Το διακύβευμα στις επερχόμενες προεδρικές εκλογές στη Ρωσία, δεν είναι η επανεκλογή του Βλαντίμιρ Πούτιν για τέταρτη φορά στη θέση του προέδρου ή το ποσοστό που θα συγκεντρώσει στις εκλογές, αλλά το ποσοστό της αποχής του εκλογικού σώματος από αυτές.
Ένα ποσοστό συμμετοχής μικρότερο του 60% θα θεωρηθεί προσωπικό πλήγμα στο κύρος του επί 17 χρόνια ηγέτη της Ρωσικής Ομοσπονδίας, πράγμα που προκαλεί πονοκεφάλους στους επικοινωνιολόγους του Κρεμλίνου.
Η άχρωμη και άοσμη μέχρι στιγμής προεκλογική εκστρατεία, καθώς επίσης και η διάχυτη αίσθηση του πληθυσμού ότι «οι εκλογές δεν αλλάζουν τίποτα», όπως ήταν φυσικό, προκάλεσε συζητήσεις, ερωτηματικά και αμφισβητήσεις.
Ως εκ τούτου η υποψηφιότητα του Πάβελ Γκρουντίνιν, ο οποίος παρά το γεγονός ότι δεν είναι στέλεχος ή μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ρωσικής Ομοσπονδίας, παρά διευθυντής ενός κολχόζ, ήταν φυσικό να τραβήξει την προσοχή της κοινής γνώμης και των πολιτικών αναλυτών.
Η κομμουνιστική έκπληξη
Ενώ όλοι περίμεναν πως το Κομμουνιστικό Κόμμα θα προτείνει ως προεδρικό υποψήφιο τον ηγέτη του Γκενάντι Ζουγκάνοφ, ήρθε ο Πάβελ Γκρουντίνιν να ταράξει τα νερά. Θα πρέπει να σημειώσουμε πως για το Κ.Κ.Ρ.Ο. δεν ήταν εύκολη η επιλογή. Υπήρχαν οι υποψηφιότητες των βουλευτών Γιούρι Αφόνιν και Ντμίτρι Νόβικοφ, οι οποίοι όμως δεν διακρίνονταν για την διεισδυτικότητά τους στο εκλογικό σώμα και ήταν ελάχιστα γνωστοί ακόμη και μεταξύ των ψηφοφόρων του κόμματος. Το ίδιο ισχύει για τον κυβερνήτη Σεργκέι Λεβτσένκο αλλά και για τον δήμαρχο του Νοβοσιμπέρσκ Ανατόλι Λοκότ, οι οποίοι ήταν άγνωστοι σε όλους πλην του εκλογικού σώματος των τοπικών κοινωνιών στις οποίες αναδείχθηκαν.
Από το πουθενά εμφανίστηκε ο Πάβελ Γκρουντίνιν, διευθυντής κολχόζ, πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου της πόλης των 70.000 κατοίκων Βίντογιε, με καλή τηλεοπτική παρουσία, άνεση στην επικοινωνία και, κυρίως, διεισδυτικότητα σε ευρύτερα στρώματα του πληθυσμού, λόγω της προβολής του τόσο από τα παραδοσιακά ΜΜΕ της Ρωσίας, όσο και από τα διαδικτυακά μέσα όπως το youtube, facebook, twitter, telegramm κλπ.
Ποιοι ήταν όμως οι παράγοντες της ιλιγγιώδους εκτόξευσης ενός διευθυντή κολχόζ στο πολιτικό στερέωμα της Ρωσίας;
Για τον ηγέτη του Κ.Κ.Ρ.Ο. Ζουγκάνοφ ήταν μία τελευταία ευκαιρία, να αποσυρθεί (είναι πλέον 73 ετών) έχοντας στο ενεργητικό του όχι μία ταπεινωτική ήττα στις προεδρικές εκλογές, αλλά μία ευπρόσωπη παρουσία σε αυτές, έστω και δια αντανακλάσεως. Είναι κοινό μυστικό άλλωστε πως η δημοφιλία του Κ.ΚΡ.Ο. γνωρίζει διαρκή πτώση, νιώθει ήδη την «καυτή ανάσα» του κόμματος του Ζιρινόφσκι (Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα) και ο ηγέτης του κόμματος δεν ήθελε να «κάψει» τους δύο επικρατέστερους για τη διαδοχή του.
