Στην πραγματικότητα είναι εξ ορισμού παράλογο να έχουμε όλες τις πληροφορίες, είναι αδύνατον να μην υπάρχει παραπληροφόρηση. Είναι συνυφασμένη με την ανθρώπινη κατάσταση ή την ανθρώπινη κωμωδία όπως θάλεγε κι ο Μπαλζάκ. Οι παράγοντες που εμπλέκονται στη σύσταση, τη δομή και τη δημιουργία του τελικού προιόντος που ονομάζουμε “πληροφορία” πριν αυτή φτάσει στον τελικό καταναλωτή, είναι τόσο σύνθετοι όσο και η νοητική επεξεργασία της αφού τελικά παραδοθεί στο ευρύ κοινό. Η παραπληροφόρηση έχει γίνει μια λέξη καθημερινή, διαδικτυακή και κυρίως συνεδριακή. Κυρίως για τους τρόπους και την ταχύτητα πλέον με την οποία διαδίδεται επηρεάζοντας προσωπικές αποφάσεις, εθνικές εκλογές και διεθνείς σχέσεις. Οσο περισσότερο, όμως, χρησιμοποιείται η λέξη καθαυτή, τόσο διαστρέφεται το περιεχόμενο, η ουσία της και η αξία της πρόληψης για την αντιμετώπιση. Στο συνέδριο που διεξήχθη στις 15 Νοεμβρίου 2019 προσπαθήσαμε να έχουμε ομιλητές ειδικούς από όλο το φάσμα των εμπλεκομένων επιστημών και επαγγελμάτων προκειμένου να προσεγγίσουμε κατά το δυνατόν ολοκληρωμένα το φαινόμενο των σύγχρονων μορφών παραπληροφόρησης καθώς και τους τρόπους αντιμετώπισης. Ενα μέρος των ομιλιών και παρουσιάσεων μπορείτε να δείτε στα βίντεο που ακολουθούν.
Τα βιογραφικά των ομιλητών μπορείτε να δείτε εδώ.
Έφη Ανδρεάδου: Σχεδιάζοντας παιδαγωγικές στρατηγικές – Δημιουργώντας κριτικά σκεπτόμενους αναγνώστες των Μέσων
Εάν στόχος είναι η καλλιέργεια ενός κριτικού “αναγνώστη” των Μέσων, τότε θα πρέπει να επαναπροσδιοριστούν οι τρόποι και οι διαδικασίες που θα φτάσουμε σε αυτό. Οι όροι «Γραμματισμός στα Μέσα», «Εκπαίδευση στα Μέσα» και «Παιδεία στα Μέσα» θα πρέπει να αποκτήσουν την ταυτότητα τους και το ρόλο τους, μέσα από παιδαγωγικές προσεγγίσεις, για την επίτευξη αυτού του στόχου. Αφού δημιουργήσουμε ένα πλαίσιο όπου αυτοί οι όροι ικανοποιούν συγκεκριμένα προσδοκόμενα αποτελέσματα, μέσα από οργανωμένες διαδικασίες, τότε επόμενο βήμα είναι να προσεγγίσουμε τα αποτελέσματα και να σχεδιάσουμε τις διαδικασίες. Οι θεωρίες μάθησης πάνω στις οποίες θα δομηθούν όλα τα παραπάνω είναι ο καταλύτης προκειμένου να επιτύχουμε καλλιέργεια δεξιοτήτων ώστε το άτομο ως πολίτης και ως μέλος κοινωνικών συνόλων να είναι σε θέση να ανταπεξέλθει στις προκλήσεις και στις συνεχώς εξελισσόμενες κουλτούρες στον κόσμο των Μέσων και ιδανικά να είναι ένας κριτικά σκεπτόμενος συνδημιουργός μιντιακής κουλτούρας.
Νίκος Σαρρής:Ευρωπαϊκό παρατηρητήριο κατά της παραπληροφόρησης
Το πρόβλημα της παραπληροφόρησης την σύγχρονη εποχή είναι πολυδιάστατο και εξαιρετικά περίπλοκο. Η καταπολέμηση του προβλήματος μπορεί να γίνει αποδοτική μόνο αν καταφέρουμε να συνδυάσουμε δυνάμεις από φορείς και ερευνητές εξειδικευμένους σε διάφορες πτυχές του προβλήματος. Μία τέτοια προσπάθεια έχει ξεκινήσει το έργο SOMA το οποίο με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στελεχώνει το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο κατά της Παραπληροφόρησης (www.disinfobservatory.org). Την προσπάθεια αυτή θα προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε σε αυτήν την ομιλία.
