΣ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑΣ

• Σχεδιασμός ενός σχεδίου κάλυψης
• Χειρισμός ρητορικής εκστρατειών
• Δημοσιογραφία προσανατολισμένη προς τον πολίτη
• Συνεντεύξεις πολιτικών
• Δημοσκοπήσεις
• Κάλυψη των εκλογών σε ζώνες συγκρούσεων
• Κάλυψη των εκλογών σε ασταθείς καταστάσεις
• Επισκόπηση: Κανόνες για δημοσιογράφους κατά τη διάρκεια εκλογών

Πρόλογος

Οι εκλογές μπορεί να αντιπροσωπεύουν μια επιβεβαίωση και εδραίωση της δημοκρατικής διαδικασίας, αλλά ενδέχεται επίσης να αποτελέσουν και απειλή για την ειρήνη και τη σταθερότητα. Η διαδρομή που ακολουθεί κάθε χώρα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το επίπεδο της δέσμευσης στην εκλογική διαδικασία, όλων όσων ενδιαφέρονται για το διακύβευμα: μέσα ενημέρωσης, κυβερνητικοί αξιωματούχοι, ιδρύματα, πολιτικά κόμματα, κοινωνία των πολιτών και ευρύτερος πληθυσμός. Οι ελεύθερες και δίκαιες εκλογές δεν ισοδυναμούν απλώς με μια πράξη ψηφοφορίας υπό ικανές συνθήκες. Οι ψηφοφόροι πρέπει επίσης να έχουν πρόσβαση σε επαρκείς πληροφορίες σχετικά με τα πολιτικά κόμματα, τους υποψηφίους τους και την εκλογική διαδικασία προκειμένου να είναι σε θέση να προβούν σε μια τεκμηριωμένη και υπεύθυνη επιλογή.

Η προεκλογική εκστρατεία είναι μια ιδιαίτερα ευαίσθητη φάση στην πολιτική ζωή ενός έθνους, κατά την οποία οι δημοσιογράφοι μπορεί να αποτελέσουν στόχους εκφοβισμού και χειραγώγησης, ενώ ενδέχεται να εκτραπούν από την αποστολή τους που είναι η ενημέρωση του κοινού. Η πίεση και η παρενόχληση έχουν “σημαδέψει” πολλές εκλογές. Σε άλλες περιπτώσεις, οι δημοσιογράφοι έχουν γίνει απλοί πομποί των μηνυμάτων και της προπαγάνδας κομματικών οπαδών.

Αυτό το εγχειρίδιο για δημοσιογράφους κατά τη διάρκεια εκλογών δημιουργήθηκε από τους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα και τη Διεθνή Οργάνωση Γαλλοφωνίας (OIF) για να βοηθήσει τους δημοσιογράφους να αναλάβουν τις ευθύνες τους προκειμένου να καλύπτουν με επιτυχία τις εκλογές. Προορίζεται για δημοσιογράφους που εργάζονται σε μέσα κάθε κατηγορίας (ραδιόφωνο, τηλεόραση, έντυπα και ηλεκτρονικά), κλίμακας (σε τοπικό, εθνικό ή διεθνές επίπεδο) και μορφή ιδιοκτησίας (κρατικά, ιδιωτικά ή κοινοτήτων). Είναι ζωτικής σημασίας οι δημοσιογράφοι να εκπαιδεύονται αλλά και να ενστερνίζονται  τις κατάλληλες επαγγελματικές και ηθικές αξίες, προκειμένου να μπορούν να μεταδώσουν δίκαιες και ισορροπημένες πληροφορίες σχετικά με τους υποψηφίους, τα προγράμματά τους, καθώς και την εκλογική διαδικασία.

Αυτό τους επιτρέπει να έχουν τη γνώση ώστε να αναλάβουν το ρόλο των επιφυλακτικών (με την έννοια της κριτικής σκέψης) και ανεξάρτητων παρατηρητών και να κατανοήσουν καλύτερα το επάγγελμά τους. Με τον τρόπο αυτό, το εγχειρίδιο συμβάλλει στην ενίσχυση της πρακτικής της δημοκρατίας.

Οι δημοσιογράφοι πρέπει να είναι σε θέση να παρέχουν στους πολίτες τα εργαλεία που χρειάζονται για να κατανοήσουν τη χώρα τους, αυτό που διακυβεύεται στην ψηφοφορία και να τους βοηθήσουν να λάβουν τις εκλογικές τους αποφάσεις.

Ως διαμεσολαβητές μεταξύ των ψηφοφόρων, αφενός, και των υποψηφίων και των πολιτικών κομμάτων, αφετέρου, οι δημοσιογράφοι διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο στη μετάδοση πληροφοριών και για τις δύο πλευρές. Ο ρόλος αυτός θα πρέπει να καθοδηγείται από την αναζήτηση της αλήθειας. Μια λανθασμένη αναφορά μπορεί να στρεβλώσει το αποτέλεσμα των εκλογών.

Η OIF και οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα υποστηρίζουν ότι οι δημοσιογράφοι πρέπει να έχουν το πλεονέκτημα της στέρεης επαγγελματικής κατάρτισης, της νομικής αναγνώρισης του καθεστώτος τους, ώστε να μπορούν να εργάζονται ελεύθερα, της επαρκούς αμοιβής και του κατάλληλου εξοπλισμού. Οι δημοσιογράφοι το χρειάζονται αυτό, προκειμένου να είναι σε θέση να εργάζονται σωστά τόσο στις κανονικές περιόδους όσο και κατά τη διάρκεια των εκλογών.

Σύμφωνα με τη Διακήρυξη του Bamako το 2000 – ο πρώτος θεμελιώδης κώδικας δημοκρατικών πρακτικών, δικαιωμάτων και ελευθεριών των γαλλόφωνων χωρών – η OIF προωθεί την ενίσχυση της πολυμορφίας των μέσων ενημέρωσης, προκειμένου να στηρίξει τις ειρηνικές πολιτικές διαδικασίες και να εμφυσήσει τη δημοκρατική κουλτούρα σε αυτές τις χώρες. Η OIF υποστηρίζει την αποποινικοποίηση των αδικημάτων των μέσων ενημέρωσης και την καλύτερη νομική προστασία για τους δημοσιογράφους. Προωθεί επίσης νομοθεσία και κανονισμούς που ευνοούν την ελεύθερη έκφραση και την ελεύθερη διάδοση των πληροφοριών, υποστηρίζει ρυθμιστικούς φορείς που συνδέονται με το Γαλλόφωνο Ρυθμιστικό Δίκτυο Μέσων Ενημέρωσης (Refram) και ενθαρρύνει την αυτορρύθμιση και την επαγγελματική δεοντολογία στους δημοσιογράφους. Ως επί το πλείστον, λαμβάνει αυτές τις θέσεις στο πλαίσιο εκλογών, πολιτικών κρίσεων ή καταστάσεων μετά από κρίσεις.

 Η Δημοκρατία στηρίζεται πάντα στο δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης διαφορετικών απόψεων, καθώς και στις ψήφους καλά πληροφορημένων πολιτών. Οι οργανισμοί μέσων ενημέρωσης και οι δημοσιογράφοι διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στην εκλογική διαδικασία διασφαλίζοντας τη μετάδοσης ειδήσεων και διαφορετικών απόψεων. Τα μέσα καθιστούν δυνατή τη βαθύτερη γνώση σχετικά με τους υποψήφιους, τα κόμματα και τα προγράμματα τους. Οι δημοσιογράφοι συμβάλλουν στην αποτελεσματική συμμετοχή των πολιτών στη δημοκρατική συζήτηση, ιδίως διασφαλίζοντας ότι τα ζητήματα δημόσιου ενδιαφέροντος παραμένουν στο επίκεντρο των προεκλογικών εκστρατειών.

Ως θεματοφύλακες της δημοκρατίας, οι δημοσιογράφοι διαδραματίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στη διασφάλιση της νομιμότητας και της αποδοχής των εκλογικών αποτελεσμάτων, ιδιαίτερα σε χώρες που βρίσκονται σε φάση μετάβασης προς τη δημοκρατία ή εξέρχονται από μια πολιτική κρίση.

Για την εκπλήρωση της αποστολής τους, οι δημοσιογράφοι πρέπει να έχουν δικαιώματα. Αλλά έχουν επίσης και ευθύνες. Το δικαίωμα στην παροχή πληροφοριών, χωρίς πιέσεις ή απειλές, συνοδεύεται από το καθήκον τους να παρέχουν στους ψηφοφόρους αντικειμενικές, διδακτικές και εποικοδομητικές πληροφορίες. Αυτό είναι μια περίπλοκη εργασία, με προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν και παγίδες που πρέπει να αποφευχθούν. Πολλοί δημοσιογράφοι έχουν παρεκκλίνει από την αποστολή τους ως ουδέτεροι και αμερόληπτοι πάροχοι πληροφοριών, και αντ΄ αυτού λαμβάνουν κομματικές θέσεις που μπορεί να πυροδοτήσουν βία.

Αυτό το εγχειρίδιο έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει τους δημοσιογράφους να εξασκούν το επάγγελμά τους με το μέγιστο των δυνατοτήτων τους κατά τη διάρκεια πολιτικών περιόδων που εγείρουν μεγάλα πάθη και απαιτούν αξιοσημείωτη επαγγελματική ευαισθησία. Το εγχειρίδιο προορίζεται για δημοσιογράφους ειδησεογραφικών οργανισμών που δραστηριοποιούνται σε ποικίλα πολιτικά, δημοκρατικά, πολιτισμικά και κοινωνικά περιβάλλοντα Προορίζεται για δημοσιογράφους σε μέσα κάθε είδους (ραδιόφωνο, τηλεόραση, έντυπα και ηλεκτρονικά), κάθε κλίμακας (σε τοπικό, εθνικό ή διεθνές επίπεδο) και κάθε μορφή ιδιοκτησίας (κρατικά, ιδιωτικά ή κοινοτήτων).

Αυτό το εγχειρίδιο αποτελεί μια εργαλειοθήκη που παρέχει συγκεκριμένες απαντήσεις σε πολλά ερωτήματα που προκύπτουν κατά τη διάρκεια εκλογών και παρουσιάζει παραδείγματα που αντλούνται από πραγματικές καταστάσεις της ζωής.

1.ΟΙ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΙ ΕΠΙΒΑΛΛΟΥΝ ΤΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ

 ΚΑΝΟΝΕΣ ΓΙΑ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΥΣ

Κατά τη διάρκεια μιας εκλογικής περιόδου, ένας δημοσιογράφος αντιμετωπίζει πολλαπλές πιέσεις. Αυτές οι πιέσεις ενδέχεται να προέρχονται είτε από την κυβέρνηση, ειδικά σε χώρες όπου η δημοκρατία παραμένει εύθραυστη, είτε από τα πολιτικά κόμματα, τα οποία χρησιμοποιούν διάφορα μέσα για να εξασφαλίσουν ευνοϊκή κάλυψη, και σε ορισμένες περιπτώσεις από έναν ανώτερο, ή μέτοχο ή ιδιοκτήτη ενός ειδησεογραφικού οργανισμού που είναι κοντά σε έναν υποψήφιο ή θέλει να επιβάλει μια πολιτική κάλυψη.

Οι δημοσιογράφοι πρέπει να αντιστέκονται στις πιέσεις και των δικών τους απόψεων, τις οποίες θα πρέπει να εκφράζουν ιδιωτικά στην κάλπη, όπως κάθε άλλος πολίτης. Το κοινό προσδοκά από τους δημοσιογράφους να παραμείνουν υπεράνω της πολιτικής αντιπαράθεσης. Αναμένονται να αντιμετωπίζουν όλους τους πολιτικούς αμερόληπτα, ανεξάρτητα από τις συμπάθειες ή τις αντιπάθειες που μπορεί να αισθάνονται προς αυτούς.

Κατά την αντίστασή τους στις πιέσεις και και τη λειτουργία τους στο επίπεδο που απαιτούν οι εκλογές, οι δημοσιογράφοι πρέπει να βασίζονται στις ηθικές αρχές και στους ηθικούς κανόνες στους οποίους θεμελιώνεται το επάγγελμά τους. Δεν υπάρχει καθολικός χάρτης αυτών των κανόνων. Εντούτοις, οι ηθικοί κώδικες είναι παρόμοιοι σε κάθε χώρα.

Όλοι τους καθορίζουν τη δημοσιογραφία ως μια συνεχή αναζήτηση της αλήθειας και της αντικειμενικότητας. Ένα επαγγελματικό έργο δημοσιογραφίας πρέπει να είναι ακριβές, εξακριβωμένο, ισορροπημένο, ουδέτερο και να σέβεται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Εξυπακούεται σε αυτές τις απαιτήσεις ότι υπάρχει μια αίσθηση ηθικής και ευθύνης, καθώς και η ικανότητα κατανόησης αντίθετων απόψεων, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που ο δημοσιογράφος δεν συμμερίζεται. Πάνω από όλα, ανεξάρτητα από την κοινωνικοπολιτικές συνθήκες, η πρωταρχική ευθύνη ενός δημοσιογράφου είναι απέναντι στους συμπολίτες του.

Οι δυνάμεις της «τέταρτης εξουσίας» δεν υπάρχουν για να ωφελούν μια κυβέρνηση, ένα πολιτικό κόμμα ή κάποιο πρόσωπο. Ένας δημοσιογράφος οφείλει πίστη μόνο στους πολίτες, τους οποίους είναι υπεύθυνος να ενημερώνει. Αυτοί, από την πλευρά τους, ασκούν το δικαίωμά τους στην ελεύθερη έκφραση, μέσω του έργου των δημοσιογράφων.

2.Ελευθερία γνώμης και έκφρασης

Οι δημοσιογράφοι προστατεύονται από τα δικαιώματα που κατοχυρώνονται στο άρθρο 19 της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων του 1948 και στο άρθρο 19 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα του 1966, υπογραμμένο και επικυρωμένο από 154 χώρες. Αυτά τα δικαιώματα κατοχυρώνονται επίσης από μεγάλες περιφερειακές συμβάσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Αφρική, την Αμερική και την Ευρώπη. Οι συμφωνίες αναγνωρίζουν το δικαίωμα των δημοσιογράφων να αναζητούν πληροφορίες, να τις παραλαμβάνουν και να τις διαδίδουν ελεύθερα χωρίς κυβερνητική παρέμβαση. Οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι δεν επιτρέπεται να παρενοχλήσουν, να εκφοβίσουν ή να εμποδίσουν τους δημοσιογράφους κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους, με οποιονδήποτε τρόπο. Οι κυβερνήσεις δεν μπορούν να λογοκρίνουν τους δημοσιογράφους ή να χρησιμοποιούν τους πόρους τους για να τους επηρεάζουν αθέμιτα.

Δικαιώματα και υποχρεώσεις

Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, ο δημοσιογράφος έχει κάθε δικαίωμα να μιλήσει με όλα τα κόμματα και τους υποψηφίους. Το δικαίωμα αυτό επεκτείνεται σε κόμματα και πολιτικούς που αντιτίθενται σθεναρά στην κυβέρνηση και ισχύει για όλα τα θέματα της εκστρατείας που ο δημοσιογράφος θεωρεί σημαντικά για τους πολίτες και το μέλλον της χώρας. Το σύμφωνο του 1966 αναγνωρίζει ότι κάθε άτομο απολαμβάνει την ελευθερία της έκφρασης. Συνεπώς, το δικαίωμα στην ελεύθερη έκφραση κατά τη διάρκεια πολιτικών εκστρατειών πρέπει να είναι εγγυημένο σε όλα τα κόμματα και τους υποψηφίους, καθώς και σε όλους τους πολίτες. Η ελευθερία αυτή μπορεί να εκφραστεί μέσω:

• Του δικαιώματος της πρόσβασης σε μέσα ενημέρωσης για την παρουσίαση προγραμμάτων ή/και την έκφραση απόψεων,
• Της δημοσιοποίησης τυχόν προσπαθειών για παρεμπόδιση της ελευθερίας της έκφρασης. Αυτό περιλαμβάνει κυβερνήσεις που εμποδίζουν έναν υποψήφιο να διεξάγει εκστρατεία ή πολιτικά κόμματα που πιέζουν πολίτες να μην αποκαλύψουν όσα γνωρίζουν από πρώτο χέρι για μια εκλογική απάτη.

Η νομιμότητα και η αξιοπιστία των περιορισμών του Τύπου

Το σύμφωνο του 1966 αναγνωρίζει την ύπαρξη περιορισμένου αριθμού νόμιμων αιτιολογήσεων για τον περιορισμό της ελευθερίας της έκφρασης. Αυτές προκύπτουν από την ανάγκη προστασίας των δικαιωμάτων ή των υπολήψεων άλλων προσώπων, καθώς και για τη διαφύλαξη της εθνικής ασφάλειας, της δημόσιας τάξης και της δημόσιας υγείας ή των χρηστών ηθών. Εντούτοις, αυτοί οι περιορισμοί θα πρέπει να ρυθμίζονται αυστηρά και το εύρος τους να υπόκειται σε συγκεκριμένα όρια, σύμφωνα με τους νόμους των χωρών όπου διενεργούνται οι εκλογές. Αν είναι ασαφώς διατυπωμένοι, οι περιορισμοί ενδέχεται στην πραγματικότητα να παραχωρούν εξουσίες λογοκρισίας σε μια κυβέρνηση ή σε έναν υποψήφιο που βρίσκεται ήδη στην εξουσία, έναντι δημοσιογράφων των οποίων η κάλυψη θεωρείται δυσμενής.

Ο ίδιος ο νόμος μπορεί επίσης να περιλαμβάνει παράνομους περιορισμούς. Σε μια χώρα που βρίσκεται σε κατάσταση δημοκρατικής μετάβασης, οι καταπιεστικοί νόμοι κληροδοτημένοι από έναν πρώην καθεστώς ενδέχεται να εξακολουθούν να βρίσκονται σε ισχύ. Εάν η εργασία ενός δημοσιογράφου παρεμποδίζεται από κάποιον νομικό περιορισμό, ο δημοσιογράφος θα πρέπει να καθορίσει αν ο περιορισμός είναι νόμιμος σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.

Παράδειγμα νόμιμου περιορισμού: λογοκρισία προκειμένου να αποτραπεί η υποκίνηση φυλετικού μίσους.

Παραδείγματα παράνομων περιορισμών: απαγόρευση όλων των πληροφοριών και συζητήσεων σχετικά με θέματα που δημιουργούν δυσκολίες για έναν υποψήφιο που στοχεύει στην επανεκλογή του, φραγμοί στην πρόσβαση σε δημόσιες πληροφορίες με την πρόφαση της προστασίας της εθνικής ασφάλειας. Κατά γενικό κανόνα, οι νομοθετικές και κανονιστικές διατάξεις σχετικά με την ενημέρωση και την επικοινωνία δεν πρέπει ποτέ να εμποδίζουν την δυνατότητα των δημοσιογράφων να παρουσιάσουν μια σειρά από ιδέες και απόψεις που προκύπτουν σε μια προεκλογική εκστρατεία.

Προστασία των πηγών

Ένας δημοσιογράφος έχει το παγκοσμίως αναγνωρισμένο δικαίωμα να μην αποκαλύπτει το όνομα μιας πηγής δημοσίως ή στην κυβέρνηση, αν η πηγή έχει απαιτήσει να τηρηθεί η ανωνυμία της. Ωστόσο, ένας δημοσιογράφος πρέπει να είναι επιφυλακτικός και να μην χειραγωγείται διακινδυνεύοντας να μεταδόσει ανακριβείς πληροφορίες. Ένας δημοσιογράφος πρέπει να εξετάζει την αξιοπιστία της εμπιστευτικής πηγής, προσπαθώντας να επιβεβαιώσει τις πληροφορίες του. Για τη δική του προστασία, ο δημοσιογράφος μπορεί επίσης να αποκαλύπτει την ταυτότητα της πηγής σε κάποιον ανώτερο, ενώ παράλληλα θα εγγυάται την αξιοπιστία της πηγής.

Ασφάλεια των δημοσιογράφων

Οι δημοσιογράφοι πρέπει να είναι σε θέση να εργάζονται με ασφάλεια, προστατευμένοι από απειλές. Ένας δημοσιογράφος πρέπει να αναφέρει μη ασφαλείς συνθήκες όσο το δυνατόν γρηγορότερα  σε οργανώσεις Τύπου και ρυθμιστικούς φορείς, καθώς και σε οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κυβερνητικούς οργανισμούς, αναφέροντας αναλυτικά όλες τις απειλές και τις επιθέσεις που είχαν ως στόχο είτε τον ίδιο είτε τους συναδέλφους του.

Σε πολιτικά ασταθείς χώρες, ένας δημοσιογράφος που καλύπτει τις εκλογές δεν πρέπει να εργάζεται μόνος του. Τα μέλη των διεθνών ή εθνικών ενώσεων Τύπου μπορούν να συνοδεύουν τους δημοσιογράφους και να ενημερώνονται όταν προκύπτουν σοβαρά προβλήματα.

Ένα παράδειγμα  παράνομου περιορισμού του Τύπου

Ένας στρατηγός που κατέλαβε την εξουσία με πραξικόπημα βρίσκεται υπό ισχυρή διεθνή πίεση προκειμένου να αποκαταστήσει τη δημοκρατία στη χώρα του. Αποφασίζει να διοργανώσει προεδρικές εκλογές στις οποίες ο ίδιος θα είναι υποψήφιος, καθώς και νομοθετικές εκλογές με σύστημα καταμέτρησης ψήφων που εγγυάται έναν αριθμό θέσεων στο στρατό.

Οι οργανισμοί των μέσων ενημέρωσης μετέδωσαν τις διαμαρτυρίες κάποιων πολιτικών κομμάτων που αμφισβητούν αυτό το σύστημα. Σε απάντηση, η στρατιωτική χούντα ψηφίζει ένα διάταγμα που απαγορεύει στον Τύπο κάθε αναφορά στις ένοπλες δυνάμεις, υπό το πρόσχημα της προστασίας της εθνικής ασφάλειας.

