Τα προβλήματα μεταξύ των Αλβανών και των Σέρβων κατοίκων του Κοσόβου δεν ξεκίνησαν με τα γεγονότα που οδήγησαν στη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, αλλά περισσότερο από ένα αιώνα νωρίτερα, με την εκδίωξη μεγάλου αριθμού των πρώτων τη διετία 1877-1878 από περιοχές που συμπεριλήφθηκαν στο τότε πριγκιπάτο της Σερβίας. Μια δεύτερη εκδίωξη, που υπολογίζεται σε 60.000-120.000 άτομα, σημειώθηκε στα χρόνια του πρώτου παγκοσμίου πολέμου. Σε όλες αυτές τις δεκαετίες περιλαμβανομένων και των χρόνων της σοσιαλιστικής Γιουγκοσλαβίας του Τίτο, δεν έλειψαν οι βιαιότητες και οι σφαγές ολόκληρων χωριών, με θύματα κυρίως τον αλβανικό πληθυσμό και θύτες τους Σέρβους. Τη δεκαετία του ’90 δραστηριοποιήθηκε στην περιοχή ο Απελευθερωτικός Στρατός του Κοσόβου (UCK), που με μια σειρά από σαμποτάζ χτυπούσε ό,τι θεωρούσε ως σερβικούς στόχους. Όλα αυτά κατέληξαν στον πόλεμο του Κοσσυφοπεδίου, που διήρκεσε από τον Μάρτιο του 1998 μέχρι τον Ιούνιο του 1999, με αντιπάλους τον UCK και το ΝΑΤΟ απέναντι στον στρατό της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας. Τα γεγονότα οδήγησαν στον βομβαρδισμό της Γιουγκοσλαβίας από τις αεροπορικές δυνάμεις του ΝΑΤΟ (Μάρτιος-Ιούνιος 1999), με αιτιολογία την δράση σέρβικων παραστρατιωτικών ομάδων στο Κόσοβο και τη σφαγή χιλιάδων Αλβανών. Στο τέλος αυτής της φάσης με τη συνθήκη του Κουμάνοβο οι γιουγκοσλαβικές δυνάμεις αποσύρθηκαν, οι Κοσοβάροι Αλβανοί πρόσφυγες επέστρεψαν στα σπίτια τους, ενώ απελάθηκαν 230.000 Σέρβοι που κατοικούσαν στο Κόσοβο. Έπειτα, μέχρι το 2008, η περιοχή πέρασε στον έλεγχο του ΟΗΕ. Σήμερα το 92% των κατοίκων του Κοσόβου είναι Αλβανοί και το 7% Σέρβοι που ζουν κυρίως στο βόρειο τμήμα της χώρας.
Φεβρουάριος 2008: Tο Κόσοβο ανακοινώνει την ανεξαρτησία του από τη Σερβία
98 κράτη αναγνωρίζουν το Κόσοβο ως ανεξάρτητο (μεταξύ αυτών ΗΠΑ, Μεγάλη Βρετανία, Ιταλία, Γερμανία, Γαλλία)
94 κράτη δεν αναγνωρίζουν το Κόσοβο ως ανεξάρτητο (μεταξύ αυτών Σερβία, Ρωσία, Κίνα, Ελλάδα)
Mάιος 2009: Το Κόσοβο γίνεται μέλος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου
Ιούνιος 2009: To Kόσοβο γίνεται μέλος της Παγκόσμιας Τράπεζας
2010: Το διεθνές δικαστήριο της Χάγης γνωματεύει πως η ανεξαρτησία του Κόσοβου δεν παραβιάζει το διεθνές δίκαιο. Η Σερβία δεν αναγνωρίζει την απόφαση
Aπρίλιος 2013: Οι Σέρβοι του Κοσόβου αποκτούν μια μορφή αυτονομίας, ενώ η Σερβία εξακολουθεί να μην αναγνωρίζει το Κόσοβο ως ανεξάρτητο κράτος
Δεκέμβριος 2018: Δημιουργείται ο στρατός του Κοσόβου
Στις ημέρες μας, κανένα από τα προαναφερόμενα γεγονότα δεν κατέληξε στην οριστική λύση του προβλήματος. Το κράτος του Κοσόβου παραμένει μερικώς αναγνωρισμένο από τη διεθνή κοινότητα, ενώ εθνικό νόμισμα δεν υπάρχει (χρησιμοποιείται ανεπίσημα το ευρώ) και στα βόρεια της χώρας οι συναλλαγές γίνονται με το σερβικό δηνάριο. Πέραν αυτών, εντάσεις με απρόβλεπτες εξελίξεις υπάρχουν με κάθε αφορμή…
Το τελευταίο επεισόδιο μεταξύ των δύο αντιμαχόμενων πλευρών Κοσόβου και Σερβίας ξεκίνησε πριν από δύο περίπου μήνες, όταν οι κάτοχοι οχημάτων με σερβικές πινακίδες κυκλοφορίας κλήθηκαν να τις παραδώσουν για να παραλάβουν νέες. Μετά από αρκετές ημέρες έντασης το πρόβλημα αυτό παραμερίστηκε, μόνο και μόνο για να επιβεβαιωθεί πως η ουσία δεν βρισκόταν εκεί. Ο βορράς της χώρας αναταράχθηκε, οδοφράγματα σηκώθηκαν και οπλισμένοι άνδρες και από τις δύο πλευρές κατέλαβαν επίκαιρα σημεία. Πριν λίγες ημέρες οι Σέρβοι δεσμεύτηκαν να αποσύρουν τα οδοφράγματα και το Κόσοβο άνοιξε ξανά το μεθοριακό πέρασμα στη Σερβία.