Άγγελος Αθανασόπουλος: Η Γεωπολιτική της Πληροφορίας
Η πληροφορία αποτελεί σήμερα τον πλέον διεκδικούμενο γεωπολιτικό πόρο, ο οποίος παράλληλα παράγει τις σοβαρότερες συνέπειες. Ορισμένοι αναλυτές έχουν υποστηρίξει ότι «τα δεδομένα είναι το νέο πετρέλαιο». Η καινοτομία που βασίζεται στα δεδομένα δεν διαρρηγνύει μόνο οικονομίες και κοινωνίες. Αναδιαμορφώνει τις σχέσεις μεταξύ των κρατών. Η επιδίωξη της ισχύος της πληροφορίας μεταβάλει τη φύση του κράτους και το οδηγεί σε μία νέα μορφή ανταγωνισμού, που θα μπορούσαμε να περιγράψουμε ως «γεωπολιτική της πληροφορίας». Οι πρόσφατες εξελίξεις στην τεχνολογία των δεδομένων, όπως η τεχνητή νοημοσύνη και οι μηχανές που μαθαίνουν, έχουν φέρει επαναστατικές αλλαγές σε τέσσερις πτυχές της ισχύος της πληροφορίας. Πρώτον, στη δυνατότητα επιρροής επί άλλων δρώντων. Δεύτερον, στη δημιουργία οικονομικής ανάπτυξης και πλούτου. Τρίτον, στη δυνατότητα λήψης καλύτερων αποφάσεων βασιζόμενων σε ουσιαστικά δεδομένα. Τέταρτον, στη δυνατότητα να επικοινωνείται η πληροφορία και να επηρεάζονται οι ροές της πληροφορίας – πολύ συχνά με στόχο την παραπληροφόρηση. Η αυξανόμενη σημασία της πληροφορίας θολώνει τη διάκριση μεταξύ των διαφόρων κατηγοριών αυτής. Σήμερα, κάθε κομμάτι πληροφορίας έχει στρατηγική σημασία.
Σοφία Παπαδημητρίου: Ψηφιακός Γραμματισμός και Γραμματισμός στα Μέσα: Καλές Πρακτικές, Ευρωπαϊκά Πλαίσια και Έργα
Η εμφάνιση των ψηφιακών Μέσων έχει αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο σκεπτόμαστε, επικοινωνούμε, μαθαίνουμε και εργαζόμαστε σήμερα. Ο γραμματισμός στα Μέσα και ο ψηφιακός γραμματισμός στοχεύουν να προσφέρουν στους νέους τις ικανότητες να επικοινωνούν με τους άλλους και να συμμετέχουν ενεργά σε μια ψηφιοποιημένη κοινωνία που κατακλύζεται από Μέσα. Η παρουσίαση επικεντρώνεται στις πρόσφατες πρωτοβουλίες γραμματισμού στα Μέσα και ψηφιακού γραμματισμού με στόχο την ενίσχυση των μαθητών ως ενημερωμένων και ενεργών πολιτών. Καλές πρακτικές αξιοποίησης των Μέσων στο σύγχρονο σχολείο προσεγγίζονται, τονίζοντας μεθόδους για την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και της δημιουργικής παραγωγής Μέσων. Ακόμη, παρουσιάζονται ευρωπαϊκά πλαίσια και έργα που στοχεύουν στην επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών και στην προώθηση του γραμματισμού στα Μέσα και του ψηφιακού γραμματισμού στους νέους.
Στέλιος Βιρβιδάκης: Η ηθικήτης αλήθειας στον κυβερνοχώρο
Η ραγδαία ανάπτυξητης ψηφιακής τεχνολογίας στην εποχή μας διευκολύνει σημαντικά την ενημέρωση, την εκπαίδευση και γενικότερα την ανθρώπινη επικοινωνία. Ωστόσο, με την ευρεία επέκταση του κυβερνοχώρου φαίνεται να ανακύπτουν και ποικίλα ηθικά ζητήματα τα οποία αφορούν, μεταξύ άλλων, τη διαχείριση της πληροφόρησης, αλλά και την επίδραση των ηλεκτρονικών μέσων κοινωνικής δικτύωσης στη διαμόρφωση των ανθρώπινων σχέσεων. Στην εργασία αυτή θα μας απασχολήσει η προβληματική του ελέγχου της εγκυρότητας και της αλήθειας των πληροφοριών που διακινούνται στο διαδίκτυο χωρίς αδικαιολόγητο περιορισμό της ελευθερίας της έκφρασης των χρηστών του. Θα υποστηριχθεί ότι, εκτός από την ενδεχόμενη σκόπιμη εξαπάτηση μέσω της απατηλής παρουσίασης της πραγματικότητας, εξίσου, αν όχι και περισσότερο σοβαρός είναι ο κίνδυνος βαθύτερης αδιαφορίας για την αλήθεια και υποτίμησης της σημασίας της ως κανονιστικής αρχής της σκέψης και της επικοινωνίας.