Οι δημοσιογράφοι αποφασίζουν να μη συμμορφωθούν με την αιτιολογία ότι ο περιορισμός είναι παράνομος βάσει του διεθνούς δικαίου. Συλλαμβάνονται και φυλακίζονται με την κατηγορία ότι θέτουν σε κίνδυνο την εθνική ασφάλεια. Σε απάντηση, ο περιφερειακός φορέα στον οποίο ανήκει η χώρα αυτή αναστέλλει όλες τις σχέσεις της με τη χούντα και απειλεί τους ηγέτες της με διεθνείς κυρώσεις.

Συρρύθμιση των μέσων ενημέρωσης

Το ρυθμιστικό σύστημα μιας χώρας μπορεί να συμπεριλαμβάνει τα υπουργεία επικοινωνίας ή δικαιοσύνης και κρατικές ρυθμιστικές αρχές, καθώς και φορείς αυτορρύθμισης που απολαμβάνουν το καθεστώς μη κυβερνητικών οργανώσεων και διοικούνται από επαγγελματίες δημοσιογράφους.

Υπό κανονικές συνθήκες, κατά την περίοδο των εκλογών όπως και σε περιόδους κρίσης, μπορεί να εγκαθιδρυθεί σχέση συνεργασίας μεταξύ ρυθμιστικών και αυτορρυθμιστικών φορέων. Αυτό μπορεί να εκφράζει την υποστήριξη της κυβέρνησης στον ιδιωτικό Τύπο ή τις δράσεις που αναλαμβάνονται από οργανώσεις μέσων ενημέρωσης ενάντια στην αντιδεοντολογική επαγγελματική συμπεριφορά.

Παραδείγματα από κοινού ρύθμισης της κάλυψης εκστρατειών

Προς το συμφέρον της διασφάλισης της ουδετερότητας και του επαγγελματισμού στην κάλυψη εκστρατειών, κάθε ρυθμιστική αρχή, όπως ρυθμιστικοί και αυτορρυθμιστικοί φορείς, αναπτύσσουν μια στρατηγική παρακολούθησης και αμοιβαίας συνεργασίας.

•  Η ρυθμιστική αρχή δημιουργεί μια υπηρεσία για να καταγράφει όλες τις ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές και να λαμβάνει αντίτυπα όλων των εφημερίδων. Ένα νομικό γραφείο αναλαμβάνει την παραλαβή και ανάλυση των καταγγελιών και τη διατύπωση προτάσεων για κυρώσεις, εάν εγκριθούν, σε ρυθμιστικούς επιτρόπους. Η αρχή οργανώνει και επιβλέπει τη κατανομή του διαθέσιμου χρόνου εκπομπών και μπορεί να οργανώσει εκπαίδευση εκλογικής κάλυψης για δημοσιογράφους.

•  Ένας φορέας αυτορρύθμισης, μια ομάδα παρακολούθησης της ηθικής των μέσων ενημέρωσης, μπορεί να στείλει εκπροσώπους σε ειδικές επιτροπές που έχουν συσταθεί από τη ρυθμιστική αρχή για την επίβλεψη των πρακτικών νέων οργανισμών κατά τη διάρκεια των εκλογών.

Οι διεθνείς εταίροι ανάπτυξης υποστηρίζουν τους ρυθμιστικούς και αυτορρυθμιστικούς φορείς στο πλαίσιο των προγραμμάτων βοήθειας σε χώρες που διοργανώνουν ελεύθερες, ειλικρινείς, αξιόπιστες και δημοκρατικές εκλογές.

3.Η ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΤΩΝ ΨΗΦΟΦΟΡΩΝ

Το άρθρο 19 του συμφώνου του 1966 εγγυάται σε όλους τους πολίτες το δικαίωμα να λαμβάνουν πληροφορίες. Κατά τη διάρκεια μιας προεκλογικής εκστρατείας, αυτό απαιτεί από το κράτος να διασφαλίζει ότι οι ψηφοφόροι είναι δεόντως ενημερωμένοι για τις διαδικασίες ψηφοφορίας και για θέματα προεκλογικής εκστρατείας.

Οι αρχές διεξάγουν αυτό το έργο κυρίως με τη διοργάνωση εκστρατειών ενημέρωσης – αφίσες, φυλλάδια, ανακοινώσεις δημόσιων υπηρεσιών σε μέσα ενημέρωσης και από τη εξασφάλιση ραδιοφωνικού και τηλεοπτικού χρόνου για όλα τα κόμματα και τους υποψηφίους. Αλλά η ηθική και επαγγελματική υποχρέωση να ενημερώνουν τους ψηφοφόρους ισχύει για όλους τους δημοσιογράφους, όχι μόνο για εκείνους που εργάζονται στα κρατικά μέσα ενημέρωσης.

Φυσικά, αυτή η ευθύνη ενημέρωσης επηρεάζει το πολιτικό περιβάλλον. Οι πολίτες χρειάζονται πληροφορίες από τα μέσα ενημέρωσης προκειμένου να γνωρίσουν καλύτερα τους υποψηφίους, τα προγράμματα των κομμάτων και τα θέματα προς συζήτηση. Αλλά οι δημοσιογράφοι έχουν επίσης ρόλο στην εκλογική εκπαίδευση των πολιτών.

Συμβολή στην εκπαίδευση των ψηφοφόρων

Ο δημοσιογράφος πρέπει να παρέχει στους πολίτες πληροφορίες σχετικά με τις διαδικασίες ψηφοφορίας:

• Ποιος μπορεί να ψηφίσει και ποιος μπορεί να θέσει υποψηφιότητα;

• Πού, πότε και πώς ένας πολίτης εγγράφεται στους εκλογικούς καταλόγους;
• Πού, πότε και πώς ψηφίζουν οι πολίτες;
• Τι είδους εκλογές είναι αυτές (νομοθετικές, προεδρικές, δημοτικές);
• Ποιες είναι οι θέσεις για τις οποίες οι υποψήφιοι θα εκλεγούν και ποιες εξουσίες και αρμοδιότητες θα ανατεθούν στους εκλεγέντες;

Αυτή η πληροφορία είναι σημαντική σε όλες τις χώρες, αλλά ακόμη περισσότερο σε χώρες όπου η δημοκρατία είναι νέα ή/και στις οποίες πολλοί άνθρωποι είναι οριακά εγγράμματοι. Οι δημοσιογραφικές πληροφορίες μπορούν να αφυπνίσουν την πολιτική συνείδηση και ένα υψηλό επίπεδο συμμετοχής των ψηφοφόρων. Για παράδειγμα, η λεπτομερής επεξήγηση των διαδικασιών που εγγυώνται τη μυστικότητα της ψηφοφορίας – και συνεπώς την αποφυγή αντιποίνων – μπορεί να καθησυχάσει τους φόβους ορισμένων ψηφοφόρων.

Οι πρακτικοί οδηγοί μπορούν να λάβουν τη μορφή άρθρων σχετικά με το έργο των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών ή κυβερνητικών οργανισμών που ειδικεύονται στην εκπαίδευση ψηφοφόρων. Τα άρθρα μπορεί επίσης να αναφέρονται στην κατανόηση των πολιτών για τις διάφορες πτυχές της εκλογικής διαδικασίας, υποδεικνύοντας ίσως τις πτυχές που χρήζουν περαιτέρω προσοχής.

Η διάδοση αυτών των άρθρων απαιτεί σοβαρή προετοιμασία εκ των προτέρων από τους δημοσιογράφους.

Αποτελεσματική παρουσίαση

Οι ειδήσεις πρέπει να γίνονται κατανοητές από το κοινό τους. Ένας δημοσιογράφος πρέπει να θυμάται ότι η εκλογική διαδικασία εγείρει πολύπλοκα προβλήματα και ζητήματα. Τα άρθρα πρέπει να είναι πάντοτε προσβάσιμα στο μεγαλύτερο αριθμό των ανθρώπων.

Ο δημοσιογράφος δεν είναι καθηγητής πανεπιστημίου. Είναι κάποιος που μπορεί να εξηγεί σύνθετα προβλήματα σε απλή γλώσσα. Οι αρχές παρουσίασης περιλαμβάνουν:

• Ένας καλός δημοσιογράφος μπορεί να πει πολλά χρησιμοποιώντας λίγα λόγια, ενώ ένας λιγότερο ικανός δημοσιογράφος χρησιμοποιεί πολλά λόγια για να πει πολύ λίγα.

• Χρησιμοποιείτε σύντομες προτάσεις με μία ιδέα ανά πρόταση.

Καταρτίστε ένα περίγραμμα πριν από τη σύνταξη της ιστορίας σε βάθος. Το περίγραμμα επιτρέπει στο δημοσιογράφο να προσδιορίζει με ακρίβεια ένα γεγονός ή ένα θέμα και να βρίσκει την πιο αποτελεσματική μέθοδο για την εξιστόρηση ή την επεξήγηση του. Το περίγραμμα επιτρέπει επίσης στο δημοσιογράφο να εντοπίζει τα πιο σημαντικά στοιχεία μιας ιστορίας και να αποφασίζει την καλύτερη σειρά με την οποία θα τα παρουσιάσει ώστε το άρθρο να είναι όσο το δυνατόν πιο λογικό και σαφές.

Όταν η έλλειψη εκπαίδευσης των ψηφοφόρων οδηγεί σε μετεκλογική βία. Παράδειγμα:

Βουλευτικές εκλογές με πολύ περίπλοκες διαδικασίες ψηφοφορίας πραγματοποιούνται σε μια χώρα με πολύ υψηλό ποσοστό αναλφαβητισμού. Οι ψηφοφόροι πρέπει να ρίξουν δύο φακέλους με ψηφοδέλτια, έναν λευκό και έναν μαύρο, σε δύο διαφορετικές κάλπες. Ο λευκός φάκελος πρέπει να περιέχει το ψηφοδέλτιο του κόμματος που επιλέγει ο ψηφοφόρος. Ο μαύρος φάκελος είναι για τα ψηφοδέλτια των κομμάτων που ο ψηφοφόρος απορρίπτει.Η κυβέρνηση, οι ομάδες της κοινωνίας των πολιτών και τα μέσα ενημέρωσης έχουν αφιερώσει λίγο χρόνο και πόρους για την εκπαίδευση των ψηφοφόρων. Την ημέρα των εκλογών, καταγράφονται πολλές παρατυπίες, καθώς ένας μεγάλος αριθμός ψηφοφόρων δεν γνωρίζει τις διαδικασίες.Το κυβερνών κόμμα ανακηρύσσεται νικητής. Η αντιπολίτευση αμφισβητεί το αποτέλεσμα. Αυτή η αμφισβήτηση βυθίζει τη χώρα σε πολιτική κρίση και θέτει σε κίνηση έναν κύκλο μετεκλογικής βίας.

4.ΑΚΡΙΒΕΙΑ ΚΑΙ ΕΠΑΛΗΘΕΥΣΗ
http://

Μια θεμελιώδης αρχή της δημοσιογραφίας είναι ότι όλες οι πληροφορίες σε ένα άρθρο ειδήσεων πρέπει να είναι απολύτως ακριβείς. Αυτό απαιτεί μεγάλη επαγγελματική πειθαρχία σε όλες τις συνθήκες, και ιδιαίτερα σε περιόδους εκλογών. Ένας δημοσιογράφος πρέπει να αναζητά την αλήθεια και να την εξιστορεί όσο το δυνατόν πιο ολοκληρωμένα, ασκώντας παράλληλα κριτικό πνεύμα που απαιτεί συστηματική επιβεβαίωση όλων των δεδομένων του άρθρου. Για να θεωρηθούν αξιόπιστες οι πληροφορίες, πρέπει να πληρούν τις ακόλουθες προϋποθέσεις:

• Οι πληροφορίες πρέπει κρίνονται ως αληθείς, όχι ψευδείς. Η χειραγώγηση, η παραπληροφόρηση και η διάδοση φημών είναι κοινές πρακτικές στις προεκλογικές περιόδους. Ποτέ δεν υποθέτουμε ότι οι πληροφορίες είναι αληθείς. Άλλες πηγές πρέπει να τις επιβεβαιώνουν.
• Αν υπάρχει αμφιβολία, είναι πιο συνετό οι πληροφορίες να μην μεταδίδονται. Μην βασίζεστε στη γραμματική σύνταξη για να υπονοήσετε αμφιβολία.
• Κάθε στοιχείο ενός άρθρου ειδήσεων πρέπει να είναι ακριβές: τα γεγονότα, οι ημερομηνίες, οι τοποθεσίες, οι παραθέσεις, κ.λπ. Ένα σφάλμα σε ένα βασικό γεγονός μπορεί να θέσει υπό αμφισβήτηση την ακρίβεια ολόκληρου του άρθρου.
• Όταν ένας δημοσιογράφος αντιληφθεί ή ενημερωθεί, ότι έχει χρησιμοποιήσει ανακριβείς πληροφορίες, θα πρέπει να το διορθώσει γρήγορα και με την ίδια βαρύτητα που δόθηκε στο αρχικό άρθρο.

Πληροφορίες από γνωστή πηγή

Αναφέρετε τις πηγές όσο το δυνατόν συχνότερα. Αυτό είναι απλώς θέμα απάντησης στο ερώτημα: «Ποιος μιλάει;» και παράθεσης του ονόματος και του τίτλου του ατόμου (υποψήφιος, αρχηγός κόμματος, ακτιβιστής κόμματος ή πολίτης) ως την πηγή μιας πληροφορίας.

• Ένα προεκλογικό άρθρο που στηρίζεται εξ ολοκλήρου σε ανώνυμες πηγές θα θεωρηθεί ύποπτο και αναξιόπιστο. Αυτή η μέθοδος θα πρέπει να αποφεύγεται σε όλες τις περιπτώσεις.
• Πάντα ρωτάτε μια πηγή γιατί ζητά να τηρηθεί η ανωνυμία της, ειδικά όταν η πηγή μεταφέρει πληροφορίες που είναι ευαίσθητες ή ενδέχεται να βλάπτουν τη φήμη ενός ατόμου, ενός υποψηφίου ή ένα κόμματος. Αξιολογείτε προσεκτικά τους λόγους της πηγής για ανωνυμία. Αν φαίνονται θεμιτοί (φόβος για την ασφάλεια, για παράδειγμα), θα πρέπει να εξετάζεται η χρήση των πληροφοριών. Αλλά πρώτα ο δημοσιογράφος πρέπει να λάβει επιβεβαίωση από ανεξάρτητες πηγές. Μια ανώνυμη πηγή δεν θα πρέπει ποτέ να είναι απλώς μια τεχνική αναμετάδοσης φημών ή αβάσιμων κατηγοριών.

Ακριβείς και σχετικές πληροφορίες

• Να είστε ακριβείς. Στην κάλυψη ενός συλλαλητηρίου, περιγράφετε τον τόπο, τη φύση της οργάνωσης, τα θέματα που θίγονται στην ομιλία και τις αντιδράσεις του πλήθους.
• Η βασική απαίτηση για όλες τις ιστορίες είναι να απαντούν στα ερωτήματα: Ποιος; Τι; Πότε; Πού; Γιατί;
• Η ανακρίβεια μπορεί να διαστρεβλώσει τα γεγονότα. Για παράδειγμα, ένας δημοσιογράφος που γράφει ή αναφέρει ότι «η ομιλία του Χ υποψηφίου καταχειροκροτήθηκε», πρέπει επίσης να αναφέρει αν ο κόσμος αποτελείτο από υποστηρικτές του υποψηφίου ή από απλούς πολίτες που είχαν έρθει για να μάθουν σχετικά με τον υποψήφιο Στην πρώτη περίπτωση, το χειροκρότημα ήταν προβλέψιμο. Στη δεύτερη περίπτωση, η ένδειξη στήριξης θα μπορούσε να δείχνει ότι ο υποψήφιος έχει κερδίσει όσους ψηφοφόρους ήταν προηγουμένως αναποφάσιστοι.

• Τα λάθη είναι πάντα πιθανά. Εξαιτίας αυτού του γεγονότος, ο δημοσιογράφος που καλύπτει μια ιστορία θα πρέπει πάντα να είναι προσεκτικός στις εκτιμήσεις του και να αποφεύγει τις τελεσίδικες απόψεις. Η προσέγγιση μιας αποστολής με σεμνότητα και πειθαρχία είναι ο καλύτερος τρόπος για να αποφεύγετε τα λάθη.
• Φυλάξτε όλες τις ηχογραφήσεις και τα βίντεο για να έχετε αντίγραφα ασφαλείας των ρεπορτάζ.

5.ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ, ΟΥΔΕΤΕΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΝΤΙΜΟΤΗΤΑ

http://

Ένας δημοσιογράφος πρέπει να κάνει ρεπορτάζ σχετικά με τα προγράμματα των κομμάτων και τις συζητήσεις μεταξύ των κομμάτων ή των υποψηφίων, ώστε οι πολίτες να μπορούν να τα συγκρίνουν. Αλλά το επαγγελματικό ρεπορτάζ δεν πρέπει ποτέ να λέει στους πολίτες ποια θα ήταν καλύτερη επιλογή. Ο δημοσιογράφος θα πρέπει να αφήνει αυτή τη δουλειά στους αρθρογράφους και τους σχολιαστές.

Διάκριση μεταξύ γεγονότων και σχολίων

Η υποκειμενικότητα είναι απαραίτητη για άρθρα και για σχόλια, στα οποία ένας δημοσιογράφος (συχνά πολύ γνωστός στο επάγγελμα του ή στο ευρύ κοινό) παραθέτει μια ανάλυση ή μια ερμηνεία των γεγονότων η οποία αντιπροσωπεύει μόνο τις δικές του απόψεις ή εκείνες του ειδησεογραφικού οργανισμού για τον οποίον εργάζεται. Η δουλειά του δεν είναι να αναφέρει τα πραγματικά περιστατικά, αν και η ακρίβεια και η υπευθυνότητα απαιτούνται, αλλά να προσφέρει μια ερμηνεία, ενδεχομένως βασισμένη σε πολιτική άποψη

Σε άλλες μορφές δημοσιογραφίας, όλοι οι επαγγελματίες δεσμεύονται να αναζητούν τα γεγονότα και να τα αναφέρουν αντικειμενικά. Ένας δημοσιογράφος μπορεί να εγείρει ερωτήματα, να παρουσιάσει διαφορετικές απόψεις και να προσθέσει τις βασικές πληροφορίες και το πλαίσιο, αλλά διασφαλίζοντας πάντα την ισορροπία και την ουδετερότητα. Η υποκείμενη αρχή είναι ότι όλα τα κόμματα και οι υποψήφιοι θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με δίκαιο, αμερόληπτο και ουδέτερο τρόπο.

Ίση μεταχείριση και αμεροληψία

Ένας δημοσιογράφος πρέπει να αφιερώνει ίση και ισορροπημένη προσοχή σε όλα τα κόμματα και τους υποψηφίους. Για παράδειγμα, αν η κατασκευή νέων δρόμων αναδειχθεί σε σημαντικό ζήτημα κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας και ο δημοσιογράφος αποφασίσει να γράψει γι΄ αυτό, θα πρέπει να συμπεριλάβει τις θέσεις όλων των μεγάλων υποψηφίων και κομμάτων. Ένας τρόπος για να διασφαλιστεί η αμεροληψία είναι να παρέχονται ίσες ποσότητες κάλυψης σε κάθε υποψήφιο ή σε κάθε σημαντικό ζήτημα, με τη θέση του κάθε κόμματος να αντισταθμίζεται από τις θέσεις των άλλων κομμάτων.

Παράδειγμα 1: Αν ένας δημοσιογράφος κάνει ρεπορτάζ για ένα συλλαλητήριο κατά τη διάρκεια του οποίου ένα κόμμα παρουσιάζει τα κύρια χαρακτηριστικά του προγράμματός του, θα πρέπει να αναφέρει τις απαντήσεις των άλλων κομμάτων αμέσως μόλις δημοσιευτούν.

Παράδειγμα 2: Αν ένας υποψήφιος εξαπολύσει μια κατηγορία εναντίον ενός άλλου υποψηφίου και ο δημοσιογράφος αποφασίσει να καλύψει το θέμα, θα πρέπει να επικοινωνήσει με τον υποψήφιο που έγινε ο στόχος της κατηγορίας και να συμπεριλάβει την απάντησή του στην ιστορία. Αν ο εν λόγω υποψήφιος αρνηθεί να σχολιάσει, η άρνησή του πρέπει να σημειωθεί.

Ακεραιότητα και ουδετερότητα

Ένας δημοσιογράφος δεν πρέπει να εκφράζει τις δικές του απόψεις άμεσα ή έμμεσα στην κάλυψη ή στη συμπεριφορά του.

• Είναι σημαντικό να κάνετε ρεπορτάζ με ειλικρίνεια. Η παράθεση δηλώσεων από υποψηφίους και αρχηγούς κομμάτων θα πρέπει να αναφέρεται χωρίς μεταβολή και μέσα στο πλαίσιο τους. Αν ένας δημοσιογράφος δεν είναι βέβαιος για τη σημασία τους, θα πρέπει να έρθει ξανά σε επαφή με το πρόσωπο για να ζητήσει διευκρινίσεις.
• Όταν απαιτείται μετάφραση (εάν ένας υποψήφιος έχει μιλήσει σε τοπική γλώσσα), χρειάζεται εξαιρετικά μεγάλη σύνεση προκειμένου να μην αλλοιωθεί το νόημα όσων ειπώθηκαν.