Για το Κρεμλίνο η υποψηφιότητα του Γκουντρίνιν είναι βολική, αφού στις μέχρι σήμερα δημοσκοπήσεις και έρευνες αναγνωρισιμότητας ο υποψήφιος του Κομμουνιστικού κόμματος δεν υπάρχει. Βολεύει όμως το γεγονός ότι ο εν λόγω υποψήφιος θα λάβει το αναμενόμενο ± 15%, πράγμα αποδεκτό για το σημερινό πολιτικό σύστημα της Ρωσίας.
Σε όλα αυτά υπάρχει μια αντινομία. Το Κομμουνιστικό Κόμμα παρουσιάζεται ως νοσταλγός της «εποχής της στασιμότητας» και συνάμα, το πραγματικό πρόσωπο του κόμματος δεν είναι ο Ζουγκάνοφ, μα ο Στάλιν, πράγμα που βοήθησε στην περιθωριοποίηση του μέσα στο πολιτικό σύστημα.
Αν βέβαια, ο υποψήφιος αυτού του κόμματος ήταν κάποιος που θα θύμιζε σοβιετικό αξιωματούχο και μιλούσε στο κοινό υπό το άγρυπνο βλέμμα ενός πορτραίτου του Στάλιν, τότε το Κρεμλίνο θα ήταν ιδιαίτερα ευτυχές, αφού δεν θα αντιμετώπιζε κανέναν κίνδυνο.
Ο κυρίαρχος του youtube
Η περίπτωση όμως του Γκρουντίνιν είναι πολύ διαφορετική και παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Δεν πρόκειται για τον γραμματέα μίας ξεχασμένης επιτροπής περιοχής του κόμματος, αλλά για μία ιδιαίτερα δημοφιλή περσόνα του διαδικτύου και κυρίως του youtube, σε σημείο μάλιστα πολλοί να τον αποκαλούν «δημαγωγό του youtube». Τα βιντεάκια με τις ομιλίες, τις εμφανίσεις του σε τηλεοπτικές εκπομπές μεγάλης θεαματικότητας, συγκεντρώνουν τις προτιμήσεις εκατομμυρίων χρηστών αυτής της δημοφιλούς πλατφόρμας. Διαβάζοντας τα σχόλια κάτω από τις αναρτήσεις αυτές, εύκολα διαπιστώνει κανείς πως για τους χρήστες «ο Γκρουντίνιν ήρθε να πει επιτέλους την αλήθεια», «Όταν μιλάει ο Γκρουντίνιν σιωπούν στη Δούμα» κλπ. Σήμερα ο προεδρικός υποψήφιος είναι ο «ατρόμητος διευθυντής του κολχόζ που τα λέει έξω από τα δόντια» και «όλοι λαμβάνουν υπόψη τους τα λόγια του». Αξίζει να σημειωθεί πως κάθε βίντεο που αναρτιέται στο youtube συγκεντρώνει κάθε φορά περισσότερες από 800.000 προβολές!
Από πού ήρθε όμως ο Πάβελ Γκρουντίνιν; Για ορισμένους είναι γνωστός από παλιά. Ακόμη και το περιοδικό The Village έχει ασχοληθεί μαζί του, όταν εγκαινίασε ένα πρότυπο σχολείο στην πόλη του, δίνοντας του το όνομα του Β. Ι. Λένιν. Το κολχόζ του θεωρείται επιτυχημένη επιχείρηση, η πόλη του διαφέρει σημαντικά από τις υπόλοιπες ως προς τις υποδομές και τις υπηρεσίες που προσφέρει στους κατοίκους της. Με άλλα λόγια «χτυπάει» δύο διαφορετικά τμήματα του πληθυσμού: α) εκείνους που νοσταλγούν την σοβιετική εποχή και β) εκείνους που τον βλέπουν ως ένα πρότυπο επιχειρηματικής δραστηριότητας, ως έναν άνθρωπο που αντιστάθηκε στις πιέσεις της κεντρικής εξουσίας και του συστήματος διαφθοράς των τοπικών αξιωματούχων. Τέλος, η αρνητική του θέση για τους μετανάστες από την Κεντρική Ασία φέρνει κοντά του το τμήμα του εκλογικού σώματος που διακατέχεται από εθνικιστικές ιδέες.