Albin Kurti
Οι διχασμοί στο επίκεντρο
Υπάρχουν πολλά που διχάζουν τις δύο χώρες. Καταρχήν, αμφότερες έχουν κυβερνήσεις που επενδύουν στον εθνικισμό με ό,τι αυτό συνεπάγεται (Aleksandar Vucic στη Σερβία, Albin Kurti στο Κόσοβο). Έπειτα, είναι και οι θρησκείες, με τους χριστιανούς ορθόδοξους της Σερβίας και τους μουσουλμάνους του Κοσόβου να μετρούν πολυάριθμες βίαιες αντιπαραθέσεις τις τελευταίες δεκαετίες. Η θέση της Σερβίας είναι από πολιτικής πλευράς πιο δύσκολη, λόγω της στάσης που κρατά στο θέμα του πολέμου στην Ουκρανία. Έχει καταδικάσει τη ρωσική εισβολή, αλλά δεν έχει επιβάλλει στο καθεστώς Putin τις κυρώσεις που έχουν συμφωνηθεί από τις χώρες της Δύσης. Η Ρωσία έχει ισχυρό έρεισμα στο Βελιγράδι, πολύ πρόσφατα υπογράφτηκαν και διμερείς συμφωνίες, ωστόσο ο πρόεδρος της Σερβίας δεν μπορεί να αναγνωρίσει τα αποτελέσματα των δημοψηφισμάτων στο Donbas, για να μην αποδυναμώσει πολιτικά τη χώρα του στο θέμα του Κοσόβου. Περιττό δε είναι να αναφέρουμε ότι εκλέχθηκε με σημαία του την ανυποχώρητη στάση απέναντι στην Πρίστινα, ενώ ο Κοσοβάρος ηγέτης έχει δηλώσει ότι δεν θα παραχωρήσει ούτε μέτρο γης στο Βελιγράδι.
Aleksandar Vucic
Εμπρός γκρεμός και πίσω ρέμα…
…για τον Aleksandar Vucic, που αν συνταχθεί με το καθεστώς Putin θα πρέπει να ξεχάσει τις ευρωπαϊκές επενδύσεις, μαζί με την ελπίδα να γίνει κάποτε η χώρα του μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στον αντίποδα, αν ακολουθήσει τον δρόμο της Δύσης θα απωλέσει τη στήριξη της Μόσχας στο φλέγον για εκείνον ζήτημα της μη αναγνώρισης από τους διεθνείς οργανισμούς του κράτους του Κοσόβου. Και όλα αυτά, ενώ στο έδαφος της Σερβίας επιχειρεί μέρος της μισθοφορικής ρωσικής δύναμης Wagner, μέλη της οποίας εισέβαλαν στο έδαφος του Κοσόβου για να απελευθερώσουν έναν Σέρβο αστυνομικό που είχε συλληφθεί. Πλην όμως, έγιναν αντιληπτοί από τους άνδρες της KFOR και διώχτηκαν κακήν κακώς.
Το παράδειγμα των δύο Γερμανιών
Το 1971 η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Δυτικής Γερμανίας συναίνεσε στην είσοδο της σοσιαλιστικής Ανατολικής Γερμανίας στους διεθνείς οργανισμούς, σεβόμενη την εδαφική της ακεραιότητα και δίχως να την αναγνωρίσει. Το μοντέλο αυτό προτάθηκε ως λύση και για το πρόβλημα μεταξύ Σερβίας και Κοσόβου με πρωτοβουλία των Γάλλων και των Γερμανών, τη σύμφωνη γνώμη των «27» κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τη στήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής (ΗΠΑ). Όμως, οι ηγέτες των δύο αντιπάλων χωρών έχουν δείξει προεκλογικά τόση αδιαλλαξία, που για την ώρα δεν τολμούν να απαντήσουν ούτε «ναι», ούτε «όχι». Προφανώς, κανείς από τους δύο δεν είναι ικανός να δει λίγο μακριά…
Το Βελιγράδι έχει απειλήσει με στρατιωτική κατάληψη του βορείου Κοσόβου, είχε μάλιστα μετακινήσει και στρατεύματα στα νότια σύνορα της Σερβίας. Όμως ούτε αυτό μπορεί να γίνει, αφού σε ενδεχόμενη επίθεση αυτά θα βρουν μπροστά τους την ΚFOR, συνεπώς και το ΝΑΤΟ. Σίγουρα, ο πρόεδρος της Σερβίας δεν θέλει να γυρίσει τη χώρα πίσω στο 1999, με απρόβλεπτες για εκείνη εξελίξεις. Ακόμα πιο σίγουρα όμως, όταν παίζεις με τα όπλα κινδυνεύεις να κάνεις λάθος και να τα τινάξεις όλα στον αέρα εξαιτίας μιας παρανόησης ή ενός ατυχήματος. Είναι σαφές ότι τα γεμάτα αντιθέσεις Βαλκάνια δεν χρειάζονται κάτι τέτοιο.