• Μια είδηση δεν πρέπει ποτέ να χρησιμοποιείται για να υποστηρίξει έναν υποψήφιο ή ένα κόμμα.
• Ο τόνος των ειδήσεων πρέπει να είναι ουδέτερος. Οι διαφορές μεταξύ των κομμάτων θα πρέπει να αναφέρονται, χωρίς όμως να κρίνονται με οποιοδήποτε τρόπο.
• Μια είδηση δεν πρέπει ποτέ να χρησιμοποιείται για να παρουσιάσει μια προσωπική άποψη. Η παράλειψη προσωπικών απόψεων πάνω στο αντικείμενο ενός άρθρου αποτελεί επαγγελματική υποχρέωση. Οι απόψεις του δημοσιογράφου για το αντικείμενο δεν πρέπει ποτέ να γίνονται κομμάτι της είδησης, ούτε καν να αναφέρονται.
• Ποτέ να μην φοράτε ή να μεταφέρετε ενδύματα, κονκάρδες, αυτοκόλλητα ή οποιοδήποτε άλλο στοιχείο φέρει τα αρχικά ή τα συνθήματα ενός κόμματος ή ενός υποψήφιου.
• Αποφεύγετε να εκφράζετε οποιαδήποτε άποψη για ένα κόμμα ή υποψήφιο κατά τη διάρκεια ενός συλλαλητηρίου, ενός ρεπορτάζ ή μιας συνέντευξης. Η έκφραση πολιτικών απόψεων γίνεται μόνο ιδιωτικά, κατά προτίμηση με τους πολύ κοντινούς φίλους ή την οικογένεια.

Αντικειμενικότητα και ειλικρίνεια

Ένας δημοσιογράφος είναι πολίτης του οποίου η προσωπικότητα και η συνείδηση έχουν διαμορφωθεί από το παρελθόν, την κουλτούρα, τις πεποιθήσεις και την εκπαίδευσή του. Εντούτοις, θα πρέπει να επιδεικνύει αντικειμενικότητα κατά την εκτέλεση όλων των πτυχών του έργου του. Μπορεί να μη είναι δυνατή η πλήρης αντικειμενικότητα, ο δημοσιογράφος ωστόσο θα πρέπει να φροντίσει να είναι ακριβής και ειλικρινής.

• Κατά τη συλλογή και τη μετάδοση ειδήσεων, ένας δημοσιογράφος πρέπει να αγωνιστεί ώστε να επιτύχει τη μεγαλύτερη δυνατή αντικειμενικότητα, χωρίς υποκειμενικότητα στη μεταχείριση υποψηφίων και κομμάτων.

• Το ύφος γραφής, η διάταξη και ιδιαίτερα η επιλογή των φωτογραφιών δεν πρέπει να δείχνουν αδικία ή προκατάληψη για έναν υποψήφιο έναντι κάποιου άλλου.
• Οι παραθέσεις δηλώσεων, οι γωνίες της κάμερας, η τοποθέτηση της είδησης και οι συνθήκες μετάδοσης θα πρέπει να είναι αντικειμενικές ή τουλάχιστον ειλικρινείς.
• • Όποιες και αν είναι προσωπικές του πεποιθήσεις, ένας δημοσιογράφος πρέπει να εκτιμά την ειλικρίνεια, σε όλες τις περιστάσεις.

Το κόστος της απροσεξίας

Ένας ραδιοφωνικός σταθμός στέλνει ένα δημοσιογράφο να καλύψει την προεκλογική συγκέντρωση του κυβερνώντος κόμματος. Στην είσοδο, μέλη του κόμματος διανέμουν καπέλα με το λογότυπο του κόμματος. Ο δημοσιογράφος παίρνει ένα, για να προστατευθεί από τον ήλιο. Εκείνο το βράδυ, μεταδίδει ένα ισορροπημένο απόσπασμα της συγκέντρωσης. Αλλά την επόμενη μέρα, μια εφημερίδα που συνδέεται με την αντιπολίτευση δημοσιεύει μια φωτογραφία του που φοράει το καπέλο του κυβερνώντος κόμματος και κατηγορεί το σταθμό του ότι εξυπηρετεί τα συμφέροντά της κυβέρνησης.

6. ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ ΚΑΙ ΕΙΛΙΚΡΙΝΕΙΑ

http://

Οι πολίτες προσδοκούν από τα μέσα ενημέρωσης να αναφέρουν γεγονότα με ειλικρίνεια και ακρίβεια. Σύμφωνα με αυτή την προσδοκία, ένας δημοσιογράφος πρέπει να φροντίζει να παραμένει μακριά από κόμματα και να αντιστέκεται σε πολιτικές, κοινωνικές ή οικονομικές πιέσεις που επηρεάζουν την κάλυψη. Ένας δημοσιογράφος θα πρέπει να δέχεται εντολές μόνο από τους ανωτέρους του ειδησεογραφικού οργανισμού για τον οποίον εργάζεται. Ένας ανεξάρτητος δημοσιογράφος θα πρέπει να καθοδηγείται από το αίσθημα ηθικής του.

Ανεξαρτησία

Κατά τη διάρκεια των εκλογών, η ανεξαρτησία ενός δημοσιογράφου μπορεί να απειληθεί με διάφορους τρόπους:

Παράδειγμα 1: Ο ιδιοκτήτης ενός ειδησεογραφικού οργανισμού είναι κοντά σε κάποιο υποψήφιο και διατάζει τους δημοσιογράφους που εργάζονται για αυτόν να φέρονται στον υποψήφιο ευνοϊκά.

Παράδειγμα 2: Η κυβέρνηση απαιτεί από τους δημοσιογράφους ενός κρατικού ειδησεογραφικού οργανισμού να παρέχουν ευνοϊκή κάλυψη στο κυβερνών κόμμα.

Παράδειγμα 3: Ένας δημοσιογράφος που εργάζεται για έναν ιδιόκτητο ειδησεογραφικό οργανισμό δέχεται πιέσεις από τις αρχές μετά από ένα ιδιαίτερα επικριτικό άρθρο για την κυβέρνηση.

Ένας δημοσιογράφος θα πρέπει να αντιστέκεται σε αυτές τις πιέσεις στο μέτρο του δυνατού, να επικαλείται την επαγγελματική του δεοντολογία και την ευθύνη του να κάνει ρεπορτάζ με ειλικρίνεια και αντικειμενικότητα. Εάν χρειάζεται, μπορεί να ζητήσει βοήθεια από τοπικές ή διεθνείς δημοσιογραφικές ενώσεις. Μία από τις κύριες λειτουργίες τους είναι να βοηθούν τους δημοσιογράφους οι οποίοι δέχονται πιέσεις.

Ειλικρίνεια

Ένας δημοσιογράφος πρέπει να ξέρει πώς να παραμείνει ανεξάρτητος από τα κόμματα και τους υποψηφίους. Για να είστε σίγουροι, η διατήρηση της πρόσβασης σε αυτούς είναι σημαντική ώστε να αποκτήσετε μια αίσθηση της προσωπικότητάς τους και να κατανοήσετε τους πολιτικούς τους στόχους. Αλλά η πολύ στενή σχέση μπορεί να καταστήσει έναν δημοσιογράφο εξαρτημένο.

Οι πολιτικοί μπορεί να δελεάσουν. Μπορεί να κάνουν επίδειξη εμφανιζόμενοι ως φίλοι ενός δημοσιογράφου. Αλλά ένας δημοσιογράφος πρέπει να έχει κατά νου ότι απλώς χρησιμοποιείται για να μεταφερθεί μια ευνοϊκή εικόνα της προσωπικότητας και του προγράμματος του πολιτικού.

Οι σχέσεις με τους πολιτικούς θα πρέπει να είναι αυστηρά επαγγελματικές χωρίς την πρόφαση της φιλίας. Για το λόγο αυτό, ένας δημοσιογράφος δεν πρέπει ποτέ:

• Να αποδέχεται χρήματα ή δώρα οποιασδήποτε αξίας ή οποιαδήποτε χάρη που θα μπορούσε να επηρεάσει την κρίση του, να δημιουργήσει σύγκρουση συμφερόντων ή να βλάψει την αξιοπιστία του.
• Να αποδέχεται οποιαδήποτε χάρη σε αντάλλαγμα για την δημοσίευση ή μη ενός άρθρου. Για παράδειγμα, ένας δημοσιογράφος γίνεται συνένοχος σε εκλογική εξαπάτηση αν δεν αναφέρει γνωστές περιπτώσεις σε αντάλλαγμα για μια χάρη.

Πρόσθετοι κανόνες έντιμης συμπεριφοράς

• Ένας δημοσιογράφος δεν μπορεί να χρησιμοποιεί αθέμιτα μέσα για να αντλεί πληροφορίες (όπως καταγράφοντας τη συνέντευξη με έναν υποψήφιο χωρίς τη άδεια του).
• Ένας δημοσιογράφος δεν μπορεί να δαπανά ή να λαμβάνει χρήματα σε αντάλλαγμα για πληροφορίες.
• Ένας δημοσιογράφος πρέπει να ενημερώνει τα άτομα που δεν είναι εξοικειωμένα με το πώς λειτουργούν τα μέσα ενημέρωσης ότι αυτά που λένε μπορούν να συμπεριληφθούν σε ένα ρεπορτάζ ειδήσεων που πολλοί άνθρωποι θα δουν ή θα ακούσουν.
  • Ένας δημοσιογράφος δεν κάνει λογοκλοπή, και βεβαιώνεται ότι αναφέρει την εργασία των συναδέλφων του όταν τη χρησιμοποιεί.
  • Ένας δημοσιογράφος αναφέρει την πηγή των φωτογραφιών που συνοδεύουν τη δουλειά του, είτε έχουν τραβηχτεί από τον ίδιο ή από κάποιον άλλο.

Προσφορές επιδοτούμενων ταξιδιών και παρόμοιες υπηρεσίες

Τα πολιτικά κόμματα προσκαλούν συνήθως τους δημοσιογράφους να επωφεληθούν από δωρεάν ταξίδια σε συγκεντρώσεις των προεκλογικών τους εκστρατειών, όπου οι δημοσιογράφοι λαμβάνουν και δωρεάν γεύματα. Μην αποδέχεστε αυτές τις προσφορές εκτός αν αφορούν όλους τους δημοσιογράφους.

Η καλύτερη λύση, εφόσον τα οικονομικά το επιτρέπουν, είναι να ταξιδέψετε μόνοι σας ή να μοιραστείτε τα έξοδα του ταξιδιού με άλλους δημοσιογράφους. Επιπλέον, ο ειδησεογραφικός οργανισμός ενός δημοσιογράφου θα πρέπει να πληρώνει το ξενοδοχείο και το κόστος διατροφής.

Τα ταξίδια που πληρώνονται από ένα πολιτικό κόμμα είναι αποδεκτά μόνο υπό αυτές τις συνθήκες:

•  Όταν εγκρίνονται από την εκλογική επιτροπή,

•  Όταν όλα τα κόμματα μεταφέρουν δημοσιογράφους. Αν το κάνει μόνο ένα, επειδή είναι το μόνο κόμμα που μπορεί να το αντέξει οικονομικά, η πρόσκληση πρέπει να απορριφθεί. Οι ίδιες προσφορές θα πρέπει να γίνονται σε όλους τους ειδησεογραφικούς οργανισμούς όλων των τάσεων. Συμβουλευτείτε τους συναδέλφους σας για να βεβαιωθείτε ότι κάποιοι από αυτούς έχουν αποδεχθεί δωρεάν ταξίδια. Αν όχι, είναι καλύτερο να αρνηθείτε.

•  Όταν το κόμμα ή ο υποψήφιος δεν απαιτεί τίποτα σε αντάλλαγμα. Εναπόκειται στο δημοσιογράφο, και μόνο σε αυτόν, να καταθέσει μια ιστορία σχετικά με τη συγκέντρωση και να αποφασίσει σχετικά με την οπτική και το περιεχόμενο της ιστορίας.

Οι δημοσιογράφοι οποιουδήποτε ειδησεογραφικού οργανισμού θα πρέπει να αρνούνται άνευ όρων κάθε οικονομική προσφορά εκ μέρους ενός υποψηφίου ή ενός κόμματος.

Μια πιθανή λύση στο πρόβλημα του κόστους ταξιδιού θα μπορούσε να είναι οι ανεξάρτητες εκλογικές επιτροπές να επιδοτούν ταξίδια για ομάδες δημοσιογράφων των οποίων οι ειδησεογραφικοί οργανισμοί δεν μπορούν να καλύψουν το κόστος. Οι ρυθμιστικοί φορείς σε συνεργασία με τους ειδησεογραφικούς οργανισμούς και το προσωπικό της εκστρατείας που είναι επιφορτισμένο με τα χρονοδιαγράμματα περιοδειών των υποψηφίων, θα μπορούσαν να είναι υπεύθυνοι για τη μεταφορά των δημοσιογράφων.

7.ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ

Η ελευθερία του Τύπου απαιτεί υπευθυνότητα. Ένας δημοσιογράφος είναι και πολίτης και μπορεί, ακόμη και με την άσκηση του επαγγέλματός του, να διαδραματίσει ένα ρόλο στην εκτόνωση πολιτικών κρίσεων και συγκρούσεων. Αλλά ένας δημοσιογράφος δεν είναι ένας μέσος πολίτης καθώς τα λόγια του τραβούν την προσοχή.

Ένας δημοσιογράφος θα πρέπει πάντα να έχει επίγνωση των θετικών και αρνητικών επιπτώσεων που μπορεί να έχει η δουλειά του. Αυτό σημαίνει ότι, ανεξάρτητα από το αντικείμενο, τα λόγια και το ύφος του θα πρέπει να είναι ουδέτερα και όσο το δυνατόν πιο νηφάλια. Αυτό συνεπάγεται επίσης την άσκηση της ήρεμης κρίσης κατά την ανάληψη δυνητικά εμπρηστικών θεμάτων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που μπορούν να οδηγήσουν στο στιγματισμό ατόμων ή ομάδων. Υπό το φως αυτών των παραγόντων, ένας δημοσιογράφος θα πρέπει να:

• Σέβεται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και το τεκμήριο της αθωότητας. Θα πρέπει να εγείρει υποψίες για τη φήμη και την υπόληψη κάποιου ατόμου χωρίς αξιόπιστες πληροφορίες.
• Σέβεται την ιδιωτική ζωή και τα προσωπικά δεδομένα και θα πρέπει να αποφεύγει την αναφορά σε αυτόν τον τομέα, εκτός αν είναι απαραίτητο για την κατανόηση ενός γεγονότος ή μιας κατάστασης της δημόσιας ζωής.
• Αρνείται να τροφοδοτεί ή να διαδίδει φήμες, ακόμη και αν άλλα άτομα στα μέσα ενημέρωσης το κάνουν.
• Απέχει από κάθε λόγο που υποκινεί το μίσος, τη βία, την καταστροφή, τη ληστεία, τη μισαλλοδοξία, το ρατσισμό, την ξενοφοβία και την προκατάληψη.

Οι δημοσιογράφοι που δεν σέβονται τους κανόνες αυτούς κινδυνεύουν με νομικές κυρώσεις. Στις πιο σοβαρές περιπτώσεις, όπως αυτή της Radio Télévision Libre des Mille Collines στη Ρουάντα, ένα ραδιοφωνικό δίκτυο που κήρυττε υπέρ της γενοκτονίας, οι δημοσιογράφοι κρίθηκαν ένοχοι για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και καταδικάστηκαν από διεθνές δικαστήριο .

Πώς να ανταποκριθείτε όταν ένα κόμμα ή ένας υποψήφιος χρησιμοποιεί απεχθή ή δυσφημιστική ρητορική;

Εν μέσω της προεκλογικής εκστρατείας, τα κόμματα και οι υποψήφιοι συχνά καταφεύγουν σε φαύλη και προσβλητική γλώσσα εναντίον των αντιπάλων τους.

Η διάδοση ψευδών φημών και ισχυρισμών είναι άλλη μια συχνή τακτική σχεδιασμένη για να αποδυναμώνει τους εχθρούς.

Ένας δημοσιογράφος δεν έχει συχνά άλλη επιλογή παρά να αναφέρει αυτές τις εξελίξεις, διότι μπορεί να βοηθήσουν το εκλογικό σώμα να κατανοήσει τις προσωπικότητες των υποψηφίων. Η ευθύνη για την καταχρηστική ρητορική μίσους δεν βαραίνει τον δημοσιογράφο, αλλά τους πολιτικούς τις δηλώσεις των οποίων παραθέτει ο δημοσιογράφος. Ωστόσο, ένας δημοσιογράφος είναι επαγγελματικά υποχρεωμένος να:

•  Αναφέρει αυτές τις δηλώσεις με απόλυτη ακρίβεια και να τις αποδίδει επακριβώς.

•  Να αναζητεί απάντηση από το στόχο των παρατηρήσεων, προκειμένου το ρεπορτάζ να είναι ισορροπημένο.

•  Να μην εκφράζει καμία κρίση, θετική ή αρνητική, σε ό,τι ειπώθηκε ή σχετικά με την απάντηση. Ένας δημοσιογράφος ωστόσο μπορεί να συμπεριλάβει τα σχόλια από εξέχουσες ανεξάρτητες προσωπικότητες ή/και στελέχη οργανώσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, προκειμένου να θέσει το ζήτημα της ζημιάς που γίνεται στο σύνολό της κοινότητας από απεχθή, υβριστική ή δυσφημιστική πολιτική ρητορική.

Σημειώστε ότι η αίσθηση της κοινωνικής ευθύνης ενός δημοσιογράφου απαιτεί από αυτόν να λαμβάνει πλήρως υπόψη το πολιτικό περιβάλλον. Σε εξαιρετικά ευμετάβλητες κοινωνικοπολιτικές καταστάσεις, κατά την αναφορά ρητορικής μίσους που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο άτομα, κοινότητες ή ολόκληρο το έθνος, μία ηθική επιλογή είναι η αποχή από τη μεταφορά αυτών των σχολίων.

Εντούτοις, ένας δημοσιογράφος μπορεί να χρησιμοποιήσει άλλες επαγγελματικές προσεγγίσεις όπως κύρια άρθρα (editorials) ή στήλες, για να προειδοποιήσει τους πολιτικούς και τους πολίτες για απειλές κατά της κοινωνικής ειρήνης, καθώς και για το διχασμό που δημιουργούν οι συγκρούσεις και η βία.

8.ΟΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡOΤΗΤΕΣ  ΤΗΣ ΕΚΛΟΓΙΚΗΣ   Δ Ι Α Δ Ι Κ Α Σ Ι Α Σ

Οι χώρες με καθιερωμένες δημοκρατικές παραδόσεις δεν είναι απρόσβλητες στην εκλογική νοθεία. Τα παραδείγματα περιλαμβάνουν τους «ψηφοφόρους φαντάσματα» που καταγράφηκαν σε διάφορες περιοχές του Παρισιού στις δημοτικές εκλογές του 1997, καθώς και τις προκλήσεις για τη λειτουργία των μηχανημάτων ψηφοφορίας στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ του 2000.

Εντούτοις, οι παρατυπίες είναι λιγότερο συχνές όταν τα κόμματα, οι πολίτες, τα δικαστήρια, η κυβέρνηση και οι ένοπλες δυνάμεις αποδέχονται τις ελεύθερες και δίκαιες εκλογές ως βασικό στοιχείο της πολιτικής ζωής.

Στις «παλιές δημοκρατίες», η κάλυψη των εκλογών από τα μέσα ενημέρωσης επικεντρώνεται ουσιαστικά στις εκστρατείες των υποψηφίων, στις προθέσεις των ψηφοφόρων, όπως αποκαλύπτονται σε έρευνες, καθώς και στις αναλύσεις των εκλογικών αποτελεσμάτων. Άλλες πτυχές της εκλογικής διαδικασίας, όπως είναι η καταχώριση των ψήφων ή οι διαδικασίες για τη διασφάλιση της διαφάνειας, σπάνια καλύπτονται. Μια αξιοσημείωτη εξαίρεση είναι η αλλαγή εκλογικών περιφερειών, όταν το κόμμα της πλειοψηφίας είναι ύποπτο για εκ νέου κατάρτιση των εκλογικών χαρτών, προκειμένου να επηρεάσει τις μελλοντικές εκλογές.

Η κατάσταση είναι ριζικά διαφορετική σε αναδυόμενες δημοκρατίες, σε χώρες που βρίσκονται σε μεταβατικό στάδιο προς τη δημοκρατία ή σε περιπτώσεις που οι χώρες ανοικοδομούνται μετά από μια ένοπλη σύγκρουση ή μια μακρά περίοδο αυταρχικής διακυβέρνησης. Οι εκλογικοί θεσμοί, που ιδρύθηκαν για να διασφαλίζεται η αξιοπιστία και η νομιμότητα των αποτελεσμάτων, είναι συχνά εύθραυστοι και ενδέχεται να είναι ευάλωτοι σε πολιτικές πιέσεις και σε συστηματική εκλογική νοθεία. Καταγγελίες για νοθεία και κατάχρηση, σχετικά με τις ίδιες τις εκλογικές διαδικασίες ή τις εκστρατείες των υποψηφίων, γίνονται συχνά όταν τα αποτελέσματα αμφισβητούνται. Οι ισχυρισμοί αυτοί συχνά σχετίζονται με μετεκλογικές ταραχές.

Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, ο δημοσιογράφος έχει σημαντικό ρόλο να διαδραματίσει. Χωρίς να προσπαθεί να πάρει τη θέση της αστυνομίας, των δικαστηρίων ή των οργανισμών ρύθμισης εκλογών, ένας δημοσιογράφος πρέπει να επικεντρώνεται σε όλη την προεκλογική περίοδο για το αν είναι δυνατές οι ελεύθερες, δίκαιες και διαφανείς εκλογές. Η επαγγελματική ευθύνη απαιτεί από αυτόν να αναφέρει σφάλματα, παρατυπίες και καταχρήσεις που έχουν βρεθεί, ιδιαίτερα όταν έχουν επισημανθεί από αξιόπιστες ή έγκυρες πηγές. Η κάλυψη των εκλογών απαιτεί βαθιά γνώση των εκλογικών νόμων.