Ο ίδιος δεν είναι νεόκοπος πολιτικός. Ήταν μέλος του κόμματος «Ενιαία Ρωσία» που υποστηρίζει και υποστηρίζεται από τον Βλαντίμιρ Πούτιν. Αποχώρησε όμως από αυτό όταν το κόμμα αρνήθηκε να τον υποστηρίξει στις εκλογές για ανάδειξη περιφερειάρχη στην περιοχή Λένινσκι του κυβερνείου της Μόσχας και προσπάθησε να βρει δίαυλο επικοινωνίας, ανεπιτυχώς, με το κόμμα του Ζιρινόφσκι.
To «πείραμα Κουντρίνιν»
Σύμφωνα με πολιτικούς αναλυτές, το «πείραμα Γκουντίρινι» έχει ιδιαίτερη σημασία σε αυτή την καμπή της ρωσικής ιστορίας, γιατί αν αντέξει και δεν εξαφανιστεί μετά τις εκλογές, όπως συνέβη με πολλούς κατά το παρελθόν, τότε η Ρωσία θα αποκτήσει τον εκπρόσωπο του δικού της, ιδιόρρυθμου μα πάντα δημοφιλούς αντιπολιτευόμενου λαϊκισμού, τη στιγμή που μέχρι σήμερα δικαίωμα στον λαϊκισμό είχε μόνο ο εν ενεργεία πρόεδρος.
Λαμβάνοντας υπόψη την αύξηση των περιορισμών στην ίδρυση κομμάτων, στο πλαφόν στις δημοτικές, περιφερειακές και εθνικές εκλογές, είναι σχεδόν αδύνατη η υποψηφιότητα κάποιου ανεξάρτητου και μη κομματικά στηριζόμενου υποψήφιου. Ο Πάβελ Γκουντρίνιν όμως δείχνει να σπάει αυτόν τον αποκλεισμό και υπάρχει η πιθανότητα να προκαλέσει μερικές σημαντικές ρωγμές στο πολιτικό σύστημα της Ρωσίας, το οποίο είναι πλέον δυσκίνητο, γραφειοκρατικό, ασφυκτικά ελεγχόμενο και κάθε άλλο παρά ανταποκρίνεται στις προκλήσεις της εποχής.
Ο Πάβελ Γκρουντίνιν, σε αντίθεση με άλλους υποψηφίους των προηγούμενων προεδρικών εκλογών, δεν στοχεύει σε κάποια μορφωμένα, καλλιεργημένα και φιλελεύθερων πεποιθήσεων αστικά στρώματα (το πείραμα Πρόχοροφ στις εκλογές του 2011, συγκέντρωσε μόλις το 8% του εκλογικού σώματος), αλλά στις ευρύτερες κοινωνικές ομάδες με χαμηλό εισόδημα που χειμάζονται ιδιαίτερα από την παρατεταμένη οικονομική κρίση της χώρας.
Ο Γκρουντίνιν, δείχνει να έχει διείσδυση στα τμήματα του εκλογικού σώματος που ψήφιζαν Πούτιν, αλλά και Ζουγκάνοφ και Ζιρινόφσκι, ακόμη και το τρομερό παιδί της ρωσικής πολιτικής σκηνής Αλεξέι Ναβάλνι. Θα μπορέσει να μετουσιώσει αυτή την πολυσυλλεκτικότητα σε κάποιο αξιοπρεπές ποσοστό που θα του επιτρέψει να παραμείνει στις πρώτες θέσεις της ρωσικής πολιτικής ή θα εξαφανιστεί και αυτός ως άλλος διάττων αστέρας; Είναι κάτι που θα μάθουμε σε λίγες εβδομάδες και συγκεκριμένα τον Μάρτιο.
Αν τα καταφέρει όμως, τότε την επομένη των εκλογών, θα έχουμε μπροστά μας ένα νέο πολιτικό σκηνικό, όπου ο ρωσικός λαϊκισμός θα πρέπει να ξεδιπλώσει όλα τα ταλέντα του, δεδομένης πάντα της εθνικής του ιδιομορφίας. Και, ανεξάρτητα, από την αρνητική φόρτιση που έχει για τον δυτικό αναγνώστη, ο ρωσικός λαϊκισμός θα είναι μία μικρή ελπίδα για αλλαγές στη Ρωσία, τη στιγμή που αντιμετωπίζει υπαρξιακά διλήμματα σχετικά με την πορεία της στον 21ο αιώνα.