Βασίλης Μεζάρης: Βίντεο και Τεχνητή Νοημοσύνη: Δυνατότητες και περιορισμοί της Τεχνητής Νοημοσύνης στον εντοπισμό αλλοιώσεων σε βίντεο
Παρότι το βίντεο είναι πλέον ένα αρκετά «παραδοσιακό» και ιδιαίτερα διαδεδομένο μέσο πληροφόρησης αλλά και παραπληροφόρησης, η πρόσφατη ανάπτυξη τεχνικών αλλοίωσης βίντεο βασισμένων στην τεχνητή νοημοσύνη και πιο συγκεκριμένα στα νευρωνικά δίκτυα μεγάλου βάθους – τα λεγόμενα deep fakes – έχει αναζωπυρώσει τη συζήτηση για το πόσο μπορεί κανείς να εμπιστεύεται αυτό που βλέπει σε ένα βίντεο. Στην παρουσίαση αυτή, ξεκινώντας από το τι είναι τα deep fakes, θα συζητήσουμε πώς η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να βοηθήσει και προς την αντίθετη κατεύθυνση, δηλαδή στον εντοπισμό της παραπληροφόρησης που έχει ως όχημα το βίντεο – είτε πρόκειται για deep fake είτε όχι. Θα παρουσιάσουμε παραδείγματα ολοκληρωμένων εργαλείων του ερευνητικού έργου InVID, αλλά και μεμονωμένες τεχνικές βασισμένες στην τεχνητή νοημοσύνη, με σκοπό να δείξουμε το εύρος των εφαρμογών της σε αυτό το πρόβλημα, και πόσο καλά ή λιγότερο καλά αποδίδει. Θα κλείσουμε με κάποιες γενικότερες σκέψεις για τις μελλοντικές κατευθύνσεις προς την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης μέσω βίντεο.
Δημήτρης Τριανταφυλλίδης: Πικρά μαθήματα μίας απροετοίμαστης χώρας: η χρήση του διαδικτύου για τη δημιουργία διαιρέσεων με αφορμή διάφορες κοινωνικές εκδηλώσεις
Είναι έτοιμη η Ελλάδα να αντιμετωπίσει έξωθεν παρεμβάσεις με τη χρήση των δυνατοτήτων του διαδικτύου; Υπήρξαν τέτοιες παρεμβάσεις στα τελευταία χρόνια; Οι σελίδες κοινωνικής δικτύωσης ως εργαλείο παραπληροφόρησης και επιχειρήσεων χειραγώγησης της κοινής γνώμης. Οι πικρές εμπειρίες του 2018: ξυλοδαρμός Μπουτάρη, Μακεδονικό, gaypride.
Θεόδωρος Καρούνος: Πως μπορούν να προστατευθούν οι σύγχρονες δημοκρατίες από την παραπληροφόρηση μέσω της τεχνικής πλευράς;
Αλεξάνδρα Βουδούρη: Διασυνοριακή διάδοση της παραπληροφόρησης. Η περίπτωση της Συμφωνίας των Πρεσπών.
Γιώργος Γιαννακόπουλος: Τεχνητή Νοημοσύνη και παραπληροφόρηση: Είναι τα εργαλεία που κάνουν τη διαφορά;
Υπάρχει ιδιαίτερη έμφαση στη χρήση της τεχνολογίας ως όπλου ενάντια στην παραπληροφόρηση και τις χαλκευμένες ειδήσεις. Ορίζει όμως η τεχνολογία και η χρήση της από μόνα τους ένα βιώσιμο δρόμο προς αυτήν την κατεύθυνση; Πώς τελικά εκπαιδεύεται μία μηχανή για να υποβοηθήσει στον αγώνα αυτό και ποια είναι τα όριά της; Με βάση την εισήγηση, θα ανακαλύψουμε τον άνθρωπο πίσω από κάθε τεχνολογικό βήμα, ως δημιουργό και ως μέτρο επίδοσης. Θα δούμε ότι για να μπορέσουμε να κινηθούμε ουσιαστικά προς άμβλυνση του προβλήματος της παραπληροφόρησης, ο δρόμος μάλλον περνά από τον ίδιο τον άνθρωπο, τα δικά του κίνητρα και τις δικές του στάσεις, εντός και εκτός τεχνολογίας.
Η συνέντευξη της Stephanie Edgerly: New media, new challenges: Media literacy in the Digital Age
Today’s media environment is one of rapid change. There are new sources of media, new spaces to consume media, and new tools for media creation. While there are a many positive possibilities that arise from this environment, there are also significant challenges. Chief among these is the creation and sharing of misinformation and disinformation across digital spaces, and particularly on social network sites. Media literacy is positioned as a critical tool for reducing the influence of misinformation and disinformation. This talk will outline the mains goals of media literacy in a world of rapid media change. As technology continues to evolve in sophisticated (and in some cases frightening) ways, how can media literacy stay current and effective?
Η συνέντευξη του Christian Christensen: Immigration, Populism and the Weaponization of Sweden
In this presentation, I will discuss the media representation of politics in Sweden, with a particular focus on how immigration and the “populist” Sweden Democrats came to dominate international coverage of the country. In addition to this focus, the coverage also created a disproportionately negative image of the Swedish immigrant community, playing on broad stereotypes of crime, violence, poor integration and a collapsing welfare state.