9.Το νομικό πλαίσιο

Τα συντάγματα των περισσότερων αναπτυσσόμενων δημοκρατιών περιλαμβάνουν τα διεθνή πρότυπα για τις εκλογές που ορίζονται από τα Ηνωμένα Έθνη στην Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων και από το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα. Αυτές οι συνθήκες ορίζουν ότι κάθε πολίτης έχει το δικαίωμα να συμμετέχει στις εκλογές ως ψηφοφόρος ή/και ως υποψήφιος. Και η διαδικασία της ψηφοφορίας θα πρέπει να είναι καθολική, ίση και δωρεάν, με μυστική ψηφοφορία. Αλλά στη σύνταξη των εκλογικών νόμων, ορισμένες χώρες μπορεί να ερμηνεύσουν αυτές τις απαιτήσεις με τρόπο που να παραβιάζει το πνεύμα τους και να αποκρύπτει τις προθέσεις των πολιτικών ηγετών τους.

Παρόλο που ένας δημοσιογράφος δεν είναι δικαστής ή αστυνομικός, αλλά μάρτυρας και  ανταποκριτής των λόγων και τις πράξεων των πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών παραγόντων κατά τη διάρκεια των εκλογών, θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στα ακόλουθα δύο ζητήματα:

Προϋποθέσεις επιλεξιμότητας για τους υποψηφίους

Οι προϋποθέσεις επιλεξιμότητας φαίνονται εύλογες; Για παράδειγμα, η θέσπιση ενός ελάχιστου ορίου ηλικίας για τον υποψήφιο θεωρείται εν γένει θεμιτή. Ομοίως, η υποψηφιότητα ατόμων που κατέχουν ορισμένα αξιώματα μπορεί να απορριφθεί αν η εκλογή τους θα μπορούσε να προκαλέσει σύγκρουση συμφερόντων (για παράδειγμα, στρατιωτικοί ή δικαστές σε περίπτωση που αφορά τον κάτοχο του αξιώματος που επιδιώκεται). Ωστόσο, κανένας υποψήφιος δεν μπορεί να απορρίπτεται λόγω εθνικής καταγωγής, φύλου, θρησκείας, εκπαίδευσης ή πολιτικών πεποιθήσεων.

Άλλα σημαντικά ζητήματα:

• Μπορούν όλοι οι υποψήφιοι, κυρίως οι ανεξάρτητοι, να θέσουν υποψηφιότητα;
• Μήπως η διαδικασία για τον προσδιορισμό της υποψηφιότητας συνεπάγεται καθυστερήσεις ή οικονομικές απαιτήσεις που ενδέχεται να ευνοούν ορισμένους υποψηφίους σε σχέση με κάποιους άλλους;
• Έχει αναθεωρηθεί η τυπική ιδιότητα του πολίτη, ώστε να αποκλείονται ορισμένοι υποψήφιοι;
• Υπήρξαν άτομα που αποκλείστηκαν από τη διαδικασία λόγω καταδίκης σε δίκαιη δίκη ή η καταδίκη τους προοριζόταν προφανώς για να τους αποκλείσει από την πολιτική ζωή;

Ισότητα στην εκλογική κατανομή

Εκλογική κατανομή είναι ο καθορισμός των ορίων των εκλογικών περιφερειών. Τα όρια πρέπει να αναθεωρούνται περιοδικά, ώστε να εκφράζουν τις δημογραφικές αλλαγές και να αποφεύγουν τις μεγάλες διαφορές πληθυσμού μεταξύ περιοχών. Αλλά η κατανομή μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για να διαστρεβλώσει το εκλογικό αποτέλεσμα, ειδικά όταν το έργο έχει ανατεθεί στο κοινοβούλιο, όπου το κυβερνών κόμμα έχει εξ ορισμού την πλειοψηφία. Η επανεγγραφή των κανόνων των εκλογών προς όφελος μίας πλευράς αποτελεί κοινή πρακτική.

Οι δημοσιογράφοι πρέπει να βρίσκονται σε επιφυλακή για τρεις συχνά χρησιμοποιούμενες τεχνικές:

• Διαίρεση εκλογικών οχυρών σε πολυάριθμες μικρές περιοχές, προκειμένου να διευκολυνθεί η εκλογή ενός μεγάλου αριθμού υποψηφίων από ένα μικρό αριθμό ψηφοφόρων και καθιέρωση μεγάλων περιφερειών σε περιοχές όπου τα κόμματα της αντιπολίτευσης είναι ισχυρά, προκειμένου να κρατηθεί η εκπροσώπηση τους όσο το δυνατόν χαμηλότερα.
• Διαχωρισμός περιφερειών με πολλούς ψηφοφόρους, όπου το κυβερνών κόμμα μπορεί να κερδίσει με μικρή πλειοψηφία. Με αυτή τη μέθοδο, μια περιφέρεια έχει σχεδιαστεί ώστε να συμπεριλαμβάνει ένα συγκεκριμένο ποσοστό ψηφοφόρων που πιστεύεται ότι βρίσκονται στην μεριά της αντιπολίτευσης. Δεν είναι αρκετοί για να κερδίσουν, αλλά συνιστούν επαρκή αριθμό προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η δύναμη της αντιπολίτευσης μετριάζεται, στερώντας από την αντιπολίτευση την ευκαιρία να εκλέξει τους υποψηφίους της σε γειτονικές περιφέρειες.

• Ένας εκλογικός νόμος που αποσκοπεί στο να αποκλείσει έναν αντίπαλο: Ο αρχηγός ενός κόμματος της αντιπολίτευσης σε μια χώρα που κυβερνάται χρόνια από ένα αυταρχικό καθεστώς, παραιτήθηκε από την κορυφαία θέση του κόμματός του στο πλαίσιο της προετοιμασίας για την κάθοδο στις προσεχείς προεδρικές εκλογές. Αρκετούς μήνες πριν από την ψηφοφορία, το κοινοβούλιο ψηφίζει την τροποποίηση του εκλογικού νόμου που περιορίζει την υποψηφιότητα προέδρου στους κορυφαίους ηγέτες κάθε κόμματος. Η τροποποίηση διευκρινίζει ότι μόνο οι ηγέτες κόμματος, οι οποίοι κατέχουν τις θέσεις τους κατά τη στιγμή έγκρισης της τροποποίησης, θα είναι σε θέση να «κατέβουν» στις επερχόμενες προεδρικές εκλογές.

10. ΕΓΓΡΑΦΗ ΨΗΦΟΦΟΡΩΝ

Η εγγραφή των ψηφοφόρων αφορά την ενημέρωση των εκλογικών καταλόγων για την ημέρα των εκλογών, συγκεντρώνοντας τα ονόματα όλων των πολιτών με δικαίωμα ψήφου. Σύμφωνα με το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα του 1966, οι διαδικασίες εγγραφής θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν απλούστερες και οι λίστες των εγγεγραμμένων θα πρέπει να είναι εύκολα προσβάσιμες σε όλους τους πολίτες. Σε πολύγλωσσες κοινωνίες, οι πληροφορίες πρέπει να είναι διαθέσιμες σε όλες τις επίσημες γλώσσες όπως ορίζονται στο σύνταγμα, καθώς και στις γλώσσες των μειονοτικών ομάδων.

Η ενημέρωση των εκλογικών καταλόγων, η εγγραφή και η επανεγγραφή ενδέχεται να προκαλέσουν πραγματικές τεχνικές δυσκολίες, ιδίως σε χώρες που έχουν υποστεί κρίσεις που σχετίζονται με σημαντικές μετακινήσεις πληθυσμών. Οι ψηφοφόροι θα πρέπει να εγγράφονται στους νέους τόπους κατοικίας τους και η εγγραφή τους σε προηγούμενουςτόπους κατοικίας να διαγράφεται από τη λίστα.

Η διατήρηση ενός ενημερωμένου εκλογικού καταλόγου αποτελεί επίσης εργαλείο κατά της απάτης που βασίζεται στην χρήση πολλαπλών καταγραφών επιμέρους ψηφοφόρων ή σε ονόματα αποθανόντων ανθρώπων. Αυτές οι καταχρήσεις, σε γενικές γραμμές, διαπράττονται από τα κυβερνώντα κόμματα, τα οποία μπορούν να υπολογίζουν στη βοήθεια σε τοπικό επίπεδο με την κατάρτιση μη έγκυρων εκλογικών καταλόγων.

Ένας δημοσιογράφος θα πρέπει να αξιολογεί προσεκτικά τη διαδικασία εγγραφής στους εκλογικούς καταλόγους. Πρέπει να επαληθεύει, με την υποστήριξη των αρμόδιων αρχών, αν η διαδικασία είναι διαφανής και έγκυρη, τόσο για την επαλήθευση της επιλεξιμότητας των ψηφοφόρων όσο και για την ενημέρωση των εκλογικών καταλόγων.

Επιλεξιμότητα ψηφοφόρων

Όλοι οι πολίτες της χώρας έχουν το δικαίωμα του εκλέγειν, εφόσον πληρούν τα κριτήρια επιλεξιμότητας. Αυτά περιλαμβάνουν το κατάλληλο όριο ηλικίας και τον μη αποκλεισμό από τις επίσημες τοπικές εκλογές για λόγους πνευματικής ανικανότητας ή νομικών κωλυμάτων.

Στη περίπτωση που μια χώρα απαγορεύει σε πολίτες διπλής υπηκοότητας ή σε ομογενείς τη συμμετοχή στην ψηφοφορία, ο δημοσιογράφος θα πρέπει να επαληθεύσει ότι τα κριτήρια της ιθαγένειας και της μόνιμης κατοικίας δεν έχουν αλλοιωθεί πριν από την ψηφοφορία, προκειμένου να μειωθούν πιθανώς οι αντιπολιτευτικές ψήφοι.

Η φυλάκιση μετά την καταδίκη για ένα έγκλημα μπορεί να αποτελέσει την βάση για άρνηση της επιλεξιμότητας του ψηφοφόρου.

Οι πολίτες δεν μπορούν νομίμως να αποκλειστούν από την ψηφοφορία λόγω φύλου, φυλετικής ή εθνικής καταγωγής, πολιτικών πεποιθήσεων, θρησκείας, γλώσσας, αναλφαβητισμού, ιδιοκτησιακού καθεστώτος ή αδυναμίας πληρωμής των τελών εγγραφής.

Ενημέρωση των εκλογικών καταλόγων

Ένας δημοσιογράφος θα πρέπει να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στις ακόλουθες διαδικασίες κατά την κατάρτιση των τρεχόντων καταλόγων των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων:

• Θα πρέπει να παρατίθενται τα ονόματα όλων των επιλέξιμων πολιτών.
• Τα ονόματα των αποθανόντων θα πρέπει να αφαιρούνται.
• Ο ψηφοφόρος θα πρέπει να εμφανίζεται σε μία μόνο λίστα, όχι σε πολλές.
• Ο εκλογικός νόμος θα πρέπει να καθιστά δυνατή τη συμμετοχή των ψηφοφόρων των οποίων τα ονόματα δεν περιλαμβάνονται στον κατάλογο αλλά προσκομίζουν αποδεικτικό ταυτότητας.
• Οι διαδικασίες εγγραφής, συμπεριλαμβανομένων των προθεσμιών, θα πρέπει να είναι ίδιες σε όλες τις περιοχές.
• Θα πρέπει να χρησιμοποιούνται κινητές ομάδες εγγραφής για απομακρυσμένες περιοχές.
• Ένα ασυνήθιστα υψηλό ποσοστό νέων εγγεγραμμένων ψηφοφόρων σε ορισμένες περιοχές μπορεί να αποτελεί ένδειξη νοθείας.
• Έχουν ψηφίσει οι ανήλικοι; Η λίστα εγγεγραμμένων ψηφοφόρων μιας χώρας παρουσιάζει ένα σημαντικό αριθμό νέων εγγεγραμμένων ψηφοφόρων, που ανέρχεται σε μια αύξηση κατά, περίπου, 10% σε σχέση με τις προηγούμενες εκλογές.Το σαράντα πέντε% εξ αυτών είναι από το βορρά, όπου το κυβερνών κόμμα κυριαρχεί. Και το 30% είναι από την κεντρική περιοχή, όπου το κόμμα κυριαρχεί επίσης. Το υπόλοιπο 25% είναι στο νότο, όπου η αντιπολίτευση είχε ισχυρότερη παρουσία στις πρόσφατες εκλογές.Αυτή η ανισορροπία είναι περίεργη, διότι ο πληθυσμός του νότου είναι περίπου τρεις φορές περισσότερος από τον πληθυσμό του βορρά και του κέντρου μαζί. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης υποψιάζονται ότι το κυβερνών κόμμα έχει εγγράψει ανηλίκους στο βορρά και στο κέντρο με τη βοήθεια δημοσίων υπαλλήλων.Ο ισχυρισμός δεν στηρίζεται σε αποδείξεις, αλλά την ημέρα των εκλογών, οι παρατηρητές στα εκλογικά τμήματα διαπιστώνουν ένα μεγάλο αριθμό ψηφοφόρων που φαίνεται να είναι έφηβοι από το κέντρο και το βορρά.

11. ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΩΝ ΕΚΛΟΓΩΝ

Οι περισσότερες αναπτυσσόμενες δημοκρατίες έχουν δημιουργήσει ανεξάρτητες εθνικές εκλογικές επιτροπές για να εξασφαλίσουν διαφανείς και έγκυρες εκλογές. Στις χώρες που υιοθετούν αυτό το σύστημα, τα αποτελέσματα των εκλογών θα πρέπει να ανασταλούν όταν υπάρχει υποψία νοθείας, προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι το τελικό αποτέλεσμα δεν θα επηρεάζεται από την παρανομία που περιέβαλλε τις εκλογές της παρελθούσης κυβέρνησης.

Οι εκλογικές επιτροπές, μαζί με τους κατάλληλους εθνικούς οργανισμούς, οργανώνουν και εφαρμόζουν την εκλογική διαδικασία. Επαληθεύουν τα κριτήρια επιλεξιμότητας για τους ψηφοφόρους, τα κόμματα και τους υποψηφίους, εποπτεύουν την εργασία των μελών των εφορευτικών επιτροπών, καθώς και του προσωπικό που διοικεί τα εκλογικά τμήματα και την καταμέτρηση των ψήφων. Οι επιτροπές θεσπίζουν επίσης εκλογικούς κανόνες (βλέπε παρακάτω) και διασφαλίσουν την επιβολή τους μέσω κυρώσεων που φθάνουν μέχρι και τον αποκλεισμό ενός υποψηφίου.

Αυτές οι ευρείες εξουσίες απαιτούν απόλυτη ουδετερότητα από την πλευρά των επιτροπών. Συχνά αποτελούνται από πρόσωπα από την κοινωνία των πολιτών, αλλά μερικές χώρες έχουν επιτροπές που αποτελούνται από εκπροσώπους επιλεγμένους από τα πολιτικά κόμματα. Δεν υπάρχει μία φόρμουλα που να εγγυάται την ανεξαρτησία μιας επιτροπής. Οι καταχρήσεις που κυμαίνονται από τον εκφοβισμό έως τη διαφθορά είναι πάντα πιθανές.

Συνεπώς, ένας δημοσιογράφος πρέπει να βεβαιώνεται ότι η δημιουργία και η λειτουργία μιας εκλογικής επιτροπής είναι σύμφωνη με τη δημοκρατική αποστολή της. Αυτό το δημοσιογραφικό έργο μπορεί να περιλαμβάνει:

Ρεπορτάζ για μια επιτροπή και τα μέλη της. Ποια είναι η εντολή της επιτροπής; Ποια είναι τα προσόντα των μελών της; Έχουν εμπλακεί στην πολιτική; Έχουν οικογενειακούς δεσμούς με την κυβέρνηση ή με αξιωματούχους πολιτικών κομμάτων; Έχουν οικονομικά συμφέροντα που μπορεί να τους οδηγήσουν να ευνοήσουν ένα κόμμα έναντι κάποιου άλλου;

Έλεγχος της στάσης μιας συγκεκριμένης επιτροπής προς τους υποψηφίους και τα κόμματα. Αποκλείστηκαν υποψήφιοι κατά τη διάρκεια της διαδικασίας επαλήθευσης της επιλεξιμότητας; Εάν ναι, η απόφαση αυτή ευνοεί το κυβερνών κόμμα ή τον απερχόμενο πρόεδρο; Οι κανόνες προεκλογικής εκστρατείας εφαρμόζονται εξίσου σε όλα τα κόμματα; Οι καταγγελίες της αντιπολίτευσης αντιμετωπίζονται με την ίδια ταχύτητα με εκείνες του κυβερνώντος κόμματος; Όταν η κυβέρνηση παραβιάζει τον εκλογικό νόμο, η επιτροπή παραπέμπει την υπόθεση στις κατάλληλες νομικές αρχές;

Διασφάλιση ότι η επιτροπή διαθέτει τους απαιτούμενους οικονομικούς και υλικοτεχνικούς πόρους. Οι προϋπολογισμοί και τα λογιστικά βιβλία είναι διαθέσιμα στο κοινό; Το εκλογικό προσωπικό είναι επαρκώς εκπαιδευμένο; Το τελευταίο αυτό σημείο είναι σημαντικό, διότι δεν είναι όλες οι παρατυπίες που διαπιστώνονται κατά τη διάρκεια των εκλογών κατ΄ανάγκη σχεδιασμένες για απάτη ώστε να επηρεάσουν το αποτέλεσμα. Μπορεί να εκφράζουν εκτιμήσεις αποτελεσμάτων από το εκλογικό προσωπικό που δεν έχει λάβει επαρκή κατάρτιση.

Τα μέσα ενημέρωσης θα πρέπει να διερευνούν την αξιοπιστία όλων των μηχανισμών που έχουν σχεδιαστεί για την αποτροπή της πολιτικής χειραγώγησης, ιδιαίτερα από το κυβερνών κόμμα. Παράδειγμα: μια χώρα που έχει καταρτίσει έναν μόνιμο, αυτοματοποιημένο, βιομετρικά σωστό, αδιάτρητο κατάλογο εγγεγραμμένων ψηφοφόρων, και οργανώνει μια διαφημιστική εκστρατεία για την προώθηση έντιμων, δίκαιων και αξιόπιστων εκλογών, υφίσταται μια διακοπή ρεύματος κατά τη διάρκεια της αναμετάδοσης των αποτελεσμάτων την ημέρα των εκλογών σε περιοχές όπου η αντιπολίτευση έχει κερδίσει στο παρελθόν.

Ένα προσωπείο ανεξαρτησίας

Η ανεξάρτητη εκλογική επιτροπή μιας χώρας που διεξάγει εκλογές αποτελείται από έναν δικαστή, πέντε μέλη του κυβερνώντος κόμματος, πέντε μέλη της κοινοβουλευτικής αντιπολίτευσης, τρία μέλη κομμάτων που δεν εκπροσωπούνται στο κοινοβούλιο και τρία μέλη της κοινωνίας των πολιτών. Αλλά τα μέλη των εξωκοινοβουλευτικών κόμματων και οι εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών εκλέγονται από την Εθνοσυνέλευση, όπου το κυβερνών κόμμα διαθέτει την απόλυτη πλειοψηφία. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να ασκεί de facto έλεγχο στην επιτροπή και, κατά συνέπεια, κατά τη διάρκεια της εκλογικής διαδικασίας, διότι η επιτροπή είναι επιφορτισμένη να επιλύει τις διαφορές με ψηφοφορία των μελών της.

12. ΥΠΟΨΗΦΙΟΙ ΚΑΙ ΚΟΜΜΑΤΑ

Τα δικαιώματα και οι εξουσίες των κομμάτων και των υποψηφίων που ανταγωνίζονται σε μια εκλογική διαδικασία γενικά διατυπώνονται σε έναν κώδικα. Οι εν λόγω κώδικες προσδιορίζουν τους κανόνες της προεκλογικής εκστρατείας μέχρι την παραμικρή λεπτομέρεια: τη χρονική διάρκεια της εκστρατείας, τις μεθόδους χρηματοδότησης, τα είδη διαφήμισης και τις θέσεις των αφισών, τη ρητορική και τη συμπεριφορά, τις διαδικασίες για την επίλυση καταγγελιών κλπ.

Τα περιεχόμενα για τους κώδικες συμπεριφοράς μπορεί να διαφέρουν σημαντικά από τη μια χώρα στην άλλη, ανάλογα με ιστορικούς, πολιτικούς ή κοινωνικούς παράγοντες. Αλλά κάθε κώδικας πρέπει να είναι συνεπής με το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα του 1966, το οποίο εγγυάται το δικαίωμα κάθε κόμματος και υποψήφιου να διεξάγει την εκστρατεία του ελεύθερα, εντός των ορίων που καθίστανται αναγκαία για την προστασία της δημόσιας ασφάλειας.

Ο κώδικας δεοντολογίας γενικά συντάσσεται από τα ίδια τα κόμματα. Είναι πιο πιθανό να σεβαστούν τους κανόνες, στην κατάρτιση των οποίων έχουν συμμετάσχει και στους οποίους έχουν συναινέσει ελεύθερα. Αν κάποια κόμματα αρνούνται να τους ακολουθήσουν, ένας δημοσιογράφος πρέπει να προσπαθήσει να καταλάβει το γιατί. Αν όλοι οι συμμετέχοντες έχουν αποδεχθεί τον κώδικα, η δουλειά ενός δημοσιογράφου είναι να ελέγχει ότι ακολουθείται και τηρείται.

Δικαιώματα κομμάτων και υποψηφίων

• Το δικαίωμα οργάνωσης πολιτικών συναντήσεων και τοποθέτησης αφισών, εντός των ορίων που προβλέπονται από το νόμο, θα πρέπει να είναι απεριόριστο.
• Κανένας υποψήφιος και κανένα μέλος της προεκλογικής εκστρατείας δεν θα πρέπει να υποστεί απειλές, παρενοχλήσεις, εκφοβισμούς ή επιθέσεις.
• Κανένας πολίτης δεν θα πρέπει να απειλείται ή να αποθαρρύνεται παρανόμως από το να ψηφίζει με άλλον τρόπο.
• Οι υπηρεσίες επιβολής του νόμου πρέπει να προστατεύουν, χωρίς διακρίσεις, την ασφάλεια όλων των υποψηφίων και την ασφάλεια όλων των τόπων συνάντησης.
• Η εκλογική επιτροπή πρέπει να εφαρμόζει τους κανόνες των εκλογών εξίσου σε όλα τα κόμματα και τους υποψηφίους, ιδίως όσον αφορά την αντιμετώπιση των προκλήσεων και των καταγγελιών.

Ευθύνες κομμάτων και υποψηφίων

• Να μην υποκινούν τη βία και να μην απειλούν τη δημόσια ασφάλεια
• Να μην εξαγγέλλουν δηλώσεις που προσβάλλουν άλλα κόμματα ή τμήματα του πληθυσμού, λόγω εθνικής καταγωγής, φύλου, θρησκείας ή κοινωνικής τάξης.
• Να μην καταφεύγουν σε προσωπικές επιθέσεις που βασίζονται στην ιδιωτική ζωή του αντιπάλου.
• Να μην διαταράσσουν εκδηλώσεις άλλων κομμάτων και υποψηφίων, ούτε να καταστρέφουν ούτε να στρεβλώνουν τα σύμβολα, τα τραγούδια και τις αφίσες τους.
• Να μην προβαίνουν σε συγκαλυμμένη διαφήμιση των εκλογών πριν από την επίσημη έναρξη της προεκλογικής εκστρατείας.
• Να μην επιχειρούν την εξαγορά υποστήριξης των ψηφοφόρων με χρήματα ή δώρα.
• Να έχουν θεσπίσει πειθαρχικές διαδικασίες προκειμένου να τιμωρούν τα μέλη που δεν τηρούν τον κώδικα δεοντολογίας.
• Να καθιστούν τις πηγές χρηματοδότησης δημόσιες και διαφανείς.
• Να μην χρησιμοποιούν δημόσιους πόρους (π.χ. οχήματα, κτίρια κ.λπ.) για τους σκοπούς της εκστρατείας.

Παράδειγμα εξαπάτησης για εξαγορά ψήφων και υποστήριξη

Μια χώρα έχει αποφασίσει να χρησιμοποιήσει τα δακτυλικά αποτυπώματα ως διαπιστευτήρια των ψηφοφόρων προκειμένου να καταπολεμήσει την εκλογική νοθεία. Μηχανές καταγραφής ψηφιοποιημένων δακτυλικών αποτυπωμάτων κάθε ενήλικου ψηφοφόρου πολίτη έχουν μεταφερθεί σε κάθε περιοχή της χώρας κατά τη διάρκεια του έτους πριν από τη διεξαγωγή των εκλογών.Όταν η εκστρατεία αρχίζει, το κυβερνών κόμμα στέλνει ακτιβιστές από πόρτα σε πόρτα στις φτωχότερες και πιο αναλφάβητες περιοχές της χώρας. Οι ακτιβιστές προσφέρουν χρήματα σε αντάλλαγμα για ψήφους, εξηγώντας ότι η κυβέρνηση θα είναι σε θέση να γνωρίζει πως ψήφισαν με τη χρήση των βιομετρικών μηχανημάτων που χρησιμοποιήθηκαν την παραγωγή των διαπιστευτηρίων.

Πολλοί άνθρωποι το πιστεύουν καθώς οι διαδικασίες ψηφοφορίας ζητούν από τους ψηφοφόρους να τοποθετήσουν το δάχτυλο επικαλυμμένο με μελάνι πάνω σε μια φωτογραφία ενός από τους υποψηφίους που αναγράφεται στο ψηφοδέλτιο.

13. ΔΙΚΑΙΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΑ ΜΕΣΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ

Όλα τα κόμματα και οι υποψήφιοι που ανταγωνίζονται σε μια εκλογική αναμέτρηση πρέπει να έχουν ισότιμη πρόσβαση στα μέσα ενημέρωσης. Αυτή είναι μια θεμελιώδης αρχή των ελεύθερων, αξιόπιστων και διαφανών εκλογών που ορισμένες αναδυόμενες δημοκρατίες εφαρμόζουν πολύ αυστηρά.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, μια εκλογική επιτροπή ή/και ένας οργανισμός που ρυθμίζει τα μέσα ενημέρωσης, καθορίζουν πώς εφαρμόζεται ο κανόνας και πώς μπορούν να τιμωρηθούν οι παραβιάσεις του. Οι δημοσιογράφοι πρέπει να είναι ενημερωμένοι – στην πραγματικότητα, πρέπει να είναι μέρος του – των νόμων και των κανόνων σχετικά με το ρόλο των μέσων ενημέρωσης στις εκλογές.

Δίκαιη πρόσβαση δεν σημαίνει αναγκαστικά απολύτως ίση πρόσβαση. Στις περιπτώσεις στις οποίες ο αριθμός των κομμάτων ή των υποψηφίων είναι πολύ μεγάλος, η κατανομή του χώρου (στα έντυπα μέσα) ή του χρόνου (στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση) μπορεί να υπολογιστεί σύμφωνα με τη σημασία τους.

Τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται πιο συχνά είναι ο αριθμός των βουλευτικών εδρών, ο αριθμός των μελών της κυβέρνησης, το ποσοστό των ψήφων που ελήφθη στις προηγούμενες εκλογές ή ο αριθμός των υποψηφίων που είναι υποψήφιοι στις τρέχουσες εκλογές.

Όμως, η κατανομή μπορεί επίσης να αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης ανάμεσα στα ίδια τα κόμματα. Αυτό μπορεί να συμβεί, για παράδειγμα, όταν τα αποτελέσματα των προηγούμενων εκλογών έχουν αμφισβητηθεί.

Πρόσβαση στα κρατικά μέσα ενημέρωσης

Τα κρατικά μέσα ενημέρωσης, από νομικής άποψης, αποτελούν υπηρεσίες κοινής ωφέλειας. Αυτό το καθεστώς συνοδεύεται από μια αυστηρή απαίτηση για δικαιοσύνη. Ένας δημοσιογράφος θα πρέπει να βεβαιώνεται ότι τα κρατικά μέσα ενημέρωσης προστατεύονται από τυχόν κυβερνητικές παρεμβάσεις.

Η κατανομή του χρόνου μπορεί να αμφισβητηθεί όταν η κάλυψη του κυβερνώντος κόμματος μεταδίδεται κατά τη διάρκεια του χρόνου υψηλής ακροαματικότητας (prime time), ενώ στα άλλα κόμματα έχουν δοθεί λιγότερο σημαντικές ζώνες τηλεθέασης.

Λόγω των κυβερνητικών αρμοδιοτήτων του, το κυβερνών κόμμα συχνά ωφελείται από μεγαλύτερη δημοσιογραφική κάλυψη σε σχέση με τους αντιπάλους του. Αλλά αυτή η ανισορροπία πρέπει να είναι εύλογη και να δικαιολογείται από άλλους αντικειμενικούς παράγοντες.

Η δικαιοσύνη μετράται επίσης από τον τόνο της κάλυψης. Τα κρατικά μέσα ενημέρωσης δεν πρέπει να εκφράζουν αρνητικές απόψεις ή προτιμήσεις όσον αφορά κόμματα ή υποψηφίους. Η αρχή της ίσης μεταχείρισης πρέπει να εφαρμόζεται σε όλα τα προγράμματα, δελτία ειδήσεων, συνεντεύξεις, συζητήσεις και ζωντανές μεταδόσεις.

Μη ισότιμη κάλυψη στα κρατικά μέσα ενημέρωσης

Ο εκλογικός νόμος μιας χώρας απαιτεί από την κρατική ραδιοφωνία να παρέχει δίκαια κατανεμημένη κάλυψη στα τρία κύρια κόμματα που συμμετέχουν στις βουλευτικές εκλογές.

Αποφασίστηκε ότι το ήμισυ του χρόνου κατά τη διάρκεια των ειδησεογραφικών προγραμμάτων θα διατίθεται σε αυτά τα τρία κόμματα και ότι αυτό θα μπορούσε να κατανεμηθεί ως εξής: 40% για το κυβερνών κόμμα, 40% για το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης και 20% για το κόμμα που ήρθε τρίτο στις προηγούμενες εκλογές. Ο ραδιοφωνικός σταθμός ενήργησε σύμφωνα με τις οδηγίες, αλλά αφιέρωσε το άλλο μισό του χρόνου των ειδήσεων στην κάλυψη της κυβέρνησης, της οποίας όλοι οι αξιωματούχοι ανήκουν στο κυβερνών κόμμα.

Συνεπώς, στην πράξη, ο ραδιοφωνικός σταθμός διέθεσε το 70% του χρόνου των ειδήσεων του στο κυβερνών κόμμα, και 20% και 10%, αντίστοιχα, στα άλλα κόμματα.

Πρόσβαση στα ιδιωτικά μέσα ενημέρωσης

Και τα ιδιωτικά μέσα ενημέρωσης έχουν υποχρέωση να συμπεριφέρονται δίκαια σε όλα τα κόμματα και τους υποψηφίους. Σε μερικές χώρες, οι κανόνες για τα ιδιωτικά μέσα ενημέρωσης κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας είναι οι ίδιοι με αυτούς που ισχύουν για τα κρατικά μέσα ενημέρωσης. Σε άλλες χώρες, τα ιδιωτικά μέσα ενημέρωσης δεν διέπονται από τον εκλογικό νόμο, πρωτίστως για την προστασία της δημοσιογραφικής ανεξαρτησίας τους.

Για παράδειγμα, δεν είναι παράλογο για έναν ιδιωτικό ειδησεογραφικό οργανισμό να υποστηρίζει έναν υποψήφιο και να επικρίνει τους αντιπάλους του. Αλλά ο ειδησεογραφικός οργανισμός πρέπει να παραχωρεί το δικαίωμα απάντησης στους αντιπάλους του και πρέπει να δημοσιεύει ή να μεταδίδει τις απαντήσεις τους χωρίς να χρεώνει το χώρο ή το χρόνο.

Επιπλέον, τα ιδιωτικά μέσα ενημέρωσης υπόκεινται κατά τη διάρκεια των εκλογών σε όλους τους ηθικούς κανόνες της δημοσιογραφίας, συμπεριλαμβανομένης της μη χρήσης απεχθών ή εμπρηστικών ρητορειών και της μη δημοσίευσης ή μετάδοσης μεροληπτικών ή δυσφημιστικών ρεπορτάζ. Για παράδειγμα, εάν επιτρέπεται η μετάδοση επί πληρωμή πολιτικών διαφημίσεων, τα ιδιωτικά μέσα ενημέρωσης οφείλουν να προβλέπουν τους ίδιους όρους για όλα τα κόμματα και τους υποψηφίους που αγοράζουν διαφημιστικές υπηρεσίες – τιμή, ζώνη τηλεθέασης, τοποθέτηση της σελίδας κλπ.

Τέλος, ένας δημοσιογράφος πρέπει να έχει κατά νου ότι όλα τα μέσα ενημέρωσης, κρατικά και ιδιωτικά, πρέπει να σέβονται την περίοδο παύσης της εκστρατείας καθώς και τους περιορισμούς σχετικά με την αναφορά των αποτελεσμάτων των δημοσκοπήσεων, πριν και κατά τη διάρκεια των εκλογών, σύμφωνα με τα χρονοδιαγράμματα που καθορίζονται από τις εκλογικές επιτροπές.

14. ΗΜΕΡΑ ΕΚΛΟΓΩΝ

Η ψηφοφορία και η καταμέτρηση των ψήφων μπορεί να οδηγήσει σε μαζικές και κατάφωρες απάτες, συμπεριλαμβανομένης της προσθήκης ψηφοδελτίων στις κάλπες και της πλαστογράφησης των επίσημων αποτελεσμάτων. Αυτοί οι τύποι δράσεων βρίσκονται σε ύφεση κατά την τελευταία δεκαετία, κυρίως λόγω της αυξημένης παρουσίας εκλογικών παρατηρητών στα εκλογικά τμήματα.

Παρόλα αυτά, ο κίνδυνος παραμένει, και η νοθεία μπορεί να εμφανισθεί σε κάθε στάδιο της διαδικασίας. Οι δυνατότητες περιλαμβάνουν απειλές προς τους ψηφοφόρους κατά την προσέλευση τους στις κάλπες, καταστροφή ψηφοδελτίων ή προσθήκη ψήφων κατά τη διάρκεια της καταμέτρησης, αλλαγή των καλπών κατά τη μεταφορά στην περιφερειακή εκλογική επιτροπή, παραποίηση των περιφερειακών αποτελεσμάτων πριν από τη διαβίβασή τους στην εθνική εκλογική επιτροπή.

Ένας δημοσιογράφος θα πρέπει να θέτει στον εαυτό του τις ακόλουθες ερωτήσεις σε κάθε στάδιο της διαδικασίας:

Ψηφοφορία

• Υπάρχουν ενδείξεις ψηφοθηρικής δραστηριότητας ή προεκλογικό υλικό μέσα ή κοντά στα εκλογικά τμήματα; Υπάρχουν ενδείξεις πίεσης ή απειλής των ψηφοφόρων;
• Παρίστανται μη εξουσιοδοτημένα άτομα (όπως ένστολοι στρατιωτικοί); Αν ναι, συμπεριφέρονται ανάρμοστα ή παρεμβαίνουν στην εργασία του εκλογικού προσωπικού;
• Τηρούνται οι διαδικασίες ψηφοφορίας; Το εκλογικό προσωπικό φαίνεται να τις κατανοεί; Το απόρρητο της ψήφου γίνεται σεβαστό; Οι κάλπες είναι σφραγισμένες σωστά; Υπάρχουν ενδείξεις προσθήκης ψηφοδελτίων, πολλών ψήφων από τα ίδια άτομα ή ψηφοφορίας «καρουζέλ» (ψηφοφόροι που χρησιμοποιούν ήδη συμπληρωμένα ψηφοδέλτια);
• Παρίστανται εκπρόσωποι κομμάτων; Υπάρχει παρέμβαση στο ρόλο τους ως παρατηρητών; Οι ίδιοι παρεμβαίνουν στις εργασίες του εκλογικού προσωπικού;

Καταμέτρηση ψήφων

• Οι κάλπες καταμετρήθηκαν με μεθοδικότητα και ακρίβεια; Τα ψηφοδέλτια για κάθε κόμμα ή υποψήφιο διαχωρίστηκαν σωστά και καταμετρήθηκαν ξεχωριστά; Ο αριθμός των ψηφοφόρων αντιστοιχεί στον αριθμό των ψηφοδελτίων στην κάλπη; Έχουν αποθηκευτεί τα αχρησιμοποίητα ψηφοδέλτια σε ασφαλές μέρος, ακυρώθηκαν ή καταστράφηκαν;
• Υπήρξαν διαφωνίες μεταξύ του εκλογικού προσωπικού; Υπέγραψαν όλοι το επίσημο μητρώο των αποτελεσμάτων; Εάν όχι, γιατί όχι; Έχουν δοθεί τα αντίγραφα του μητρώου στους εκπροσώπους των κομμάτων και στους εκλογικούς παρατηρητές;

Συγκέντρωση συνολικών ψηφοδελτίων

• Έχουν τεθεί αξιόπιστα μέτρα ασφαλείας σε εφαρμογή για τη μεταφορά των καλπών και των μητρώων των εκλογικών τμημάτων στις περιφερειακές εκλογικές επιτροπές;
• Έχουν το δικαίωμα οι εκπρόσωποι των κομμάτων και οι εκλογικοί παρατηρητές να είναι παρόντες κατά τη διάρκεια των διαδικασιών για τη συγκέντρωση των συνολικών ψηφοδελτίων; Παρεμποδίστηκε η εργασία τους με οποιονδήποτε τρόπο; Έλαβαν αντίγραφο των μητρώων του εκλογικού τμήματος πριν από τη διαβίβασή του στην εθνική εκλογική επιτροπή;

Ανακοίνωση των αποτελεσμάτων

• Υπήρξαν ασυνήθιστες καθυστερήσεις στην ανακοίνωση των αποτελεσμάτων;
• Επιτράπηκε στους εκπροσώπους των κομμάτων να είναι παρόντες κατά τη διάρκεια της καταμέτρησης των τελικών αποτελεσμάτων;

• Υπάρχουν διαφορές μεταξύ των αποτελεσμάτων που ανακοινώθηκαν την ημέρα των εκλογών και των επίσημων αποτελεσμάτων σε όλα τα επίπεδα της εκλογικής διαδικασίας;

Μετεκλογικές αμφισβητήσεις

• Υπάρχουν υποψήφιοι που κατέθεσαν εφέσεις κατά των αποτελεσμάτων; Δόθηκε αρκετός χρόνος για την κατάρτιση και την κατάθεση εφέσεων; Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο οργανισμός που είναι αρμόδιος για την επίλυση των εκλογικών αμφισβητήσεων μπορεί να μην είναι ανεξάρτητος; Οι λόγοι που προβάλλονται για την ακύρωση, την απόρριψη ή την αποδοχή των εφέσεων φαίνονται εύλογοι;

15. ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ

Ένας δημοσιογράφος πρέπει να αντιμετωπίζει προσεκτικά την ανακοίνωση των εκλογικών αποτελεσμάτων. Η απερίσκεπτη κάλυψη αυτών των ειδήσεων μπορεί να δημιουργήσει αναταραχή, ειδικά όταν τα κόμματα ή οι υποψήφιοι είχαν κατηγορήσει ο ένας τον άλλο κατά τη διάρκεια της εκστρατείας ότι σχεδιάζουν να διαπράξουν εκλογική νοθεία. Όταν κατατίθενται αμφισβητήσεις και εφέσεις, ένας δημοσιογράφος πρέπει να εξηγήσει με ακρίβεια τους λόγους της έφεσης και βήμα-βήμα τις λεπτομέρειες της διαδικασίας της έφεσης.

Ο βασικός κανόνας είναι ότι ο δημοσιογράφος δεν πρέπει ποτέ να δημοσιεύει ή να μεταδίδει τα αποτελέσματα των εκλογών πριν η εκλογική επιτροπή τα ανακοινώσει επίσημα. Στις περισσότερες χώρες, οι δημοσιογράφοι και οι οργανισμοί ειδήσεων αντιμετωπίζουν νομικές κυρώσεις για την παράβαση αυτού του κανόνα.

Η διαδικασία καταμέτρησης των ψήφων δεν πρέπει ποτέ να μεταδίδεται ζωντανά. Και δεν πρέπει να αναφέρονται ενδείξεις κανενός είδους σχετικά με την κατεύθυνση των αριθμών. Ωστόσο, οι δημοσιογράφοι μπορούν να κάνουν ρεπορτάζ σχετικά με την ατμόσφαιρα μέσα ή γύρω από το εκλογικό τμήμα κατά την καταμέτρηση. Για παράδειγμα, πόσοι άνθρωποι είναι παρόντες; Τηρούνται οι διαδικασίες που απαιτούνται από την εκλογική επιτροπή;

Μερικά αποτελέσματα, τελικά αποτελέσματα

Ανάλογα με τη χώρα και το εκλογικό της σύστημα, οι διαδικασίες καταμέτρησης, συγκέντρωσης των συνόλων, καθώς και επίλυσης των αμφισβητήσεων (που μπορεί να απαιτήσουν εκ νέου καταμέτρηση) μπορεί να διαρκέσουν από αρκετές ώρες έως και αρκετές εβδομάδες. Ως εκ τούτου, τα αποτελέσματα ενδέχεται να ανακοινώνονται σταδιακά, από περιοχή σε περιοχή, από περιφέρεια σε περιφέρεια ή από εκλογικό τμήμα σε εκλογικό τμήμα.

Η μετάδοση μερικών αποτελεσμάτων από ένα δημοσιογράφο μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του κινδύνου νοθείας ή πλαστογραφίας κατά την αρχική καταμέτρηση. Εντούτοις, αυτά τα μερικά αποτελέσματα πρέπει να βασίζονται σε επίσημες ανακοινώσεις του προεδρεύοντα υπαλλήλου ενός εκλογικού σταθμού ή της τοπικής εκλογικής επιτροπής, σε συμφωνία με τον εκλογικό νόμο.

 Δημοσκοπήσεις και προβλέψεις αποτελεσμάτων

Οι δημοσκοπήσεις εξόδου (exit polls) έχουν γίνει κοινή πρακτική σε ορισμένες χώρες. Στόχος είναι να ληφθεί μια πρόωρη αίσθηση των αποτελεσμάτων πριν αυτά ανακοινωθούν επίσημα.

Αλλά αυτή η τεχνική είναι αναξιόπιστη εξ ορισμού, διότι δεν μπορεί να γνωρίζουμε αν οι άνθρωποι που έχουν ερωτηθεί λένε την αλήθεια για το πως έχουν ψηφίσει. Ακόμα και στις πιο προηγμένες δημοκρατίες, η αναφορά των δεδομένων από τα exit poll απαιτείται να είναι αξιόπιστη και αμερόληπτη. Σε κάθε περίπτωση, τα αποτελέσματα του exit poll δεν πρέπει να μεταδίδονται πριν κλείσει και το τελευταίο εκλογικό κέντρο.

Πρέπει να λαμβάνεται η ίδια φροντίδα με την τεχνική της στατιστικής δειγματοληψίας, επίσης γνωστή ως πρόβλεψη των αποτελεσμάτων. Αυτή αποτελείται από την εκτίμηση των συνολικών αποτελεσμάτων με βάση μερικά αποτελέσματα. Τα μέσα ενημέρωσης που χρησιμοποιούν αυτήν την τεχνική θα πρέπει πάντα να εξηγούν αυτή τη μέθοδο στο κοινό και να δηλώνουν σαφώς το περιθώριο λάθους.

Ένας ειδησεογραφικός οργανισμός θα πρέπει επίσης να διασφαλίζει ότι η εκλογική επιτροπή δεν απαγορεύει αυτές τις πρακτικές. Αν επιτρέπονται, τα μέσα ενημέρωσης πρέπει να έχουν επίγνωση των περιορισμών που μπορεί να ισχύουν.

16. ΑΛΛΟΙ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΚΛΟΓΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ

Πολιτικά κόμματα

Τα πολιτικά κόμματα παρακολουθούν το ένα το άλλο. Έχουν το δικαίωμα να έχουν παρόντες τους εκπροσώπους τους μέσα στα εκλογικά κέντρα την ημέρα των εκλογών. Σε μερικές χώρες, οι εκλογικές επιτροπές σε όλα τα επίπεδα (τοπικό, περιφερειακό, εθνικό) αποτελούνται από μέλη επιλεγμένα από τα κόμματα.

Κάθε εκπρόσωπος κόμματος μπορεί να υποδείξει στον δημοσιογράφο κάποια νοθεία ή απόπειρα νοθείας εκ μέρους των αντιπάλων κομμάτων. Ο δημοσιογράφος μπορεί να χρησιμοποιήσει μια τέτοια πηγή, αλλά πρέπει να τη διαχειριστεί με ιδιαίτερη προσοχή δεδομένου του υψηλού κινδύνου χειραγώγησης. Κάθε κόμμα ενδέχεται να προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει τους δημοσιογράφους για τη μετάδοση αβάσιμων φημών για άλλα κόμματα στην προσπάθεια του να τα βλάψει.

Οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών

Οι εθνικές ενώσεις και οι μη κυβερνητικές οργανώσεις, οργανώνουν συχνά σχέδια παρακολούθησης προκειμένου να επιβλέπουν τη διαφάνεια της εκλογικής διαδικασίας ή να διασφαλίζουν την ενημέρωση του κοινού. Ένας δημοσιογράφος θα πρέπει να δίνει προσοχή στις ανακοινώσεις, στις αναφορές και στις συνεντεύξεις τύπου τους.

Αυτές μπορεί να υποδεικνύουν πιθανή νοθεία, παρατυπίες ή ελλείψεις στη διαχείριση των εκλογών. Αλλά και εδώ απαιτείται προσοχή. Δεν είναι όλες αυτές οι οργανώσεις ανεξάρτητες ή ουδέτερες. Κάποιες από αυτές μπορεί να έχουν οι διασυνδέσεις με ένα κόμμα ή με την κυβέρνηση.

Εκλογικοί παρατηρητές

Η εκλογική παρατήρηση έχει γίνει σημαντικό μέσο για την προστασία της ακεραιότητας των εκλογών στις αναδυόμενες δημοκρατίες. Οι ανεξάρτητοι παρατηρητές βοηθούν στην οικοδόμηση της εμπιστοσύνης των ψηφοφόρων και στην αξιολόγηση της νομιμότητας των εκλογών.

Οι αποστολές εκλογικών παρατηρητών μπορεί να είναι εθνικές, περιφερειακές ή διεθνείς. Κάποιες επιτελούν την παρακολούθηση τους μόνο την ημέρα των εκλογών, ενώ άλλες ακολουθούν ολόκληρη την εκλογική διαδικασία. Οι περισσότεροι παρατηρητές απαγορεύεται να αποκαλύπτουν τις παρατηρήσεις τους σε δημοσιογράφους ενώ η ψηφοφορία βρίσκεται σε εξέλιξη. Οι παρατηρήσεις συγκεντρώνονται σε μια έκθεση, η οποία δεν δημοσιοποιείται μέχρι την ημέρα μετά από την ψηφοφορία.

Εντούτοις, κάποιοι παρατηρητές μπορεί να είναι πρόθυμοι να μεταφέρουν τις πληροφορίες σε δημοσιογράφους υπό το καθεστώς της ανωνυμίας. Ένας δημοσιογράφος θα πρέπει να προσπαθεί να οικοδομεί σχέσεις εμπιστοσύνης με τους παρατηρητές. Θα πρέπει να λαμβάνουν τη διαβεβαίωση ότι οι συνομιλίες τους δεν πρόκειται ποτέ να καταγραφούν και ότι τα ονόματά τους και τα ονόματα των οργανώσεών τους δεν θα αναφερθούν στα ρεπορτάζ ειδήσεων.

17. ΤΡΟΠΟΙ ΑΠΟΚΡΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΛΟΓΙΚΗ ΝΟΘΕΙΑ

Όλες οι παρατυπίες που διαπιστώνονται κατά τη διάρκεια μιας εκλογικής διαδικασίας δεν ισοδυναμούν απαραίτητα με εκλογική νοθεία. Η αδυναμία συμμόρφωσης με κάποιες διαδικασίες σε ένα εκλογικό κέντρο, για παράδειγμα, μπορεί να εκφράζει την έλλειψη κατάρτισης και πληροφόρησης του εκλογικού προσωπικού. Ένας δημοσιογράφος ο οποίος είναι μάρτυρας των γεγονότων, θα πρέπει να προσπαθήσει να κατανοήσει τις συνθήκες υπό τις οποίες συνέβηκαν.

Απαιτείται κάλυψη σε βάθος αν παρατυπίες που θα μπορούσαν να επηρεάσουν το αποτέλεσμα, εντοπίζονται σε πολλά εκλογικά τμήματα. Ένας δημοσιογράφος που εντοπίζει μόνο χαμηλού επιπέδου διοικητικά σφάλματα μπορεί απλώς να ενημερώσει την εκλογική επιτροπή.

Προσοχή και σύνεση

Η εκλογική νοθεία αποτελείται από παρατυπίες που πραγματοποιούνται σκόπιμα προκειμένου να αλλάξει ένα εκλογικό αποτέλεσμα. Ένας δημοσιογράφος πρέπει να τις εκθέτει, αλλά πρέπει να το κάνει με προσοχή και περίσκεψη, διότι η οποιαδήποτε ανακρίβεια από την πλευρά του θα μπορούσε να εξαπολύσει εξαγριωμένη αντίδραση.

Η νοθεία πρέπει να ελέγχεται και να επιβεβαιώνεται από πολλές πηγές και να μην αφαιρείται από το πλαίσιό της. Μία περίπτωση τεκμηριωμένης νοθείας σε μια περιοχή δεν αναιρεί ολόκληρες τις εκλογές, οι οποίες μπορεί να διεξήχθησαν κανονικά στις άλλες περιοχές. Ένας δημοσιογράφος παρατηρεί ένα μικρό μόνο μέρος της διαδικασίας. Τα συμπεράσματά του πρέπει να ληφθούν υπόψη σύμφωνα με αυτά που έχουν παρατηρήσει άλλοι δημοσιογράφοι. Μόνο με αυτόν τον τρόπο οι δημοσιογράφοι μπορούν να αξιολογήσουν επαρκώς την κλίμακα των παρατυπιών και την επίδρασή τους στις εκλογές.

18. ΚΑΛΥΨΗ ΠΡΟΕΚΛΟΓΙΚΗΣ  ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑΣ

Ενας δημοσιογράφος θα πρέπει να βοηθάει τους πολίτες να κατανοούν τι διακυβεύεται στις εκλογές. Κατά την επιτέλεση της εν λόγω ευθύνης, θα πρέπει να κάνει ρεπορτάζ σχετικά με όλα τα ανταγωνιστικά κόμματα και τους υποψηφίους, παρέχοντας πληροφορίες για τα προηγούμενα και τα σημερινά προγράμματά τους και τις δραστηριότητες της εκστρατείας τους.

Ένας δημοσιογράφος θα πρέπει επίσης να αναζητά άλλες πηγές πληροφοριών, ώστε να μην εξαρτάται εξ ολοκλήρου από κομματικές πηγές. Από την πλευρά τους, τα κόμματα, έχοντας επίγνωση της επιρροής των μέσων ενημέρωσης στους ψηφοφόρους, χρησιμοποιούν συχνά επικοινωνιακές στρατηγικές που αποσκοπούν στον περιορισμό της κριτικής κάλυψης και στην προώθηση της ευρείας διάδοσης των μηνυμάτων της εκστρατείας. Τα κόμματα έχουν γραφεία «σχέσεων με τον τύπο» ή «δημοσίων σχέσεων» που σχεδιάζουν αυτές τις στρατηγικές και συχνά χρησιμοποιούν «ειδικούς των μέσων ενημέρωσης» που προσλαμβάνονται από τις τάξεις των δημοσιογράφων.

Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τους δημοσιογράφους που καλύπτουν μια προεκλογική εκστρατεία είναι να προσπεράσουν τις στρατηγικές πολιτικής επικοινωνίας για να βρουν τις ειδήσεις και τις πληροφορίες που είναι πραγματικά χρήσιμες για τους ψηφοφόρους. Οι ανακοινώσεις, οι συνεντεύξεις τύπου και οι δημοσκοπήσεις της κοινής γνώμης για κόμματα και υποψηφίους θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με προσοχή και σύνεση.

Μια καλή κάλυψη της προεκλογικής εκστρατείας δεν μπορεί να βασίζεται σε αυτοσχεδιασμούς. Το κλειδί για την καλή εκλογική δημοσιογραφία είναι η προετοιμασία. Η έρευνα σχετικά με τους υποψηφίους πρέπει να πραγματοποιείται πολύ πριν αρχίσει μια εκστρατεία ώστε οι σχετικές ερωτήσεις να μπορούν να τεθούν τη σωστή στιγμή. Οι σωστές ερωτήσεις είναι αυτές που εκφράζουν τις ανησυχίες των πολιτών. Η κάλυψη θα πρέπει να βασίζεται σε αυτές τις ανησυχίες, οι οποίες με τη σειρά τους προκύπτουν από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι στην καθημερινή τους ζωή. Μέσα από τους δημοσιογράφους, οι υποψήφιοι υποχρεώνονται να αντιμετωπίσουν αυτά τα ζητήματα και να προτείνουν πρακτικές λύσεις.

Ένας δημοσιογράφος θα πρέπει να βρίσκεται επί ποδός κάθε μέρα. Ωστόσο, κάποιοι τομείς απαιτούν ειδικές προφυλάξεις, όσον αφορά τόσο τη διαχείριση των πληροφοριών όσο και την προσωπική ασφάλεια. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα όταν οι εκλογές διεξάγονται σε χώρα που είναι πολιτικά “εύθραυστη” ή υπό καθεστώς πολέμου.

19. ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΝΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΛΥΨΗΣ

Η ειδησεογραφική κάλυψη μιας προεκλογικής εκστρατείας θα πρέπει να αρχίσει πριν ξεκινήσει η επίσημη εκστρατεία. Ο δημοσιογράφος είναι το κλειδί της στρατηγικής ενός ειδησεογραφικού οργανισμού επειδή εκείνος είναι που βρίσκεται επί ποδός, καλύπτοντας δημόσιες εκδηλώσεις, συναντώντας υποψηφίους, έχοντας μια αίσθηση της κοινής γνώμης και υποβάλλοντας άρθρα.

Για να εργαστεί σωστά, ένας δημοσιογράφος πρέπει να είναι σε θέση να βασιστεί στα άτομα που είναι υπεύθυνα για τον ειδησεογραφικό οργανισμό του, που οργανώνουν την παραγωγή ειδήσεων και τη στελέχωση για την προεκλογική περίοδο. Δεδομένης της υλικοτεχνικής αδυναμίας στο να υπάρχει ένας δημοσιογράφος που να καλύπτει αρκετούς υποψηφίους, ένας οργανισμός με αρκετά πολυάριθμο προσωπικό θα πρέπει να το αξιοποιήσει ώστε να εξασφαλίσει ευρεία κάλυψη.

Ο σχεδιασμός ενός σχεδίου κάλυψης είναι μια ομαδική προσπάθεια που συμπεριλαμβάνει σημαντικούς υλικούς και ανθρώπινους πόρους. Οι τελευταίοι περιλαμβάνουν φωτογράφους και εικονολήπτες, ηχολήπτες, συντάκτες ήχου και βίντεο, γραφίστες και διευθυντές ειδήσεων. Ένας δημοσιογράφος θα πρέπει να διασφαλίζει ότι οι συνάδελφοί του μοιράζονται την επαγγελματική του προσέγγιση στην εργασία του.

Προγραμματισμός και διάταξη

• Ένας διευθυντής ειδήσεων στο ραδιόφωνο ή την τηλεόραση θα πρέπει να σχεδιάσει ειδικά προγράμματα για συζητήσεις μεταξύ υποψηφίων, συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης μεταξύ υποψηφίων και ομάδων εμπειρογνωμόνων ή διαδραστικές εκπομπές που να επιτρέπουν στους υποψηφίους να παρουσιάζουν τις ιδέες τους και να απαντούν σε ερωτήσεις από μέλη του κοινού.
• Στα έντυπα μέσα ενημέρωσης, ο συντάκτης θα πρέπει να καθορίζει την τοποθέτηση και τον αριθμό των σελίδων που έχουν δοθεί για να προβληθούν απόψεις υποψηφίων, αναγνωστών, εμπειρογνωμόνων και των ίδιων των δημοσιογράφων που γράφουν άρθρα και στήλες.

Προσωπικό ειδησεογραφικού οργανισμού

Οι συναντήσεις των συντακτών είναι απαραίτητες κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου. Η συζήτηση και οι αποφάσεις μεταξύ των δημοσιογράφων με διαφορετικές απόψεις επιτρέπει μια κάλυψη που εκφράζει μια ισορροπημένη και ολοκληρωμένη εικόνα της εκστρατείας.

Μια ειδική διάσκεψη συντακτών που πραγματοποιείται πριν από την έναρξη της εκστρατείας είναι ένας καλός τρόπος για να τεθούν οι βάσεις για την κάλυψη. Στόχος είναι να διασφαλιστεί ότι οι ρόλοι των επιτελικών στελεχών συμπληρώνουν ο ένας τον άλλον και ότι ολόκληρη η ομάδα ειδήσεων δουλεύει καλά μαζί. Ένα βασικό ερώτημα: Σε ποιον θα ανατεθεί τι; Σε ένα δημοσιογράφο μπορεί να ανατεθεί να καλύψει μία γεωγραφική περιοχή ή ένα συγκεκριμένο θέμα. Οι συντάκτες μπορεί επίσης να αναθέσουν σε ένα δημοσιογράφο να καλύψει ένα κόμμα ή υποψήφιο. Αλλά στα πλαίσια αυτού του συστήματος, δημοσιογράφοι θα πρέπει επίσης να προβλέπονται και για καθένα από τα άλλα κόμματα ή υποψηφίους, προκειμένου να διασφαλιστεί η ισορροπία και αμεροληψία.

Οι ειδησεογραφικοί οργανισμοί δεν απολαμβάνουν όλοι τους ίδιους πόρους. Όταν το προσωπικό είναι μικρό σε αριθμό, κάθε μέλος πρέπει να ασχολείται με την ταυτόχρονη εκτέλεση πολλών ενεργειών (multitask). Αλλά οι καθημερινές συζητήσεις μεταξύ των επιτελικών στελεχών ειδήσεων παραμένουν ζωτικής σημασίας.

Προετοιμασία ενός δημοσιογράφου

• Να συγκεντρώνετε όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες για κάθε πολιτικό υποψήφιο: κομματική δομή και λειτουργίες, πηγές χρηματοδότησης, περιφερειακές δυνάμεις και αδυναμίες, πολιτική σημασία σε εθνικό ή/και τοπικό επίπεδο, παρελθούσες και παρούσες συμμαχίες, μεγάλα θέματα της προεκλογικής εκστρατείας, επιδόσεις σε προηγούμενες εκλογές .
• Να εντοπίζετε και να δημιουργείτε σχέσεις με εκπρόσωπους κάθε κόμματος ή με έναν ανώτατο υπάλληλο κάθε εκστρατείας. Ένας δημοσιογράφος θα θέλει να είναι σε θέση να τους εντοπίζει γρήγορα – για παράδειγμα, να γνωρίζει την ημερομηνία, την ώρα και τον τόπο μιας δημόσιας εκδήλωσης. Η αρωγή τους θα είναι επίσης αναγκαία για την οργάνωση μιας συνέντευξης με έναν υποψήφιο ή τη λήψη άμεσων απαντήσεων στις εξελίξεις της εκστρατείας.
• Καταρτίστε μια λίστα με τα σημαντικότερα θέματα της προεκλογικής εκστρατείας και τα σημαντικότερα προβλήματα που οι πολίτες θέλουν να αντιμετωπίσουν οι υποψήφιοι και τα κόμματα.
• Καταρτίστε έναν κατάλογο εμπειρογνωμόνων τους οποίους θα συμβουλεύεστε για σχόλια σχετικά με την εκστρατεία. Οι δημοσιογράφοι ενός εθνικού ειδησεογραφικού οργανισμού θα πρέπει να δημιουργούν ένα δίκτυο πηγών σε τοπικό επίπεδο.
• Βεβαιωθείτε ότι τα τυποποιημένα δημοσιογραφικά διαπιστευτήρια είναι έγκυρα και καθορίστε ποια ειδικά διαπιστευτήρια θα απαιτηθούν για την κάλυψη της εκστρατείας.
• Μάθετε από τις ρυθμιστικές αρχές των μέσων τι θα ισχύει για τους ειδησεογραφικούς οργανισμούς κατά την προεκλογική περίοδο.

20. ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΡΗΤΟΡΙΚΗΣ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΩΝ

Τα κόμματα και οι υποψήφιοι γνωρίζουν ότι οι ψηφοφόροι τείνουν να πιστεύουν αυτά που βλέπουν και ακούν στα μέσα ενημέρωσης. Ως εκ τούτου, οι πολιτικοί και τα επιτελεία τους, κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν για να επηρεάζουν τους δημοσιογράφους ώστε να τους παρέχουν την πιο ευνοϊκή κάλυψη.

Το Δελτίο Τύπου είναι το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο εργαλείο τους. Αποστέλλεται απευθείας στα γραφεία ειδήσεων ή μοιράζεται σε συνεντεύξεις τύπου, είναι γραμμένο σε στυλ πιο προσιτό σε δημοσιογράφους, με σύντομες, ζωηρές προτάσεις που συνοψίζουν το βασικό μήνυμα και μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο σύνολό τους. Τα Δελτία Τύπου είναι σχεδιασμένα για να περιορίζουν την δημοσιογραφική έρευνα, μειώνοντας με αυτόν τον τρόπο την πιθανότητα της κριτικής κάλυψης που έρχεται σε αντίθεση με το μήνυμα.

Με την τηλεόραση να αποτελεί σήμερα το κύριο μέσο μαζικής ενημέρωσης, οι υποψήφιοι είναι όλο και πιο πιθανό να καταφεύγουν σε πολιτικές μεθόδους μάρκετινγκ και να προσπαθούν να παραπλανήσουν το εκλογικό σώμα. Προσαρμόζουν τη γλώσσα του σώματος τους και την εμφάνισή τους σε αυτόν τον στόχο. Και σχεδιάζουν τις εκδηλώσεις για να παίζουν με τα συναισθήματα των ψηφοφόρων, αντί να παρουσιάζουν τις λεπτομέρειες των προγραμμάτων τους.

Τα ακόλουθα μέτρα μπορούν να βοηθήσουν τους δημοσιογράφους να αποφεύγουν κάποιες κοινές παγίδες:

• Μην ικανοποιείστε με την απλή διαβίβαση πληροφοριών που αφορούν έναν υποψήφιο ή ένα κόμμα, αλλά προσπαθήστε να εξηγήσετε τι κάνουν.
• Μην αντιγράφετε απλώς τα δελτία τύπου και τις άλλες ανακοινώσεις, ακόμη και παραφρασμένα. Αντ’ αυτού, συγκρίνετε τι λένε με αυτά που αυτοί οι υποψήφιοι έχουν επιτύχει στα προηγούμενα αξιώματα τους ή με τις θέσεις που είχαν λάβει σε προηγούμενες εκστρατείες. Καλέστε εμπειρογνώμονες για να αξιολογήσουν τις προτάσεις τους υπό το πρίσμα των αναγκών της χώρας ή της κοινότητας και να τεκμηριώσουν τις πιθανές αντιφάσεις και τις συγκρούσεις συμφερόντων.
• Βάλτε σε εισαγωγικά αυτά που λέγονται στα δελτία τύπου ή στις συνεντεύξεις τύπου ή/και αποδώστε τα σωστά.
• Να είστε δυναμικοί στις συνεντεύξεις τύπου. Να μην ακούτε απλώς. Να ζητάτε εξηγήσεις, λεπτομέρειες, παραδείγματα, αριθμούς και αιτιολογήσεις.
• Να μην βασίζεστε στους αριθμούς ενός κόμματος όταν αναφέρεστε στη προσέλευση του κόσμου στη συγκέντρωσή του. Να συγκρίνετε τις στατιστικές του κόμματος με εκτιμήσεις άλλων πηγών δημοσιογράφων, κάτοικων της περιοχής, μελών των αστυνομικών δυνάμεων ή κάποιου άλλου προσώπου που ήταν παρόν.
• Μάθετε να αναγνωρίζετε τα γεγονότα που σχεδιάστηκαν από τους υποψηφίους ώστε να τα αναφέρετε εντός του πλαισίου τους. Δώστε προσοχή στις αντιδράσεις των ανθρώπων που είναι παρόντες στην επίσκεψη ενός υποψηφίου σε ένα σχολείο, ένα νοσοκομείο ή μια επιχείρηση. Η ομιλία του προκαλεί αντιδράσεις; Ήταν όλες οι αντιδράσεις θετικές; Αυτοί που επισκέφτηκε του υπέβαλλαν κάποιες ερωτήσεις; Ήταν αυθόρμητες; Το να παραμείνετε μετά την αποχώρηση του υποψηφίου είναι ένας καλός τρόπος για να μάθετε περισσότερα.
• Βεβαιωθείτε ότι το επίσημο μήνυμα του υποψηφίου ανταποκρίνεται στις πεποιθήσεις του. Αν ένας υποψήφιος επισκέπτεται ένα σχολείο για να πει ότι θεωρούσε πάντα την εκπαίδευση ως προτεραιότητα, ανακαλύψτε αν προηγουμένως είχε αρχίσει την εφαρμογή προγραμμάτων στον τομέα αυτό.
• Διαχωρίστε σαφώς μεταξύ των επίσημων δραστηριοτήτων των μελών της κυβέρνησης και των δραστηριοτήτων τους ως υποψήφιοι ή μέλη του κόμματος.

21. ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΕΝΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΗ

Τα κόμματα και οι υποψήφιοι κατά την προεκλογική περίοδο προσπαθούν πάντα να εξασφαλίσουν ότι η κάλυψη εκφράζει την επίσημη ατζέντα τους τονίζοντας τα σημαντικότερα σημεία της εκστρατείας τους και προσπερνώντας άλλα θέματα.

Αυτή η στρατηγική έχει σχεδιαστεί ώστε να επιτρέπει σε μια εκστρατεία να αποφύγει να αναμετρηθεί με τα πιο σημαντικά εθνικά ζητήματα. Ένας δημοσιογράφος σε αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει να εντοπίζει και να καλύπτει αυτά τα ζητήματα, προκειμένου να αναγκάσει τα κόμματα και τους υποψηφίους να εξηγήσουν και να συζητήσουν τις λύσεις που προτείνουν. Οι ειδικοί από τα πανεπιστήμια και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών μπορούν να βοηθήσουν ένα δημοσιογράφο να εντοπίσει τα σημαντικά θέματα σε όλους τους τομείς με τους οποίους θα πρέπει να ασχολούνται οι εκστρατείες των πολιτικών – οικονομία, διακυβέρνηση, σχεδιασμός χρήσης γης, υγεία, παιδεία, δικαιοσύνη, ανθρώπινα δικαιώματα και εξωτερική πολιτική.

Αλλά ένας δημοσιογράφος πρέπει να εστιάζει στη ζωή των πολιτών, προκειμένου να μάθει, να κατανοήσει και να γνωστοποιήσει τις ανησυχίες τους. Κάποιοι ειδησεογραφικοί οργανισμοί διεξάγουν έρευνες για να ανακαλύψουν τα ζητήματα που απασχολούν περισσότερο το εκλογικό σώμα. Άλλοι έχουν καταφύγει σε πάνελ πολιτών, τοπικών κυβερνητικών αξιωματούχων και ακτιβιστών από τις τοπικές οργανώσεις για να κατανοήσουν καλύτερα τις προσδοκίες ατόμων και κοινοτήτων. Μια απλούστερη μέθοδος εξακολουθεί να είναι να πάει κάποιος επί τόπου και να μιλήσει με τους απλούς πολίτες.

Ένας δημοσιογράφος μπορεί να χρησιμοποιήσει διάφορες τεχνικές για να τοποθετήσει τις ανησυχίες του κοινού στο προσκήνιο και στο επίκεντρο μια προεκλογικής εκστρατείας.

• Κάντε ρεπορτάζ σχετικά με θέματα που έθεσαν οι ίδιοι οι πολίτες και τα οποία αντιμετωπίζουν κάθε μέρα – π.χ. επιλεκτικές διακοπές ηλεκτρικού ρεύματος, πρόσβαση σε πόσιμο νερό, επιδείνωση οδικών συστημάτων, αυξήσεις των τιμών των καυσίμων, έλλειψη δασκάλων και απουσία νοσοκομείων σε μια περιοχή. Η περιγραφή ενός δημοσιογράφου μπορεί να συμβάλει στη διασφάλιση ότι τα κόμματα και οι υποψήφιοι θα αντιμετωπίσουν αυτά τα θέματα.
• Διηγηθείτε προσωπικές ιστορίες για να δείξετε τη σημασία και την έκταση σημαντικών θεμάτων της εκστρατείας ή να υπογραμμίσετε τα αποτελέσματα των προτεινόμενων λύσεων κάθε υποψηφίου. Ένας δημοσιογράφος αυξάνει την πιθανότητα οι πολιτικοί να δώσουν προσοχή σε ένα θέμα που δεν έχει ακόμα συμπεριληφθεί στην εκστρατεία εξανθρωπίζοντας το, μέσα από μια ζωντανή, λεπτομερή περιγραφή των προβλημάτων που αντιμετωπίζει ένα άτομο ή μια κοινότητα.
• Δώστε προσοχή στα πάντα. Είτε εντός του επίσημου ωραρίου του είτε όχι, ένας δημοσιογράφος πρέπει πάντα να ρωτά τους ανθρώπους με τους οποίους έρχεται σε επαφή για το τι συμβαίνει στους δρόμους, τα μπαρ, τις καφετέριες, τις αγορές, τα γραφεία, τα πάρκα, τις οικογενειακές συγκεντρώσεις – σε όλους τους χώρους όπου οι πολίτες συζητούν προβλήματα ζωτικής σημασίας. Μια συνομιλία που άκουσε σε ένα μανάβικο ή σε μια ουρά αναμονής στο ταχυδρομείο, μπορεί να βοηθήσει ένα δημοσιογράφο να πιάσει τον παλμό της κοινής γνώμης και να αποτελέσει το σημείο εκκίνησης ενός άρθρου.
• Καλύψτε τις απόψεις των εκπροσώπων μιας μειοψηφίας, των συνδικάτων, επαγγελματικών ενώσεων, ομάδων γυναικών και οργανώσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Όλα αυτά αποτελούν ομάδες ενδιαφέροντος, των οποίων οι απόψεις και τα αιτήματα θα πρέπει να διαδίδονται από τα μέσα ενημέρωσης.

22. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ

http://

Οι συνεντεύξεις με τους υποψηφίους ή τους αρχηγούς κομμάτων είναι βασικά γεγονότα στην κάλυψη της εκστρατείας. Επιτρέπουν στο δημοσιογράφο να μπει σε λεπτομέρειες σχετικά με τα πολιτικά προγράμματα και να αποκτήσει μια βαθύτερη κατανόηση της προσωπικότητας ενός πολιτικού.

Η συνέντευξη ενός πολιτικού είναι μια δύσκολη μορφή τέχνης που απαιτεί έντονη αίσθηση των ανθρώπινων σχέσεων, ισχυρή αναλυτική ικανότητα και καλή προετοιμασία. Ένας δημοσιογράφος που έχει διεξάγει έρευνα σε βάθος, θα είναι σε θέση να θέσει τις κατάλληλες ερωτήσεις και να μείνει συγκεντρωμένος κατά τη διάρκεια της συνέντευξης.

Προετοιμασία για τη συνέντευξη-Έρευνα σε βάθος

• Συγκεντρώστε όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το πρόσωπο που θα κληθεί σε συνέντευξη. Ερευνήστε το παρελθόν του. Από πού προέρχεται; Τι έχει πει, γράψει ή υποστηρίξει στο παρελθόν; Ποιες είναι οι πηγές χρηματοδότησής του; Πώς γίνεται αντιληπτός στην κοινότητα; Τι πιστεύουν οι φίλοι και οι πολιτικοί εχθροί του για αυτόν;
• Καταρτίστε μια λίστα ερωτήσεων που θα στηρίζεται στην αλληλουχία με την οποία πρόκειται να τεθούν και στον εκτιμώμενο χρόνο κάθε απάντησης. Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης, ο δημοσιογράφος μπορεί να παρεκκλίνει από τη λίστα για να αναλύσει περαιτέρω μια δήλωση, είναι ωστόσο ασφαλέστερο να υπάρχει ένα πλαίσιο ερωτήσεων.
• Παραθέστε τις ερωτήσεις κατά φθίνουσα σειρά σπουδαιότητας. Αν η συνέντευξη αποδειχτεί μικρότερη από ό,τι είχε προγραμματιστεί, τα μείζονα ζητήματα θα έχουν αντιμετωπιστεί.
• Ετοιμάστε σύντομες, απλές και άμεσες ερωτήσεις. Αν η ερώτηση είναι πολύ μεγάλη, πολύ περίπλοκη και πολύ γενική, ένας έμπειρος πολιτικός θα πάρει εύκολα τον έλεγχο της συνέντευξης και θα απαντήσει μόνο σε ένα μέρος της ερώτησης – το μέρος που είναι προς το συμφέρον του να απαντήσει.

Τύποι ερωτήσεων για να τεθούν

• Ποια συγκεκριμένα μέτρα προτείνει ο υποψήφιος για την επίλυση των προβλημάτων της χώρας; Ποια μέτρα έχουν την υψηλότερη προτεραιότητα; Πώς θα χρηματοδοτηθούν; Ποιες είναι οι διαφορές μεταξύ του κόμματος του υποψηφίου και των αντιπάλων του; Εάν ο υποψήφιος κερδίσει, θα σχηματιστούν πολιτικές συμμαχίες; Αν ναι, με ποιον και γιατί; Αν η συνέντευξη γίνεται με έναν εκλεγμένο αξιωματούχο του οποίου η θητεία λήγει ή/και είναι μέλος του κόμματος της πλειοψηφίας, ρωτήστε τον σχετικά με τα πεπραγμένα του ή/και τις υποσχέσεις που το κόμμα του δεν τήρησε.
• Για έναν υποψήφιο στις εκλογές της τοπικής αυτοδιοίκησης, οι ερωτήσεις θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα ειδικά προβλήματα των κοινοτήτων στις εμπλεκόμενες περιφέρειες.
• Προκειμένου να λάβετε ακριβείς απαντήσεις σχετικά με συγκεκριμένα θέματα, συμπεριλάβετε ερωτήσεις με βάση τις ανησυχίες που οι πολίτες έχουν εκφράσει σε δημοσιογράφους.

Η διεξαγωγή της συνέντευξης

• Χρησιμοποιείστε συσκευή εγγραφής. Ζητήστε την άδεια για να καταγράψετε τη συνέντευξη. Αν το άτομο εκφράσει επιφυλάξεις, εξηγείστε του ότι η εγγραφή θα παράγει μια πλήρη και ακριβή καταγραφή των δηλώσεών του, με αποτέλεσμα η παράθεσή τους να είναι απολύτως αξιόπιστη. Η εγγραφή θα επιτρέψει επίσης στον δημοσιογράφο να επικεντρωθεί στις απαντήσεις του ατόμου και να τις σκέφτεται κατά τη διάρκεια της συνέντευξης.
• Αν η συνέντευξη δεν μαγνητοφωνηθεί, ένας δημοσιογράφος θα εξαρτάται εξ ολοκλήρου από τη μνήμη και τις σημειώσεις του. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να καταγράψει γρήγορα τα σημαντικότερα στοιχεία των απαντήσεων. Οι συντομογραφίες συνιστώνται, όπως και η επανεξέταση των σημειώσεων αμέσως μετά την ολοκλήρωση της συνέντευξης.

Χρησιμοποιήστε την ήμι–δομημένη μέθοδο

• Με αυτή την τεχνική, η οποία υποθέτει ότι ο δημοσιογράφος δεν μπορεί να γνωρίζει όλες τις σχετικές ερωτήσεις εκ των προτέρων, εναλλάσσετε τις ανοιχτού τύπου ερωτήσεις σχετικά με μεγάλα θέματα (οι οποίες οδηγούν σε λεπτομερείς απαντήσεις και συνοδεύονται από επεξηγήσεις) με τις ήμι-ανοικτού τύπου ερωτήσεις (που οδηγούν σε σύντομες και συγκεκριμένες απαντήσεις) και τις κλειστού τύπου ερωτήσεις (που μπορούν να απαντηθούν μόνο με ένα ναι ή ένα όχι).
• Θέστε ερωτήσεις που να συμπληρώνουν η μία την άλλη ή θέστε τις ίδιες ερωτήσεις με διαφορετική διατύπωση για να πάρετε περισσότερες πληροφορίες. Ζητήστε διευκρινίσεις και παραδείγματα.
• Δίνετε ιδιαίτερη προσοχή στις απαντήσεις. Ένας δημοσιογράφος πρέπει να είναι έτοιμος να σκεφτεί μια ερώτηση βασισμένος σε μια λέξη ή σε μια ιδέα από τον συνεντευξιαζόμενο.

Διατηρήστε τον έλεγχο της συνέντευξης

• Ένας δημοσιογράφος έχει τον έλεγχο της συνέντευξης. Δεν θα πρέπει ποτέ να χάσει τον έλεγχο. Ένας έξυπνος πολιτικός ξέρει πώς να αρχίσει να απαντάει σε μια ερώτηση και στη συνέχει να θέσει μια άλλη που να θέλει να απαντήσει. Για παράδειγμα: «Ναι, φυσικά, αλλά υπάρχει ένα θέμα που πιστεύω ότι είναι σημαντικό να απαντήσω». Είναι καλύτερο να τον αφήσετε να τελειώσει ή να τον διακόψετε ευγενικά, αν μιλάει για πολύ, και στη συνέχεια να θέσετε την αρχική ερώτηση και πάλι μέχρι να λάβετε μια πραγματική απάντηση.
• Να είστε επίμονοι, αλλά να παραμένετε ευγενικοί, ανεξάρτητα από την συμπεριφορά του ατόμου. Να προσέχετε την φυσική του στάση, η οποία μπορεί να επηρεάσει την πορεία της συνέντευξης. Ποια είναι η θέση του δημοσιογράφου απέναντι στο άτομο; Στην ιδανική περίπτωση, ο δημοσιογράφος θα πρέπει να κοιτάζει το άτομο.

Να σέβεστε την αίσθηση της συνέντευξης

• Δεν υπάρχει πρόβλημα αν η συνέντευξη δημοσιεύεται ή μεταδίδεται στο σύνολό της. Αλλά αν χρησιμοποιούνται μόνο αποσπάσματα, ή αν οι απαντήσεις συνοδεύονται από σχόλια, ή αν μέρη της συνέντευξης χρησιμοποιούνται σε μια είδηση, ο δημοσιογράφος πρέπει να βεβαιωθεί ότι δημοσιεύει ή μεταδίδει απαντήσεις που εκφράζουν το μήνυμα του ατόμου. Αν δεν είναι βέβαιος, ο δημοσιογράφος δεν θα πρέπει να διστάσει να επικοινωνήσει ξανά με το άτομο για διευκρινήσεις.
• Αν η συνέντευξη είναι μέρος ενός άρθρου, αρχίστε να εργάζεστε σε αυτήν αμέσως μετά τη συνομιλία. Σε εκείνο το σημείο, ένας δημοσιογράφος πρέπει να αποφασίσει σχετικά με τα κύρια σημεία του άρθρου και καταρτίσει ένα περίγραμμα ή προσχέδιο. Οι σημειώσεις από τη συνέντευξη μπορούν να βοηθήσουν στον εντοπισμό αυτούσιων αποσπασμάτων από μια ηχογράφηση (αν έγινε) ή στην επιβεβαίωση ενός άλλου αποσπάσματος.

Τι να κάνετε όταν η συνέντευξη πρόσωπο–με–πρόσωπο είναι αδύνατη;

Τηλεφωνική συνέντευξη Αν μπορείτε να κανονίσετε μια συνάντηση με τον συνεντευξιαζόμενο, μια άλλη επιλογή είναι το τηλέφωνο. Η τηλεφωνική συνομιλία επιτρέπει μια αρκετά άμεση ανταλλαγή. Όπως και σε μια προσωπική συνάντηση, ο συνδυασμός σημειώσεων και μαγνητοφώνησης είναι αποτελεσματικός, αλλά ο δημοσιογράφος θα πρέπει να ενημερώνει για την εγγραφή και ο εξοπλισμός θα πρέπει να ελέγχεται.

Συνέντευξη μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου Η ψηφιακή τεχνολογία προσφέρει μια άλλη εναλλακτική λύση. Ο συνεντευξιαζόμενος λαμβάνει ολόκληρη τη λίστα των ερωτήσεων, αλλά αυτές δεν μπορούν να τροποποιηθούν επί τόπου, όπως σε μία συνάντηση πρόσωπο με πρόσωπο. Υπάρχει κίνδυνος το αποτέλεσμα να είναι λιγότερο αυθόρμητο και λιγότερο προσωπικό. Αλλά μπορεί να αποδειχθεί πιο ακριβές και να θέτει λιγότερους επαγγελματικούς κινδύνους.

23. ΔΗΜΟΣΚΟΠΗΣΕΙΣ

Δύο είδη δημοσκοπήσεων διεξάγονται κατά τις περιόδους των εκλογών. Η μία εστιάζει σε θέματα, μετρώντας τις απόψεις των πολιτών σε θέματα προεκλογικής εκστρατείας. Η άλλη είναι η δημοσκόπηση δημοτικότητας, η οποία μετρά τις προθέσεις των ψηφοφόρων. Τα κόμματα και οι υποψήφιοι μπορεί να πραγματοποιήσουν δικές τους δημοσκοπήσεις για να μετρηθεί ο αντίκτυπος των εκστρατειών τους και να προσαρμόσουν με αυτόν τον τρόπο τα προγράμματά ή την εικόνα τους σύμφωνα με τα συναισθήματα των ψηφοφόρων τους.

Οι δημοσκοπήσεις είναι πηγές πληροφοριών που δεν μπορούν να αγνοηθούν. Αλλά πρέπει να αντιμετωπίζονται με προσοχή. Ένας δημοσιογράφος θα πρέπει να τις εξετάζει προσεκτικά πριν αποφασίσει να τις χρησιμοποιήσει. Η ποιότητα των δημοσκοπήσεων ποικίλλει. Μερικές από αυτές μπορεί να χρηματοδοτούνται και έχουν σχεδιαστεί ειδικά για να χειραγωγήσουν την κοινή γνώμη και τα μέσα ενημέρωσης.

Η ειδησεογραφική αξία των δημοσκοπήσεων περιορίζεται επειδή βασίζονται στο λεγόμενο «αντιπροσωπευτικό» δείγμα. Αυτή η μέθοδος είναι προβληματική σε κάποιες περιοχές, όπως οι αγροτικές περιοχές της υπο-Σαχάριας Αφρικής, όπου η γλώσσα και ο αναλφαβητισμός μπορεί να δημιουργούν εμπόδια στην δημοσκοπήσεις.

Οι δημοσκοπήσεις μπορούν να επηρεάσουν, ακόμη και να στρεβλώσουν τη δημοκρατική διαδικασία. Υπάρχουν πιεστικά ερωτήματα γύρω από τις πιθανές επιπτώσεις των δημοσκοπήσεων στη συμπεριφορά των ψηφοφόρων, συμπεριλαμβανομένης μιας πιθανής τάσης να επιλέγουν τον υποψήφιο που φαίνεται να βρίσκεται μπροστά σε μια δημοσκόπηση, καθώς και της πιθανότητας κάποιοι ψηφοφόροι να επαναστατήσουν ψηφίζοντας έναν υποψήφιο που φαίνεται να χάνει.

Μια δημοσκόπηση μπορεί να χρησιμοποιηθεί για παράνομους σκοπούς που βλάπτουν τη δημοκρατική διαδικασία. Ο κίνδυνος αυτός είναι ιδιαίτερα υψηλός στις αναπτυσσόμενες δημοκρατίες όπου οι εταιρείες δημοσκοπήσεων σπάνια υπόκεινται σε κάποια νομική εποπτεία. Οι αδίστακτες εταιρείες δημοσκοπήσεων μπορεί να χρησιμοποιούν μεθοδολογία που ενσωματώνει στρεβλώσεις –π.χ. ένα δείγμα περιορισμένο σε συγκεκριμένες περιοχές, ερωτήσεις σχεδιασμένες για να παράγουν συγκεκριμένες απαντήσεις – προκειμένου να δημιουργηθούν δημοσκοπήσεις με τα αποτελέσματα που έχουν ζητήσει οι πελάτες τους.

Παραδείγματα:

• Ένα κυβερνών πολιτικό κόμμα διεξάγει μια δημοσκόπηση για να δείξει ότι οι πολίτες είναι ικανοποιημένοι με το έργο της κυβέρνησης.
• Ένας υποψήφιος για την προεδρία ζητάει μια δημοσκόπηση δομημένη με τέτοιο τρόπο ώστε να βλάψει την εικόνα των αντιπάλων του.
• Ένας όμιλος επιχειρήσεων ζητάει μια δημοσκόπηση στο πλαίσιο ενός σχεδίου επιβολής ενός οικονομικού προγράμματος σε κόμματα και υποψηφίους.
• Ένα κόμμα της αντιπολίτευσης που επικαλείται εκλογική νοθεία ζητάει μια δημοσκόπηση για να αποδείξει ότι κέρδισε τις εκλογές.

Συνεπώς, ο δημοσιογράφος θα πρέπει:

• Να αναφέρει μόνο τις δημοσκοπήσεις που παράγονται από επαγγελματίες και ακολουθούν αυστηρές και διαφανείς μεθόδους.
• Να αντιμετωπίζει τις δημοσκοπήσεις με εξαιρετική προσοχή.
• Ποτέ να μη βασίζει ένα άρθρο εξ ολοκλήρου σε μια δημοσκόπηση.

Ερωτήσεις που πρέπει να τεθούν σχετικά με μια δημοσκόπηση

• Έχει η δημοσκόπηση πραγματική ειδησεογραφική αξία;
• Είναι τα αποτελέσματα της δημοσκόπησης διαφορετικά από αυτά άλλων δημοσκοπήσεων; Ποιος πλήρωσε για να διεξαχθεί η δημοσκόπηση;
• Πώς επιλέχτηκε το δείγμα της δημοσκόπησης; Ποιους περιλαμβάνει;
• Πότε διεξήχθη η δημοσκόπηση και ποια ήταν η μεθοδολογία της;
• Ποια ερωτήματα τέθηκαν; Τα αποτελέσματα βασίζονται σε όλες τις απαντήσεις ή μόνο σε μερικές από αυτές;

Πληροφορίες που πρέπει να περιλαμβάνονται σε οποιοδήποτε άρθρο περιλαμβάνει αποτελέσματα δημοσκόπησης

• Το όνομα του πολιτικού κόμματος, της οργάνωσης ή του προσώπου που ζήτησε την δημοσκόπηση.
• Το όνομα της εταιρείας δημοσκοπήσεων.
• Ο αριθμός των ερωτηθέντων και το περιθώριο λάθους της δημοσκόπησης.
• Η ημερομηνία ή ημερομηνίες κατά τις οποίες διεξήχθη η δημοσκόπηση.

24. ΚΑΛΥΨΗ ΤΩΝ ΕΚΛΟΓΩΝ ΣΕ ΖΩΝΕΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ

Κάποιες εκλογές πραγματοποιούνται σε χώρες υπό συνθήκες κρίσης. Οι συγκρούσεις μεταξύ κυβερνητικών δυνάμεων και επαναστατικών κινημάτων γενικά εντάσσονται σε μία από τις τρεις κατηγορίες:

• Το κίνημα της αντιπολίτευσης θέλει την ανατροπή της κυβέρνησης και καλεί το σύνολο του πληθυσμού να μποϊκοτάρει τις εκλογές, προκειμένου η κυβέρνηση να μην νομιμοποιηθεί από την ψηφοφορία.
• Το κίνημα της αντιπολίτευσης απαιτεί την ανεξαρτησία ή την αυτονομία ενός τμήματος μιας χώρας και απαιτεί οι κάτοικοί του να μποϊκοτάρουν τις εκλογές, προκειμένου να ενισχύσουν τον αγώνα.
• Οι κυβερνητικές και οι αντιπολιτευτικές δυνάμεις έχουν συμφωνήσει στην κατάπαυση του πυρός, αλλά η οριστική ειρηνευτική συμφωνία θα συναφθεί υπό τον όρο να διεξαχθούν ελεύθερες και δίκαιες εκλογές σε ολόκληρη τη χώρα ή στην περιοχή στην οποία επικεντρώνεται η σύγκρουση.

Η κάλυψη των εκλογών που διεξάγονται κάτω από αυτές τις συνθήκες, είναι ένα πολύπλοκο εγχείρημα που εγκυμονεί πολλούς κινδύνους για τους δημοσιογράφους. Απαιτεί ιδιαίτερα αυστηρή τήρηση της επαγγελματικής δεοντολογίας – ακρίβεια, αμεροληψία, υπευθυνότητα. Και μια σειρά από κανόνες ασφαλείας που να εφαρμόζονται στον τομέα του ρεπορτάζ.

Σύνεση, ουδετερότητα και ισορροπία

• Να είστε εξαιρετικά προσεκτικοί σχετικά με τις πληροφορίες και τις πηγές τους δεδομένου του υψηλού κινδύνου χειραγώγησης. Η παραπληροφόρηση είναι ένα σημαντικό όπλο πολέμου.
• Να τηρείτε αυστηρή ουδετερότητα. Αυτό επιτρέπει σε ένα δημοσιογράφο να κάνει τη δουλειά του όσο το δυνατόν ασφαλέστερα.
• Βεβαιωθείτε ότι δίνετε ιδιαίτερη προσοχή στην ισορροπία. Ένας δημοσιογράφος που κάνει ρεπορτάζ σε μια περιοχή όπου η αντιπολίτευση ζητάει από τους κατοίκους να μην ψηφίσουν, μπορεί να στηρίξει το έργο του σε τέσσερις τύπους πηγών: ένα άτομο που δεν ψηφίζει από πεποίθηση, ένα άτομο που απείχε από την ψηφοφορία υπό το φόβο αντιποίνων από τις αρχές, ένα άτομο που δεν ψηφίζει προκειμένου να στηρίξει την αντιπολίτευση, ένα άτομο που έμεινε στο σπίτι του υπό το φόβο βίας στα εκλογικά τμήματα.

Κανόνες ασφαλείας

• Βεβαιωθείτε ότι έχετε μαζί σας τα απαραίτητα έγγραφα – ταυτότητα, δημοσιογραφική ταυτότητα, επίσημη διαπίστευση, άδεια ταξιδιού και οποιαδήποτε άλλα απαραίτητα έγγραφα.
• Ποτέ να μην έχετε μαζί σας όπλο ή οποιοδήποτε αντικείμενο ή ρούχα που μπορεί να οδηγήσουν σε παραγνώριση – στρατιωτική ενδυμασία, χακί μπουφάν, δερμάτινες μπότες, κιάλια κ.λπ.
• Ποτέ να μην ταξιδεύετε μόνοι σας αλλά με συναδέλφους ή μέλη των ΜΚΟ. Μην μετακινήστε με τη συνοδεία των υποψηφίων ή των πολιτικών ηγετών.
• Σχεδιάστε το δρομολόγιό σας προσεκτικά ώστε να αποφύγετε τις εμπόλεμες ζώνες. Μεταδίδετε τακτικά τις πληροφορίες από το σημείο στο γραφείο σας, σε ένα φίλο ή σε ένα μέλος της οικογένειας σας.
• Αποφύγετε τις νυχτερινές ώρες ταξιδιού και ενημερωθείτε για τις ώρες απαγόρευσης της κυκλοφορίας.
• Όταν καλύπτετε μια πολιτική συγκέντρωση ή ένα μεγάλο συλλαλητήριο, ελέγξτε την τοποθεσία και εντοπίστε που μπορείτε να καταφύγετε σε περίπτωση βίαιων επεισοδίων.

• Αν ξεσπάσουν επεισόδια, μην αρχίσετε να τρέχετε καθώς με αυτόν τον τρόπο αυξάνεται ο κίνδυνος στοχοποίησης. Να μην περνάνε από τη μία πλευρά της αντιπαράθεσης στην άλλη.

25. ΚΑΛΥΨΗ ΤΩΝ ΕΚΛΟΓΩΝ ΣΕ ΑΣΤΑΘΕΙΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

Τα μέσα ενημέρωσης μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην εδραίωση της ειρήνης και της δημοκρατίας. Εναλλακτικά, μπορούν να προκαλέσουν το ξέσπασμα μιας σύγκρουσης διαδίδοντας φήμες, κάνοντας προπαγάνδα ή σκορπώντας τη δυσπιστία και το μίσος μεταξύ ανθρώπων και κοινοτήτων.

Ένας άλλος κίνδυνος είναι ότι οι ειδησεογραφικοί οργανισμοί με μικρή επαγγελματική κατάρτιση μπορεί να καταφύγουν σε στομφώδη ορολογία χωρίς να συνειδητοποιούν την επίδραση που μπορεί να έχει. Μια προεκλογική εκστρατεία είναι ένα ιδανικό σκηνικό για ένθερμη γλώσσα που μπορεί να ξεπηδήσει από πολιτικές συζητήσεις και να εκφυλιστεί σε βίαιους λεκτικούς διαγωνισμούς.

Ο κίνδυνος να συμβεί αυτό είναι ακόμη μεγαλύτερος όταν οι εκλογές διεξάγεται σε μια χώρα που ξεπερνάει μια σύγκρουση ή όπου το πολιτικό κλίμα βρίσκεται σε κατάσταση έντασης ή λανθάνουσας σύγκρουσης. Οι εκλογές μπορεί να εμβαθύνουν τον διχασμό. Ή οι διαμαρτυρίες που οδήγησαν στον πόλεμο μπορεί να εξελιχθούν σε πολιτική σύγκρουση.

Μείνετε ενήμεροι για το πολιτικό πλαίσιο

Ο ρόλος του δημοσιογράφου στην ενίσχυση της δημοκρατίας και της ειρήνης είναι ακόμα πιο σημαντικός σε ευαίσθητες συνθήκες. Ένας δημοσιογράφος πρέπει να εντείνει τις ικανότητές του στην παρατήρηση και στην ανάλυση, ώστε να κατανοήσει την πολυπλοκότητα του κοινωνικοπολιτικού περιβάλλοντος και τα θέματα που διακυβεύονται σε μια εκλογική αναμέτρηση.

Ένας δημοσιογράφος θα πρέπει να κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να αποφύγει την επιδείνωση της κρίσης και αντ΄ αυτού θα πρέπει να προσπαθεί να τη μειώσει. Αυτή η προσέγγιση επικεντρώνεται στην αυστηρή τήρηση των κανόνων ακριβείας, επαλήθευσης, αμεροληψίας, ουδετερότητας και εντιμότητας στη συλλογή και μετάδοση των ειδήσεων. Η επαρκής προετοιμασία και η βαθιά γνώση των πιθανών πηγών έντασης που θα μπορούσαν να ξεσπάσουν κατά την προεκλογική περίοδο είναι επίσης απαραίτητες.

Βασικές ερωτήσεις

• Ποια ήταν τα πρόσωπα της σύγκρουσης ή της κρίσης, ποια ήταν τα κίνητρά τους και ποια ήταν τα βασικά ζητήματα; Ποιες ήταν οι αιτίες ή οι παράγοντες της απόφασης και ποιοι ήταν οι άνθρωποι πίσω από αυτή; Εάν έχει υπογραφεί μια συμφωνία, ένας δημοσιογράφος πρέπει να γνωρίζει τη γενική δομή και τα σημαντικότερα σημεία της.
• Όταν οι εθνικοί ή κοινοτικοί διχασμοί διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο σε μια κρίση ή σύγκρουση, ένας δημοσιογράφος πρέπει να διαθέτει βαθιά κατανόηση της κοινωνιολογικής πραγματικότητας κάθε κοινότητας. Ένας δημοσιογράφος θα πρέπει επίσης να κατανοεί τους τρόπους με τους οποίους η κάθε κοινότητα επηρεάζεται από τα γεγονότα.

Αυτή η έρευνα είναι απαραίτητη καθώς καθιστά έναν δημοσιογράφο ενήμερο για τις ενέργειες και τους λόγους που μπορεί να σημάνουν την επιστροφή των εντάσεων, και συνεπώς του επιτρέπει να κάνει ρεπορτάζ σχετικά με τον επικείμενο κίνδυνο. Τότε μπορεί να πιέσει κορυφαίες προσωπικότητες ή οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών να θυμίσουν στα κόμματα και στους υποψηφίους τις υποχρεώσεις και τις συμφωνίες που ενδέχεται να έχουν υπογράψει.

Συμβουλή

• Εστιάστε την κάλυψη στις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει το σύνολο της κοινωνίας, προκειμένου να αφαιρέσετε έμφαση από τα θέματα που οδηγούν σε κρίση ή σε σύγκρουση. Πιθανά προβλήματα είναι η πρόσβαση σε πόσιμο νερό, η κατάσταση του δημόσιου συστήματος υγείας ή η κατάσταση του εκπαιδευτικού συστήματος. Στόχος είναι η συνεισφορά στην ένωση της κοινωνίας δείχνοντας στους πολίτες ότι όλοι αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα, ανεξάρτητα από εθνικές, κοινοτικές ή θρησκευτικές συνδέσεις.

• Δώστε στους απλούς πολίτες την ευκαιρία να μιλήσουν για τον εαυτό τους. Αυτή η προσέγγιση θα μπορούσε να λάβει τη μορφή συζητήσεων ή τηλεφωνικών συζητήσεων όπου τα μέλη του κοινού ενθαρρύνονται να εκφράσουν τις απόψεις τους. Αλλά προσέξτε πολύ να μην αφήσετε αυτές τις συνομιλίες να εκφυλιστούν σε φόρουμ για επιθετική και εμπρηστική ομιλία.
• Να είστε εξαιρετικά προσεκτικοί με τους όρους που χρησιμοποιούνται στα δελτία ειδήσεων. Βεβαιωθείτε ότι χρησιμοποιείτε τεκμηριωμένη, ισορροπημένη και ουδέτερη γλώσσα.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Κανόνες για τους δημοσιογράφους που καλύπτουν τις εκλογές. Ως μέσο προστασίας από τις πολλαπλές πιέσεις που προκύπτουν κατά τη διάρκεια μιας εκλογικής αναμέτρησης, ένας δημοσιογράφος πρέπει να τηρεί τις βασικές αρχές δεοντολογίας του επαγγέλματός του. Οι πληροφορίες πρέπει να είναι ακριβείς, επαληθευμένες ισορροπημένες, ουδέτερες και να σέβονται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Ένας δημοσιογράφος πρέπει πάντα να θυμάται ότι υπηρετεί τα συμφέροντα των απλών πολιτών.

Σύμφωνα με τις αρχές αυτές, οι δημοσιογράφοι πρέπει:

• Να είναι ενήμεροι για το δικαίωμα και καθήκον τους να μιλούν με όλα τα κόμματα και τους υποψηφίους, συμπεριλαμβανομένων και των πιο εχθρικών προς την κυβέρνηση. Όλα τα θέματα της εκστρατείας που είναι σημαντικά για τους ανθρώπους και για το μέλλον της χώρας είναι κατάλληλα θέματα για ρεπορτάζ. Υπάρχουν λίγοι νόμιμοι λόγοι για τον περιορισμό της ελευθερίας της έκφρασης και δεν πρέπει να εμποδίζουν με κανένα τρόπο την παρουσίαση ενός ευρέως φάσματος ιδεών και απόψεων.

• Να παρουσιάζουν ακριβείς και επαληθευμένες πληροφορίες ώστε να βεβαιώνονται ότι η δουλειά τους θεωρείται αξιόπιστη. Οι ειδήσεις πρέπει να παρουσιάζονται με ένα πνεύμα σεμνότητας, αυστηρής αντικειμενικότητας και επιφυλακτικής έρευνας, όχι βεβιασμένων συμπερασμάτων.

• Να καλύπτουν τις απόψεις όλων των πολιτικών ανταγωνιστών κατά τα ρεπορτάζ σε προγράμματά και συζητήσεις, χωρίς να επιτρέπουν την προσωπική τους άποψη να στρεβλώσει την κάλυψη. Τα δελτία ειδήσεων δεν πρέπει ποτέ να προσπαθούν να πουν στους ψηφοφόρους ποιον να ψηφίσουν.
• Να παραμένουν δημοσιογραφικά ανεξάρτητοι, να αντιστέκονται σε όλες τις πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές πιέσεις που έχουν σχεδιαστεί για να επηρεάσουν την κάλυψη. Η μόνη καθοδήγηση θα πρέπει να προέρχεται από τους συντάκτες και από την ηθική αίσθηση ενός ατόμου. Απόλυτες απαγορεύσεις θα πρέπει να τηρούνται για την λογοκλοπή και την αγορά πληροφοριών, καθώς και για την πώληση της παρουσίασης.
• Θα πρέπει πάντα να γνωρίζουν τις συνέπειες – θετικές και αρνητικές – που μπορεί να έχουν οι πληροφορίες. Σε αυτό το πνεύμα, οι ειδήσεις θα πρέπει να μεταδίδονται σε ουδέτερη και μη συναισθηματική γλώσσα. Θέματα που έχουν τη δυνατότητα να αυξάνουν τις εντάσεις, θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με ιδιαίτερη προσοχή.

Στις χώρες που βρίσκονται σε περίοδο εδραίωσης της δημοκρατίας, μετάβασης ή ανασυγκρότησης, ο ρόλος ενός δημοσιογράφου δεν είναι απλώς να καλύψει την πολιτική αναμέτρηση. Θα πρέπει πάντα να επικεντρώνεται στο κατά πόσον υπάρχουν οι συνθήκες για τη διεξαγωγή ελεύθερων, αξιόπιστων και διαφανών εκλογών. Χωρίς να προσπαθούν να αναλάβουν το ρόλο του αστυνομικού, του δικαστή ή του εκλογικού επίτροπου, οι δημοσιογράφοι πρέπει να ενημερώνουν το κοινό σχετικά με σφάλματα, παρατυπίες και καταχρήσεις που έχουν εντοπίσει. Επιπλέον, οι δημοσιογράφοι θα πρέπει:

• Να βεβαιώνονται ότι αναφέρουν τις νομικές απαιτήσεις, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στα πρότυπα επιλεξιμότητας των υποψηφίων και στην κατανομή των εκλογικών περιφερειών.
• Να αξιολογούν προσεκτικά τις διαδικασίες εγγραφής των ψηφοφόρων, εξασφαλίζοντας – σε συνεργασία με τις αρμόδιες αρχές – ότι οι εργασίες εκτελούνται σωστά και με διαφάνεια, όσον αφορά τόσο τη εγγραφή των πολιτών όσο και την ενημέρωση των εκλογικών καταλόγων.
• Να διερευνούν την αξιοπιστία των ανεξάρτητων εκλογικών επιτροπών και όλων των εθνικών φορέων που παίζουν ρόλο στην εκλογική διαδικασία.
• Να βεβαιώνονται ότι τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις που αναφέρονται στον κώδικα δεοντολογίας της εκστρατείας γίνονται σεβαστά από τα κόμματα και τους υποψηφίους.
• Να βεβαιώνονται ότι σε όλα τα κόμματα και τους υποψηφίους δίνονται ίσα δικαιώματα λόγου στα μέσα ενημέρωσης, ειδικά στους κρατικούς ειδησεογραφικούς οργανισμούς.
• Να επισκέπτονται πολλά εκλογικά τμήματα την ημέρα των εκλογών προκειμένου να διασφαλίσουν ότι η ψηφοφορία και η καταμέτρηση των ψήφων διεξάγονται με εντιμότητα.
• Να αποφεύγουν τη δημοσίευση ή τη μετάδοση εκλογικών αποτελεσμάτων που δεν έχουν ανακοινωθεί επίσημα από την εκλογική επιτροπή.
• Να εξηγούν ακριβώς τους λόγους για τους οποίους τα αποτελέσματα έχουν προσβληθεί και τη διαδικασία που πρέπει να ακολουθείται όταν ασκούνται εφέσεις.
• Να μάθουν πως να διακρίνουν τις εκλογικές παρατυπίες που μπορεί να προκύψουν από την έλλειψη εκπαίδευσης ή πληροφόρησης εκ μέρους του εκλογικού προσωπικού, από εκείνες που εκφράζουν νοθεία που προορίζεται να μεταβάλλει τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας.
• Να χρησιμοποιούν τα πολιτικά κόμματα και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών ως πηγές στη διερεύνηση των περιπτώσεων νοθείας ή παρατυπιών, αλλά να αντιμετωπίζουν τις πηγές αυτές με προσοχή λόγω του κινδύνου χειραγώγησης.

Κάλυψη εκστρατειών

http://

Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τους δημοσιογράφους που καλύπτουν μια προεκλογική εκστρατεία είναι να παραμείνουν εστιασμένοι στις πληροφορίες με τη μεγαλύτερη χρησιμότητα στους ψηφοφόρους. Ένας δημοσιογράφος θα πρέπει να λαμβάνει προφυλάξεις, τόσο κατά το χειρισμό των πληροφοριών όσο και για την εξασφάλιση της δικής του ασφάλειας.

• Το δημοσιογραφικό έργο πρέπει να αρχίζει πριν από την επίσημη έναρξη της εκστρατείας, με τη συγκέντρωση όλων των πιθανών πληροφοριών για κόμματα και υποψηφίους. Θα πρέπει να υπάρξει επικοινωνία με αρμόδιους της εκστρατείας και να εντοπιστούν τα μείζονα ζητήματα και οι ανησυχίες των πολιτών.
• Η αξιοποίηση εμπειρογνωμόνων, ακαδημαϊκών και ηγετών της κοινωνίας των πολιτών μπορεί να βοηθήσει ένα δημοσιογράφο να εντοπίσει τα κύρια θέματα στα οποία πρέπει να επικεντρωθεί η εκστρατεία.
• Ένας δημοσιογράφος δεν θα πρέπει να αρκείται στην ανακύκλωση πληροφοριών από ένα κόμμα ή έναν υποψήφιο, αλλά θα πρέπει να προσπαθεί να τις εξηγεί και να τους δίνει προοπτική. Η διάκριση μεταξύ των επισήμων καθηκόντων ενός μέλους της κυβέρνησης και των δραστηριοτήτων του ως πολιτικού παράγοντα είναι επίσης απαραίτητη.
• Μια συνέντευξη κατά την προεκλογική εκστρατεία με έναν πολιτικό είναι μια δύσκολη τέχνη που απαιτεί καλή προετοιμασία των σχετικών θεμάτων.
• Τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων δεν μπορούν να αγνοηθούν αλλά πρέπει να αντιμετωπίζονται με προσοχή, δεδομένης της ποικίλης ποιότητας τους, καθώς και του ζητήματος σχετικά με το ποιος πλήρωσε για αυτές.

Ένας δημοσιογράφος διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην επέκταση και ενίσχυση της δημοκρατίας και της ειρήνης, ενώ ο ρόλος του είναι ακόμη πιο σημαντικός σε περιόδους πολιτικής έντασης. Οι ικανότητες παρατήρησης και ανάλυσης είναι απαραίτητες. Αυτά θα επιτρέψουν σε έναν δημοσιογράφο να κατανοήσει τις κοινωνικοπολιτικές διαπλοκές μιας πολιτικής στιγμής και τα ζητήματα που διακυβεύονται. Ένας δημοσιογράφος πρέπει να καταβάλει κάθε προσπάθεια για τον περιορισμό των κοινωνικών εντάσεων, αντί να τις ενισχύει – είναι καθήκον του σύμφωνα με τα θεμελιώδη ηθικά πρότυπα του επαγγέλματος του.

Αυτό το εγχειρίδιο συντάχθηκε από τους:

Hervé Barraquand, Programme Specialist, Press Freedom and Media Pluralism

Martine Anstett, Head of Division, Delegation for Peace, Democracy and Human Rights

INTERNATIONAL ORGANIZATION DE LA FRANCOPHONIE

19-21 avenue Bosquet 75007 Paris

Website: www.francophonie.org // Email: oif@francophonie.org

Christophe Deloire, General Manager

Ambroise Pierre, Head of Africa Desk

REPORTERS WITHOUT BORDERS

47, rue Vivienne, 75002 Paris

Website: www.rsf.org // Email: rsf@rsf.org